________________
કર્મોના કારણે પેદા થયેલું રૂપ બે પ્રકારનું છે. તેના કારણે આ રૂપી સંસારી જીવો પણ બે પ્રકારના છે, (૧) સૂક્ષ્મ જીવો અને (૨) બાદર જીવો.
અહીં સૂક્ષ્મ એટલે નાનાજીવો અને બાદર એટલે મોટા જીવો; એવો અર્થ કરવાનો નથી. જો તેવો અર્થ કરીએ તો બોરને સૂક્ષ્મ અને આમળાને બાદર મનાશે. આમળાને સૂક્ષ્મ અને ટામેટાને બાદર મનાશે. ટામેટાને સૂક્ષ્મ અને સફરજનને બાદ૨ મનાશે. સફરજનને સૂક્ષ્મ અને તડબૂચને બાદર મનાશે. ના, તે રીતે પરસ્પરની અપેક્ષાએ નાની - મોટી સાઈઝને નજરમાં રાખીને સૂક્ષ્મ – બાદરની અહીં વાત નથી. પણ સૂક્ષ્મ નામકર્મનો ઉદય જે જીવોને હોય તે જીવોને સૂક્ષ્મજીવો કહેવાય તથા બાદર નામકર્મનો ઉદય જે જીવોને હોય તેમને બાદર જીવો કહેવાય.
-
બાદર નામકર્મના ઉદયવાળા બાદર જીવોને એવું રૂપી શરીર પ્રાપ્ત થાય છે કે જેના કારણે તેમાંના કેટલાક બાદર જીવોને આપણે નરી આંખેથી જોઈ શકીએ છીએ. માટી, પાણી, ઝાડ, શંખ, મચ્છર, કૂતરા, બીલાડા, માણસ વગેરે આપણી આંખે દેખાતા તમામ જીવો બાદર છે.
કેટલાક બાદર જીવો એક - બે ની સંખ્યામાં ભેગા થવા છતાં જોઈ ન શકાય તેવું બને, પરંતુ તેઓ ઘણી સંખ્યામાં ભેગા થાય ત્યારે આપણે જોઈ શકીએ. દૂર હાથમાં એક વાળ લઈને કોઈ ઊભું હોય તો તે એક વાળ દૂરથી ન જોઈ શકીએ પણ ઘણા વાળોનો જથ્થો હાથમાં લઈને કોઈ ઊભું રહે તો દેખાય. તેમ ઘણા જીવો ભેગા થાય ત્યારે જોઈ શકાય તેવું બને; તો તેઓ બાદર હોય. ક્યારે ક નરી આંખે ન જોઈ શકાવા છતાં ય જો સૂક્ષ્મ દર્શક યંત્રની મદદથી જોઈ શકતા હોય તો તે પણ બાદર જીવો જ ગણાય.
પવન (વાયુ) ના જીવો નરી આંખથી કે સૂક્ષ્મ દર્શક યંત્રની મદદથી પણ જોઈ શકાતા નથી, છતાં ય તેઓ બાદર જીવો જ છે, કારણ કે તેઓ ભલે જોઈ શકાતા નથી; પણ અનુભવી તો શકાય છે.
તેથી જેમના એક, બે, સંખ્યાતા કે અસંખ્યાતા શરીરો ભેગા થતાં જોઈ કે અનુભવી શકાય તે બાદર જીવો કહેવાય. તેમને બાદર નામકર્મના ઉદયથી તેવું શરીર
પ્રાપ્ત થાય.
પરન્તુ જે જીવોના ઘણા બધા શરીરો ભેગા થવા છતાં ય જોઈ કે અનુભવી ન શકાય તે જીવો સૂક્ષ્મ કહેવાય. સૂક્ષ્મ નામકર્મના ઉદયથી તે જીવોને તેવું શરીર
પ્રાપ્ત થાય.
બેઈન્દ્રિયથી પંચેન્દ્રિય સુધીના જીવોનું શરીર આપણે જોઈ શકીએ છીએ, તેથી કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૩
৩७
