Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 791

વતીગણ]
વતીગણ ન॰ જુએ વતેસર
વતીપાત પું, –તિયું વિ॰ જીએ વ્યતીપાત, —તિયું
[વનવાસ
વધાઈ (-મણી) સ્ક્રી॰ [ત્રા. વૃદ્ઘાવળ (સં. વર્ષાન); સર૦ Ēિ. વધારું; મ. વધાવવ] ખુશીના સમાચાર(૨) ખુશખબર લાવનારને અપાતી ભેટ. [-ખાવી = વધામણીની ખબર કહેવી કે તે માટે ભેટ મળવી.] [(૨) વધામણી
થતું ન॰ [નં. વપ્ ઉપરથી] હજામત વતે અ॰ [તં. વૃત્તે] વડે; થી [(૨)ન॰ નકામું લખાણ; ટાયલું વતેસર વિ॰ [‘વિસ્તાર’ પરથી; સર૦ Ēિ. વતંરાઇ] વિસ્તારવાળું વત્તા, ૦ઈ જુએ રા ‘ વસ્તું ’માં
|
વસ્તું વિ॰ [વધતું] વધારે. -ત્તા અ॰ · – માં વધારે ' એવે અર્થ બતાવે છે. જેમ કે, પાંચ વત્તા એક. [−નું ચિહ્ન = તે બતાવતી ગણિતની (+) આ સંજ્ઞા.]. -ત્તાઈ સ્ક્રી॰ વત્તાપણું; ચડિયાતાપણું; મેટાઈ
વધામણું ન॰ [જીએ વધાઈ] મંગળકાર્ય નિમિત્તે માતાનું પૂજન વધારણ વિ॰ [‘વધારવું' પરથી] વધારનારું (૫.). —ણું ન॰ ધ્વનિને મોટા કરે – વધારે એવું યંત્ર કે સાધન; ‘ઍપ્લિફાયર' (પ. વિ.) વધારવું સ૰ક્રિ॰ [HT. વજ્રાર્ (સં. વર્ષર્ ); સર૦ મ. વધારŌ] વધે એમ કરવું; વધારો કરવા; ઉમેરવું (૨) મેટું કરવું; વિસ્તારવું (૩) બચત કરવી; બાકી રાખવું. [વધારાવું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ ‘વધારવું’નું કર્મણિ ને પ્રેરક.]
બ્રેક વિ॰ [સં. વ્યતિરે]+શ્રેષ્ઠ (૨) અ॰ વિના; વતરેક વત્સ પું; ન૦ [સં.] બાળક (૨) ન૦ વાછરડું (૩) પું॰ (સં.) ગંગાની ઉત્તરે આવેલે એક પ્રાચીન પ્રદેશ વત્સર પું॰ [i.] વર્ષ
વત્સરાજ પું॰ [i.] (સં.) અર્જુનથી પચીસમા રાન્ત; ઉદયન વત્સલ વિ॰ [i.] માયાળુ; સ્નેહાળ. તા શ્રી વાત્સલ્ય. “લા વિ॰ સ્ત્રી૦ વત્સલ (સ્ટ્રી, ગાય)
વત્સા સ્ત્રી [સં.] પુત્રી (૨) વાછરડી [શ્રી કૃષ્ણપક્ષ વદ(–દ્ય) (t,) અ॰ [જુએ વિદે; સર૦ મ. વૈદ્ય] કૃષ્ણપક્ષમાં (૨) દાવ્યાધાત પું॰ ‘[સં.] પેાતે ખેલેલી વાતથી વિરુદ્ધ બોલવું તે; એક તર્ક દોષ. –તી વિ॰ તે દાયવાળું
વદન ન॰ [સં.] મુખ
વદવું સક્રિ॰ [ä. વધ્] બેલવું (૨) અવક્રે॰ મંજૂર થયું વદા શ્રી જીએ વિદાય (સુ.)
વદા(ર) પું॰ જુઓ વાયદો. નવું સક્રિ॰ ‘વવું ’નું પ્રેરક વદાય વિ॰ (૨) સ્ત્રી॰ [ત્ર. વામ] જુએ વિદાય. ૰ગીરી શ્રી જુએ વિદાયગીરી
વદાવું અક્રિ॰, –વવું સક્રિ॰ વવું'નું કર્મણ અને પ્રેરક દિ અ॰ [i.] કૃષ્ણપક્ષમાં; વદ
૭૪૬
દિતા સ્ત્રી॰ [સં. વ ્ ] + સૂર; અવાજ
વદ્દી⟨-ઘા) શ્રી॰ [સં. વૃદ્ધિ] વધ; સરવાળા કે ગુણાકારમાં, એકમ દશક વ॰ કોઈ એક સ્થાનના સરવાળા કે ગુણાકારની આવેલી રકમમાંથી એકમના આંકડા રાખી બાકીના સ્થાનના અંક આગળના સ્થાનની રકમમાં ઉત્તરાત્તર ઉમેરવામાં આવે છે તે (ગ.) વદ્ય અ॰ (ર) શ્રી॰ [i.] જુઓ વદ વદ્યા સ્ત્રી નુ વદ્દી
વદ્યાન ન॰ [સં. વવાર્થ = વાકપટુ પરથી !] પાખંડ; કપટ વધુ પું॰ [i.] કાપીને મારી નાખવું તે (૨) ‘મલ્ટિપલ’(ગ.) વધ (ધ,) સ્ત્રી॰ [સં. વૃદ્ધિ] વધારા. ઘટ શ્રી વસ્તુઓછું થવું તે વધરાવળ સ્ત્રી [મં..ગ્નિ કે વષ્ર ઉપરથી] વૃષણના એક રેગ વધવું અ૰ક્રિ॰ [ä. વૃધ્ (પ્રા. વ૩૪), fí. વન્દ્વના; મ. વળે] સંખ્યા, કદ, માપ, ગુણ, કશામાં પણ વધારો થવા; મોટું થયું (૨) બચવું; બાકી રહેવું (૩)આગળ જવું; ટપવું; પ્રગતિ કરવી. [(વાત વધી જવી,પડવી = કજિયા કે મારામારી ઉપર આવવું.] વધસ્તંભ પું॰ [H.] વધ કરવા માટે લટકાવવાના સ્તંભ; ફાંસીના માંચડો; વધસ્થાન
ધસ્થાન ન॰ [×.] વધ કરવાની જગા(ર) કતલખાનું
વધારે વિત્તુ વધારવું] અધિક; વિશેષ. ૦પડતું વિ॰ જોઈ એ કે ઘટે તેથી વધારે (માત્રા, કદ, મર્યાદા વગેરેથી) વધારે પું॰ [જીએ વધારવું, વધવું; સર૦ મેં. વધારા] ઉમેરે; વૃદ્ધિ (૨) નકા (૩) બાકી; સિલક (૪) સાંધણ; પુરવણી (પ) વર્તમાનપત્રનેા વધારા તરીકે કાઢેલા અંક. [વધારાનું = વિશેષ – વધુ એવું (૨) નકામું ફાજલ.]
વધાવવું સ॰ક્રિન્તુિઓ વધાઈ] ભક્તિથી અથવા આશીર્વાદ દેતાં ફૂલ ચેાખા નાખવા (૨) હર્ષભેર આવકાર આપવે વધાવું અક્રિ॰ ‘વધવું’નું ભાવે
વધાવા પું॰ [વધાવવું' ઉપરથી] વધાવવાની સામગ્રી (૨) એકી (દાણા જોતાં) (૩) વર કે કન્યાને માકલવાની ભેટ વધુ વિ॰ [સં. વૃદ્ધ પરથી] વધારે. ૦પડતું વિ॰ વધારેપડતું. “ધૂ કું વિ॰ વધારેપડતું; વધારાનું
વધૂ સ્ત્રી [સં.] વહુ; જુવાન પત્ની (૨) છેાકરાની વહુ વધેરવું સક્રિ॰ [સં. વ] બલિદાન આપવું (૨) કેડવું (૩) કાપવું. [વધેરાવું અક્રિ॰ (કર્મણિ), -વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક).] વધૈયા પં॰ [‘વધાવવું’ ઉપરથી] વધામણી ખાનારા માણસ વષ્ય વિ॰ [i.] વધ કરવા યોગ્ય [કાંઈક ખૂટતું કે વધતું વધ્યું વિ॰ [‘વધવું’નું ભૂપૃ॰] વધેલું. ઘટયું વિ॰ વધારે કે ઓછું; વન ન॰[i.]જંગલ. [−કરવું = રખડતું – ઘરબાર વિનાનું કરવું.−થવું – રખડતું – ઘરબાર વિનાના થયું.] ૦કુલ ન૦ (૫.) જીએ વનકુળ. ૦કવિતા શ્રી વન્ય અને ગ્રામ્ય જીવન વિષેની કવિતા; ગોપકાવ્ય; ‘પેસ્ટારલ’. કૂળ ન૦ વકલ. કૈકિલ પું॰ એક પંખી. ૰ખંડ પું॰ વનનેા વિભાગ; ‘રેન્જ. ચર વિ॰ વનમાં રહેનારું; જંગલી (૨) પું॰ તેવું માણસ કે પ્રાણી (3) વાંદરા. જ્ગ્યાના, જ્યાની સ્રી ઈ જેવી એક વેલ. દેવતા પું૦ ૦૧૦; સ્ત્રી; દેવી સ્ત્રી॰ વનની અધિષ્ઠાતા દેવ કે દેવી. ૦૫ક વિ વનમાં કે ઝાડ પર પાકેલું. ૦પુષ્પ ન૦ વનમાં થતું – રાની પુષ્પ. પ્રવેશ પું॰ વનમાં જવું તે(૨)૫૦ વર્ષ પૂરાં કરી એકાવનમામાં પ્રવેશવું તે. પ્રિયા સ્ક્રી॰ કાયલ. ભેાજન ન૦ ગામ બહાર રમ્ય જગાએ કરેલી ઉર્જાણી. માલા(-ળા) સ્ક્રી॰ વનના ફૂલની માળા (૨) ઘૂંટણ લગી પહેાંચે તેવા ફુલના હાર (શ્રીકૃષ્ણનેા), માલી(ની) પું॰ (સં.) શ્રીકૃષ્ણ. ૦રાઈ સ્ત્રી॰ જીએ વનરાજી, ૦૨ાજ પું॰ સિંહ. ૦રાજિ(-જી) સ્ત્રી॰ ઝાડોની લાંબી હાર (૨) લાખે। જંગલને પ્રદેશ (૩) જંગલમાંને પગરસ્તા. ૦રાય પું જીએ વનરાજ. લતા સ્ત્રી॰ એક જંગલી વેલ. શ્વાસ પું