________________
ભણાવવું. તેને સમજાય તે રીતે અનેક દલીલો, દાખલાઓ, પ્રસંગો દ્વારા તે તે પદાર્થો ખૂબ સરળ બનાવીને ભણાવવા. ભણવા - ભણાવવાથી ઉચ્ચ ગોત્ર કર્મ બંધાય છે.
અરિહંત પરમાત્માની અનન્ય અને નિષ્કામ ભાવે ભક્તિ કરવાથી, ગુરુભગવંતોની સેવા કરવાથી, સિદ્ધ ભગવંતોનું ઉમદા ધ્યાન ધરવાથી અનંતા કર્મોનો ક્ષય થાય છે. સાથે ઉચ્ચ ગોત્રકર્મ પણ બંધાય છે.
સાધર્મિકોની ખૂબ ભક્તિ કરવાની. હૃદયમાં પણ ભારોભાર બહુમાનભાવ રાખવાનો. મારા ભગવાનનો આ ભક્ત છે, સેવક છે, મારા પુણ્યોદયે મને તેના દર્શન મળ્યા છે, લાવ, તેની ભક્તિ કરીને મારા જીવનને પાવન બનાવી દઉં, તેવા ઉછળતાં ભાવ સાથે ભક્તિ કરવાથી ઉચ્ચ ગોત્ર કર્મ બંધાય છે. સાધમિકોને સહાયતા કરવી, એમની દરિદ્રતા ફેડવી અને એમને સાચા રસ્તે લાવવા એ બહુ મોટો ધર્મ છે. તેની ઉપેક્ષા કદી ન કરવી.
ઉપર જણાવેલા છ કારણોથી જો ઉચ્ચ ગોત્રકર્મ બંધાય છે, તો તેનાથી વિપરીત આચરણ કરવાથી નીચગોત્રકર્મ બંધાય છે.
બીજા જીવોના દોષો જોવાથી, દોષાનુવાદ કરવાથી નીચગોત્ર કર્મ બંધાય છે. મોટા ભાગના લોકો બીજાના દોષો જોતાં હોય છે - ગાતાં હોય છે. કેરીનો રસ છોડી શકનારા, અરે ! સમગ્ર સંસારનો ત્યાગ કરી દેનારા પણ નિંદાનો રસ છોડી શકતા નથી... તે લોકોને કોણ સમજાવે કે નિંદા કરવાથી, બીજાના દોષો જોવાથી અને જાહેર કરવાથી નીચગોત્રકર્મ બંધાય છે. પરિણામે દરિદ્ર કુળોમાં - હલકા કુળોમાં જન્મ અને તિરસ્કાર - ધિક્કાર પામનારું – જીવન મળશે. જો તે પસંદ ન હોય તો નક્કી કરીએ કે મારે ક્યારેય બીજાના દોષો જોવા નથી, જોવાઈ જાય તો બોલવા નથી. મારે તો માત્ર મારા દોષો જ જોવા છે. મારામાં અનંતા દોષો ભરેલા છે. જ્યાં સુધી હું મારા તમામ દોષો દૂર ન કરું ત્યાં સુધી બીજાના દોષો જોવાનો કે બોલવાનો મને જરા ય અધિકાર નથી.
અભિમાન કરીએ, પોતાની વાહ વાહ કરીએ, જયાં ત્યાં પોતાના ગુણો ગાઈએ, પોતાને પ્રાપ્ત થયેલી લબ્ધિ, શક્તિ, લાભ, ઐશ્વર્ય, બળ, જાતિ, કુળ, જ્ઞાન, વિદ્વતા, તપ વગેરેનો અહંકાર કરીએ તો તરત આપણને તે વિનાનાઓ પ્રત્યે તિરસ્કાર જાગવાનો. તેનાથી એવું નીચગોત્રકર્મ બંધાય છે કે જેના પ્રભાવે ઘણા ભવો સુધી અપમાન, તિરસ્કાર, ધૃણા, હલકાઈ સહન કરવી પડે છે. વળી, નીચી જાતિમાં જન્મેલા જીવોનો તિરસ્કાર, અવહેલના કરવાથી, એમની સાથે દુર્વ્યવહાર કરવાથી, નફરત કે ધૃણા કરવાથી નીચગોત્રકર્મ બંધાય છે. પોતાની કે પોતાના પરિવારની પ્રશંસા પણ તેવી રીતે કદી ન કરવી કે જેથી
જ ૧૧૭ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ ૪
