Aradhak Viradhak Chaturbhangi Shabdasha Vivechan

Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 29

આરાધક-વિરાધક ચતુર્ભગી टी:
ननु जिनोक्तानुष्ठानस्य देशाराधकतायां तन्त्रत्वे प्रणिगद्यमाने को दोषः इति चेत्? न कोऽपि दोषः, केवलं द्रव्यलिंगवतामेव तथात्वमिति वृथा कदाग्रहः, मित्रादिदृष्टिमतामवेद्यसंवेद्यपदस्थानामप्यपुनर्बन्धकाधुचिततत्तत्तन्त्रोक्तक्रियाकारिणां विनिवृत्तकुतर्कग्रहाणां मार्गानुसारिणामध्यात्मभावनारूपस्य व्यवहारतस्तात्त्विकस्य कुलयोग्याधुचितानुष्ठानस्य
चित्रा तु देशनैतेषां स्याद् विने यानुगुण्यतः । . यस्मादेते महात्मानो भवव्याधिभिषग्वराः ॥१३४॥ .. इत्यादिना ग्रन्थेन योगदृष्टिसमुच्चयादौ तत्त्वतो जिनोक्तत्वस्य सुप्रसिद्धत्वाद्, इति हरिभद्रग्रन्थाऽपरिचयविलसितमेतद् यद् भवाभिनन्दिनां ख्यातिलाभाद्यर्थिनां गृहीतद्रव्यलिङ्गानां सकृदावर्त्तनादिदूरतरभूमिभाजां देशाराधकत्वमनभिमतमङ्गीक्रियते, अतादृशां चाऽपुनर्बन्धकादीनां मित्रादिदृष्टिमतामभिमतं तन्नाङ्गीक्रियत इति।
टोडार्थ :
'ननु...इति चेत्?' - पूर्वपक्षी छ देशमा२।५७५९मi नोति अनुष्ठाननु તંત્રપણું કહેવામાં શું દોષ છે? અર્થાત્ જિનોક્ત અનુષ્ઠાનને નિયામક સ્વીકારવામાં શું होष छ?
'न कोऽपि दोष.....तन्नाङ्गीक्रियत इति।' - तेनो उत्तर भापतi अंथ।२ ४ छ । કોઈ દોષ નથી; ફક્ત દ્રવ્યલિંગવાળાને જ તથાપણું દેશઆરાધકપણું છે, એ પ્રકારે ખોટો કદાગ્રહ છે. કેમ કે મિત્રાદિદષ્ટિવાળા, અદ્યસંવેદ્યપદમાં રહેલા પણ અપુનબંધકાદિને ઉચિત તે તે તંત્રમાં=દર્શનમાં, કહેલી ક્રિયાને કરનારા, જેમનો કુતર્ક=કદાગ્રહ, નિવર્તન પામ્યો છે એવા માર્ગાનુસારી જીવોના, અધ્યાત્મ-ભાવનારૂપ વ્યવહારથી= વ્યવહારનયથી, તાત્ત્વિક, કુલયોગી આદિને ઉચિત અનુષ્ઠાનનું, “એઓની તે તે દર્શનના આદ્ય સ્થાપકોની, દેશના શિષ્યોને અનુસરીને ચિત્ર જુદા જુદા પ્રકારની, હોય છે, જે કારણથી આ મહાત્માઓ સંસારરૂપ વ્યાધિ માટે શ્રેષ્ઠ વૈદ્ય સમાન છે.” ઈત્યાદિ ગ્રંથ વડે યોગદષ્ટિસમુચ્ચયાદિ ગ્રંથોમાં તત્ત્વથી જિનોક્તપણાનું સુપ્રસિદ્ધપણું છે; એથી કરીને પૂજ્ય હરિભદ્રસૂરિ મહારાજના ગ્રંથના અપરિચયનો આ વિલાસ છે