________________
આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી
| ૨૨ ટીકા:- ___ न च बालतपस्विपदेन द्रव्यलिङ्गी क्वचिदपि व्यपदिश्यतेऽपीति यत्किञ्चिदेतद्। न चैवं शीलेन देशाराधकस्य सतो बालतपस्विनस्तन्मार्गत्याजनेन जैनमार्गव्यवस्थापनाऽनुपपत्तिः, उत्कृष्टक्रियासंपत्तयेऽपकृष्टक्रियात्याजनेऽप्याराधकतमत्वस्य लोकशास्त्रसिद्धत्वात्, लोके क्षुद्रवाणिज्यपरित्यागेन रत्नवाणिज्यादरात्, शास्त्रे च स्थविरकल्पिकादिसामाचारीपरित्यागेन जिनकल्पादिसामाचार्यादरादिति।
ઉત્થાન:
પ્રસ્તુત શ્લોક-રની અવતરણિકામાં પૂર્વપક્ષીએ કહેલ કે બાલતપસ્વી' પદથી અન્યદર્શનવાળાનું ગ્રહણ ન થઈ શકે, પરંતુ ગીતાર્થ કે ગીતાર્થનિશ્રિત એવા જિનોક્ત સાધુસામાચારીનું પાલન કરતા મિથ્યાદષ્ટિનું જ ગ્રહણ થઈ શકે, તેનું નિરાકરણ પૂર્વના કથનથી થઈ ગયું. તો પણ તે વાતને વધુ સ્પષ્ટ કરવા અર્થે ગ્રંથકારશ્રી કહે છે
ટીકાર્યઃ
ના...યતિ '- અને બાલતપસ્વી પદથી દ્રવ્યલિંગી=જૈન સાધ્વાચારો પાળતા એવા દ્રવ્યલિંગી, શાસ્ત્રમાં કયાંય પણ વ્યપદેશ કરાતા પણ નથી. એથી આ બાલતપસ્વી પદથી અન્યદર્શનવાળા ગ્રહણ ન થાય અને દ્રવ્યલિંગી જ ગ્રહણ થાય એ, યત્કિંચિત્ર અર્થ વગરનું છે.
ર વૈવંતામારાવાવિતિ' - અને એ પ્રમાણે અન્યદર્શનમાં રહેલા પણ જીવો દેશઆરાધક છે એ પ્રમાણે, શીલવડે દેશઆરાધક હોતે છતે બાલતપસ્વીઓને તે માર્ગનો ત્યાગ કરાવવા દ્વારા જૈનમાર્ગની વ્યવસ્થાપનાની અનુપત્તિ થશે એમન કહેવું, કેમ કે ઉત્કૃષ્ટ ક્રિયાની સંપત્તિ માટે અપકૃષ્ટ ક્રિયાનો ત્યાગ કરાવવામાં પણ આરાધકતમપણાનું શ્રેષ્ઠ આરાધકપણાનું લોક અને શાસ્ત્રમાં સિદ્ધપણું છે. કેમ કે લોકમાં શુદ્રવાણિજ્યના= શુદ્રવ્યાપારના, પરિત્યાગથી રત્નવાણિજયનોત્રરત્નના વ્યાપારનો આદર છે, અને શાસ્ત્રમાં સ્થવિરકલ્પિકાદિ સામાચારીના પરિત્યાગથી જિનકલ્પાદિ સામાચારીનો આદર છે.
વિવેચન -
પૂર્વપક્ષીને બાલતપસ્વી' પદથી જૈન સાધુના આચારનું પાલન કરતા દ્રવ્યલિંગીનું
