________________
with the idea of the Dandi Kooch and Salt fact that a great leader had the resolve and Satyagraha was Motilal Nehru ji. He wrote a confidence to go it alone with out becoming a twentytwo page letter to Bapu with a point by point hostage to the opposition of those who disagreed explonation why Bapu's proposed move would fail with him or defied his or her decision. Like Gurudev and pose his future leadership in danger and how wrote 'Joki tor haak shunee koi na aashe tomi ekla the Congress would loose the people's trust and Chalo Re...'Bapu had the courage to tread a lonely support. In reply Bapu wrote 'adarniya Motilalji, Kar path, this is a hallmark of a true leader. Ke Dekhien.' Any other leader would have taken 'Those who claim to lead the masses must such a short reply as an insult and rejected Bapu's resolutely refuse to be lead by them..... in matters leadership but Motilalji accepted Bapu's firman and of vital importance, leaders must act contrary to the after Bapu had symbolically broken the Salt Law at mass opinion, if it does not commend itself to their Dandi and asked the people to follow. Motilal ji opinion.'- M.K. Gandhi; Young India; July 14, 1920. declared in Allhabad that he would break the salt Bapu never aspired to become a leader, his law by leading a satyagraha in Alhabad. By then ambition was always to serve the people and the the viceroy had ordered that the satyagraha must cause to the best of his ability, and the honesty of be crushed by every means and the leaders must his method was always of paramount importance, be immediately arrested so that the movement even more so than his desired objective. This sets would become leaderless and flounder. After the him apart as a leader. announcement when Motilalji reached his home, the Mohandas truly never lead or aspired to become Police Commissionaire was waiting for him with an a leader. All his life he aspired to serve and be a arrest warrant. The last thing Motilalji did before servant of his people and of the cause, and this is going to prison was to send a telegram to Bapu what made him to become a leader who has no stating 'Adarniya Gandhiji, Karne se Pehle hi parallel. This is what turned Mohandas into Bapu. Dekhiya!' This was the confidence of a true leader and such was his honesty and humility that his
૯, સુખરામ ગૃહ, subordnates and contemporaries had the freedom
સર વિઠ્ઠલદાસ નગર, to question his decision and seek that he convinces
સરોજિની રોડ, સાંતાક્રુઝ (વેસ્ટ) them before they obey him. This also illustrates the
મુંબઈ - ૪000૫૪.
ફળાહારમાંથી અન્નાહાર બાપુ એક વાર કલકત્તે ગયા હતા અને ત્યાં ભૂપેન્દ્રનાથ વસુને ત્યાં ઉતરેલા. ત્યારે બાપૂ કેવળ ફળાહાર કરતા બંગાળીઓની આગતાસ્વાગતા જાણીતી છે. લીલો ને સૂકો મેવો જેટલો મળ્યો તેટલો ભેગો કર્યો અને તેમાંથી જેટલી વાનગીઓ બનાવી શકાય તેટલી બનાવરાવીને બાપુ આગળ મૂકવામાં આવી. બાપૂ આ જોઈને ચોંક્યા. કહેવા લાગ્યા, “આ શું? મારા જેવા સાદાઈ પસંદ કરનારને માટે આટલી બધી માથાકૂટ!'' બાપૂએ તરત વ્રત લીધું. “હવે રોજ કુદરતી પાંચ વસ્તુઓ ઉપરાંત એક પણ વધારે ચીજ ખાઈશ નહીં.''
થોડા દિવસ પછી બાપુને સમજાયું કે હિંદુસ્તાન એ દક્ષિણ આફ્રિકા નથી. ને અહીં ફળ સહેલાઈથી નથી મળતાં. દક્ષિણ આફ્રિકામાં કેળો, અનેનાસ, સફરજન, સંતરાં વગેરે ફળ સહેલાઈથી મળતા અને તેઓ ધરાઈને ખાતા. બાપુ ખાવામાં પાછા પડે એવા નહોતા. તેમણે જોયું કે હિંદુસ્તાનમાં ફળાહાર નહીં ચાલી શકે, ત્યારે જ્યાં જાય ત્યાં શેકેલી મગફળી સાથે લઈ જવા લાગ્યા. નાળિયેર મળે તો તેનું પણ દૂધ લેતા. પણ અંતે ઘણો વિચાર કર્યા પછી ઠરાવ્યું કે હિંદુસ્તાનમાં અનાજ લીધા વગર નહીં ચાલે. ત્યારથી ભાત, રોટલી કે ખીંચડી ખાવા લાગ્યા. પછી એમને લાગ્યું કે હવે અનાજ લઈએ છીએ તો મીઠું પણ લેવું જોઈએ, એટલે તે પણ શરૂ કર્યું.
ઑકટોબર- ૨૦૧૮) પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધી સાર્ધશતાબ્દી વિશેષાંક
(સત્ય-અહિંસા-અપરિગ્રહ,
(૭ ૩
