________________
ગણાય છે.
ચાહે આંબો – પીપળો - લીમડો વગેરે પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય કેમ ન હોય, તે બધાનો જે પહેલો અંકૂરો નીકળે તે તો અનંતકાય હોય. તેમાં અનંતાજીવો હોય. તેમાંનો એક જીવ ઝાડ રુપે આગળ વધે. બાકીના જીવો અંતર્મુહૂર્તનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરીને નવા ભવમાં ચાલ્યા જાય. આમ, પ્રથમ અંતર્મુહૂર્ત કાળમાં તો તે અનંતકાય હોય છે.
અનંતકાયના આ લક્ષણોને જાણીને, તે જીવોને અભયદાન આપવા ભોજનાદિમાંથી તેનો ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ. મોટાભાગે આ કંદમૂળ જમીનમાં ઉગતાં હોવાથી તેમને સૂર્યનો પ્રકાશ મળતો નથી. અને વિજ્ઞાન પણ કહે છે કે “Where there is darkness, there are gurms !' ‘જ્યાં અંધકાર હોય છે ત્યાં પુષ્કળ જીવો હોય છે.' જમીનની અંદરના ભાગમાં સૂર્યનો પ્રકાશ પહોંચતો ન હોવાથી ત્યાં સદા અંધારું જ હોય છે. તેથી ત્યાં ઉગનારી વનસ્પતિમાં અનંતજીવો પેદા થાય, તેમાં શું નવાઈ ?
,
સૂર્યના પ્રકાશની તાકાત જીવોત્પત્તિને અટકાવવાની છે. તેથી રાત્રીના સમયે (સૂર્યપ્રકાશની ગેરહાજરી હોવાથી) જ્યાં પુષ્કળ મચ્છર વગેરે જીવો દેખાય છે, ત્યાં જ દિવસે સૂર્યના પ્રકાશમાં તેમાંના કોઈ જીવો દેખાતા નથી.
કંદમૂળને સૂર્યપ્રકાશ ન મળતો હોવાથી તેમાં અનંતા જીવો પેદા થઈ જાય છે; માટે કંદમૂળભક્ષણનો નિષેધ કરવામાં આવ્યો છે. પોતાનું પેટ તો બીજી ઘણી ચીજોથી – ઓછી હિંસાએ – પણ ભરી શકાય છે, પછી આવા અનંતા જીવોનો નાહકનો સંહાર કરવાની શી જરુર ?
મગફળી પણ જમીનમાં થાય છે, પરંતુ તે પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય છે, સાધારણ વનસ્પતિકાય નહિ. તે જમીનમાં ઉગતી હોવા છતાં, તેને સૂર્ય પ્રકાશ ન મળતો હોવા છતાં ય તેમાં રહેલું તેલ તેમાં અનંતા જીવોને પેદા થવા દેતું નથી.
આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે ઘરની બહેનો એકી સાથે ભરેલ ઘઉં વગેરે અનાજ કે જુદી જુદી દાળને તેલથી મોએ છે. તેમ કરવાથી તેમાં જીવો ઉત્પન્ન ન થવાના કારણે તેમાં બગાડો થતો નથી. કારણ કે તેલમાં જીવોત્પત્તિ અટકાવવાની તાકાત છે.
મગફળીમાં ૨હેલું તેલ તેમાં અનંતા જીવોને ઉત્પન્ન થતાં અટકાવે છે; માટે તેમનો કંદમૂળ કે અનંતકાયમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો નથી. કંદમૂળના ત્યાગીઓ પણ – જરુર પડે - તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે. તેલના કારણે તે મગફળીમાં એક શરીરમાં એક જ જીવ પેદા થતો હોવાથી તે પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય કહેવાય છે. તેને પ્રત્યેક નામકર્મનો
=
૩
કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૩
