________________
ક્રોધ ઉત્પન્નતો થાય છે, પણ તે આ પાણીની રેખાની જેમ તરત શાંત પણ થઈ જાય છે. આ સંજ્વલન ક્રોધ કહેવાય છે, જે ૧૫ દિવસથી વધુ ટકતો નથી.
માનઃ માન એટલે અહંકાર જે નમે નહિ વળે નહિ તે. (A) અનંતાનુબંધી માન : પથ્થરના થાંભલા જેવો
શું પથ્થરનો થાંભલો કદી ય નમે ખરો ? ક્યારેય ઝૂકી શકે? ના, એવી જ રીતે મિથ્યાદષ્ટિજીવોનો ગર્વ ક્યારેય દૂર ન થાય. એ નમે નહિ. પોતાના કદાગ્રહને છોડે જ નહિ.
(B) અપ્રત્યાખ્યાનીય માનઃ હાડકા જેવો.
હાડકા ઘણા મજબૂત હોય. જલ્દીથી વળે જ નહિ. તેને વાળવા ખૂબ મહેનત કરવી પડે. ઘણી માલિશ વગેરેને કારણે વરસે દિવસે તો થોડા ઘણા હાડકા નમે - વળે. તેના જેવો આ અપ્રત્યાખ્યાનીય માન કષાય છે. વ્રતરહિત સમકિતી આત્માનું અભિમાન સરળતાથી દૂર ન થાય. તે જલ્દી નમ્ર ન બની શકે. તેને વિનયી બનાવવા ઘણી મહેનત કરવી પડે.
(C) પ્રત્યાખ્યાનીય માન : લાકડાના થાંભલા જેવો
લાકડાનો થાંભલો ભલે સહેલાઈથી ના વળતો હોય તો ય તે હાડકા જેટલો તો મજબૂત નથી જ, પ્રયત્ન કરતાં તે વળી પણ જાય. તે રીતે શ્રાવક -- શ્રાવિકાઓનું અભિમાન ઘણા પ્રયત્નો પછી દૂર થાય. તેઓ જલ્દી ઝૂકે નહિ. લાકડાં જેવા અક્કડ હોય.
(D) સંજ્વલન માનઃ નેતરની સોટી જેવો
નેતરની સોટી હાથમાં લેતાંની સાથે વળી જાય. તેને વાળવા ખાસ કાંઈમહેનત ન કરવી પડે. તે રીતે આ સંજવલન માનવાળા સાધુ - સાધ્વીજીઓને સમજાવવા બહુ મહેનત ન કરવી પડે. બહુ સરળતાથી તેઓ પોતાનો આગ્રહ છોડી શકે. જલ્દીથી તેઓ નમ્ર બની શકે.
માયા: વક્રતા, વાંકાઈ, આડાઈ. (A) અનંતાનુબંધી માયા: વાંસના મૂળ જેવી.
વાંસનું ઘટ્ટ બનેલું મૂળ એટલું બધું સખ્ત હોય છે કે આગમાં બાળો તો ય બળે નહિ. વળવાની તો વાત જ ક્યાં રહી? એની વક્રતા દૂર થતી નથી. એવી રીતે મિથ્યાત્વી જીવોના હૃદયની વાંકાઈ લાખો ઉપાયો કરવા છતાં પણ દૂર થતી નથી.
(B) અપ્રત્યાખ્યાની માયા : ઘેટાના શિંગડા જેવી
ઘેટાંના શિંગડા વાંકાચૂંકા હોય છે. તેને સીધાં કરવા ઘણાં મુશ્કેલ છે. છતાં ઘણાં પ્રયત્નો પછી તે સીધાં થઈ પણ શકે છે. તેમ અવિરતિધર સમકિતી આત્માના હૃદયની રૂagaઝાઝા ૫૮ BRS કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ રદ
