Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 859

સજ્ઝાય]
સજ્ઝાય પું॰ [પ્રા.] સ્વાધ્યાય; શાસ્ત્રના પાઠ (જૈન) સટ પું॰ [ફ્. સેટ] સમાન વસ્તુઓના સમૂહ
સટ, ૦૩ અ॰ [રવ॰; સર૦ મ., હિં.] ઝટ; એકદમ. [દઈ ને, લઈ ને = તરત જ.]
સટકણિયું વિ॰ જીએ સટકણું
સટકણું વિ૦ [‘સટકવું’ ઉપરથી] સટકી જાય તેવું (૨) ન૦ નાસવુંતે સટકવું અક્રિ॰ [‘સટક’ અ॰ ઉપરથી; સર૦ મ. સાñ; હિં. જ્ઞાનī] નાસી જવું (૨) સરી જવું; ખસી પડવું સટકાવવું સક્રિ॰ [‘સટકા’ ઉપરથી; સર॰ હિં. સટાના; મ. સટાવળ] મારવું; ઝાપટવું (૨) ‘સટકવું’નું પ્રેરક સટકાવું અક્રિ૦ ‘સટકવું’નું ભાવે [ગાંઠ (૩) ઉંદરડી સટકિયું વિ॰ [સટકવું પરથી] સટકે તેવું (૨) ન॰ ઝટ સરે એવી સટકા પું॰ [‘સટ’અ॰ઉપરથી; સર૦ મેં.,હિં.સટī] લાકડી; સેટી સટરપટર વિ॰ [રવ૦; સર૦ મેં. સટટર; હિં.] અવ્યવસ્થિત; વેરણછેરણ (૨) આમ તેમ; આઘુંપાછું (૩) પરચૂરણ (૪) અ૦ અવ્યવસ્થિતપણે. –રિયું વિ॰ ગડબડિયું; સટરપટર સટવું અક્રિ॰ નુએ સટકવું
સટા સ્ક્રી॰ [ä.] જટા (૨) કેશવાળી (સિંહની) સટાક અ॰ [વ૦; જુએ સટ; સર॰હિં.] તેવા અવાજ થાય તેમ (૨) અટ; ત્વરાથી (૩) સ્રી॰ [જીએ સટકા] કારડો (૪) તેના અવાજ. [-દઈ ને, લઈ ને = ઝપાટાબંધ (ર) સટાક એવા અવાજ સાથે.]-કાબંધ અ॰ સટાકાની સાથે; સપાટાબંધ. –કા પું॰ કારડાના અવાજ (૨) કારડો
સટીક વિ॰ [સં.] ટીકાવાળું; ટીકા સહિત (પુસ્તક) સપ્ટે અ॰ જુએ સાટે
સટાઢિ(–રિ)યા પું॰ [‘સટ્ટો’ ઉપરથી] સટ્ટો કરનારા
૮૧૪
|
સટાસટ અ૦ [‘સટ’ ઉપરથી] ઉપરાઉપરી (૨) [સાઢું પરથી] –ને સાટે, બદલે [કર્પૂરમંજરી) સટ્ટક ન [સં.] એક જાતનું પ્રાકૃત ભાષાનું નાનું નાટક (દા. ત. સટ્ટાખોર, “રી, સટ્ટાબાજ, –જી જુએ સટ્ટો’માં સટ્ટો પું॰ વિ. સટ્ટ = વિનિમય; સર૦ Ēિ., મેં.] લાભનું લેખું માંડીને કરેલું સેાદાનું સાહસ. [–ખેલવા, રમવા=સટ્ટો કરવા. –મારી જવું = ઉઠાવી જવું.] દૃાખોર, –ટ્ટાબાજ વિ૦ સટ્ટાની લતવાળું; સટારિયું. “ટ્ટાખારી, –ટ્ટાબાજી સ્ત્રી સડલ વિ॰ [જીએ શિથિલ; સર૦ પ્રા. સfō] નરમ સઠેકાણું ન॰ [(g) +ઠેકાણું] સારું ઠેકાણું – જગા સર વિ॰ ભરાવાથી તંગ; કઠણ; જડ (૨) સ્તબ્ધ; દિઙમૂઢ(૩)અ૦ [સર॰ સટ રવ૦] ઝડપથી. ૦૬ વિ॰ (ર) અ॰ [સર॰ મેં.] જુઓ સડ ૨, ૩. [—થઈ જવું = સ્તબ્ધ થઈ જવું.] સટક સ્ક્રી॰ [મ. રાર; સર૦ હિં., મેં.] પાકા રસ્તા (૨) જીએ ‘સડ'માં, લાકડું વિ॰ લાકડા જેવું સ્તબ્ધ ને જડ સડકા પું॰ [૧૦; સર૦ મ. સshī] આંગળાંથી પ્રવાહી પદાર્થ મેમાં લેતાં થતા અવાજ; સબડકા (૨) ત્તેરથી વાયુ ખેંચતાં નાકમાં થતા અવાજ. [~ભરવા = સડકાની સાથે પ્રવાહી વાની ખાવી. –મારવા – જોરથી સડકો ભરવા.] સડજોડ વિ॰ [સડ (ત્રા. સદ્દ–સં. સાર્ધ)+જોડ] અઢી (સંકેત) સઝોઢ વિ॰ [સડ+ઝોડ] પેાતાના મતને ઝાડની પેઠે વળગી
|
રહેનાર – આગ્રહી; દુરાગ્રહી સાદું વિ॰ (કા.) ગંદું; મેલું
[સગ
સહવર અ॰ સડસડાટ; સડસડ
સહવું અ૰ક્રિ॰ [પ્રા. સઽ (સં. રાય્ કે સર્)] કાહી જવું (૨) [લા.] સાવ બગડવું; ભ્રષ્ટ થવું [સર॰ fĒ.] ‘૬૭’ સડસઠ (૪,) વિ॰ [સડ (સં. સન્નન્ ) + સાઢ (ત્રા. સઢેિ; સં. દેિ); સહસઢ અ॰ [વ૦; સર૦ મેં.]કડકડતા પ્રવાહીના કે સડકાના અવાજ. વું અક્રિ॰સડ સડ અવાજથી ઊકળવું કે ખળવું. -હાટ પું॰ સડ સડ અવાજ (૨)સપાટાબંધ; રેલાની પેઠે; સડેડાટ, –ઢાવવું સક્રિ॰ સડસડવું’નું પ્રેરક
સહાક અ॰ [રવ॰; સર॰ હિં.] જલદી. [–દઈને, -લઈને] સઢાકા પું॰ [રવ॰] ચાબુકને અવાજ; સટાકા (૨) જી સડકો (૩)બીડી, ચલમનેા દમ ખેંચવા તે. [-તાણવા, મારા, લેવા = બીડી, ચલમ, છીંકણી વગેરેના દમ ખેંચવા.] સમાચાર પું॰ [સડો + આચાર] સડેલા – ભ્રષ્ટ આચાર સહાનિરોધક વિ૦ (૨) ન૦ [સડા+નિરોધક] સડો થતા રોકે એવું; ‘ઍન્ટી-સેપ્ટિક'
સહાવવું સક્રિ॰ ‘સડવું’નું પ્રેરક
[થાય એમ સાસર અ॰ રિવ૦; સર૦ મૅ.] સડ સડ; ઉપરાઉપરી સડાકા સિયા (ડે”) પું॰ અળવીના છેાડ, તેનું પાન કે દાંડા. —યાનાં પાન નંબ૦૧૦ અળવીનાં પાન; પાતરાં. યાની ગાંડ સ્ત્રી તેનું કંદ કે ગાંઠ જેવું બી [સડસડાટ સડેડાટ અ॰ [રવ૦] સડડડ કરીને (ર્ગાત માટે); વગર વિધ્ન; સડે પું॰ [‘સડવું’ ઉપરથી]કાહવાટ; બગાડા (૨) [લા.]ભ્રષ્ટાચાર; ખરાબી [પડવે, પેસવેા, લાગવે]
સહ પું॰ [વે.]પવન ભરાઈ ને વહાણને ગતિ મળે તે માટે વહાણના થાંભલાને બાંધવામાં આવતું કપડું [-ચડાવવા] સઢીલ વિ॰ [ત્રા. સઢિન્દ્ર (સં. શિયરુ)] શિથિલ; ઢીલું સણા પું॰ [સર॰ મેં. સંળા; રવ૦ ] શૂળ ભેાંકાતી હોય એવું દરદ (ર) [લા.] મનને તરંગ. [સણકા આવવા, નાખવા, મારવા=સણકાની વેદના થવી. સણકા થવા,લાગવા એકાએક વેદના થવી (૨) માઠું લાગવું (૩) માઠું લાગવાથી એકાએક અચકી પડવું.]
અણુગટ પું॰ શણગટ; સેાડિયું; ઘૂંઘટ સણગાવું અક્રિ, −વવું સક્રિ॰ સગા પું॰ જુઓ શણગે
સણસણુ અ॰ [રવ; સર॰ fĒ., મેં.] ઊકળતા પાણીના અવાજ. •વું અક્રિ॰ સણસણ અવાજ થવો. –ણાટ પું॰ પાણી બળતાં કે હવા ચિરાતાં થતો અવાજ. “ણાવવું ‘સણસણવું નું પ્રેરક સણસરાનું અક્રિ॰,-વવું સક્રિ॰ ‘સણસારવું’નું કર્માણને પ્રેરક સણુસાર, –રા પું॰ જુએ અણસાર
સણસારવું સક્રિ॰ [સણ (ત્રા. સત્રિ, સં. રાનૈઃ)+ સારવું ?] અણસારા કરવા (૨) બળદ, ઘેાડા વગેરેને વ્હેરથી ચલાવવા (૩) રાશ, લગામ વગેરે હલાવવાં સણસારા પું॰ જુએ સણસાર
સણંગ સ્ત્રી॰ [ત્રા. સજ્જ (સં. સૂક્ષ્મ) ઉપરથી ] સુરંગ, જમીન તળેને લાંબે। સાંકડા રસ્તા (૨) વિ॰ [સ્તુએ સગાવું] (સુ.) સગા
એ શણગાવું, –વવું