Book Title: Sarth Gujarati Jodni Kosh
Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
________________
વર્ણી ધ ]
[વલી
વર્ણા ધ વિ॰ [સં.] વર્ણ કે રંગ પારખી ન શકે એવી આંખવાળું વર્ષાવવું સક્રિ॰, વર્ષાવું અક્રિ૦ વર્ષેવું’નું પ્રેરક ને કર્મણિ
– જોવામાં એવી ખેાડવાળું
વર્ષાસન ન૦ [સં. વર્ષે + અરાન; સર૦ મ.; હિં. વાસન] (રાજ્ય તરફથી) ગુજરાન માટે મળતી વાર્ષિક રકમ
વર્ણિત વિ॰ [É.] વર્ણવેલું
વણ પું॰ ઉચ્ચારક્રિયાનું એકમ; ‘સિલેબલ' (૨) [i.] બ્રહ્મચારી; ધર્મના અભ્યાસી (૩) વિ॰ વણં કે વર્ણને લગતું
-વણું... વિ॰ [સં. વર્લ્ડ પરથી] (સમાસને અંતે લાગતાં) ‘—ના વર્ણન રંગવાળું'. ઉદા॰ ઘઉંવર્ણ
|
રીતભાત
વર્ણોચ્ચાર પું॰ [સં.] વર્ણાનું ઉચ્ચારણ વચ્ચે વિ॰ [સં.] વર્ણનીય (૨) જેનું વર્ણન કરવાનું છે તેવું વર્તણુક સ્ત્રી॰ [સર૦ ૬.; વર્તવું પરથી] વર્તવાની રીત; ચાલચલગત; [ચલગત માટે જામીન વર્તન ન॰ [છું.] આચરણ; રીતભાત. હામી શ્રી॰ સારી ચાલવર્તમાન વિ॰ [સં.] ચાલુ (૨) આધુનિક (૩).પું૦ ૦ ૧૦ સમાચાર; ખબર (૪) પું૦ વર્તમાનકાળ. ૦કાળ પું॰ ચાલુ સમય (૨) [વ્યા.] ક્રિ॰ા એક કાળ. કૃદંત ન૦ (વ્યા.) ક્રિ॰નું એક કૃદંત. ૦પત્ર ન૦ છાપું
વર્તવું અક્રિ॰ [સં. વૃત્] આચરણ કરવું; ચાલવું (૨) થવું; હેવું (૩) ગુજરાન ચલાવવું (૪) સક્રિ॰ વરતવું; પારખવું; જોવું (૫) [સર॰હિં. વરતના] રીત પ્રમાણે આપવું
|
વર્તાવ પું [‘વર્તવું’ ઉપરથી] વર્તણુક; રીતભાત વર્તાવું અક્રિ॰, વવું સક્રિ॰ વર્તવું'નું કર્મણિ ને પ્રેરક -વર્તી વિ॰ [સં.](સમાસને અંતે) હતું... એ અર્થમાં, ઉદા૦મધ્યવર્તી વર્તુલ(−ળ) [સં.] ગોળાકાર; કંડાળું(૨) વૃત્ત; ગાળ; ‘સર્કુલ’ (ગ.) (૩) વિ૦ ગાળ. ૦પાદ પું॰ ‘ક્વોડ્રન્ટ’(ગ.). –લા(−ળા) કાર વિ॰ [+માળાર] ગોળ આકારનું; ‘સરકઘુલર’ (ગ.) (૨) પું॰ ગાળ આકૃતિ
ન
વર્ધક વિ॰ [સં.] વધારનારું (પ્રાયઃ સમાસને અંતે). ન ન॰ વધવું તે (૨) આબાદી (૩) કાપવું તે, –માન વિ૦ વધતું જતું; આબાદ થતું (૨) પું॰ (સં.) વિષ્ણુ (૩) (સં.) ૨૪મા તીર્થંકર – મહાવીર વર્ધિત વિ॰ [i.] વધેલું. -ષ્ણુ વિ॰ વધતું; સમૃદ્ધ થતું વર્નિયર પું૰[.] (ઘણી નાની લંબાઈ કે કોઈ માપ લેવા) માપપટ્ટી સાથેની ખાસ એક પટ્ટી (પ. વિ.)
વર્ષ ન૦ [ä.] કવચ
વર્ય વિ॰ [સં.] પ્રધાન; શ્રેષ્ઠ (સમાસને અંતે)
૭૫૧
|
વર્યા સ્ત્રી॰ [સં.] કન્યા (૨) સ્વયંવર કરી પરણતી કન્યા વર્ષ ૨૦ [સં.] ખાર માસના સમય (૨) (પ્રાચીન ભંગાળ મુજબ) પૃથ્વીના અમુક ખંડ. (જેમ કે, ભારતવર્ષે. [—ઊતરવું = વર્ષમાં પાક ઊતરવા, –પાકવું. –બેસવું = નવું વર્ષ શરૂ થયું. –વળવું = દુકાળ પછીના વર્ષમાં સારું પાકવું.] ૦(-)ર પું॰ [સં.] અંતઃપુરના વ્યંડળ સેવક, ૦ી ન૦ વર્ષ દરમ્યાન બનનાર બનાવાના વરતારા. [-કાઢવું = (જોશીએ) એવા વરતારો તૈયાર કરવે.] વર્ષણ ન॰ [i.] વરસવું તે. ॰હાર વિ૦ વરસનારું; વરસાવતું વર્ષવું અક્રિ॰ (૨) સક્રિ॰ [સં. વલ્] જુએ વરસવું વર્ષો સ્ત્રી॰ [i.] વરસાદની ઋતુ – શ્રાવણ અને ભાદરવા. ગીત ન૦ વર્ષામાં ગવાતું લેાકગીત. ગૃહ ન૦ ફુવારા –તેનું સ્થાન વર્ષાભિનંદન ન॰ [સં.] નવા વર્ષનું અભિનંદન વર્ષારંભ પું [H.] વર્ષા ઋતુના આરંભ (૨) વર્ષના આરંભ
Jain Education International
વર્ષોવર્ષ અ॰ [સર૦ મ.] દર વર્ષે; પ્રતિવર્ષ
જલ પું॰ [સર૦ મ., હિં; સં. મો] ઝાકળ
જલમૂઠું વિ॰[સર॰ fહૈં. યન = ઉમંગમાં આવવું] બહુ જ લાલચુ વલખવું અક્રિ॰ [i. વિ + ક્ષ] વલખાં મારવાં; અકળાવું;
મૂંઝવું
વલખાટ પું૦ વલખવું તે. વવું સક્રિ॰ વલખવું’નું પ્રેરક વલખાં નખ્વ॰ ફાંફાં (મારવાં, વીણવાં) વલ(−ળ)ણુ ન॰ [તં. વજ્; સર૦ મ. વøળ] વૃત્તિ; મનનું વળવું તે (ર) (રસ્તા કે નદીનેા) વાંક (૩) કવિતામાં આવતા ઊથલા (૪) જુવારના ગીચ ચાસમાંથી ઉખેડી લીધેલા છેાડ (પ) નફાતેાટાની ઉપરામણી (૬) મરેડ. [-અખત્યાર કરવું, પકડવું, લેવું=અભિપ્રાય કે વૃત્તિ ધારણ કરવાં. -ચૂકવવું, પતવવું, વહેંચવું = નફાનુકસાનની રકમ ચૂકતે કરવી – આપવી લેવી.] બ્હાર વિ॰ [સર॰ મ. વ∞ળવાર] મરાડદાર
વલદદાણિયાં ન॰ખ૦૧૦ જુએ વળતદાણિયાં
વલદે અ॰ [l; ઞ. વર્ = પુત્ર] ‘-ના દીકરા’, ‘બિન’ એ અર્થ બતાવે છે. (પ્રાયઃ ખત દસ્તાવેજમાં)
વલન ન॰ [i.] વળવું તે; વલણ (૨) જી વક્રીભવન. ૦કાણુ પું કિરણના વલનને ખણા; ‘ઍન્ગલ ઑફ રિ+ક્ષન’. નાંક પું॰ [+અંક] પ્રકાશના વલનના ખૂણાના ગુણેત્તર અંક; ‘રિક્રેડિટવ ઇંડેકસ’ (પ. વિ.) [(આજનું વળા) વલભી, ॰પુર ન॰ [સં.] (સં.) સૈારાષ્ટ્રનું એક પ્રાચીન ગામ વલય ન॰ [ä.] કંકણ; કહું. “યાકાર વિ॰ [+આકાર] જુએ કંકણાકાર (૨) પું૦ વલયના આકાર; ગાળાકાર. -યાકૃતિ વિ॰ (૨) શ્રી॰ [+આકૃતિ] જીએ વલયાકાર. યિત વિ૦ ઘેરાયેલું; ચેામેર વલય પેઠે આવેલું; પરિવૃત વલવલ સ્ત્રી॰ [જીએ વલવલવું; સર૦ ૬. વવઃ] વધારેપડતી ચંચળતા (બાલવા, બેસવા, ઊઠવામાં); ઘડી સખણું ન રહેવું તે (૨) વગર પૂછએ બેલ બેલ કરવું તે; ચિબાવલાવેડા વલવલવું અ૰ક્રિ॰ [ä. fવ + પ્; પ્રા. વઢવઽ] ખેલ બેલ કરવું (૨) રાતાં રાતાં ખેલવું; વિલાપ કરવે (૩) વલખાં મારવાં વલવલાટ પું૦વિલવલનું પરથી]વલાપાત; હાયવેાય(૨) સળવળાટ. -વું સક્રિ૦ ‘વલવલવું’નું પ્રેરક [કરતું; બહુબેલું લવલિયું વિ॰ [વલવલ પરથી] વલાપાત કરતું (૨) વલવલ કર્યાં
વલસાડી વિ૦ વલસાડ ગામનું કે તે સંબંધી (જેમ કે, સાગ)
|
વલંદો પું॰ [. હોðટ ઉપરથી; સર૦ મ. વર્લ્ડફેન] હોલંડના રહેવાસી; ડચ [સક્રિ॰ (પ્રેરક)] વલંબાવું અ૰ક્રિ॰ [સં. મનવ્, વર્ણમ] રાકાનું; થાવું. −વવું વલારવું સક્રિ॰ [સર॰ પ્રા. રરૂ = કાપવું] (સુ.) જીએ પારવવું વલારા પું॰ [‘વલવલવું’ ઉપરથી] એકની એક વાતની થાથ (સુ.) વલિ(−લી) સ્રી॰ [i.] કરચલી; રેખા
લિત વિ॰ [i.] વળેલું; વાંકું (૨) કરચલી પડેલું (શરીર). ૦પલિત વિ॰ ઘરડું; વાળચાંપળિયાંવાળું
વલી પું॰ [મ.] પીર; આલિયા (ર) સ્ત્રી॰ [i.] જુએ લિ.
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
Page Navigation
1 ... 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950