________________
અપેક્ષા જ ન રાખીએ તો દુઃખ ક્યાંથી આવે? સામાન્ય રીતે આપણી અપેક્ષાઓ બહારના કરતાં ઘરવાળાઓ પાસે વધારે રહે છે. દૂરના કરતાં નજીકના પાસે વધારે રહે છે. સંબંધીઓ કરતાં સ્વજનો પાસે અને પાડોશીઓ કરતાં આશ્રિતો પાસે વધારે રહે છે. અને અનાદેય નામકર્મનો ઉદય હોવાથી તે અપેક્ષાઓ ન સંતોષવાથી સંબંધોમાં તિરાડો પડે છે. મનદુઃખો થાય છે. ક્યારેક નિરાશા તથા હતાશા આવે છે આપઘાત કરવા સુધીના વિચારો આવે છે.
તેથી હવે નક્કી કરવું કે બહારના કે દૂરના પાસે તો અપેક્ષા નથી રાખવી પણ ઘરના કે નજીકના પાસે પણ કોઈ અપેક્ષા નથી રાખવી. કોઈની પણ પાસે કોઈ જ અપેક્ષા માટે રાખવી નથી. કદાચ રાખવી પડશે તો પણ ઓછામાં ઓછી અપેક્ષા રાખીશ.
બહારનાવાળાઓ કરતાં ઘરનાવાળાઓ પાસે રાખેલી અપેક્ષાઓ જ્યારે પૂરી ન થાય ત્યારે સામાન્ય રીતે વધારે આઘાત લાગે છે. તે આઘાત અસહ્ય હોય છે. તેથી બહારના પાસે કદાચ અપેક્ષા રાખીએ તો પણ ઘરના કે નજીકના પાસે તો સાવ અપેક્ષા ન રાખવી, જેથી તેવો અસહ્ય આઘાત લાગવાનો પ્રસંગ જ ન આવે. અનાય નામકર્મના ઉદયમાં પણ સ્વસ્થ, નિરાકુલ અને પ્રસન્ન રહી શકાય.
વળી, જે થોડી ઘણી અપેક્ષાઓ રાખી છે, તે ન પૂરી થાય ત્યારે ય “મારું કોઈ માનતું નથી, હું શું કરું? મારું તો લોકોને કાંઈ જ મહત્ત્વ જ નથી, વગેરે વિચારોથી દીન નહિબનવાનું. પોતાનું અનાદેય નામકર્મનજરમાં લાવીને સ્વસ્થતા ધારણ કરવાની.
“મારું કોઈ નહિ માને તો પણ ચાલશે... મારો આત્મા જિનવચનને માન્યા કરે... એનું પાલન કરે... બસ! એનાથી વધારે શું જોઈએ? હું એકલો આવ્યો છું... એકલો જવાનો છું... હું કોઈનો નથી... મારું કોઈ નથી... આ વાસ્તવિકતા મારે સ્વીકારી લેવાની છે. હવે મારું કોઈ સાંભળે કે ન સાંભળે, માને કે ન માને, તેની મારે શા માટે ચિંતા કરવાની?
પાડોશીનો દીકરો મારી વાત ન માને તો મને ગુસ્સો નથી થતો તો મારો દીકરો પણ મારી વાત ન માને તો મારે ગુસ્સો શા માટે કરવો? કારણ કે મારો દીકરો પણ હકીકતમાં ક્યાં મારો છે ? મારે તો આદેય કે અનાદેય નામકર્મની પણ ચિંતા નહિ કરવાની. મારે તો મારા મોહનીયકર્મને ખતમ કરવાની સાધના કરવાની. તે માટે જ બધી આરાધના કરવાની. આ જ મારું ધ્યેય છે – લક્ષ્ય છે. તેનાથી જ મને મારા આત્માના ઘરનું સુખ - આનંદ પ્રાપ્ત થશે.” આવી વિચારધારામાં લીન બનનારા આત્માને અનાદેય નામકર્મનો ઉદય કાંઈ પણ નુકશાન પહોંચાડી શકતો નથી.
૧૦૮ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં
