________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી ટીકા -
अथ तथापि शीलवतोऽश्रुतवतो देशाराधकत्वं कथं, मित्रादिदृष्टिभाविनो द्रव्यशीलस्य तादृशद्रव्यश्रुतनान्तरीयकत्वात्? इति चेत्? न, श्रुतशब्देनात्र भावश्रुतस्यैव शीलशब्देन च मार्गानुसारिक्रियामात्रस्यैव ग्रहणात्, स्वतन्त्रपरिभाषाया अपर्यनुयोज्यत्वाद् अन्यथा द्रव्यलिङ्गवतामभव्यादीनामपि श्रुतप्राप्त्या सर्वाराधकतापत्तेः। ટીકાર્ચ -
“મ....?' - પૂર્વપક્ષી કહે છે કે તો પણ=ઉપરના કથન પ્રમાણે અવિરતસમ્યગદષ્ટિ દેશઆરાધક નથી એમ સ્થાપન થાય છે તો પણ, શીલવાળા અને અશ્રુતવાળાને દેશઆરાધકપણું કેવી રીતે ઘટે? કેમ કે મિત્રાદિદષ્ટિભાવી દ્રવ્યશીલનું તાદશ દ્રવ્યશીલને અનુરૂપ એવા, દ્રવ્યકૃતની સાથે અવિનાભાવિપણું છે.
“, શ્રુતશદ્વૈનાત્ર ત્' - તેનો ઉત્તર આપતા ગ્રંથકાર કહે છે કે એમ ન કહેવું, કેમ કે શ્રુતશબ્દથી અહીં-આરાધક-વિરાધક-ચતુર્ભગીમાં, ભાવૠતનું જ અને શીલશબ્દથી માર્ગનુસારક્રિયામાત્રનું જ ગ્રહણ છે. ઉત્થાન:
અહીં પ્રશ્ન થાય કે શ્રુતશબ્દથી ભાવકૃત જ કેમ ગ્રહણ કર્યું? દ્રવ્યશ્રુતનું ગ્રહણ કેમ ન કર્યું? તેથી કહે છેટીકાર્ય :
સ્વતંત્ર...મપર્વનુયોર્જત્વા' - સ્વંતત્ર પરિભાષામાં પ્રશ્નનો અવકાશ નથી, માટે શ્રુત તરીકે ભાવકૃતનું જ ગ્રહણ છે.
‘અચથા...સાથતાપ:' - શ્રુતશબ્દથી ભાવકૃતનું ગ્રહણ ન કરતાં દ્રવ્યશ્રતને પણ ગ્રહણ કરીએ તો દ્રવ્યલિંગવાળા અભવ્યાદિને પણ શ્રુતની પ્રાપ્તિ હોવાથી સર્વઆરાધકની આપત્તિ આવશે. તેથી શ્રુતશબ્દથી ભાવકૃતનું જ ગ્રહણ છે. વિવેચન -
પૂર્વપક્ષી કહે છે કે ઉપરના કથન પ્રમાણે અવિરતસમ્યગુદૃષ્ટિ જીવો દેશઆરાધક નથી એમ સ્થાપન થાય છે, તો પણ જે અપુનબંધક જીવો શીલવાળા અને અશ્રુતવાળા છે તેઓને દેશઆરાધક કેવી રીતે કહી શકાય? અર્થાત્ ન કહી શકાય. કેમ કે મિત્રાદિદષ્ટિમાં રહેલા એવા દ્રવ્યશીલવાળાને દ્રવ્યશીલને અનુરૂપ એવું દ્રવ્યશ્રુત
