________________
૨૨૪
પથપ્રદર્શક સદીમાં ભારતીય સંસ્કૃતિના વિદેશોમાં થયેલા પ્રચાર-પ્રસારના ની અવારનવાર મુલાકાતો લઈને, સતસંગ, વ્યાખ્યાનો, ઇતિહાસમાં સુવર્ણ અક્ષરે અંકિત થશે જ. તેનો પ્રારંભ શ્રી પારાયણો, ભજનકિર્તન વગેરે દ્વારા પ્રણામી ધર્મ અને ભારતીય નંદલાલ દેવલુક સંપાદિત આ ગ્રંથ દ્વારા થઈ રહ્યો છે, જે સંસ્કૃતિની સોડમ ફેલાવી રહ્યા છે. અભિનંદનને પાત્ર છે.
જગદગુરૂ ધર્માચાર્ય ૧૦૮ શ્રી આ લેખમાં અગાઉ નોંધ્યું છે તેમ મહામતિજીએ
કૃષ્ણમણિજી મહારાજ-જામનગર: મસ્કતમાં જાણીતા લુહાણા વેપારી શ્રી માવજીભાઈને ઘેર રહીને તથા મસ્કતથી પૂર્વમાં આવેલા અબ્બાસી બંદરે ભૈરવ શેઠને ઘેર
પ્રણામી ધર્મની સ્થાપના, સૌરાષ્ટ્રમાં છોટીકાશી તરીકે રહીને પ્રણામી ધર્મ તથા ભારતીય સંસ્કૃતિનો પ્રચાર કર્યો હતો. પ્રસિદ્ધ જામનગર મુકામે, પ્રણામી ધર્મના આદ્યસ્થાપક તેમણે આરબ ચાંચિયાઓને ઉપદેશ આપતાં કહ્યું હતું કે, “તમે
નિજાનંદાચાર્ય શ્રી દેવચંદ્રજી મહારાજે ઇ.સ. ૧૬૨૨ માં કરી ખુદાઈ દુનિયાના લોકોને બંધનમાં રાખ્યા છે. તેથી તેમના પણ
હતી. ત્યારબાદ ઇ.સ. ૧૬૩૧માં જામનગરના સીમાડે પર્ણકૂટી
બાંધીને, તેની આગળ વાવેલાં ખીજડાનાં બે વૃક્ષોને કેન્દ્રમાં માલિક ખુદા, તમને દોજખમાં નાખશે. ખુદા તો જમણા હાથનો બદલો જમણા હાથે ચૂકવે છે. તેથી ખુદાની રહેમને લાયક
રાખીને, ઇ.સ. ૧૬૩૧માં દેવચંદ્રજી મહારાજે વિશાળ મંદિર
બંધાવ્યું જે હાલ ખીજડા મંદિર તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. અને પ્રણામી બનો.” શ્રી પ્રાણનાથજીના હૃદયસ્પર્શી ઉપદેશથી ચાંચિયાઓ પીગળી ગયા હતા.
ધર્મની “આદ્યપીઠ' તરીકે પૂજાય છે. એ આદ્યપીઠના વર્તમાન
આચાર્ય જગદ્ગુરૂ ૧૦૮ શ્રી કૃષ્ણમણિજી મહારાજ અવારમહામતિ શ્રી પ્રાણનાથજીના ઉપદેશથી અનેક લોકોનાં
નવાર વિદેશોમાં જઈને ભારતીય ધર્મ અને સંસ્કૃતિની સોડમ હૃદયપરિવર્તન થયાં હતાં. તેમના ઉપદેશથી પ્રભાવિત થઈને
ફેલાવી રહ્યા છે. માંસ, મદિરા જેવા અનેક દુર્ગુણોને તિલાંજલી અર્પીને ભૈરવ શેઠ
ધર્મચાર્ય શ્રી કૃષ્ણમણિજીની પ્રેરણાથી અમેરિકા, કેનેડા તેમના શિષ્ય બન્યા હતા. મહામતિ ઉપદેશ આપતા કે, “મનુષ્ય જીવનને સાર્થક કરવા માટે, પરધન, પદાર, દારૂ, માંસાહાર
અને યુ.કે. માં વસતા ગુજરાતના પ્રણામીઓ દ્વારા “શ્રી કૃષ્ણ
પ્રણામી એસોસિએશન ઑફ યુ.એસ.એ. ની સ્થાપના કરવામાં અને જૂઠ એ પાંચ દૂષણોને છોડવાં જોઈએ અને ભારતીય
આવી. આ સંસ્થા દ્વારા અમેરિકામાં દર બે વર્ષે શ્રી કૃષ્ણમણિજી સંસ્કારો પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ.” તેમની બ્રહ્મવાણી સાંભળવા
મહારાજની નિશ્રામાં પ્રણામી ધર્મના મહાન પ્રવર્તક “મહામતિ શ્રી લોકોની ઠઠ જામતી હતી. કારણ કે અરબસ્તાનમાં રહીને આવી
પ્રાણનાથજીનો પ્રાગટ્ય મહોત્સવ ધામધૂમ પૂર્વક ઉજવવામાં આવે દિવ્યવાણી સાંભળવાનો અવસર ભાગ્યે જ પ્રાપ્ત થતો હતો.
છે. એ પાવન પ્રસંગે ગુજરાતમાંથી સાધુ-સંતો અને વિદ્વાનો આમ મહાપતિજીએ લગભગ બે વર્ષ સુધી અરબસ્તાનની ધરતી
અમેરિકા જઈને પ્રણામી ધર્મનો પ્રચાર કરે છે. ઇ.સ. ૧૯૯૮ પર ઇરાકના બસરા, બગદાદ, ઇરાનના અબ્બાસી બંદર અને
માં અમેરિકાના ટેક્ષસાસ રાજ્યના હ્યુસ્ટન શહેરમાં અને ઇ.સ. કોગ, ઓમનના મસ્કત વગેરે પ્રદેશોમાં રોકાઈને ૧૭ મી સદીમાં
૨000 માં વોશિંગ્ટન શહેરમાં યોજાયેલા શ્રી પ્રાણનાથજી પ્રણામી ધર્મ અને ભારતીય સંસ્કૃતિના પ્રચાર-પ્રસારનું ઉમદા
પ્રાગટ્ય મહોત્સવમાં હાજર રહીને, શ્રી કૃષ્ણમણિજી મહારાજે કાર્ય કર્યું હતું.
વ્યાખ્યાનો આપીને ઉપસ્થિત માનવમેદનીની પ્રીતિ સંપાદન કરી અમેરિકા, કેનેડા અને યુ.કે.માં હતી. એ ઉપરાંત તા. ૨૯ જૂનથી ૫ જુલાઈ ૨૦૦૩ દરમ્યાન ભારતીય ધર્મ અને સંસ્કૃતિનો પ્રચારઃ
અમેરિકાના ટેનેસી રાજ્યની રાજધાની નેશવીલ શહેરમાં
મહારાજશ્રીની નિશ્રામાં ઉજવાયેલા શ્રી કૃષ્ણપ્રણામી ધર્મ ૨૦મી સદીના છેલ્લા ચાર-પાંચ દાયકાઓથી
મહોત્સવ દરમ્યાન પણ મહારાજશ્રીએ પ્રણામી ધર્મ અને ગુજરાતના કેટલાક પ્રણામીઓ અમેરિકા, કેનેડા અને ઈંગ્લેન્ડમાં
ભારતીય સંસ્કૃતિ પર મનનીય વ્યાખ્યાનો આપ્યાં હતાં. આ રહીને પોતપોતાનો વ્યવસાય કરતાં કરતાં પ્રણામી ધર્મ અને
પ્રસંગમાં અમેરિકા, કેનેડા અને યુ.કે. માં વસતા પ્રણામીઓ ભારતીય સંસ્કૃતિનો પ્રચાર-પ્રસાર કરતા રહ્યા છે. ૨૦ મી ઉત્સાહપૂર્વક જોડાયા હતા. આ પ્રસંગે પ્રસ્તુત થયેલા ગુજરાતની સદીના છેલ્લા દાયકાથી તો ગુજરાત-સૌરાષ્ટ્રમાં પ્રણામી ધર્મના
સંસ્કૃતિને અનુરૂપ રાસ-ગરબા, તથા પ્રણામી ધર્મના પ્રસંગોને સાધુઓ, સંતો અને વિદ્વાનો પણ અમેરિકા, કેનેડા અને યુ.કે. વણી લેતા નાટ્ય પ્રયોગો જોઈને અમેરિકન પ્રજા પણ
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
