Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 863

સધમાં]
[પ્રેરક
સધાઁ વિ॰ [i.] સમાન ધર્મવાળું; સહધર્માં સધવા વિ॰ સ્રી॰ (૨) સ્ત્રી॰ [સં.] સૌભાગ્યવતી સ્ત્રી સવું અક્રિ॰ સધાયું; સિદ્ધ થવું; સીધવું સધાવું અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ ‘સધવું’, ‘સાધવું’તું કર્મણિ તે સધિયારા પું॰ (કા.) ટકા; આલંબન; સાથ; આધાર સધુર વિ॰ [i.] પત્નીવાળા (પતિ) (‘વિધુર’થી ઊલટું) સર વિ॰[સર૰મેં.]શક્તિમાન; સખ(૨)પૈસાદાર.[-આસામી | =લેણું ખાટું ન કરે એવું માણસ (ર) પૈસાદાર આસામી.] તા સ્ત્રી
|
[પ્રમાણે
સન સ્ટ્રી॰ [મ.] શક, સંવત (ખ્રિસ્તી કે હિજરી). “તે અ॰ સન સનકારવું અ॰ ક્રિ॰ [ત્રા. સંન(સં. સંજ્ઞા)+કરવું; સર૦ હિં. સનારના] આંખના ઇશારા કરવા સનકારા પું॰ [‘સનકારવું' પરથી] (આંખ વડે કરેલેા) ઇશારા (૨) [] અખત્યારપત્ર (૩) [સન (સં. રજૂથ)+ કાર] બહેરાટ સન(—i)દ સ્ત્રી॰ [મ.] પરવાનગી; પરવાનેા. –દી વિ॰ સનંદવાળું સનનન અ॰ [રવ॰]ખાણ કેબંદૂકની ગોળી છૂટતાં થતા અવાજ સનમ સ્ત્રી॰ [મ.] માશૂક; પ્રિયા, પ્રેયસી [ ગીર થવું સનમનવું અક્રિ॰ [‘સનમના’ પરથી] (૫.) સનમના થવી; દિલસનમના સ્ત્રી॰ [સં. રમનસ્ ; અથવા સં. સુન્ત + મનસ્ ] (૫.) ઉદાસીનતા; દિલગીરી
સન્માતા શ્રી॰ [i.]સારી માતા [વિ॰ સ્રી॰ સન્માન કરનારું સન્માન ન [i.] સકાર (૨) પ્રતિષ્ઠા. કારી વિ॰, કારિણી સન્માનનીય વિ॰ [ä.] સન્માનને પાત્ર; આદરણીય સન્માનવું સક્રિ॰ [મું. સન્માન પરથી] સન્માન કરવું સન્માનિત વિ॰ સત્કારાયેલું; સન્માનેલું સન્માન્ય વિ॰ [સં.]જીએ સન્માનનીય સન્માર્ગ પું॰ [સં.] સારા –ની તેના માર્ગ સન્મિત્ર પું॰ [É.] સારા મિત્ર સન્મુખ વિ॰ [i.] જુએ સંમુખ
સનસ સ્ત્રી॰ માનમરતબાની શેહ – શરમ (૨) ગરજ; પરવા
|
સનસનાટી સ્ક્રી૦ [૧૦ૐ વિં., મ. સન્નાટા; હિં. સનસનાટ] આશ્ચર્ય કે હખકની સ્તબ્ધતાની વ્યાપક અસર; તરખાટ[–ફેલાઈ જવી] [મુમુક્ષ, તિતિક્ષુ [યા.] સનંત વિ॰[છ્યું.] સંસ્કૃતમાં ક્રિયાપદનું ઇચ્છાવાચક (રૂપ). જેમ કે, સનંદ,–દી જુએ ‘સનદ’માં
|
સપક્ષ વિ॰ [i.] પાંખવાળું (૨) જેની પાછળ પક્ષ હોય એવું (૩) એકસમાન પક્ષનું (૪) સમાન (૫) જેના ઉપર સાધ્યનેા નિશ્ચય થયા છે તેવું (ઉદાહરણ) [ન્યા.]. −ક્ષી વિ॰ સપક્ષ – એકસમાન પક્ષનું [ (પ્રેરક) સંપટાવું અક્રિ॰ સપડાવું; ફસાવું; જકડાવું, –વવું સક્રિ સપઢામણુ, ણી સ્ત્રી૰ સપડાવું તે [સoક્રિ॰ (પ્રેરક) સપઢાવું અક્રિ॰ [જુએ સપાટો] ફસાવું; પકડાયું. “લવું સપત્ન વિ૦ (૨) પું॰ [i.] શત્રુ; પ્રતિસ્પર્ધી સપત્ની શ્રી॰ [સં.] શાક; પતિની બીજી પત્ની સપત્ની≠ વિ॰ [i.] સદાર; પત્નીવાળા કે સત્તેડે (પુરુષ) સપનું ન॰ જુએ સ્વપ્ન (–આવવું) [ ખુશાલીનું સંપરનું વિ॰ [સં. સુ+પર્વે ઉપરથી] શુભ પર્વનું; માંગલિક; સપરાણું વિ॰ [નં. સંપૂર્વી ઉપરથી; સર૦ હિં. સવરના = પૂરું - સમાપ્ત થવું] (૫.) સઘળું(૨)[i. F+ત્રાળ ઉપરથી] જખરું (૩) [] ધન્ય; સફળ
સનાતન વિ॰ [સં.] શાશ્વત (૨) પરાપૂર્વથી ચાલ્યું આવતું. છતા સ્ત્રી, ૦૧ ન૦. ૦ધર્મ પું॰ પ્રાચીન કાળથી ચાયા આવતા (હિંદુ) વેદધર્મ. ની વિ॰ (૨) પું॰ સનાતન ધર્મના અનુયાયી સનાથ વિ॰ [ä.] નાથ, સ્વામી કે એથવાળું. તા સ્ત્રી. –થા વિ॰ સ્ત્રી॰ સધવા
|
સપરિવાર વિ॰ (૨) અ॰ [i.] પરિવાર સહિત; સકુટુંબ સપ સપ અ૦ [૧૦; સર૦ મૈં.] ચપ ચપ; ઝડપથી સપાટ વિ॰ [İ. R(સમ) + પાટ, પટ્ટ; સર૦ હિં., મેં.] ખાડાટેકરા વિનાનું; એકસરખું(૨) તમામ; તળિયાઝાટક (૩) સ્ક્રી॰ [સર॰ મ. સુવાતનોઇĪ] એક પ્રકારના (એડી વગરના)જોડા; ખાસડી. [−કરવું =ખાડા ટેકરા વિનાનું કરવું(૨)પાધર કરવું; ઉડાડી દેવું.] સપાટાબંધ અ॰ જુએ ‘સપાટા’માં [ અથવા બરૂની ચીપ સપાટિયું ન॰ [‘સપાટ’ ઉપરથી ? સર૦ ચીપટ] ખપાટિયું; વાંસ સપાટી શ્રી॰ [‘સપાટ' ઉપરથી] કાઈ પણ વસ્તુને છેક ઉપરને સપાટ પથરાયેલા પૃષ્ઠભાગ કે તલપ્રદેશ સપાટા પું॰ [સર॰ હિં., મેં.] ઝપાટા; ઝડપ (૨) તમાચા (૩) ચાબુકના પ્રહાર (૪) ગપાટા. [સપાટામાં આવવું = જોર તે ઝડપના ઝપાટામાં આવવું – સપડાવું.સપાટામાં લેવું=સપડાવવું. સપાટા કરવા, મારવા, લગાવવા = હેર અને તાકીદથી કામ કરવું. “કાઢી નાખવા =ખા ભુલાવી દેવી; ધમકાવવું; મારવું.]
સનાદે અ॰ [ત્ત. જ્ઞાન્તિ] (૫.)+સાંનિધ્યમાં; પાસે (?) સનાન ન॰ [તું. સ્નાન] સગાંસંબંધીના મરણથી કરવાનું સ્નાન. [-કાઢવું = મરનારનાં સગાંને ત્યાં શેક કરવા એકઠું થયું. –ના સમાચાર = માઠા – અશુભ સમાચાર (ર) આર્દ્રત; કમભાગ્ય. -પાણી આવવું =કાઈ મરી ગયું હોય એવા ભારે નુકસાનમાં આવવું. –માંઢવું = જીએ સનાન કાઢવું. (તારું સનાન મંઢાય ! = તું મરે ! એક ગાળ.)-લાગવું = મરણને કારણે નાહવાનું આવવું (૨) મરનાર જોડે સનાન લાગે એવા સંબંધ હોવા.] સૂતક ન૦ સનાન અને સૂતક (૨) [લા. ] લેવાદેવા; સંબંધ. [—આવવું, હેવું=સનાન સૂતક લાગે એવા સંબંધ હોવા. ( સંબંધ નથી એમ બતાવવા તુચ્છકારમાં વપરાય છે.)]−નિયુંવિ॰ સનાનની ખબર લાવનારું (૨) જેને સનાન આવતું હોય તે (૩) એવાને અડી અભડાયેલું
સનાહ ન॰ [હિં.; છું. સંતા૪] ખખતર સન્બર ન૦ [મ. સનૌવર] એક ઝાડ – ચીડનું ઝાડ સને અ॰ જુએ ‘સન’માં
[સપાટા
સને પું॰ [સં. સ્નેહૈં ઉપરથી; સર૦ નાડા]+સ્નેહબંધન; હેડ સનેપાત પું॰ ત્રિદોષ; મુઝારા (૨) અપેા; સતપત. –તિયું વિ॰ સનેપાતવાળું; સતપતિયું
સના પું॰ [સં. સંજ્ઞા, જીએ હતા;] ઇશારા (૨) મમત; જીદ સન્નારી સ્ત્રી॰ [i.] સારી કે બદ્ર સ્ત્રી; ખાનુ સન્નિધિ શ્રી॰ [i.] જીએ સંધિ સન્નિપાત પું॰ [સં.] સનેપાત; મંઝારો સન્નીતિ સ્ત્રી॰ [સં.] સુનીતિ
૮૧૮