________________
આપણી ઘોર અવદશા છે.
ગાંધીનું વિજ્ઞાની વ્યક્તિત્વ ન સમજવું તે માનવતા અને બધા ગાંધીને આપણે ભલે સંત મહાત્મા તરીકે ખપાવી દીધા, ભલે દેશોનું નુકસાન છે. આજે જેની ખરેખર જરૂર છે એ ગાંધીયન આપણે તેમનું અનુસરણ કર્યા સિવાય જ તેમની પૂજા કર્યા કરી, સાયન્સ અને ગાંધીયન કોસ્મોલોજીની. એટલે કે વિજ્ઞાનમાં ગાંધીની પણ વિજ્ઞાની ગાંધીને આપણે આજ સુધી કદી ઓળખ્યો પીછાણ્યો દૃષ્ટિનો સમન્વય કરીએ અને ગાંધીની વાત હોય, ગાંધી સાહિત્ય નથી તે આપણી મોટી કમનસીબી છે. આપણા વિચારકો, વિદ્વાનો અથવા વિચાર હોય તેને વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ જોતાં તપાસતાં શીખીએ. અને ખાસ તો બુદ્ધિજીવી વર્ગે આ વિષે ખાસ ધ્યાન આપીને બ્રહ્માંડને ગાંધીની દૃષ્ટિએ જોતા થવું અને ગાંધીને વિજ્ઞાનની નજરે શીખવા સમજવાની આ વાત છે. જે આજ સુધી આપણે કર્યું નથી. જોવા એ આજના સમયની માંગ છે. આ માટે ઊંડો વિચાર, તો જ દેશ તથા દુનિયાના ભવિષ્યના મોટાં મોટાં આયોજનામાં સંવાદ, અને વિચાર વિનિમય સંપૂર્ણ રીતે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ગાંધીની વાતની અસર થવી શરૂ થશે, જે આજે ઘણા અને મોટા કરવાનો સમય પાકી ગયો છે. તો જ ગાંધીનું વ્યક્તિત્વ દેશ તથા ભાગના અગત્યના મુદ્દાઓમાં તો નહીંવત જ હોય છે. આજે તો દુનિયાનાં કર્મોમાં અને ભવિષ્યમાં પ્રતિબિંબિત થવાની શરૂઆત આપણે ગાંધીની મહાત્મા તરીકે પૂજા કરીને તેને એક બાજુએ મૂકી થશે! દઈએ છીએ. જ્યારે કોઈપણ મહત્ત્વની વાત હોય ત્યારે તેમાં
પ્રોવોસ્ત, ચરોતર યુનિવર્સિટી ઓફ ગાંધીનું તત્વજ્ઞાન ન ચાલે. આવી જ આપણી માનસિકતા હોય છે.
સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી, ચારૂસેટ, ચાંગા
Sardar Patel and Maharaja of Kapurthala at the reception in Motibagh, Patiala, 1948
ઑકટોબર- ૨૦૧૮) પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધી સાર્ધશતાબ્દી વિશેષાંક
(સત્ય-અહિંસા-અપરિગ્રહ) (૯ ૭
