________________
૪૩૭
પ્રાકૃતાદિનું અધ્યયન : ૬ પણ પ્રદેશ નથી રહ્યો, ત્યારે પણ અર્ધમાગધી ભાષા એ ભારતીય સંસ્કૃતિનું એક અગત્યનું અંગ બની રહી છે. ભારતીય સંસ્કૃતિના સ્વરૂપના યથાર્થ અને સંપૂર્ણ દર્શન માટે એનું અધ્યયન-અધ્યાપન અનિવાર્ય ઠરે એમ છે. પોતાનાં મૂળ શાસ્ત્રોનું સર્જન અને રક્ષણ, એક હેતાળ માતાની મમતાથી અર્ધમાગધી ભાષાએ જ કરેલું હોવાથી જૈનસંઘ ઉપર તો એ ભાષામાતાનો અપાર ઉપકાર છે. એટલે એ બહુમૂલા ભંડારનું સંપૂર્ણ રીતે જતન થાય અને સાથે સાથે એ સર્વતોભદ્ર સરસ્વતીનું અમૃત વધારેમાં વધારે માનવીઓ માટે સુલભ બને એ રીતે સતત પ્રયત્નશીલ રહેવું એ આપણું પવિત્ર કિર્તવ્ય બની જાય છે.
વળી, દેશ અને દુનિયાના અત્યારના સાહિત્યપ્રવાહો અને સંસ્કારપ્રવાહોથી પરિચિત કોઈ પણ મહાનુભાવને એ જણાયા વગર નહીં રહે, કે અત્યારે પંથ કે સંપ્રદાયની વાડાબંધીને વેગળી મૂકીને સાહિત્યજીવી સમુદાયમાં જૈન સાહિત્યના અને ખાસ કરીને મૌલિક જૈન શાસ્ત્રોના અધ્યયન પ્રત્યેની અભિરુચિ દિવસે-દિવસે વધતી જાય છે. વિશ્વમૈત્રી કે વિશ્વકલ્યાણની ભાવનાની દૃષ્ટિએ આ એક આવકારપાત્ર ચિલ છે, અને તેથી આ અભિરુચિને ઉત્તેજન આપવું અને એને પૂર્ણરૂપે સંતોષી શકાય તેવી વ્યવસ્થા કરવી એ પણ આપણી ફરજ છે.
તાજેતરમાં ડભોઈ મુકામે ઉજવાયેલ “શ્રી યશોવિજય સારસ્વત સત્ર' પ્રસંગે જે નવ ઠરાવો પસાર કરવામાં આવ્યા છે, તેમાંથી ત્રીજા ભાગ જેટલા (ત્રણ) ઠરાવો તો અર્ધમાગધી ભાષાને લગતા જ છે તે બીના જેમ અર્ધમાગધી ભાષાની મહત્તા સૂચવે છે, તેમ એ ભાષાના અધ્યયન-અધ્યાપનની અત્યારે કેટલી મોટી જરૂર છે એ તરફ પણ અંગુલીનિર્દેશ કરે છે. એ ઠરાવો આ પ્રમાણે છે :
(૧) ઠરાવ ૩ઃ મુંબઈ રાજ્યમાં આવેલી તમામ વિદ્યાપીઠોમાંનાં બોર્ડ ઑફસ્ટડીઝ વગેરે અંતર્ગત અર્ધમાગધી (પ્રાકૃત ભાષા)ના યોગ્ય પઠનના પ્રબંધ માટે, આ સંમેલન જે-તે વિદ્યાપીઠોને આગ્રહપૂર્વક ભલામણ કરે છે.
(૨) ઠરાવ ૪: આ ઠરાવમાં અર્ધમાગધી ભાષાનું શિક્ષણ શાળાઓ દ્વારા આપવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. (આ ઠરાવ અક્ષરશઃ નહીં મળવાથી એનો આશય જ અહીં આપ્યો છે.)
(૩) ઠરાવ ૫: જૈન સમાજમાં અર્ધમાગધી ભાષાનો પ્રચાર થાય તે માટે જેનોને આ સંમેલન ભલામણ કરે છે, કે તેમણે પોતાનાં બાળકોને આ ભાષાનો અભ્યાસ કરવા યોગ્ય પ્રેરણા કરવી અને ઘટતો પ્રબંધ કરવો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
