Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 806

વાતદોષ]
૭૬૧
[વાતુ(તુવેલ
પ્રદેપથી થયેલો જ્વર, દોષ . વાયુ ધાતુમાં દોષ; વાતવિકાર. -ફૂટવી = ગુપ્ત વાત જાહેર થઈ જવી.-ફેડવી = ખાનગી બાબત opકેપ પં શરીરમાં વાયુનું જોર વધવું તે; વાયુકાર થે તે. જાહેર કરવી; રહસ્ય ખુલ્લુ કરી દેવું. -બગડવી = યોજના કે વિકાર પં. શરીરની વાત ધાતુમાં વિકાર કે દોષ પેદા થવો તે. | ગોઠવણ કથળવી (૨) વાત ગંચાવીકે કાબૂ બહાર જવી. –બનવી= હર વિ. વાતવિકાર દૂર કરે તેવું
બીના બનાવી. -બનાવવી = જૂઠી વાત ઊભી કરવી. –ભારે વાત સ્ત્રી [સં. વાર્તા સર૦ fહું, મ. વાત] વાર્તા કથા (૨) હકીકત; કરવી = વાતને મટી -મેધી કરી દેવી. –ભારે થવી ટેક –
બીના; વૃત્તાંત (૩) લેકમાં ચાલતી ખરી બેટી વાત; ગામગપાટ મમત વધવાં; ગર્વ થ (૨) અગાઉના કરતાં ગુણ કિંમત ઈત્યા(૪) કહેલું કે કહેવાનું તે. ઉદા. ‘તમારી વાત હું સમજ્યો” (૫) દિમાં વધારે થવો (૩) ધાર્યા કરતાં ઊલટું – કપરું પરિણામ વાતચીત; સંભાષણ (૬) મેટી- અગત્યની કે અઘરી બાબત; વેિઠવું પડે તેમ થવું. –ભારે પડી જવી = કરેલા કામનું પરિણામ વિસાત. ઉદા. “એમાં તે શી મોટી વાત છે?' (૭) વિષય; બાબત. | સહન ન કરી શકાય તેવું થયું. -મળવી = હકીકત મળતી આવવી ઉદા. “પારકી વાતમાં માથું ન મારે'; “મારા હાથની વાત નથી' (૨) હકીકતની જાણ થવી (કેઈ દ્વારા). માનવી = કથન કે (૮) રીત; વર્તન; વહેવાર. ઉદા. પિસાદારની વાત જુદી છે. (૯) કથાની સત્યતા સ્વીકારવી (૨) સલાહ માનવી. -મારી જવી = વર્ણન; ગુણગાન. ઉદા. એની તે વાત થાય?’ (૧૦) સરસાઈ; મુદો કે મુદાની બાબત ઊડી જવી (૨) ખેલ કથળી જ ધાર્યું વાદ. ઉદા. “એની શી વાત કરવી ? (૧૧) કહેવાનું કે કરવાનું તે. ન થવું. - માં નાખવું =વાતે વળગાડવું (૨) બાબતમાં સંડોવવું. ઉદા“વખત આવે ત્યારે વાત' (૧૨) યેજના; ગોઠવણ. ઉદા –માં પડવું =વાતે વળગવું (૨) –ની બાબતમાં માથું મારવું – મારી બધી વાત મારી ગઈ' (૧૩) ગુપ્ત ભેદ; રહસ્ય. ઉદા... સંડેવાવું. –વધવી, વંડવી = કાબૂ બહાર જવું; અમર્યાદ થવું. તેની વાત બહાર પડી ગઈ.” [–આપવી = અંદરને ભેદ ખુલ્લો -વાતમાં નજીવી વાતમાં; સહેજમાં. એક જ વાત = ચક્કસ કરવો–જણાવો. –આવવી = સમાચાર – ખબર મળવા.-ઉકે- નિર્ણય. કાંઈ વાત છે? = શી મજાલ છે? શું સમજે છે? (૨) લવી = જુએ વાત કાઢવી. –ઉકેલ્યા કરવી = એકની એક આવું તે થાય? (–ની) શી વાત != એના શા ગુણ વર્ણવવા ! વાતનું પીંજણ કર્યા કરવું. –ઉડાડવી =વાત ફેલાવવી; ગપ (–ની) શી વાત કરવી =-ને શા યાદ કરવાની શી સરસાઈ ચલાવવી (૨) મુદ્દો કે પ્રસ્તુત બાબત છેડી તદ્દન જુદી વાત કરવી ? ઠીક છે, વાત છે તારી = પછી તારી શી વલે કરું છું તે કાઢવી. -ઉપાઠવી = વાતની ચર્ચા શરૂ કરવી (૨) વાત ઊભી જેજે. વખત આવે ત્યારે વાત =વખત આવશે ત્યારે કહેવા કરવી. –ઉપાડી લેવી = કઈ બેલતું હોય તેમાંથી બીજાએ | યુગ્ય થશે. વાએ વાત ચાલવી = ચારે બાજુ હકીકત જાણીતી આગળ શરૂ કરવું (૨) કહ્યા પ્રમાણે અમલ શરૂ કરો. -કલવી | થવી. વાતે લાગવું, વાતે વળગવું = વાત કરવામાં ગુલતાન =મંઝવણમાંથી માર્ગ નીકળવો. –કડવી =વાત ફેલાવી. –ઊડી થઈ જવું. વાતે વળગાડવું = વાત કરવામાં ગુલતાન કરી દેવું જવી =વાત કપાઈ જવી; મુદ્દો નકામે ગણાઈ બીજી જ વાત જેથી ચાલુ પ્રસંગ ભુલાઈ જાય. વાતે કરાવવી =વાતે વળગાડવું નીકળવી. –ઊભી કરવી =વાતની બેટી બનાવટ કરવી (૨) | (૨) નિદા કરાવવી. વાતેનાં વડાં કરવાં=નકામી લાંબી વાત વાત શરૂ કરવી -- ઉપાડવી. -કરવાનું ઠેકાણું = જેની આગળ | કર્યા કરવી; ખાલી વાત જ હાંકવી.] ગરું વિ૦ વાતનું રસિયું; દિલ ખેલીને સુખ:દુખની વાત થાય એવું પિતાનું પ્રિય કે ખાસ | વડું. ૦ચત સ્ત્રી સંભાષણ (૨) ગપ્પાં. હાહું વિ૦ વાત માણસ. –કરવી = ચર્ચા કરવી (૨) બીના કહેવી (૩) નિંદા કરવી; કરવામાં ડાહ્યું - ચતુર કે કુશળ. ૦ડી સ્ત્રી, વાત (લાલિત્યવાચક) ભંડું બોલવું. -કરાવવી = વાતે વળગાડવું (૨) નિદાનું કારણ વાત ૦કર, ૦કારક વિ૦ [ā] જુઓ “વાત [ā]'માં આપવું. -કહું = કાંઈ કહેવાને બહાને ખાનગીમાં બેલાવવું કે વાતગ વિ૦ જુઓ “વાતમાં ઊભું રાખવું. કહેવી = હકીકત કે બીના રજૂ કરવી (૨) વાર્તા | વાતગુલ્મ ન [સં.] જુઓ “વાત [.]'માં કહેવી. -કાઢવી = કહેવા મુદ્દો રજૂ કરવા – ઉપાડવા (૨) [ વાતચીત સ્ત્રી- જુઓ “વાત'માં વાતચીત કે ચર્ચાનો વિષય બનાવવું. -કાપવી = કહેવામાં આવતી વાતજવર કું. [સં.] જુઓ “વાત [સં.'માં વાતને નકારીને ઉડાડી દેવી. -ખાઈ જવી, ગળી જવી = | વાત૮ સ્ત્રી. [‘વાત' ઉપરથી] લાંબી લાંબી વાત; ટાયેલું (૨) વાતને જવાબ ન આપો; મુદ્દો દબાવી દે. –ચાલવી =ગપ. [વા + તડ] વા પસી શકે એવી તરડ ચાલવી (૨) ચર્ચા ચાલવી (૩) નિંદા થવી. - ચુંથાવી =વાત | વાતઢાધુ વિ૦, વાતડી સ્ત્રી, જુઓ “વાત'માં ચોળાવી. –રવી =વાત છુપાવવી; છાનું રાખવું –ળવી = વાત વષ, પ્રકોપ, વિકાર, હર જુએ “વાત [4.]'માં વાત લંબાવવી; વાત છણવી; એક જ વાતનું પોજણ કરવું–છણવી વાતાનુકૂલ વિ. [વત + અનુકૂલ] ઠંડી ગરમીની જરૂર પ્રમાણે = વાતની ઝીણવટપૂર્વક ચર્ચા કરવી. –ડવી = વાર્તા રચી કાઢવી મકાનની હવાને અનુકૂળ કરે એવું. છતા સ્ત્રી.. –લિત વિ૦ (૨) વાત ઊભી કરવી. –થવી = હકીકત કે બીના રજૂ થવી – | વાતાનુકુલ કરાયેલું કે કરાતું; “એર-કંડિશન્ડ’. (૫. વિ.) કહેવાવી (૨) ચર્ચા ચાલવી (૩) નિંદા થવી. –નહીં, વાતને | વાતાયન ન. [સં.] બારી પાયે નહ= આધાર વિનાની વાત. -ના તડાકા, ફડાકા = | વાતાવરણ ન. [] પૃથ્વીને વીંટળાઈને રહેલું વાયુનું આવરણ ગયાં; ટાઢા પહોરની વાતો (૨) લડાઈની વાત. -નું વતેસર | (૨)[લા.] પરિસ્થિતિ; આજુબાજુના નૈતિક કે માનસિક સંજોગો કે વસ્તીગણ કરવું = કાગને વાઘ કર; જૂજ વાતને વધારીને | વાતાવર્ત પું [સં.] વંટેળિયે
(૨) અગરબત્તી મોટી કરવી. -પામવી = ગુપ્ત વાત પામરી; ભેદ જણા -ફાટવી | વાતી સ્ત્રી [પ્રા. વરિયા (સં. વતિ) સર હિં. વાતી] વાટ, દિવેટ =ફેલાવી (૨) રહસ્ય ખુલ્લું થઈ જવું (૩) હાડ જવું; બહેકવું. [ વાતુ(તૂ) વિ. [સં.] વાયુવાળું, વાયડું (શરીર) (૨) વાના