________________
૩૭
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી ટીકા -
यत्त्वेवं केवल्यप्यप्राप्तजिनकल्पादेविराधकः प्रसज्येतेति वचनं तदसमीक्षिताभिधानं, प्राप्तिसामान्याभावस्यैवाऽप्राप्तिपदार्थत्वात्, अत एव "परिभाषितौ" इति वचनाच्च, न सम्यग्ज्ञानादीनां लेशतोऽप्यभावेन देशविरतिसर्वविरत्योरुभयोरप्राप्त्या युगपद्विराधकानां चरकपरिव्राजकादीनां ज्योतिष्का
કરવું છે. અને આ પ્રકારના અજ્ઞાની એવા પૂર્વપક્ષીનું આ વચન સૂક્ષ્મદષ્ટિથી પર્યાલોચનાના અભિમાનરૂપ છે. અર્થાત્ પૂર્વપક્ષી પોતે માને છે કે હું સૂક્ષ્મદષ્ટિથી પદાર્થને જોઉં છું, તેથી સ્થૂલદષ્ટિમાં રહેલ એવા વૃત્તિકારે પ્રાતે' એ વિકલ્પ કર્યો છે તે સંગત નથી તેમ હું જોઈ શકું છું, એમ તે માને છે; પરંતુ તેમનું આ અભિમાન દિવ્યદૃષ્ટિવાળાને વિસ્મયકારી લાગે નહિ.
જેઓની આગમની પંક્તિઓને જોવાની દિવ્યદૃષ્ટિ છે, તેઓ ભગવતીસૂત્રમાં વિવૃત અશીલવાન પદને જોઈ શકે છે કે, ત્યાં અશીલવાન પદનો અનુપરત અર્થ કરેલ છે; અને તે અનુપરત અર્થ તો જ સંગત થાય કે વ્રતને નહિ લેનાર એવા અવિરતસમ્યગદષ્ટિને પણ દેશવિરાધક સ્વીકારવામાં આવે. તેથી ભગવતીના વૃત્તિકારે ‘અપ્રાતે' એ વિકલ્પ કર્યો છે તે સંગત છે, પરંતુ પૂર્વપક્ષીનું ભગવતગ્રંથનું અજ્ઞાન જ તેવા પ્રકારના વિપરીત પર્યાલોચનનું કારણ છે.
ઉત્થાન -
જેમણે વિરતિ ગ્રહણ કરી નથી તેઓને પણ પ્રાપ્તવ' એ વિકલ્પથી વિરાધક સ્વીકારવામાં આવે તો અન્ય દોષો પૂર્વપક્ષી તરફથી બતાવીને તેનું નિરાકરણ કરતાં કહે છે
ટીકાર્થ:- .
યત્વેવં...પ્રતિપવાર્થત્વા,'- જે વળી આ રીતે વિરતિ ગ્રહણ નહિ કરનારને વિરાધક સ્વીકારીએ એ રીતે, કેવળી પણ અપ્રાપ્ત જિનકલ્પાદિના વિરાધક થશે, એ પ્રકારનું પૂર્વપક્ષીનું વચન છે તે અસમીક્ષિત-વિચાર્યા વગરનું, અભિધાન=કથન છે. કેમકે પ્રાપ્તિસામાન્યાભાવનું જ અપ્રાપ્તિપદાર્થપણું છે.
‘ત વિ....અત્યન્ત ' - આથી કરીને જ=પ્રાપ્તિસામાન્યાભાવ જ અપ્રાપ્તિ છે આથી કરીને જ, અને આરાધક- વિરાધક પરિભાષિત છે એ પ્રકારે વચન
