________________
(૧૬) જસ જોઈએ કે જુતા ?
(૧૯ - ૨૦) યશ - અપયશ નામકર્મ :
આ દુનિયામાં એવું જોવા મળે છે કે કોઈ માણસ પોતાના કુટુંબનું, સમાજનું કે ધર્મનું ઘણું કામ કરતો હોય, રુપીયા ખર્ચીને, સમયનો ભોગ આપીને ઘસાઈ જતો હોય છતાં તેને જશ મળતો નથી ! અરે ! જશ મળવાની વાત તો દૂર રહો, ક્યારે ક તો તેને જુતા ખાવા પડે છે. વાહ વાહ તો થતી નથી પણ ખોટા આક્ષેપો સહન કરવા પડે છે. આવા માનવો છેવટે થાકી - હારી – ફંટાળીને સમાજના કાર્યો છોડી દેતાં હોય છે. મનમાં પ્રશ્ન થાય કે આટલું બધું કરવા છતાં તેમને યશના બદલે અપયશ કેમ મળતો હશે ? તેમની વાહવાહ કેમ નહિ થતી હોય ?
તે જ રીતે આપણી આસપાસ એવું પણ જોવા મળે છે કે કોઈ વ્યક્તિ જરા ય ઘસાતી ન હોય. પૈસા ય ખર્ચતી ન હોય તો પણ તેને પુષ્કળ યશ મળ્યા કરે ! તેની હાથ નીચેના લોકો ઘણી ગધ્ધા – મજૂરી કરે છતાં તેમને યશ નહિ પણ તેમના નેતાને વગર મહેનતે હારતોરા મળે. ઠેર ઠેર વાહવાહ મળે. પુષ્કળ પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત થાય. આવું કેમ ?
જૈન શાસનનો કર્મવાદ કહે છે કે યશ – નામકર્મ અને અપયશ નામકર્મ, નામના બે નામકર્મો છે, જેના પ્રભાવે જીવને યશ કે અપયશ મળે છે.
જીવનું યશનામકર્મ જ્યારે ઉદયમાં આવે છે ત્યારે એને ઠેર ઠેર યશ મળે છે. એની કીર્તિ ફેલાય છે. એ નાનકડું પણ સારું કામ કરે એટલે એની વાહવાહ થઈ જાય. પણ જો જીવનું અપયશ નામકર્મ ઉદયમાં આવે તો એને અપયશ મળે. એની બધે નિંદા થાય, સારાં સારાં કામ કરવા છતાં ય તેને યશ ન મળે ! એના સારા કામની લોકો નોંધ પણ ન લે ! અરે ! ક્યારે ક તો તેના કાર્યમાં પણ ખોટી ભૂલો જોઈને તેને બદનામ કરે !
સામાન્ય રીતે દરેક જીવને યશ, નામના, કામના, વાહવાહ વગેરે ગમે છે. અપયશ કોઈ ઈચ્છતું નથી. આબરુ તો બધાને વહાલી હોય છે. પ્રતિષ્ઠા મેળવવાની ઝંખના દરેકના મનમાં હોય છે. પણ તકલીફ ત્યારે સર્જાય છે કે જ્યારે માનવ યશઃ કીર્તિ મેળવવા વલખાં મારતો હોય છે ત્યારે તેનું જો યશઃ નામકર્મ ઉદયમાં ન હોય ! તેનું અપયશ નામકર્મ ઉદયમાં હોય ! તેથી તેને યશ મેળવવાની ઈચ્છા હોવા છતાં ય અપયશ મળે છે. પરિણામે, તેની ઈચ્છા પૂરી ન થવાથી તે અશાંત બને છે. બેચેની તેને કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૩
૧૧૦
....
