________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી
ટીકાઃ
इत्थं च "गौतमादयो जिनाज्ञाराधका एव, जामाल्यादयस्तु विराधका एव, एकेन्द्रियादयः शाक्यादयश्चानाराधका एवेति राशित्रयस्य पुंस्त्रीक्लीबराशित्रयवन्मिथः कस्यापि क्वाप्यन्तर्भावयितुमशक्यत्वादनाराधकस्य विराधकपदेन ग्रहणमयुक्तम्" इति निरस्तं, अनाराधकमपि विराधकत्वेन परिभाष्य राशित्रयस्य पुरूषादीनां त्रयाणां पुरुषतद्व्यतिरिक्तपदाभ्यामिव द्वाभ्यां राशिभ्यामुपग्रहस्याश्रद्धायां स्याद्वादव्युत्पत्त्यभावस्यैव बीजत्वात्। ..
ટીકાર્યઃ
હ્યું ' અને આ રીતે પૂર્વમાં કહ્યું કે અનારાધકમાં વિરાધકની પરિભાષા કરીને પ્રસ્તુત ચતુર્ભગીમાં ઉપચારગર્ભનિરોધકના લક્ષણની ઉપપત્તિ છે એથી પૂર્વપક્ષીએ આપેલા કોઈ દોષો પ્રાપ્ત થતા નથી એ રીતે, પ્રસ્તુત કથન પણ નિરસ્ત જાણવું..
તે પ્રસ્તુત કથન આ પ્રમાણે છે.
“તમાયો...ભાવસ્થવ વીનત્વતા'- ગૌતમાદિ મુનિઓ જિનાજ્ઞાના આરાધક જ, વળી જમાલિ આદિ વિરાધક જ, એકેન્દ્રિયાદિ અને શાક્યાદિ અનારાધક જ છે, એ પ્રમાણે ત્રણ રાશિનું, પુરુષ-સ્ત્રી અને નપુસંક એ ત્રણ રાશિની જેમ, પરસ્પર કોઈનો પણ, કયાંય પણ અંતર્ભાવ કરવા માટે અશક્યપણું હોવાથી, અનારાધકનું વિરાધકપદથી ગ્રહણ અયુક્ત છે, એ પ્રમાણે પૂર્વપક્ષીનું કથન પૂર્વના કથનથી નિરસ્ત જાણવું. કેમ કે પુરુષાદિ ત્રણનું પુરુષ અને તવ્યતિરિક્ત પદ વડે જેમ બે રાશિમાં ઉપગ્રહ=ગ્રહણ, થાય છે, તેમ અનારાધકને પણ વિરાધકપણારૂપે પરિભાષા કરીને રાશિત્રણની આરાધક, વિરાધક અને અનારાધક એ રાશિત્રણની, બે રાશિ વડે ગ્રહણની અશ્રદ્ધામાં સ્યાદ્વાદની વ્યુત્પત્તિના અભાવનું જ બીજાણું છે. '
ઉત્થાન :
ત્રણ રાશિનો બે રાશિમાં અંતર્ભાવથઈ શકે છે એમ શ્રદ્ધા ન કરો તો સ્યાદ્વાદની વ્યુત્પત્તિના અભાવનું જ બીજાણું છે. તેને જ પુષ્ટ કરતાં કહે છે
