________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી અવતરણિકા:
अत्र केचित्- "यदनुष्ठानाऽकरणेन जिनाज्ञाया विराधकत्वं तदनुष्ठानकरणेनैव जिनाज्ञाया आराधकत्वमिति नियमादनुष्ठानान्तरकरणाऽकरणाभ्यां जिनाज्ञाराधनविराधनयोरभावाद्, अन्यथा परमार्गानुष्ठानत्याजनेन जैनमार्गानुष्ठानव्यवस्थापनाऽन्याय्यत्वप्रसङ्गात्। इत्थं परेषां विराधकत्वापादनाद्देशाराधकस्थलोदाहृतबालतपस्वी कुतश्चिनिमित्तादङ्गीकृतजिनोक्तसाधुसामाचारीपरिपालनपरायण एव गृह्यते मिथ्यादृष्टिः, जिनोक्तसाधुसामाचारीपरिपालनमन्तरेणाराधकत्वाभावान्मिथ्यादृष्टित्वमन्तरेण च बालतपस्वित्वाभावात्, અવતરણિકાળું:
મત્ર છે....સંત' - અહીં કેટલાક કહે છે કે જે અનુષ્ઠાનના અકરણથી જિનાજ્ઞાનું વિરાધકપણું છે તે અનુષ્ઠાનના કરણથી જ જિનાજ્ઞાનું આરાધકપણું છે, એ પ્રમાણે નિયમ હોવાથી, અન્યદર્શનના અનુષ્ઠાનના કરણ અને અકરણથી જિનાજ્ઞાના આરાધન અને વિરાધનનો અભાવ છે. તેની જ પુષ્ટિ કરતાં કહે છે કે અન્યથા જે અનુષ્ઠાનના અકરણથી જિનાજ્ઞાનું વિરાધકપણું અને કરણથી જિનાજ્ઞાનું આરાધકપણું ન માનો, અને અન્યદર્શનના અનુષ્ઠાનના કરણથી જિનાજ્ઞાનું આરાધકપણું અને અકરણથી જિનાજ્ઞાનું વિરાધકપણું માનો તો, પરમાર્ગના અનુષ્ઠાનનો ત્યાગ કરાવવા દ્વારા જૈનમાર્ગના અનુષ્ઠાનની વ્યવસ્થાપનાના અન્યાયનો પ્રસંગ આવશે.
“રૂલ્યવાન,તપસ્વિત્થામાવત,' - આ પ્રમાણે=જિનોક્ત અનુષ્ઠાનના કરણઅકરણથી જિનાજ્ઞાનું આરાધક-વિરાધકપણું છે, અન્ય અનુષ્ઠાનના કરણ-અકરણથી જિનાજ્ઞાનું આરાધક-વિરાધકપણું નથી એ પ્રમાણે, પરને વિરાધકપણાનું આપાદન હોવાથી દેશઆરાધક સ્થળમાં ઉદાહરણ તરીકે કહેલ બાલતપસ્વી તરીકે, કોઈપણ નિમિત્તથી ગ્રહણ કરાયેલ જિનોક્ત સાધુસામાચારીના પરિપાલનમાં પરાયણ–તત્પર, જ મિથ્યાષ્ટિ ગ્રહણ કરાય છે. કેમ કે જિનોક્ત સાધુસામાચારીના પરિપાલન વગર આરાધકપણાનો અભાવ છે, અને મિથ્યાદષ્ટિપણા વગર બાલતપસ્વીપણાનો અભાવ
અહીં એનુષ્ઠાન નિનાજ્ઞારાથવિધિનયોરમાવાવું, આવો નિયમ હોવાથી બાલતપસ્વીથી અન્યદર્શનવાળા ગ્રહણ થતા નથી, પરંતુ જિનોક્ત સાધુસામાચારીમાં તત્પર મિથ્યાદષ્ટિ જ ગ્રહણ થાય છે, એમ અન્વય જાણવો.
