________________
વૈક્રિયશરીર બનાવેલું. તેમાં વૈક્રિય અંગોપાંગ ગોઠવેલા. સાધિક એક લાખ યોજન પ્રમાણ શરીર તૈયાર કરેલ. જાણે કે તે શરીર ઉપર આકાશને અડવા લાગ્યું હતું. શાસનદ્રોહીઓની શાન ઠેકાણે લાવવા તેમણે પરાણે ગુસ્સો કરવો પડ્યો હતો.
બોલ નમુચી! તેં મને ત્રણ ડગલાં જમીન આપેલ છે ને? બે ડગલાં તો મેં જંબૂદ્વીપના બે છેડે મૂકી દીધા છે. હવે ત્રીજો પગ ક્યાં મૂકું? બોલ... જલ્દી બોલ!”
પેલો નમુચીતો પૂજી ગયો. પગમાં પડીને રડવા લાગ્યો. અપરાધની ક્ષમા માંગવા લાગ્યો. પણ આવાઓની દયા શી રીતે ખવાય? વિષ્ણુકુમારમુનિએ ત્રીજો પગ તેના જ મસ્તક ઉપર મૂકી દીધો. સર્વ સાધુઓને ઉપસર્ગમાંથી મુક્ત કર્યા.
વિષ્ણુકુમારમુનિએ આ વૈક્રિયશરીરનામકર્મ અને વૈક્રિય અંગોપાંગનામકર્મનો ઉદય કરીને આ શરીર બનાવ્યું હતું.
(૫) સંઘાતન નામકર્મ રોટલી બનાવવી હોય તો પહેલાં જેમ તેને અનુરૂપ આટો ભેગો કરવો પડે છે, પછી તેમાં પાણી નાંખીને કણેક બનાવાય છે, પછી તેમાંથી રોટલી બનાવવાનું કાર્ય આગળ ચાલે છે તેમ ઔદારિકાદિ શરીર બનાવવા માટે સૌ પ્રથમ તેને જરૂરી એવા પુગલોને ભેગા કરવા પડે છે. જ્યાં સુધી અનુરૂપ પુદ્ગલોનો જથ્થો તૈયાર ન થાય ત્યાં સુધી તેને ગ્રહણ શી રીતે કરાય?
આપણે જોયું કે શરીર નામકર્મના ઉદયે તે તે વર્ગણાના પુદ્ગલો ગ્રહણ થાય છે. જો ઔદારિક શરીરનામકર્મનો ઉદય હોય તો દારિક વર્ગણાના પુલો ગ્રહણ થાય. તેમાંથી શરીર અંગોપાંગ વગેરેની રચના થાય. વૈક્રિય શરીર નામકર્મનો ઉદય હોય તો વૈક્રિયવર્ગણાના પુગલો ગ્રહણ થાય.
તે તે શરીરને અનુરૂપ પુલોને સમૂહ રૂપે ભેગા કરવાનું કામ જે કર્મ કરે છે તેને સંઘાતન સંઘાત = સમૂહ) નામકર્મ કહેવાય છે.
પુદ્ગલોમાં પરસ્પર ભેગા થવાનો ગુણ તો હોય જ છે, પણ ક્યા સમયે કયા પુદ્ગલો પરસ્પર ભેગા થાય? તે કોણ નક્કી કરે? પુગલોને કોઈ કર્મ હોતું નથી. પણ આત્મામાં જેવા પ્રકારના સંધાતન નામકર્મનો ઉદય થાય તેવા પ્રકારના પુગલો સંઘાત (સમૂહ) રૂપે જોડાય છે. જોડાયેલા તે પુદગલોને શરીરનામકર્મનો ઉદય ખેચે છે.
શરીર પાંચ પ્રકારના હોવાથી તેને અનુરૂપ પુલોનો સમૂહ કરનારા સંધાતન કર્મો પણ પાંચ પ્રકારના છે. (A) ઔદારિક શરીરને અનુરૂપ દારિક પુગલોને ભેગા કરનાર ઔદારિક સંઘાતન નામકર્મ. (B) વૈક્રિય શરીરને અનુરૂપ વૈક્રિય પુદ્ગલોને ભેગા કરનાર વૈક્રિય સંઘાતન નામકર્મ (C) આહારક શરીરને અનુરૂપ આહારક પુદ્ગલોને ભેગા કરનાર આહારક સંઘાતન નામકર્મ. (D) તૈજસ શરીરને આ
છે ૨૧ આ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩
