________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી
૧૦ ટીકાઃ
इतरः शीलवान् श्रुतवान् उपरतो विज्ञातधर्मा, स च सर्वाराधकः, संपूर्णमोक्षमार्गाराधनात् ३।
ટીકાર્ય -
‘તર...માથાત્ રા' - શીલવાન-શ્રુતવાન એટલે કે પાપવ્યાપારથી અટકેલ અને વિજ્ઞાતધર્મવાળા જીવો છે અને તે સર્વઆરાધક છે, કેમ કે સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગનું આરાધન કરે છે.
વિવેચન :
(3) શીલવાન-મૃતવાન - શીલવાળો અને શ્રુતવાળો હોય તે ત્રીજા ભાગમાં આવે છે અને તેનો જ અર્થ કહે છે- પાપ વ્યાપારથી અટકેલો છે માટે શીલવાળો છે અને વિજ્ઞાતધર્મવાળો છે માટે શ્રુતવાળો છે, માટે તે સર્વઆરાધક છે.
વિશેષાર્થ:
ગીતાર્થ જેમ વિજ્ઞાતધર્મવાળા છે તેમ જેઓ ગીતાર્થ નથી છતાં ગીતાર્થને પરતંત્ર એવા સમ્યગૃષ્ટિ છે તેઓ પણ વિજ્ઞાતધર્મવાળા છે. કેમ કે સમ્યગૃષ્ટિ જીવની પ્રજ્ઞા નિર્મળ હોવાને કારણે તેમનું જે કાંઈ શ્રુતજ્ઞાન છે તે તેમને સમ્યગુ પરિણમન પામે છે. અને તેઓનું જઘન્ય શ્રુત એ છે કે- “સંસારમાં સર્વથા ઉપદ્રવ વગરની અવસ્થા એ જ જીવની સારી અવસ્થા છે અને તેવી સારભૂત અવસ્થા મોક્ષમાં જ છે, અને મોક્ષની પ્રાપ્તિનો ઉપાય જીવમાં થતા અંતરંગ ઉપદ્રવોને શમાવવા એ જ છે, અને તે ઉપદ્રવોને શમાવવા માટે ભગવાનનું વચન જ ઉપાયભૂત છે. તેથી શક્તિ હોય તો ભગવાનના વચનને જાણવા માટે યત્ન કરવો જોઈએ અને પોતાની વિશેષ શક્તિ ન હોય તો ગીતાર્થની સમ્યફ પરીક્ષા કરવામાં યત્ન કરવો જોઈએ.” ગીતાર્થને સમ્યફ જાણવાના વિષયમાં સમ્યગદષ્ટિ જીવો અભ્રાંતબુદ્ધિવાળા હોય છે, અને ગીતાર્થને જાણીને તેમને કઈ રીતે પરતંત્ર થવું જોઈએ કે જેથી ભગવાનના વચનાનુસાર ક્રિયા કરી શકાય, એ પ્રકારનો સૂક્ષ્મબોધ સમ્યગૃષ્ટિ જીવોને છે. તેથી ગુરુના વિષયમાં તેઓ અભ્રાંત છે અને ગુરુના જ્ઞાનથી જ સમ્ય પ્રવૃત્તિ કરીને તેઓ ભાવચારિત્રમાં યત્ન કરી શકે છે, તેથી તેઓ સર્વઆરાધક છે.
અહીં સર્વઆરાધકથી જો કે સર્વવિરતિવાળા જ પ્રાપ્ત થાય છે, તો પણ અપેક્ષાએ
