________________
સાચી લગન પેદા થઈ હોય તો, આપણા આત્માનું અહિત ન થઈ જાય તે રીતે દરેક બાબતમાં પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ.
નિદ્રા સંબંધી પાંચ દર્શનાવરણીય કર્મઃ
(૧) નિદ્રા દર્શનાવરણીય કર્મઃ ઊંઘ લાવવાનું કાર્ય કરે છે આ કર્મ. આ કર્મનો ઉદય થાય એટલે આપણી ઈચ્છા ન હોય તો ય આપણને ઊંધ આવવા લાગે; પણ તે ઊંધ અત્યંત ગાઢ ન હોય. સહેજ ખખડાટ થાય ને જાગી જઈએ, સહેજ અવાજ થાયને ઝબકીને જાગી જઈએ, કોઈનો હાથ અડેને તરત જ ચોકન્ના બની જઈએ, તેવી સાવ સામાન્ય તે ઊંધ હોય, તેને જો સરખાવવી હોય તો કૂતરાની ઊંઘ કે ઘરની સ્ત્રીની ઊંધ સાથે સરખાવી શકાય, જેઓ સહેજ ખખડાટ થતાં જાગી જતાં હોય છે.
સાચું સાધુપણું જીવનારા આત્માઓની પણ આવી ઊંધ હોય છે. જેથી તેઓ ઊંઘમાંય પડખું ફેરવતાં ઓઘાથી શરીર પૂંજી લેતાં હોય છે. નિદ્રામાં ય આત્મગુણો સંબંધિત તેમની જાગ્રતિ અપાર હોય છે.
(૨) નિદ્રાનિદ્રા દર્શનાવરણીય કર્મઃ કેટલીકવાર ઘરમાં રહેલી સ્ત્રીને પોતાના દીકરાને ઊઠાડતાં દમ નીકળી જતો હોય છે. વારંવાર ઢંઢોળે તો ય તે દીકરો એવી ગુલાબી નિદ્રા માણતો હોય છે કે ઊઠવાનું નામ જ નથી લેતો.
તે સૂર્યવંશી દીકરાને ઉઠાડવા માતાએ ઘણાં નાટક પણ ક્યારેક કરવા પડે છે. સવારના સાત - આઠ વાગ્યા હોય તો ય, “અલ્યા! દસ વાગ્યા, હવે તો ઊઠ! હું ઉંઘણશી... બપોર પડી ગઈ તો ય હજુ ઊઠવું નથી? ક્યાં સુધી ઊંધવાનું છે?” વગેરે શબ્દ પ્રયોગો કરવા પડે છે.
પેલો છોકરો જાગતો હોવા છતાં ય ઊંઘવાનો ડોળ કરે છે, તેવું નથી. હકીકતમાં તેને તે વખતે ગાઢ ઉંધ આવતી હોય છે. ઊઠવા માગે તો ય તે ઊઠી શકતો નથી. માતાએ પરાણે – ક્યારેક તો પાણી છાંટીને કે હાથ પકડીને ઊભો કરવા દ્વારા ઉઠાડવો પડે છે. આવું આપણે અનેકવાર આસપાસમાં જોયું - અનુભવ્યું છે.
આવી ગાઢ નિદ્રા લાવનાર કર્મનું નામ નિદ્રાનિદ્રા દર્શનાવરણીય કર્મ છે. તેના ઉદયથી આવેલી ઊંઘને દૂર કરવા માણસને ઢંઢોળીને ઉઠાડવો પડે છે.
(૩) પ્રચલા દર્શનાવરણીય કર્મ આ કર્મ બેઠાં બેઠાં ઊંઘવાની ફરજ પાડે છે. સૂવા માટેની જ્યાં અનુકૂળતા ન હોય ત્યારે કે પગ લંબાવી શકાય તેમ ન હોવા છતાં, જો આ કર્મનો ઉદય થાય તો તે બેઠાં બેઠાં પણ ઉંધાડવાનું કામ કરે.
આપણી આસપાસ અનેક પશુઓને આપણે બેઠાં બેઠાં ઊંઘતા જોઈએ છે. તેમને આ કર્મનો ઉદય હોઈ શકે છે. રેડિઝ
૨૬ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ :
