Page Text
________________
મધુરતા]
૬૪૩
[ મન
મધુરતા-૫ સ્ત્રી, મધુરભાષિણ વિ. સ્ત્રી જુએ “મપુરમાં | કચુપચુ મન =નિશ્ચય વિનાનું મન. ખરા મનથી = સાચા મધુરવું વિ૦ જુઓ “મધુમાં
દિલથી; અંતઃકરણપૂર્વક. -ખાટું કરવું = દિલ નારાજ કરવું. મધુરા સ્ત્રી [સં] સાકર (૨) જેઠીમધ (૩) મીડી કાકડી (૪) સુવા | ખુલ્લું મન = નિખાલસ – કશા કપટ કે પૂર્વગ્રહ વિનાનું મન. મધુરં વિ૦ જુઓ મધુર
-એલવું = મનમાં જે હોય તે ખુલ્લું કરવું- કહી દેવું. -ગળવું મધુલિહ, મધુવન, મધુવ્રત, મધુસૂદન જુએ મધુમાં = મન પીગળવું. -ઘાલવું = ધ્યાન આપવું, કાળજીપૂર્વક સંભાળવું. મળે અ૦ + મધપે. -મધ સ૦ વરવચ; વચ્ચે
-ચકડેળે ચડવું = મન અસ્થિર થવું; કેઈ નિશ્ચય ન થાય તેવી ધ્ય વે[સં.] વચ્ચેનું (૨) નટ વચલો ભાગ (૩) ૫૦ મધ્યમ- સ્થિતિમાં મન મુકાવું. -ચેખું રાખવું = મનમાં કપટ કે પાપ રાર અવાજ કે સ્વર (સંગીત. જુઓ મંદ્ર). કટિબંધ પુ. ઉષ્ણ | ન પેસવા દેવું. -રવું = મનની વાત ન કહેવી (૨) ધ્યાન ન ને શીત વચ્ચેનો - પૃથ્વીને સમશીતોષ્ણ કટિબંધ. ૦કાલ(ળ) આપવું (૩) સામાનું મન મુગ્ધ કરવું. -ળવું = આનાકાની ૫મયાન (૨) મધ્યયુગ. ૦કાલીન વિ૦ મય કાલ કે યુગનું. કરવી. –ચેટવું - ધ્યાન લાગવું (૨) ગયું. -જોડે વાત કરવી ૦માં સ્ત્રી. “
મિયન (ગ.). ગુણક ૫૦ ઘાતક; “મંડયુલ દિલમાં વિચારવું; એકલા વિચાર કરો, જેવું = મરજી જાણવી ગ.). ૦ઘન ન ચયશ્રેઢીના પહેલા અને છેલ્લા પદની સરેરાશ (૨) મનમાં શું છે તે તપાસવું. -ટાઠું કરવું = મનને તૃપ્ત કરવું. (ગ.). દેશપું [સં.] સં.) હિમાલય અને વિંધ્ય પર્વત વચ્ચેનો –થવું =ઈચ્છા થવી. –થી ઊતરી જવું = પ્રેમ ઓછો થવો કે (ઉત્તર ભારતને) મય માંગ ૦પદ નવ વચલું પદ (જેમ કે, ન રહે. --થી મંઝવું = મનમાં મંઝાવું. -દેવું = ધ્યાન આપવું; ત્રિરાશીમાં). પ્રદેશ પુત્ર સં) ભારતને (મધ્યમાં આવેલે) કાળજી રાખવી. -દોડવું = તીવ્ર ઈચ્છા થવી (૨) મન કલ્પનાએ પ્રદેશ, બિંદુ નઇ કેન્દ્ર. ૦મ વિ. વચલું (૨) મધ્યમસરનું (૩) ચડવું. -નીચું થવું =નીચ વૃત્તિ થવી. -નું પોચું= આઘાત ન ૫૦ સંગીતના સ્વરસપ્તકમાંને ચોથા સૂર --મ (૪) નવ “મીન' સહી શકે તેવા નરમ દિલવાળું (૨) બીકણ. -નું મનમાં રહી (ગ.). ૦મપદ ન૦ વચલું પદ. ૦મપદલોપી પુત્ર જેનું મધ્યમ જવું = અંતરેરછા પૂર્ણ ન થવી (૨) માની વાત બહાર ન કાઢી પદ લોપાય છે એ સમાસ. ઉદાપર્ણ (નિર્મિત) શાલા. ૦મમાર્ગ શકાવી. -તું મેલું = પોતાના મનની ખરી વાત ન જાણવા દે પંબુદ્ધે બતાવેલો સાધનાને મધ્યમ માર્ગ (૨) કઈ બાજુના એવું (૨) કપટી.-નું સૂઝવું = મનમાં આવ્યું તે. –ને આંબળે, અતિપણા વગરને વચલો, સેનેરી માર્ગ. ૦૫માગી વિ૦ હાથ = અંટસ; ખ. –ને પાર પામ = મનની અંદરની ગુપ્ત મધ્યમમાર્ગનું કે તે પસંદ કરનાર (૨) મવાલપક્ષનું; “લિબરલ – | વાત જાણવી. -ને ભરમ = વહેમ; શંકા. –ને મેલ = અંતરની મેંડરેટ’. ૦મસર અવે મધ્યમ રીતે; મર્યાદિત પ્રમાણમાં. ૦માં ગુપ્ત વાત (૨) કપટ. – મોજી = વેરછાચારી. પર લેવું =
સ્ત્રી વચલી આંગળી (૨) મયમિકા (૩) વાણીની ત્રીજી જુઓ મન ઘાલવું. -૫વવું = એકધ્યાન થવું. -પીગળવું = સ્થિતિ (જુઓ પરા) (૪નાયિકાને એક પ્રકાર, ૦માન ૧૦ દિલમાં દયા આવવી. -બળવું = સંતાપ થ; જીવ બળ. સરાસરી; સરેરાશ; મામે' તે; “ઍવરેજ' (ગ.). ૦મિકા વિ. -બેસવું =ગમવું; પ્રીતિ થવી. -ભમવું = મન અસ્થિર થવું. સ્ત્રીરજવલા થવા લાગેલી કન્યા. ભૃગ ઈતિહાસ- --ભરવું = સંતવવું; તૃપ્ત કરવું. મનેમન સાક્ષી = એકબીજાના કાળને મધ્ય સમય; “મિડલ એજ'. બ્યુગીન વિ. તે સમયનું | મનમાં સરખા વિચાર આવવા તે. --માનવું = દિલને ગમવું; કે તેને લગતું, ‘મિડીવલ. ૦રાત્ર–ત્રિ, -ત્રી) સ્ત્રી મધરાત. પસંદ પડવું. માન્યું = પુષ્કળ; મન ધરાય તેટલું. મારવું = ૦રેખા(–ષા) સ્ત્રી વિષુવવૃત્ત. ૦લય સ્ત્રી સંગીતને એક લય. મનમાં આવેગને કે વૃત્તિને રોકવા - દબાવવાં. –માં આણવું =
વતી વિ૦ મધ્યસ્થ સહક ન૦ મંદ્ર અને તાર વચ્ચેનું લેખામાં લેવું, દરકાર કરવી (૨) લાગણી થવા દેવી. –માં આવવું સાત સ્વરે નું સપ્તક (સંગીત). ૦સ્થ વિ. વચમાં આવેલું (૨) = ઈરછા થવી. -માં ઊગવું = આપોઆપ કુરણા થવી, મનને તટસ્થ (૩) બે પક્ષનું સમાધાન કરનાર કે ન્યાય તોળનાર. સૂઝવું. –માં ઊતરવું = સમજાવું. –માં ગાંઠ વાળવી = યાદ
સ્થતા, સ્થી સ્ત્રી, મધ્યસ્થ હોવું તે. -ધ્યા વિ૦ સ્ત્રી રાખવું (૨) નિશ્ચય કરો. -માં ઘોળાવું = મનમાં આવ્યા કરવું (૨) સ્ત્રી શ્રુતિના પાંચ પ્રકારમાં એક (દીપ્ત, આયતા, મૃદુ, -- ગુચવાયા કરવું. –માં ચકલું પેસવું =શંકા જાગવી. –માંથી કરુણા, મધ્યા) (૩) વચલી આંગળી (૪)જુઓ મધ્યમિકા (૫) કાઢી નાખવું = મનમાંથી દૂર કરવું; ભૂલી જવું. –માં ધારવું = મુગ્ધા અને પ્રૌઢાની વચ્ચેની સ્ત્રી કે નાયિકા. –ધ્યાન, –ન અંતરમાં વિચારવું – નિશ્ચય કરો.-માં પેસી નીકળવું=સામાના સિં] પંબપોર. - યે અવ વચ્ચે; મયમાં (૨) માં, અંદર મનની તમામ વાત જાણી લેવી. (-કાંઈ પસી નીકળાય છે? મષ્ય,–ક્વાચાર્ય પં. [સં.] (સં.) વેદાંતસૂત્રના એક ભાગકાર -- એમ નિષેધાર્થક ઉત્તરની અપેક્ષાએ પૂછવામાં વપરાય છે.) -માં એક આચાર્ય
ફૂલવું, ફુલાવું = હરખાવું; ખેટે હરખ આવવો; મનમાં ને મનમાં મન ન૦ [.] સંકલ્પવિકપ વગેરે કરનારી ઈદ્રિય (૨) દિલ (૩) . હરખાવું. –માં બળવું = દિલમાં બળતરા થવી; અદેખાઈ થવી. ઈચ્છા. [–આપવું = મનને ભેદ બતાવે (૨) જવ આપો. -માં મંઝાવું = દિલમાં ગૂંચવાયા કરવું, નિશ્ચય ન થા. -માં -આંધળું થવું = કશું ન સૂઝયું. –ઉપરથી કાઢી નાખવું = લાવવું = લાગણી થવા દેવી; દરકાર કરવી. માં હા ઊઠવા = મનમાંથી દૂર કરવું.—ઉપર લેવું = ધ્યાનમાં લેવું. –ઊઠવું, ઊતરવું, મનમાં તુક્કા કે તરંગો ઊઠવા. –મૂકીને, મેલીને = પૂરા મનથી; ઊંચું થવું, ઓસરવું = (-ની ઉપર) અપ્રીતિ થવી; રુચિ ન રહેવી; મનમાં કંઈ કપટ કે ભેદ રાખ્યા વિના. મેલા મનનું = અપ્રમાણિક અણબનાવ થે. –કરવું = ઈચ્છા કરવી. -કઠું કરતું નથી = | - કપટી મનવાળું. –મોકળું રાખવું, મોટું રાખવું = ઉદાર થવું. મન માનતું નથી – સંતુષ્ટ થતું નથી (૨) આશ્ચર્યમુગ્ધ થયું. કાચું, 1 મોટા મનનું = ઉદાર. -લગાડવું = ધ્યાન આપવું. -વર્તવું =
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |