________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી
- ૫૪
ટીકા
__ अथ निह्नवस्यापि नवमग्रैवेयकपर्यन्तोपपातानुरोधेन सामाचार्यपेक्षया देशाराधकत्वस्वीकारेऽपि उत्सूत्रप्ररूपणेन गृहीतद्वितीयव्रतभङ्गापेक्षया विराधकत्वमपि स्वीक्रियत एव, अत एव ग्रैवेयकेष्वपि निह्नवस्य देवदुर्गततयोत्पादः। તેમને એક સાથે જ મિથ્યાત્વ અને ચારિત્રના અભાવની પ્રાપ્તિ થાય તો સર્વવિરાધક બને.
હવે જો નિહ્નવને સર્વવિરાધક સ્વીકારીએ તો તેમાં યુગપત અને શીલ બંનેનો અભાવ માનવો પડે. તો જ તેમને દુરંત સંસારની પ્રાપ્તિરૂપ ફળ સંગત થાય. અને નિતવ વાસ્તવિક રીતે જિનોક્ત સામાચારીનો ભંગ કરતા નથી, પરંતુ તેઓમાં મિથ્યાત્વને કારણે શ્રત નથી અને અસઘ્રહને કારણે પ્રધાન દ્રવ્યશીલ પણ નથી, તેમ માનીએ તો જ યુગપદ્ શ્રત અને શીલ બંનેનો અભાવ પ્રાપ્ત થાય, અને તો જ સર્વવિરાધકનું ફળ તેમાં સંગત થાય. પરંતુ પૂર્વપક્ષીએ કહ્યું કે સાધુસામાચારીના ભંગથી વિરાધક થાય તો તેના મતે નિતવ સર્વવિરાધક બને નહિ, પણ મિથ્યાત્વની પ્રાપ્તિને કારણે દેશવિરાધક બને, અને તેમસ્વીકારીએ તો નિલવને સર્વવિરાધકનું ફળ જે શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે તે સંગત થાય નહિ.
અહીં નિદ્ભવ સર્વવિરાધક નહિ થાય એમ ન કહેતાં નિતવને સર્વવિરાધકનું ફળ નહિ થાય એમ એટલા માટે કહેલ છે કે, પૂર્વપક્ષી નિહ્નવને સર્વવિરાધક તરીકે ન પણ સ્વીકારે, કેમ કે જિનોઃ સામાચારીનું તેઓ પાલન કરે છે; જ્યારે સર્વવિરાધકનું ફળ દુરંત સંસારની પ્રાપ્તિ શાસ્ત્રસિદ્ધ છે. તેથી તે ઉભયસંમત છે.
ઉત્થાન :
ઉપરમાં નિહ્નવને સર્વવિરાધકનું ફળ નહિ થાય એમ કહ્યું, તેનું સમાધાન કરતાં પૂર્વપક્ષી “અ” થી કહે છે
ટીકાર્યઃ
‘મથરેવડુતતયોત્વાકા' - નિલવનો પણ નવમા નૈવેયક પર્યત ઉપપાત થાય છે. તેના અનુરોધથી સામાચારીની અપેક્ષાએ દેશઆરાધકપણું સ્વીકારવા છતાં પણ, ઉસૂત્રપ્રરૂપણા દ્વારા ગ્રહણ કરેલ બીજા વ્રતના ભંગની અપેક્ષાએ વિરાધકપણું
