________________
દે. ભિખારી બનીને ઘર - ઘર ભટકવા છતાં ય પેટ ભરવા અન્ન નહિ મળે ! - ધંધામાં ન્યાય -જાતિ- પ્રમાણિકતા આચરનારાને લાભાંતરાય કર્મનો ઉદય હશે તો હમણાં ભલે ઓછા પૈસા મળે પણ એ નવું લાભાંતરાય કર્મ નહિ બાંધે. પરિણામે ભવિષ્યમાં તેને સંપત્તિઓના ઢગલા થશે. ઓછી મહેનતે ઘણું સામેથી મળવા લાગશે. એને ધનપ્રાપ્તિમાં કોઈ વિઘ્ન નહિ નડે. તેથી નીતિ - પ્રમાણિતાને જીવનનો મંત્ર બનાવવો જોઈએ.
ધર્મારાધના દ્વારા લાભાંતરાય કર્મને તોડવા સાથે દાનાંતરાય કર્મને તોડવાનો પ્રયત્ન પણ કરવો જોઈએ. વિપૂલ ધનસંપત્તિ પ્રાપ્ત થઈ ગયા પછી જો દાનધર્મની ભાવના પ્રબળ બની જાય તો દુનિયાને અનેક જગડુશા - ભામાશા વગેરે દાનવીરો મળે; પણ જો લાભાંતરાય તુટવા સાથે દાનાંતરાય ન તોડાય તો મમ્મણ શેઠની જમાત વધી જાય !
ભોગાંતરાય - ઉપભોગાંતરાય કર્મ: ભોજન - વિલેપન - માળા વગેરે જે પદાર્થોનો એકવાર ભોગવટો કર્યા પછી ફરીથી કરી શકાતો નથી તે ભોગ કહેવાય. વસ, આભૂષણ, મકાન, ફર્નીચર -વાહનો, સી વગેરે જે પદાર્થોનો વારંવાર ભોગવટો કરી શકાય તેને ઉપભોગ કહેવાય.
જો લાભાંતરાય કર્મનો ઉદયતીવ્ર હોય તો આવી ભોગ અને ઉપભોગની વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થતી નથી. જેટલા પ્રમાણમાં આ લાભાંતરાય કર્મ તુટે તેટલા પ્રમાણમાં ભોગ - ઉપભોગના પદાર્થો પ્રાપ્ત થાય છે; પણ પ્રાપ્ત થયેલા તે પદાર્થો ઉપયોગમાં ક્યારેક લઈ શકાય ને ક્યારેક ઉપયોગ કરવો હોય તો ય કરી ન શકાય. ભોગાન્તરાય અને ઉપભોગાન્તરાય ખાવા-પીવા - પહેરવા - ઓઢવા વગેરે બાબતોનું નિયંત્રણ કરે છે. જો આ કર્મોનો ઉદય તીવ્ર હોય તો બધી સામગ્રીઓ હોવા છતાં, તેનો ઉપયોગ કરવાની તીવ્ર ઈચ્છા હોવા છતાં ય એવું કોઈ કારણ અચાનક આવીને ઊભું રહે છે જેના કારણે જીવ તેનો ભોગ કે ઉપભોગ કરી ન શકે.
ડાયાબીટીસનો રોગ થઈ જાય અને તેથી શક્તિ - ઈચ્છા હોવા છતાં ય મીઠાઈ વગેરે ગળપણ ખાઈ ન શકે ! ક્યારેક ખાવાની અરુચિથવાથી ભુખ્યા રહેવું પડે. મનગમતાં પદાર્થો સામે પડ્યા હોવા છતાં આરોગી ન શકાય. જેલમાં જવાના કારણે મનગમતું ભોજન ખાવા ન મળે ! સારા પદાર્થો ભાણામાં પીરસાયેલા છતાં પત્ની સાથે ઝગડો થતાં ખાવાની ઈચ્છા મરી જાય ! પોતાની મનપસંદ વાનગી ઘરે બનાવરાવી હોય પણ ઘરે મહેમાન આવી જતાં તેને જમાડવી પડે. પોતાના નસીબમાં કાંઈ ન આવે! આ બધો પ્રભાવ ભોગાંતરાય કર્મનો છે.
આવું કાંઈ બને ત્યારે અકળાઈનહિ જવાનું. ગુસ્સે પણ નહિ થવાનું. ભોગાંતરાય
