________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્થંગી
ટીકા ઃ
साधूनां सामाचारी त्वत्र प्रकृतदेशाराधकत्वे केवलं न तन्त्रं, श्रावकाणाम
नाराधकत्वप्रसङ्गात् ।
૧૬
તેવા જીવોની આચરણાઓ આભાસિક વ્યવહારનયથી માર્ગના દેશરૂપે દેખાવા છતાં, ૫રમાર્થથી મોક્ષમાર્ગના દેશરૂપ નથી; તેથી તેઓની ક્રિયાને ગ્રહણ કરીને તેઓને દેશઆરાધક કહેવા એ ઉચિત નથી.
ટીકાર્યઃ
‘સાધૂનાં......અનારાય~પ્રસşાત્' - વળી અહીં=પ્રકૃત દેશઆરાધકપણામાં, ફક્ત સાધુની સામાચારી તંત્ર નથી, કેમ કે શ્રાવકોના અનારાધકપણાનો પ્રસંગ આવશે.
વિવેચનઃ
શ્લોક-૨ની અવતરણિકામાં પૂર્વપક્ષીએ એ સ્થાપન કરેલ કે બાલતપસ્વી પદથી જૈન સાધ્વાચારને પાળનારા એવા મિથ્યાદષ્ટિઓને દેશઆરાધક તરીકે ગ્રહણ કરવા છે. તેનું નિરાકરણ કરતાં શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયજી મહારાજ કહે છે- પ્રકૃત દેશઆરાધકપણામાં ફક્ત સાધુસામાચારી નિયામક નથી, કેમ કે તેમ માનીએ તો શ્રાવકોને અનારાધક કહેવાનો પ્રસંગ આવશે.
આનાથી એ ફલિત થયું કે, પૂર્વપક્ષીને સાધુસામાચારીપરાયણ જીવો દેશઆરાધક છે એ પ્રમાણે સ્થાપન કરીને, અન્યદર્શનમાં રહેલા જીવોને દેશઆરાધક તરીકે સ્વીકારવા નથી; જ્યારે શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયજી મહારાજનું એ કહેવું છે કે સાધુસામાચારી પાળતો હોય કે શ્રાવકાચાર પાળતો હોય છતાં દેશઆરાધક હોઈ શકે કે ન પણ હોઈ શકે, અને અન્યદર્શનનાં ધર્માનુષ્ઠાનોનું સેવન કરતો હોય છતાં દેશઆરાધક હોઈ પણ શકે; તેથી સાધુસામાચારી પાળતો મિથ્યાર્દષ્ટિ જ દેશઆરાધક હોય એમ કહેવું ઉચિત નથી. છતાં સાધુસામાચા૨ી પાળનાર મિથ્યાર્દષ્ટિને જ દેશઆરાધક સ્વીકારવામાં આવે તો શ્રાવકો સાધુસામાચા૨ીનું પાલન નહિ કરતા હોવાને કારણે તેમને અનારાધક માનવાનો પ્રસંગ આવે.
