________________
આત્મામાં છ એ પર્યાપ્તઓ એકી સાથે શરુ થાય છે; પણ મશીનો ગોઠવાતાં જેમ જુદો જુદો સમય લાગ્યો તેમ પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ થતાં પણ જુદો જુદો સમય લાગે છે. બધા મશીનો ગોઠવાતાં કુલ ૩પ મિનિટ લાગી તેમ આત્મામાં બધી પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ થતાં ૪૮ મિનિટથી પણ ઓછો સમય લાગે છે, જેને અંતર્મુહૂર્ત કહેવામાં આવે છે.
આંખના એક પલકારામાં અસંખ્યાતા (અબજોના અબજો કરતાં ય વધુ) સમયો પસાર થઈ જાય છે. તેવા ર થી ૯ સમયને જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત કહેવામાં આવે છે. એક મુહૂર્ત એટલે ૪૮ મિનિટ પૂરી. અંતર્મુહૂર્ત એટલે મુહૂર્તની અંદર એટલે કે ૪૮ મિનિટની અંદર. તેથી ૪૮ મિનિટમાં ૧સમય ઓછા કાળને ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત કહેવાય છે. જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત વચ્ચેના કાળને મધ્યમ અંતર્મુહૂર્ત કહે છે. ૧૦ સમયથી શરુ કરીને ૪૮ મિનિટમાં બે સમય ઓછા સુધીનો જુદો જુદો દરેક કાળ મધ્યમ અંતર્મુહૂર્તનો બનતો હોવાથી મધ્યમ અંતર્મુહૂર્ત અસંખ્યાત પ્રકારનું છે.
દેવો અને નારકોને વૈક્રિય શરીર હોય છે. મનુષ્ય અને તિર્યંચોને ઔદારિક શરીર હોય છે. કેટલાક મનુષ્ય અને તિર્યોમાં વૈક્રિય શરીર બનાવવાની શક્તિ પણ હોય છે. કેટલાક ચૌદ પૂર્વધર મહાત્માઓ આહારક શરીર પણ બનાવી શકે છે. આ દરેક શરીરને આશ્રયીને પયર્તિઓ તૈયાર થાય છે.
છ એ પતિઓ એકી સાથે શરુ થવા છતાં ઔદારિક શરીરમાં પ્રથમ સમયે આહાર પર્યાપ્ત પૂર્ણ થાય છે. પછી એક અંતર્મુહૂર્ત શરીર પયંતિ પૂર્ણ થાય છે. પછી એક અંતર્મુહૂર્ત ઈન્દ્રિય પર્યાપ્તિ, પછી એક અંતર્મુહૂર્ત શ્વાસોશ્વાસ પર્યાપ્તિ, પછી એક અંતર્મુહૂર્તી ભાષા પર્યાપ્તિ અને પછી એક અંતર્મુહૂર્ત પસાર થયે મનપયપ્તિ પૂર્ણ થાય છે. છતાં છએ પર્યાપ્તિઓને પૂર્ણ થતાં એક અંતર્મુહૂર્તથી વધારે સમય થતો નથી.
વૈક્રિય તથા આહારકશરીરમાં પ્રથમ સમયે આહાર પર્યાપ્ત પૂર્ણ થાય છે. પછી અંતર્મુહૂર્ત શરીર પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થાય છે. પછી ૧ સમયે ઈન્દ્રિય, પછી ૧ સમયે શ્વાસોશ્વાસ, એ રીતે ૧ – ૧ સમય પસાર થયે છતે ૧ – ૧ પર્યાપ્ત પૂર્ણ થાય છે. આ રીતે બધું મળીને એક અંતર્મુહૂર્તમાં છએ પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ થાય છે.
જીવરાજ શેઠના કારખાનામાં છએ મશીનને ફીટ કરવાનું એકી સાથે શરુ કરવા છતાં પૂરેપૂરું ફીટ થતાં દરેકને જુદો જુદો સમય લાગ્યો તેમ શરીરમાં પર્યાપ્તિઓ એકી સાથે શરુ થવા છતાં તેમની સમાપ્તિ થવામાં જુદો જુદો સમય લાગે છે.
છએ મશીન ગોઠવાઈ ગયા પછી પોતાનું જે કાર્ય શરુ કરે છે, તે કાર્ય કારખાનું જ્યાં સુધી ચાલુ રહે ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે, તેમ પર્યાપ્તઓ પૂર્ણ થયા પછી, તેમનું કાર્ય પણ જીવનું જીવન જ્યાં સુધી ચાલુ રહે ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે. મશીન જો બગડી જાય તો તેની કાર્ય કરવાની ક્ષમતા ઓછી - વત્તી થયા કરે છે,
૮૪ હા કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ ૪
