________________
આપણે આપણી જાતને નિરખવાની જરૂર છે. સંસારની કઈ કઈ વસ્તુમાં રતિ નથી થતી ? ક્યાં આપણે લલચાતા નથી ? કઈ વસ્તુનો ઉપયોગ કરતાં મનમાં આનંદની લહેરીઓ નથી ઊઠતી ? કઈ અનુકૂળતા મળે ત્યારે ગલગલિયા નથી થતાં ?
આ બધું થાય છે ત્યારે નવું રતિમોહનીય કર્મ બંધાય છે. જે આપણને રાગી બનાવ્યા વિના નથી રહેતું. તેથી હવે ક્યાંય રતિ ન થાય તેની કાળજી શરૂ કરીએ.
અશક્તિના કારણે જરૂર પડે તો ભલે મોસંબીનો રસ પણ વાપરીએ પણ તેને આસક્તિથી તો ન જ વાપરીએ. સંસારમાં રહેવું પડે તો ય રમીએ તો નહિ જ. સુખો ભોગવીએ તો ય તેમાં પાગલ તો ન જ બનીએ. અનુકૂળતાઓ મળી જાય તો ભલે સ્વીકારી લઈએ, પરંતુ તેમાં આનંદિત તો ન જ બનીએ.
(૪) અતિ મોહનીય કર્મ : અશાતાવેદનીય કર્મના ઉદયે જીવનમાં દુઃખો આવે છે. તે દુઃખોમાં જીવ દુઃખી બની જાય છે. તેવી પરિસ્થિતિમાં તે ખેદ અનુભવે છે. આ અરિત (ખેદ) કરાવવાનું કામ અતિમોહનીય કર્મનું છે.
આ કર્મના ઉદયે દુઃખ પ્રત્યે દ્વેષ પેદા થાય છે. પ્રતિકૂળતા પ્રત્યે અણગમો થાય છે. મુશ્કેલીઓ પ્રત્યે અરુચિ થાય છે. વળી તેવું કરતી વખતે નવું અતિ મોહનીય કર્મ પણ બંધાય છે.
જો આ અતિ મોહનીય કર્મ ન બાંધવું હોય તો આવેલ પરિસ્થિતિને સમતાથી સ્વીકારવી જોઈએ, હાય – વોય કરવાને બદલે તેને સહન કરી લેવી જોઈએ. અરે ? Invite Difficulties (મુશ્કેલીઓને આમંત્રો) સૂત્ર બનાવી દેવું જોઈએ. સામે ચાલીને મુસીબતોને સહન ક૨વાની ટેવ પાડવી જોઈએ.
ઘરમાં બે શાક બનાવ્યા હોય તો એક શાકનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. ભાવતી એક - બે વસ્તુનો રોજ ત્યાગ કરવો જોઈએ. ઘી ચોપડ્યા વિનાની રોટલી ખાવી જોઈએ. જો આવી ટેવો સુખના દિવસોમાં પાડી હશે તો ખરેખર જ્યારે તેવો સમય આવીને ઊભો રહેશે ત્યારે વાંધો નહિ આવે.
‘મને ગમે તે ચાલે. ગમે તે ફાવે. ગમે તે ભાવે.’’ આ ત્રણ સૂત્રો ગોખી દેવા જોઈએ. ના, માત્ર ગોખવાના નથી, તેને જીવનમાં આત્મસાત કરવાના છે. જો તે આત્મસાત થઈ જશે તો ક્યાંય અતિ કરવાના પ્રસંગો પેદા નહિ થાય.
(૫) ભય મોહનીય કર્મ : કોઈકને પોતાના ઘરમાંથી બહાર જતાં ડર લાગે છે. કોઈને પોતાના ઘરમાં હોય ત્યારે પણ જો તે એકલા જ હોય તો ડર લાગે છે. કેટલીક વ્યક્તિઓ રાત્રે સુતાં સુતાં એકદમ ભયથી ચીસ પાડી ઊઠે છે. કોઈ વ્યક્તિ વિચારોમાં ને વિચારોમાં ક્યારેક ભયથી એકદમ થરથર કાંપવા લાગે છે.
DEEPBS/Best ૭૦ ફાગર કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૨ ક
