________________
શ્રમણ-સમુદાયની એકતા, જ્ઞાનસજ્જતા અને આચારશુદ્ધિઃ ૩૨
૧૭૫
લોકોપકાર કરવાની નિર્ભેળ શુભદષ્ટિથી જ કરી છે, અને તેથી અમે એમની એ માગણીનું સમર્થન કરીએ છીએ.
વિજ્ઞાન દ્વારા કે બીજી રીતે જે ઉપયોગી સાધનો તૈયાર થાય, એનો ઉપયોગ આપણે ધર્મના કામમાં પણ અમુક અંશે કરતા જ રહ્યા છીએ. એમાં દૃષ્ટિ પોતાના અંગત સુખ-સગવડની નહીં, પણ ધર્મપ્રચાર અને લોકકલ્યાણની હોવી જોઈએ.
સ્થાનકવાસી સંઘનાં સાધુ-સાધ્વીઓને અનુલક્ષીને આ બાબતમાં જૈનપ્રકાશ સાપ્તાહિકના તંત્રી શ્રીયુત એમ. જે. દેસાઈએ, તા. ૧પ-૧૨-૧૯૭૬ના અંકની પ્રાયશ્ચિત્ત કોણે લેવાનું રહે?” એ નામની તંત્રી-નોંધમાં આ વાતની સારી છણાવટ કરી છે, એમાંનો કેટલોક ભાગ અહીં સાભાર રજૂ કરીએ છીએ :
મહાસંઘ તરફથી આચારસંહિતા પ્રગટ થઈ છે, તેમાં સ્પષ્ટ દર્શાવવામાં આવેલ છે કે સંઘને જરૂર લાગે ત્યાં લાઉડસ્પીકરનો પ્રબંધ કરી શકશે; પરંતુ કોઈ સાધુ-સાધ્વીને લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કરવાની ફરજ પાડવી નહિ. આ નિયમ પણ સ્પષ્ટ છે, એટલે તે અંગે વિશેષ કહેવાની જરૂર નથી.
આ તકે આ પ્રશ્રની બીજી બાજુ અંગે પણ થોડું વિચારવાનું રહે છે. આજે પૂ. સાધુ-સાધ્વીજીઓ સામાચારીના પાલનમાં સીધી કે આડકતરી રીતે થોડી-ઘણી છૂટછાટ લઈ રહેલ છે. તો સંઘને જરૂર જણાય ત્યારે શ્રીસંઘ ધ્વનિવર્ધક યંત્રનો પ્રબંધ કરે અને પૂ. સાધુ-સાધ્વીજીઓ ધ્વનિવર્ધક યંત્રનો ઉપયોગ સાધુ-સંમેલનના નિયમોની મર્યાદામાં કરે તો તે ઉપયુક્ત છે તેમ કહી શકાય; એટલું જ નહિ, પરંતુ જો તેઓ ઉપર મુજબ છૂટછાટો લેતાં હોય અને માત્ર ધ્વનિવર્ધક યંત્રનો ઉપયોગ ન કરતાં હોય, તો તેવું વલણ વિરોધાભાસી લાગ્યા વિના નહિ રહે.
“. જેઓ બીજી બધી રીતે સાધુ-સામાચારીનું સંપૂર્ણપણે અને ચુસ્ત રીતે પાલન કરતાં હોય, તેઓ ધ્વનિવર્ધક યંત્રનો ઉપયોગ કોઈ પણ સંજોગો અને પરિસ્થિતિમાં ન કરે તો તે તેમના ઉચ્ચ ચારિત્રપાલન સાથે સુસંગત છે તેમ કહી શકાય. પરંતુ જેઓ બીજી રીતે છૂટછાટ લેતાં હોય અને માત્ર ધ્વનિવર્ધક યંત્રનો ઉપયોગ ન કરવાની બાબતને કડક ચારિત્ર-પાલનમાં ગણતા હોય તો તેવું વલણ મિથ્યાભિમાનનું પોષક બને છે.
આજની પરિસ્થિતિમાં ધ્વનિવર્ધક યંત્રના ઉપયોગની ચોક્કસ સંયોગો અને પરિસ્થિતિમાં જરૂર છે. એટલે જ સાધુ-સંમેલનમાં તેના ઉપયોગ અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શન આપવામાં આવેલ છે...”
સ્થાનકમાર્ગી સંઘના શ્રમણસમુદાયની જેમ આપણા શ્રમણસમુદાયે પણ પરંપરાગત આચારસંહિતામાં સમયને અનુરૂપ, તેમ જ બિનજરૂરી, મનસ્વી કે શિથિલાચારની પોષક કહી શકાય એવી પણ છૂટછાટો ઠીકઠીક પ્રમાણમાં લેવા માંડી છે. તો પછી જેમાં લોકોને ધર્મની – પરમાત્માની વાણીનો વિશેષ લાભ આપીને શાસનની પ્રભાવના કરવાનો જ હેતુ રહેલ છે, તે ધ્વનિવર્ધક યંત્રના ઉપયોગની છૂટ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
