________________
૩૯
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભાગી કરવા દ્વારા પ્રકૃત પરિભાષાનો અનુપક્ષય છે. (૩) “નિશયનથાશ્રયે..૩ચ્છ પ્રતિ,' નિશ્ચયનયના આશ્રયથી અપ્રાપ્તિપ્રયુક્ત દેશવિરાધક સ્થળમાં સર્વ-વિરાધકપણાનું આપાદન કરે છd, વિરતિના પરિત્યાગથી અભિમત એવા ત્યાં=દેશવિરાધક સ્થળમાં અર્થાત્ પ્રાપ્ત તાપાનના' સ્થળમાં, સુતરાં તેની આપત્તિ=સર્વવિરાધકપણાની આપત્તિ, આવવાના કારણે બીજા ભાંગાના જ દેશવિરાધક ભાંગાના જ, ઉચ્છેદનો પ્રસંગ આવશે.
તો પછી બીજો ભાંગો કઈ રીતે સંગત થાય, તે બતાવતાં કહે છેવારિત્ર...૩૫ વાનસંમવાત, ચારિત્રની વિરાધનામાં પણ પશ્ચાત્તાપાદિના ભાવથી જ્ઞાનદર્શનની આરાધના અને અભાવથી જ્ઞાનદર્શનની વિરાધનારૂપ ભજનાનો સ્વીકાર કરવામાં પ્રધાન એવા વ્યવહારનય વડે જ બીજા ભાંગાના ઉપાદાનનો સંભવ છે.
પારિભાષિક દેશવિરાધકમાં દેશવિરાધકનું લક્ષણ કઈ રીતે સંગત થાય, તે બતાવતાં કહે છેપરિમાણીયા...તક્ષો પર:-પરિભાષાનું પણ શાસ્ત્રીયવ્યવહારવિશેષરૂપપણું હોવાથી ઉપચારગર્ભપણું હોવાને કારણે તેના લક્ષણની દેશવિરાધકના લક્ષણની, ઉપપત્તિ થશે. (૪) ઘરમ...સમmયામાવાડ્યા' - ચરમશરીરીઓનું પણ પરિભાષાના બળ. અનારાધકમાં પર્યવસાન થતું હોવાને કારણે પ્રતિસમય વિરાધકપણાની પ્રાપ્તિથી અસમંજસપણાનો અભાવ છે. • અહીં પૂર્વપક્ષીએ દોષ નંબર ૧-૨ આપેલ તેના નિરાકરણ રૂપે વિશેષMI ... પ્રાપરમાણાનુપક્ષાત્, સુધીનું કથન છે. • દોષ નંબર ૩ આપેલ તેના નિરાકરણરૂપે નિશ્ચયનયાશ્રયોની તલપાડ, સુધીનું કથન છે. તેમાં વચમાં અન્ય અન્ય શંકાઓ કરીને બે હેતુઓ કહેલ છે, તેથી રકારથી જોડાણ ત્યાં નથી. • દોષ નંબર ૪ આપેલ તેના નિરાકરણરૂપે વરમશરીરિપાપિ...અગ્નિમાવાગ્યા સુધીનું કથન છે.
અંતે ‘વ' કાર છે તે નિશ્ચયનયની બંને માન્યતાઓને સામે રાખીને દોષ નં-૩ અને ૪ આપ્યા તેના નિરાકરણરૂપે કહેલા બંને હેતુના સમુચ્ચય માટે છે. દોષ નંબર ૩-૪ પૂર્વપક્ષીએ નિશ્ચયનયની માન્યતાને આશ્રયીને આપેલ છે.
વિવેચન :
જેમણે વિરતિનું ગ્રહણ કરેલ નથી તેમને પણ પ્રાપ્તવ' એ વિકલ્પથી વિરાધક
