Book Title: Yogdrushti Samucchay
Author(s): Yughbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005870/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne yogardoSa | samuccaya U.Utfoldef ? 219IONDOA fuld Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya vivecana - -: AzIrvAdadAtA - padarzanavi, pravacanaprabhAvaka sva. pa.pU. munirAja zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita mahArAja) -: vAcatAdAtA :adhyAtmaguNasaMpanna, yogamArgamarmajJa pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAjA (tAtA paMDita mahArAja) -: saMkalana :pU. sAdhvIzrI lalitaprabhAzrIjI vI.saM. 2527 vi.saM 2057 ka I.. 2001 gajhala-3000 AvRtti-3 mUlya - 10.00 -: prakAzaka : sAtArtha 5, jaina macaTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pu prApti sthAna gItArtha gaMgA AHMEDABAD 5, jaina marcaMTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. * (079) - 660 49 11, 660 36 59 nikuMjabhAI 2. bhaMDArI MUMBAI viSNumahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI roDa, carcageTa, muMbaI-20. * (022) - 281 40 48, 281 01 95 zaileSabhAI bI. zAha SURAT zrInAthajI epArTamenTa, chaDhe mALe, hariparA, hAtha phaLIyA, surata-1. 4 (0261) - (o) 43 91 60, 43 91 63 naTavarabhAI ema. zAha, (AphrIkAvALA) AHMEDABAD 9, parizrama beMka opha inDIyA sosAyaTI, vijayanagara kroMsIMga pAse, amadAvAda-13, * (079)- 7478512, 747861 kamalezabhAi dAmANI RAJKOT "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360 001. (0281) - (ghara) 233120 udayabhAI zAha JAMNAGAR C/o, mahAvIra agarabattI varksa, C- 9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara. * (0288) - 678513 vimalacaMdajI BANGALORE C/o, J. NEMKUMAR & COMPANY, Kundan Market, D.S.Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560 053, (O) 287 52 62, (R) 225 99 25. : mudraka : mudreza purohita sUrya ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAiTa-bopalaroDa, amudAvAda-58. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa.pU.A.zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA., pa.pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI Adi racita jainazAstromAM patharAyelA vividha paramArthI tattvonAM rahasyonuMnaya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAyakatA maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che. ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che, zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, paraMtu kAma samaya mAMgI le tema che. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsu mumukSo tathA zrAvaka-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munirAja zrI mohajitavijayajI ma.sA. tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA.nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenAM pustako prakAzita karavA ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI daSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattva jijJAsu mATe hitakArI hovAthI uparyukta vinaMtI lakSyamAM rAkhIne pradhAna kArya jayAM sudhI bahAra na Ave tyAM sudhI kAmacalAu dhoraNe pUraka pravRtti tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyakajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze tevI AzA sahita 5, jaina marcanTa sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTI gaNa gItArtha gaMgA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA mArgadraSTA sUripuMgava zrI haribhadrasUrIzvarajInA aneka ziramora graMthomAM jenuM mUlyavAna sthAna gaNI zakAya evA yogadRSTi samuccaya nAmanA mahAna yogagraMthanI vAcanA AjathI varSo pahelAM hastagiri mahAtIrthanI chAyAmAM ApavAno prasaMga banelo. te vakhate apAyelI vAcanAono sArAMza pU. bApajI ma.sA.nA samudAyanAM viduSI sAdhvI zrI lalitaprabhAzrIjIe zabdadeha rUpe Alekhyo; jenA vAMcana mATe ghaNAnI mAgaNI hovAthI Aje tene prakAzita karAyo che. A graMthamAM zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje sAdhaka jIvanA mithyAtva avasthAmAM paNa anivArya upayogI AdhyAtmika vikAsanuM, aneka AgavI vizeSatAo sAthe dRSTionA mAdhyamathI varNana karela che. A viSayanI jANakArI mumukSu jIvo mATe khUba ja agatyanI che. tethI A graMthanA paThanathI sAdhaka jIvone prathama guNasthAnakarUpa mithyAtva avasthAnI AdhyAtmika bhUmikAonuM mArmika jJAna thAya ane sAdhanAdRSTimAM rahelI gerasamaja dUra thAya e ja abhilASA sAthe, yogya jIvo vahelAmAM vahelA paramapadanA mArgane pAmo evI zubhakAmanA.... gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (paMDita mahArAja) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuracaya yogadaSTi samuccaya 1444 graMthanA praNetA sUripuraMdara zrI haribhadrasUrie lagabhaga dareka darzananA yoga-graMthonuM UMDuM ciMtana, manana ane nididhyAsana karyA bAda, te badhAnA nicoDa ane samanvaya rUpe A "yogadaSTi samuccaya" nAmanA graMthanI racanA karI che. dareka darzananA anuyAyIone mAnya bane evI zailIthI AmAM yoganA viSayanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. yogamArgane prAraMbhathI te aMta sudhI AvarI le eTalo vyApaka A graMthano viSaya che; tethI yogamArgamAM praveza karavA icchanArane A graMtha jeTalo upayogI che eTalo ja upayogI temAM praveza karelAne sthiratA ane vikAsa sAdhavA mATe paNa che. saMsAramAM rakhaDatA AtmAne mokSanI sAthe joDANa karanAra vyApArane pravRttine) yoga kahevAmAM Ave che. tattvano sAco bodha e samyajJAna che ane tattvanI sAcI pravRtti e samyagu cAritra che. tattvano sAco bodha thayA pachI tenA para te ja sAcuM che, te ja satya che" evI ruci pragaTI jAya te sAcI rUci che. ane te tattvanA sAcA bodhane jIvanamAM AtmasAta karI levAmAM Ave to AtmAno mokSa thaI jAya che. ' A mATe mokSanuM mULabhUta kAraNa che samyam bodha. te bodhane ahIM "daSTi" nAma ApavAmAM AvyuM che. yogamArgano A bodha prAraMbhamAM agninA eka nAnA taNakhA jevo hoya che; vadhato vadhato chevaTe te caMdranA prakAza jevo tejasvI bane che. A bodhane tenA prakAza (AtmaprakAza)nI mAtrA ane kAryanI dRSTie AThavibhAgamAM vaheMcIne tene ATha yogadaSTi tarIke ahIM nirUpavAmAM Avyo che. Ama ATha yogadaSTino samuccaya hovAthI A graMthanuM "yogadaSTisamuccaya" nAma sArthaka che. graMthanA nAmamAM "daSTi" zabdanI AgaLa "yoga" zabdano prayoga graMthakAre khAsa hetupUrvaka karyo che. anAdi kALathI saMsAramAM rakhaDatA jIve anekAneka vakhata dharma karyo che, je dharmanA phaLa svarUpe te anaMtI vakhata raiveyaka jevA uttama devalokane pAmyo che; paraMtu kheda, udvega Adi doSathI yukta hovAthI tema ja jIve e samaye aSa Adi guNonI prApti nahi karela hovAthI, teno e dharma tene mokSa meLavavAmAM sahAyaka banyo nathI; arthAta te yogarUpa banyo nathI. tethI evA dharmane oghadRSTino dharma kahevAmAM Ave che. A oghadRSTino dharma karanArA jIvo dharmazraddhALu ja hoya che; AtmA, puNya, pApa, karma, baMdha, mokSa, paralokane mAnatA hoIne Astika ja hoya che. temAM koI koI jIva to eTalA badhA zraddhALu hoya che ke dharmane khAtara hasate moDhe prANa ApavA paNa taiyAra hoya che. deva-guru ane dharmanA kAryamAM te aDIkhamapaNe hAjara rahe che. temAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya keTalAkanuM to zAstrajJAna paNa vistRta hoya che. A rIte aneka guNo hovA chatAM tattvanA bodhathI arthAta dharmanA marmathI teo ajJAta hovAthI tAttvika dharmane pAmI zakatA nathI ane mokSamArga para caDhI zakatA nathI. tethI ja saMsAramAM pharyA kare che. oghadRSTimAM rahelA ane aneka guNothI yukta jIvone tAttvika dharmathI (mokSamArgathI) dUra rAkhanAra koNa che? te che, temanuM "bhavAbhinaMdIpaNuM". bhavAbhinaMdIpaNuM eTale saMsAranA sukhano rasa. saMsAranA sukhanA teo rasiyA hoya che. saMsAranA paudgalika sukhamAM ja temane majA Ave che. saMsAranA paudgalika sukhathI bhinna evA Atmika sukha jevI koI vastu che tenI temane kalpanA sarakhI paNa hotI nathI. AthI te je kaMI dharma kare che, te artha-kAmanA (saMsAranA) rasathI ja kare che. teo bhale mokSa ke AtmakalyANane potAnA lakSya tarIke samajatA ke gaNAvato hoya paNa e badhuM mAtra zabdaprayogarUpa ja che. saMsAranA paudgalika sukhamAM ja temano mokSa ke AtmakalyANa samAi jAya che. ethI AgaLa vadhIne pudgalanA saMpUrNa abhAvamAM raheluM je adhyAtmasukha ke jene dharmano marma kahevAmAM Ave che, tene teo samajI zakatA ja nathI to pachI pAmI to kema ja zake? oghadRSTivALA A bhavAbhinaMdI jIvane saMsAranuM sukha heya ja che, ekamAtra adhyAtma sukha ja upAdeya che, AvuM praNidhAna hotuM nathI. evuM praNidhAna nahi hovAnA kAraNe yogamArgamAM tene kheda, udvega, vagere doSo jIvaMta rahe che. jyAM sudhI kheda, udvega vagere doSo jIvaMta che tyAM sudhI dharmayoga svarUpa nathI banato. yogadharmane A oghadRSTinA dharmathI judo pADavA mATe graMthakAra maharSie, daSTi zabdanIpUrveyoga zabda mUkIne"yogadRSTi" e pramANe graMthanuM nAma ApyuM che. yogadaSTinuM varNana karatAM pahelAM eka zlokamAM oghadRSTinuM varNana karyuM che. ogha eTale sAmAnya ane daSTi eTale bodha. mokSamArgane meLavavA mATe ati Avazyaka ane mULabhUta pAyAnuM tattva jeNe jANyuM nathI evA bhavAbhinaMdI jIvano je kAMI bodha hoya che tene oghadRSTi kahevAmAM Ave che. te bodhamAM mAtrAnI apekSAe ghaNI taratamatA hoya che. koIne ocho bodha hoya che, koIno vadhu hoya che, koIno sthUla hoya che to koino sUkSma hoya che. te taratamatA dRSTAMtathI samajAvatAM kahe che ke ekanI eka vastunuM darzana paNa badhA mANaso ekasarakhuM nathI karI zakatA; paraMtu (1) darzanano kALa, (2) jonAra vyakti) draSTA ane (3) jovAnuM sAdhana daSTi, A traNanI apekSAe badhAnuM darzana juduM juduM hoya che. (1) darzanano kALa - vAdaLa gherAyelI ghanaghora rAtrimAM koipaNa vastu atyaMta Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya jhAMkhI dekhAya che. vAdaLa vagaranI jo rAtri hoya to vastunuM sAmAnyathI darzana thAya che. tenA karatAM paNa vAdaLathI gherAyelo hoya paNa jo divasa hoya to vastunuM vadhAre vizeSa darzana thAya che. sauthI vadhAre viziSTa - spaSTa darzana vAdaLa vagaranA divasamAM thAya che. Ama kALanI apekSAe darzanamAM bheda paDe che. (2) draSTA (jonAra vyakti):- jonAra vyakti jo cittabhramavALI hoya to te vastunuM taddana viparIta ja darzana kare che. tenA badale jonAra vyakti jo DahApaNa ane samajaNathI yukta hoya, svastha aMgajavALI hoya, to te vastunuM sAcuM darzana karI zake che. temAM paNa e jo sAmAnya bALaka haze to potAnI ajJAnatAnA kAraNe vastunuM darzana barAbara nahi karI zake ane uMmaralAyaka samajadAra mANasa haze to ja te vastunuM sAcuM darzana karI zakaze. ' (3) dRSTi (AMkha):- samajadAra vyakti hoya paNa jo tenI AMkha kamaLA vagere rogathI grasta hoya to te vastunuM sAcuM darzana karI zakatI nathI. nIrogI daSTi ja sAcuM darzana karI zake che. kamaLAvALAne dhoLI vastu paNa pILI dekhAya che. kALa, draSTA ane daSTinA bhedathI jema sAme rahelI vastunA darzanamAM bheda paDe che, te ja pramANe jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamanA bhedathI mANasonA atIndriya vastunA bodhamAM bheda paDe che. koIne thoDo bodha thAya che, koIne vadhu bodha thAya che. kSayopazama asatuM hoya to viparIta bodha thAya che. jene jeTalo kSayopazama hoya tene teTalo bodha thAya che. bhinna bhinna prakAre bodha thato hovAnA kAraNe ja aneka prakAranA matamatAMtaro ane darzano UbhAM thayAM che. paraMtu yoganI pAMcamI sthirAdaSTi AvyA pachI darzanano Avo koI bheda raheto nathI. tyAM badhAne heya-upAdeya saMbaMdhI ekasarakho ja bodha hoya che. vAdaLa vagarano cokhkho divasa hoya, samajadAra vyakti hoya, nIrogI AMkha hoya, chatAM evuM bane ke te vyakti padArthanA sUkSma dharmone grahaNa na karI zake; jenA kAraNe teno bodha apUrNa rahe che. oghadaSTinI parAkASThAnI kakSAne pAmelA jIvane AvuM ja bane che. zAstronuM vizALa jJAna hovA chatAM, tenuM marma-rahasyate oLakhI, pakaDI ke anubhavI zakato nathI; mATe ja mokSamArganI apekSAe tene taddana ajJAnI ja kahevAmAM Ave che. tene mokSathI dUra rAkhanAra ane rajhaLapATa karAvanAra mULa kAraNa A ajJAna ja che. apunabaMdhakAvasthA - oghadaSTimAMthI bahAra nIkaLelA jIvane pudgalanA bhogavaTAnA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 yogadRSTi samuccaya paNa ja koipaNa paudgalika sukhamAM, pachI te cakravartInuM sukha hoya ke devalokanuM sukha hoya, temAM duHkharUpatAnuM ja bhAna thavA mAMDe che. te sukha nahi paNa sukhAbhAsa che, mAtra duHkhano pratikAra che, AvuM samajavA mAMDe che. aMze aMze paNa tene paudgalika sukhamAM duHkharUpatAnI anubhUti thavA mAMDe che. Ane tAttvika vairAgyanI prApti kahevAmAM Ave che. ahIMyAMthI ja dharmanI, yoganI, mokSamArganI zaruAta thAya che. A avasthAne apunarbaMdhaka avasthA kahevAmAM Ave che. ahIMyAM te eka moTI siddhi hAMsala kare che. karmano utkRSTa sthitibaMdha karavAnI yogyatAne toDI nAMkhe che. arthAt have pachI kyAreya paNa te 70 koDAkoDa Adi utkRSTa sthiti bhaviSyamAM bAMdhaze ja nahi. A apunarbaMdhaka avasthA jeo nathI pAmyA tevA jIvono badho ja dharma e oghadaSTino dharma kahevAya che. e ApaNe AgaLa joi gayA ke teone saMsAranA paudgalika sukhomAM svarUpathI duHkharUpatAnuM (duHkhanA pratikArapaNAnuM), aMze aMze paNa AtmasaMvedana nahi thatuM hovAnA kAraNe ja temano vairAgya tAttvika banyo nahi, temaja temano dharma paNa tAttvika banyo nahi. tAttvika dharmanA prAraMbhabiMdu samAna gaNAtI A apunarbaMdhaka avasthA jIvane carmAvartamAM prApta thAya che. saMsAranI rakhaDapaTTImAM jIve anaMtAnaMta pudgalaparAvarto vItAvyAM che, temAMthI sauthI chello Avarta evo Ave, jemAM jIvane moMkSamArganI prApti thAya che ane pachI kramika vikAsa sAdhatAM chevaTe tenI mukti thAya che. A purvAMgalAvartane ca2mAvarta kahevAmAM Ave che. e pahelAMnA badhA ja pudgalaparAvartIne acaramAvarta kahevAmAM Ave che. ca2mAvartamAM AvelA jIvanuM lakSaNa nIce pramANe che. (1) duHkhI para atyaMta dayA H- A jIvone duHkhInI upara atyaMta dayA hoya che. atyaMtano artha sAnubaMdha, arthAt teo mAtra dravyadayAmAM rAcatA nathI paNa sAthe sAthe bhAvadayAnA pariNAmane sparzelA hoya che. thoDA samaya pUratuM duHkha TALavAnI icchA e niranubaMdha dayA che. tenA badale tenuM haMmezanuM athavA to lAMbA samaya sudhInuM duHkha TALavAnI icchA e sAnubaMdha dayA che. A dayAmAM sAmA jIvanA, mAtra tAtkAlika duHkhano ja vicAra nathI hoto paNa pariNAmono paNa vicAra hoya che. A jIvo jagatamAM badhA dayAne vakhANe che, mATe dayA sArI haze ema gatAnugatika rIte dayA nathI karatA, athavA to A loka ke paralokanAM sukha meLavavAnA AzayathI paNa dayA nathI karatA, paraMtu krUratA temane sahaja rIte ja gamatI nathI mATe dayA kare che. dA.ta. meghakumAranA jIve hAthInA bhavamAM dayA karI che te sahaja bhAvathI ja karI che. temanA viSaya-kaSAyo have kramasara osa2vAnI taiyArImAM che. TUMka samayamAM ja vItarAgatAnA pariNAmane sparzavAnI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya taiyArIvALA A jIvo che. tethI sAmAnya loko jene sUkSma kahIne kADhI nAMkhe che, jenuM koI khAsa mahattva AMkatA nathI, tevI sUkSma dayA paNa A jIvone gamatI hoya che. (2) guNIjanano ahepa-anAdikALathI jIvane AtmAnA tAttvika guNo upara dveSa ja hoya che. doSonI sAthe ja teNe prIti keLavI che. pudgalanA sukhamAM ja tene AsvAda lAge che. Atmika guNomAM to pudgalanA tyAganI ja vAto Ave che. eTale e guNo pratye teNe eka jAtanI napharata-veSanI ja lAgaNI keLavI che. AthI ja acaramAvartimAM jIvo dharma karatA hoya, chatAM Atmika guNo pratye temane dveSa ja hoya che. temane guNo game to paNa bahu bahu to laukika guNo, jevA ke sAmAjika nyAya, nIti, sadAcAra game che. lokottara guNo, jevA ke vairAgya, samyajJAna-darzana-cAritra temane prAyaH karI gamatA nathI. caramAvartamAM jIva Ave eTale teno guNo pratyeno A zveSabhAva ogaLI jAya che ane aSabhAva jAge che. Ama chatAM kadAca guNonuM sevana te na karI zake evuM bane. (3) aucityanuM sevana - caramAvartamAM Avela jIva prAyaH karIne aucityanuM pAlana karanAra hoya. koIka jIvane ruci hovA chatAM nikAcita karmanA kAraNe pAlana na karI zake evuM paNa bane, mATe ahIM prAyaH zabdano prayoga karyo che. bhagavAnanI prAthamika kakSAnI AjJA mArgAnusArInA 35 guNa rUpa che. e guNo te aucityanA pAlanarUpa ja che. caramAvartI jIvo A 35 guNonuM prAyaH pAlana karanArA ja hoya che. dIna anAthAdi dareka pratye temanuM ucita ja vartana hoya che. koIpaNa kSetramAM A jIvI jAya to te badhAthI judA paDe che. aucityasevananA kAraNe temano karelo dharma paNa dIpe che ane vyavahAramAM paNa temanA aucityasevanamAM jarAya khAmI hotI nathI. caramayathApravRttakaraNa -caramAvartamAM AvyA pachI jIva ApaNe upara varNavI gayA te apunabaMdhaka avasthAne prApta kare che. tyArapachI vizuddhimAM AgaLa vadhato vadhato jIva caramayathApravRttakaraNa avasthAne prApta kare che. yathApravRttakaraNa vaDe jIva karmanI sthiti eka koDAkoDI sAgaropamanI kare che. AvA yathApravRttakaraNo jIve anAdi bhavasaMsAramAM rakhaDatAM anaMta vakhata karyA hoya che. paNa te dareka vakhate evuM banyuM che ke te ATalethI ja aTakI gayo, vizuddhimAM AgaLa vadhI zakyo nahi ane pAcho paDyo. jethI apUrvakaraNa karIne samakita pAmI zakyo nahi ane pharI pAcho karmanI eka koDAkoDI karatAM vadhu sthiti Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 yogadRSTi samuccaya bAMdhavA lAgyo; kAraNake teNe karmanI utkRSTa sthiti bAMdhavAnI yogyatAno nAza na karyo. jyAre caramayathApravRttakaraNamAM eka koDAkoDI karatAM vadhu karmabaMdhanI yogyatA ja toDI nAMkhe che; tethI te kadAca saMsAramAM apudgalaparAvarta jeTalo kALa rakhaDe to paNa kadApi aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhu karmanI sthiti bAMdhaze ja nahi. A chellA yathApravRttakaraNane caramayathApravRttakaraNa kahevAmAM Ave che. tAtparya e che ke A jIva have apUrvakaraNa avazya karavAno ja che. evuM bane ke koika jIva ca2mayathApravRttikaraNa karyA pachI turata ja apUrvakaraNa kare, to koika jIva amuka kalAko pachI, koi jIva amuka varSo pachI, to koika jIva vaLI be-cAra bhavo pachI paNa apUrvakaraNa kare, paraMtu te have TUMkA gALAmAM ja apUrvaka2Na ka2vAno ane samakita pAmavAno e nizcita che. caramayathApravRttakaraNa avasthAmAM jIvane mokSanI sAcI jijJAsA jAge che.' apunarbaMdhaka avasthAmAM jIva tAttvika vairAgya pAmyo che e ApaNe joyuM. tenAthI jIvane saMsAranAM paudgalika sukhomAM duHkharUpatAnuM bhAna thavA mAMDyuM. saMsAranAM darekedareka sukho jo mAtra sukhAbhAsa ja che, duHkharUpa ja che, te mAtra nakalI sukha ja che, to pachI jagatamAM bIjuM sAcuM sukha che ke nahi? je vastu nakalI hoya che tenI asalI vastu avazya hoya ja che. jema jagatamAM banAvaTI motI, hIrA hoya che, tema asalI, sAcA hIrA, motI paNa hoya ja che. evI ja rIte jo A paudgalika sukha mAtra sukhAbhAsarUpa nakalI ja sukha che, to pachI asalI-sAcuM sukha paNa hovuM ja joie. e sAcuM sukha kevuM hoya ane kyAM hoya? AvI jijJAsA A jIvane thAya che. Ane ja muktinI jijJAsA thai ema kahevAmAM Ave che. anAdi bhavacakramAM jIvane Aja sudhI kadI paNa AvI jijJAsA thai ja na hatI. ghaNo karmamaLa naSTa thai jAya pachI jIvane evI vizuddhi prApta thAya che ke have TUMka samayamAM ja te apUrvakaraNa dvArA graMthibheda karavAno che. tyAre ja jIvane AvI muktinI jijJAsA thAya che. AvI vizuddhi jIvane caramayathApravRttakaraNamAM prApta thAyache. yogAvaMcakAvasthA :-caramayathApravRttakaraNa bAda vizuddhimAM AgaLa vadhatAM vadhatAM jIva yogAvaMcaka avasthAne prApta kare che. sAcuM sukha zuM? e jijJAsA have, jIvane e sukhanI zodha mATe puruSArtha ka2vA preraNA kare che, te mATe jIva UhApoha ane ciMtana cAlu kare che. e dvArA jIve mohanIyane upazAMta karIne eTalI yogyatA meLavI che ke have te sAcuM sukha (adhyAtma sukha-muktinu sukha) samajI zake tema che. upAdAna taiyAra thai gayuM che. mAtra e samajAvanAra nimitta sAmagrInI ja khAmI che. jo tene sudeva-suguru-sudharma Adino yoga thai jAya ane te sudeva - suguru tene tattvanI samajaNa ApavA mAMDe, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya tattvane pIrasavA mAMDe to turta ja A jIva tattvane tattva tarIke samajI zake, jhIlI zake evI tenI atyAranI bhUmikA-avasthA che. tattva eTale Atmika guNo che. Atmika guNonA AsvAdamAM adhyAtmasukha raheluM che. adhyAtmasukha e ja sAcuM sukha che. tenI e pote zodha karI rahyo che. anAdibhavabhramaNamAM jIvane anaMtI vakhata sudeva-suguru Adi sAmagrIno saMyoga to thayo hato, paNa te samaye jIvamAM eTalI vizuddhi ke lAyakAta nahotI ke temaNe upadezelA tattvane samajI zake. A yogAvaMcaka avasthAmAM ja tattvane, mokSanA AdhyAtmika sukhane samajI zakavA jeTalI AtmAnI vizuddhi prApta thaI che. tethI atyAra sudhImAM thayela sudeva - suguru ane sudharmano yoga tene tattva samajAvI zakyA nahi hovAthI niSphaLa gayelo. atyAre sau prathama vakhata ja te yoga saphaLa thayo che. mATe A avasthAne yogAvaMcaka (avaMcaka saphaLa). avasthA kahevAmAM Ave che. ahIM tattvane jhIlI zake eTalA aMze mohanIyakarma upazAMta thayuM che. mATe tene avyakta samAdhi kahevAmAM Ave che. avaMcakapaNAnI avasthA traNa prakAranI che. temAMthI paheluM yogAvaMcakapaNuM jIvane ahIM prApta thayuM che. tethI deva-guru-dharmano yoga prApta karIne je tattvano bodha karavAno che, te tatvabodhane prApta karavA dvArA deva-gurunA saMyogane saphaLa karavAnI tenAmAM lAyakAta AvI gaI. bAkInI be avaMcaka avasthAo ahIM A kakSAmAM prApta thatI nathI, chatAM prasaMgopAta tenI kAMIka vicAraNA karI che. * bIjuM kriyAvaMcakapaNuM che - kriyA eTale dharmakriyA. tene saphaLa karavI te kriyAvaMcakapaNuM che. arthAt zAstramAM kriyAnuM jeTaluM phaLa batAvyuM che, barAbara eTaluM phaLa prApta karAve evI zAstrAnusArI pariNAmapUrvaka dharmakriyA karavI te kriyAvaMcakapaNuM che. aMze aMze paNa viratino guNa AvyA vagara te te kriyA vakhate rAkhavAno tadanusArI pariNAma pragaTato ja nathI, kAraNake jainazAsananI badhI kriyAo viratinI ja che. "vosirAmi" pade bolatI vakhate rAga-dveSa vosirAvavAnA hoya che. te dezaviratidharathI mAMDIne pachInA jIvo ja karI zake che. mATe kriyAvaMcakapaNuM pAMcamA guNasthAnake Ave che. trIjuM phalAvaMcakapaNuM che - arthAt dharmanuM aMtima phaLa je mokSa che, tene TUMka samayamAM prApta karAve te phalAvaMcakapaNuM che ane te sAtamA apramattaguNasthAnakathI Ave che. ApaNe hajI pahelA guNasthAnakanI vAta karIe chIe. temAM jIva kriyAvaMcakapaNuM ke phalAvaMcakapaNuM prApta karato nathI, mAtra yogAvaMcakapaNuM ja prApta kare che. A pramANe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya caramAvartamAM AvyA pachI jIva kramasara apunarbaMdhakAvasthA, caramayathApravRttakaraNa, yogAvaMcakapaNuM pAme che. tyAra pachI kramasara yoganI ATha daSTi pAme che. temAMthI yoganI cAra dRSTi sudhI 1luM guNasthAnaka gaNAya che. have yoganI ATha dRSTinuM nirUpaNa karatAM pahelAM tenI pUrvabhUmikAo je ApaNe vicArI gayA tenuM lakSaNanI apekSAe karI ApaNe saMkSepathI vihaMgAvalokana karIe ke bhogadRSTivALA jIvo to nAstika ja che. te pachI odhadaSTivALA jIvo Ave che. teo Astika hoya che. temAM keTalAka jIvoe to nava pUrva sudhInuM zAstrajJAna meLavyuM hoya evuM bane ane saMpUrNa niraticAra cAritra pALatA hoya evuM bane, chatAM temanuM e jJAna ke cAritra ekamAtra koro punyabaMdha (pApAnubaMdhI) ane akAmanirjarA sivAya vizeSa kAMipaNa phaLa temane ApI zakatAM nathI ke mokSanI prApti mATe eka aMza mAtra paNa temane sahAyabhUta thatAM nathI. tenuM mULa kAraNa bhavAbhinaMdIpaNuM che e ApaNe vicArI gayA. teo mahAvairAgI hoya to saMsAra Akho temane asAra lAgato hoya, saMsAranAM tuccha sukho temane asAra lAgatAM hoya, to paNa saMsAranAM traiveyakAdinAM paudgalika sukhomAM svarUpathI duHkharUpatAnuM-du:khapratIkArapaNAnuM temane saMvedana aMzamAtra paNa nathI thatuM. hetu ane phaLathI saMsAranAM sukho duHkhamaya che, evuM te mAnatA hoya to paNa svarUpathI duHkharUpa che evuM temane saMvedana thatuM nathI. Ama paudgalika sukhomAM temane sukharUpatAnuM bhAna che. tethI pudgalanA abhAvamAM (muktimAM) sukha hoi zake evuM temane saMvedana thatuM ja nathI; eTale ahIM sudhI muktino tattvathI dveSa ja che ema kahevAya che. . tyArapachI apunabaMdhakapaNAmAM saMsAranAM sukho-UMcA traiveyakAdinAM sukhomAM paNa svarUpathI duHkharUpatAnuM eTale ke duHkha pratIkArapaNAnuM saMvedana jIvane thavA mAMDyuM eTale e avasthAmAM jIvane muktino tAttvika adveSa pragaTyo. tyArapachI caramayathApravRttakaraNamAM jIvane muktinI jijJAsA jAgI, yogAvaMcakapaNAmAM avyakta samAdhi AvI, eTale ke mohanIyakarma eTalA aMze upazAMta thayuM che ke have tattva samajAvanAra maLe to jhIlI zake, samajI zake. have yoganI pahelI dRSTimAM jIvane muktino rAga pragaTe che. ahIM jIva bodhibIja pAme che. eTale mokSamArganI sAcI zaruAta A pahelI dRSTithI ja thAya che; paraMtu apunabaMdhakAvasthAmAM muktino adveSa AvI gayo che, eTale upacArathI tyAMthI mokSamArganI zaruAta gaNavAmAM Ave che. have eganI Arya ne ApaNe vicAra karIe A ma Mche.e kramasa2 vadhato jAya che, eka pachI eka doSa naSTa thato jAya che, kramasara eka pachI eka guNanI prApti thatI jAya che ane aSTAMga yoganA eka pachI eka aMgane jIva kramasara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya sevato jAya che. sau prathama ApaNe te dRSTi, bodha, doSo ane guNo tathA yoganAM aMgonAM nAmo jANI laIe. pachI teno vistArathI vicAra karIzuM. udvega che daSTi bodha doSa naSTa 1 | mitrA tRNAgninA taNakhA jevo | kheda 2 | tArA chANAgninA taNakhA jevo | balA kASThAgninA taNakhA jevo kSepa diIprA dIpaka jevo | utthAna sthirA ratna jevo - bhrAnti kAMtA tArA jevo anyamudda 7 | prabhA sUrya jevo roga 8 | parA caMdra jevo AsaMga guNaprApti yoganuM thayo aMga tattvaadveSa | yama tattvajijJAsA | niyama tattvazuzruSA | sukhAsana tattvazravaNa | prANAyAma tattvasUkSmabodha pratyAhAra tattvamImAMsA | dhAraNA tattvamatipatti dhyAna tattvapravRtti | samAdhi ja 2 1 A ATha yogadaSTimAM daSTi zabdathI tRNAgni Adi upamAvALo je bodha kahyo che, teno artha mAtra ekaluM zraddhA ke pariNati vagaranuM jJAna evo nathI karavAno; paNa samyam zraddhApUrvakanuM jJAna evo artha che. zraddhA ane pariNatipUrvakanuM jJAna hoya te ja samyajJAna kahevAya che. mATe ahIM daSTi zabdamAM ratnatrayIno samAveza karI lIdho che. A ATheya daSTi e ratnatrayInA ja uttarottara vikAsanI bhUmikA che. jema jema jIvano bodha vadhato jAya che, tema tema te ahitakara pravRttimAMthI vadhune vadhu nivartana karato jAya che ane hitakara pravRttimAM vadhune vadhu pravartana karato jAya che. pahelI cAra dRSTimAM avedyasaMvedya eTale mithyAtvano kramasara tyAga karato jIva pAMcamI daSTimAM vedyasaMvedyapada eTale samyaktane pAme che. tyAM tene parapariNati ane svapariNatinI saMpUrNa oLakha AvI gaI hoya che. parapariNati eTale pugalanuM AkarSaNa, tenI bhayAnaka duHkharUpatA ne trAsarUpatAnuM sAcuM bhAna thaI gayA pachI jIva have kramasara parapariNatino viccheda karato jAya che. e svapariNatino AsvAda vadhArato jAya che. chaThThI Adi daSTimAM A pramANe vikAsa karato jIva parapariNatino, parapravRttino ane aMte saMvedanano paNa tyAga kare che, tyAre muktimAM te saMpUrNa Atmika sukhano svAmI bane che. A ATheya daSTine sat daSTi kahevAmAM Ave che. ahIM prazna thAya ke pAMcamI daSTimAM samyajJAna hovAthI te sat daSTi che, paNa pahelI cAra dRSTimAM to mithyAtva che, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya eTale asata bodha che; to pachI tene sat dRSTi zAthI kahI che? teno uttara e che ke pAMcamI dRSTinuM avadhya kAraNa prathamanI cAra dRSTi che. pahelI cAra dRSTino bodha ja avazya samyajJAnamAM pariNAma pAme che. mATe kAraNamAM kAryano upacAra karIne tene paNa sata. dRSTi kahI che. pahelI cAra dRSTi pAmyA pachI ja pAMcamI daSTi pAmI zakAya che, mATe te tenI pUrva bhUmikAo che. tethI pAMcamI daSTimAM je saMvegamAdhurya che, adhyAtmasukhano rasAsvAda che, tenuM aMze aMze saMvedana tenI pUrvabhUmikArUpa prathamanI cAra dRSTimAM raheluM che. te dRSTiomAM paNa "jIva" saMveganI madhuratAno AMzika AsvAda mANe che. jema varSolakamAM (eka uttama prakAranI sAkara) atyaMta svAdiSTapaNuM che, tema tenI pUrvabhUmikAomAM paNa aMze aMze svAdiSTapaNuM raheluM ja che. varSolaka e zeraDIno rasa ukALIne banAvAya che, je atyaMta svAdiSTa hoya che. khAMDanA corasA (khaDI sAkara) jevI hoya che paNa atyaMta nirmaLa hoya che ke tenI ArapAra joI zakAya che. mIThAI karatAM paNa svAdamAM te caDI jAya che. zeraDI, zeraDIno rasa, DhIlo goLa, buru (khAMDasarI), khAMDa, sAkara, matsyanI ane varSolaka, zeraDImAMthI rasa kADhIne tene jema jema ukALavAmAM Ave che tema tema temAMthI goLa, khAMDa, sAkara ane varSolaka vagere vastuo bane che. yoganI ATha dRSTimAM rahela adhyAtmasukhanA mAdhuryane zeraDI ane temAMthI ja thanAra tenA bIjA sAta paryAyonA mAdhurya sAthe sarakhAvavAmAM AvyuM che. arthAt te te dRSTimAM teTalA teTalA aMze saMveganI madhuratA rahelI che. jema zeraDI khAvA karatAM zeraDIno rasa pIvAmAM vadhu madhuratA lAge che, tenA karatAM vadhu madhuratA goLamAM, tenAthI vadhu khAMDamAM, yAvata- varSolakamAM sauthI vadhu madhuratA che; tema pahelI daSTimAM zeraDI jevI, bIjI dRSTimAM zeraDInA rasa jevI, trIjI dRSTimAM DhIlA goLa jevI, cothI daSTimAM buru (khAMDasarI) jevI, pAMcamI dRSTimAM khAMDa jevI, chaThThI dRSTimAM sAkara jevI, sAtamI dRSTimAM malyanI jevI ane AThamI daSTimAM varSolaka jevI madhuratA che. saMvegamadhuratA eTale AdhyAtmika sukha samajavAnuM che. zeraDImAMthI ja varSolaka bane che. tema pahelI dRSTimAMthI ja kramika vikAsa sAdhatAM saci, pariNati Adine prApta karIne AThamIne prApta karI zakAya che. mATe prathamanI cAra daSTimAM mithyAtva hovA chatAM paNa tene sat daSTi kahevAmAM AvI che. abhavya, darbhavya vagere jIvono bodha nalAdi eTale zeraDInI gAMTho sarakho hoya che. temAM nahivata ja mIThAza che, tene loko pheMkI de che, temAM kAMI ja kasa nathI hoto. temAM abhavyAdi jIvo dharmakriyA karatA hoya to paNa temAM saMveganI madhuratAno, adhyAtmasukhano, Atmika guNono AsvAda aMzamAtra paNa mANI zakatA nathI, mATe te Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 yogadaSTi samuccaya asata che. tenuM kAMI ja mUlya nathI. ahIM pahelIthI AThamI dRSTi sudhIno jIvano kramika vikAsa kahyo. te sUcave che ke AtmA pariNAmI nitya che. AtmA jo ekAMte nitya hoya to temAM parivartana saMbhave nahi. tema te jo ekAMte kSaNika (anitya) hoya to kSaNa pachI tenuM astitva ja nathI to pachI parivartana saMbhave nahi. tethI AtmA amukaapekSAthI nitya che ane amukaapekSAthI anitya che. mitrAdaSTi mokSamArganI vizeSa zaruAta muktino rAga AvyA pachI ja thAya che. te muktino rAga ahIM A pahelI dRSTimAM prApta thAya che. mATe jIvanA AdhyAtmika vikAsanuM A paheluM pagathiyuM che. anAdi kALathI adhyAtmanI apekSAe jIva bhikhArInA jevo behAla dazAmAM hato. te anAtha hato, sahAya vinAno hato, tene ahIM pahela vahelo mitrAdaSTirUpa sAco sAthIdAra maLe che. A dRSTimAM jIvane je bodha thAya che te bodha jIvane tAtvika AtmahitanI ciMtA karavAne prere che. hitaciMtA karanArane mitra kahevAmAM Ave che. te apekSAe A dRSTino bodha e jIvano sAco niHsvArthI mitra che. mATe A dRSTinuM mitrA' evuM sArthaka nAma ApyuM che. ' . A dRSTimAM tRNanA agninA taNakhA jevo bodha hoya che. khedadoSano tyAga che. hAnaguNaaSa' guNanI prApti che ane yama nAmanuM yoganA aMganuM sevana hoya che. A daSTinuM A saMkSipta lakSaNa che. have tenA eka eka aMgane kAMIka vistArathI samajIe. - bodha-yoganI ATheya dRSTio e mokSamArgarUpa che. mokSamArga e ratnatrayIrUpa che; mATe bodha zabdathI ahIM ratnatrayIno bodha samajavAno che. ratnatrayIno bodha eTale heya-upAdeyano bodha. zuM choDavA jevuM che ane zuM meLavavA jevuM che e jANavuM tene heyaupAdeyano bodha kahevAmAM Ave che. parapariNati eTale pudgalanuM AkarSaNa temAM saMsAranAM badhAM ja paudgalika sukhonuM AkarSaNa AvI jAya che. te doSarUpa che mATe choDavA jevA che. Atmika guNo e svapariNati che, te meLavavA jevA che. anAdikALathI jIvane A bAbatamAM taddana ja viparIta bodha hato. paugalika saMsAranAM sukhone te upAdeya mAnato hato, paraMtu have jIvane mohanIyakarmanA kSayopazamane anurUpa maMdatA thaI che. tenAthI kAMIka vizuddhi prApta thaI che; jenA kAraNe aMze aMze paNa Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya tene heya-upAdeyano samyabodha thAya che. jo ke te bodha atyaMta alpa mAtrAvALo che. jema ghAsanuM eka taNakhaluM ke agarabattIne saLagAvIne teno bhaDako olavI nAMkhIe, pachIte saLagatuM rahe paNa teno prakAza ekadamajhAMkho hoya che. eTalA prakAza vaDe aMdhArAmAM kAMI koI vastu zodhI zakAtI nathI, mATe te khAsa upayogamAM Avato nathI. vaLI A prakAza lAMbo samaya Takato paNa nathI. Take to paNa tenA upara rAkha vaLI jAya che. mAtra thoDI kSaNonI ja camaka dekhAya che. jema A prakAza, baLa sthiti ane mAtrAnI apekSAe taddana ja alpa che, evo ja alpa A mitrAdaSTivALAno bodha hoya che. teno bodha alpa hovAnA kAraNe tene amuka aMzamAM ja samyagbodha thAya che. bAkI ghaNA aMzamAM to tene viparIta ja bodha hoya che. samyagbodhanA kAraNe zubhano anubaMdha ane sakAmanirjarA thAya che. paNa te bodha atyaMta alpa hovAthI zubhano anubaMdha atyaMta nabaLo paDe che. sAthe sAthe viparIta bodha ghaNo hovAthI azubhano anubaMdha ghaNo paDe che. anubaMdha e AtmAnI upara paDatA saMskAra che. zubhAnubaMdha e dharmanA arthAta guNanA saMskAra che. azubhAnubaMdha e adharmanA arthAt doSanA saMskAra che. jIvane jenI ruci hoya che je tene gamatuM hoya che, jenuM tene AkarSaNa ane pakSapAta hoya che, tenA saMskAra tenA AtmA upara paDatA hoya che. guNasthAnakanI bahAranA jIvonI ruci ane pakSapAta saMsAranA doSo pratye ja hoya che. tethI teo dharma kare to paNa saMskAra adharmanA ja pADe che. jayAre A mitrAdaSTivALA jIvane AMzika paNa muktinI ruci jAgI che, tethI teno dharmasAnubaMdha bane che. dharmanA saMskAra tene paDe che; paNa bodha ati alpamAtrAno hovAthI te saMskAra atyaMta nabaLA hoya che. jenA kAraNe e pahusmRtinuM bIja banI zakatA nathI; eTale ke avasare te saMskAra tenAmAM zubha pariNAma jagADavA mATe samartha banatA nathI. mATe darzanavaMdanAdi dharmakriyAo tene joie evo lAbha ApanAra banatI nathI. mitrAdaSTivALA jIvomAM adhyAtmanuM phuraNa thayuM che paNa te joradAra nathI. tethI tenA vairAgya Adi guNo ghaNA ja nabaLA che. nimitta maLatAM ja te jokhamamAM mukAI jAya che. saMsAra duHkhamaya che, manuSyabhavadurlabha che, viSayo choDavA jevA che, saMyamajIvana ja jIvavA jevuM che; tattvaciMtana dvArA AvI mAnyatAo rUpe zubhapariNatinuM teNe AdhAna karyuM hoya, ahiMsAdi vrato tene game, saMyama levAnI IcchA paNa thAya, paNa teno bodha atyaMta jhAMkho hovAthI temAM daDhatA hotI nathI. AthI viparIta saMyogo maLatAM ja pAchA viSayo gamatA thaI jAya che. saMsAra upAdeya lAgavA mAMDe che. zrI RSabhadeva bhagavAnano jIva pahelA dhanAsArthavAhanA bhavamAM A mitrAdaSTimAM che. saddagurunI caryA joIne temanA upadezazravaNathI bodhibIja pAmyo che, vairAgya jAgyo che, paraMtu saddaguruno saMyoga chUTI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya gayA bAda AgaLanA bhAvomAM dhana-saMpatti vaibhavAdimAM eTalo to lIna A jIva che ke briAdaSTino kSaNika bodha ane vairAgya naSTa thaI jAya che ane saMsAranI upAdeyatAnI mAnyatA joradAra banI jAya che. - mitrAdaSTino bodha jo ke alpabaLavALo ane alpakAlIna che, avasare te Takato nathI ane zubhAnubaMdha paNa ghaNo ja nabaLo pADe che; chatAM paNa ema kahevuM joIe ke ATalA alpa aMzavALo viveka paNa kImatI che. anAdi kALathI avivekarUpI ghora bhayaMkara aMdhAruM chavAyeluM hatuM. prakAzanuM svapramAM paNa darzana Aja sudhImAM thayuM nahotuM, nAma paNa sAMbhaLyuM nahotuM; emAM vivekarUpI prakAzano eka nAno sarakho A camakAro maLavo te paNa ahobhAgyanI vAta che. teno A bodha nAnakaDo che paNa tAvika che. mokSamArganuM bIja che. A bIjamAM parAkASThAno dharma pamADavAnI tAkAta che; jenA vaDe jIva mokSarUpI phaLa have avazya prApta karavAno che.. (1) kheda-mitrAdaSTino A prakAzanA kSaNika camakArA jevo bodha jIvamAM rahela kheda nAmanA doSane dUra kare che. bhavAbhinaMdipaNAnA kAraNe jIvane Aja sudhI saMsAramAM ja rasa hato, yogamArgamAM tene kheda ja hato. dharma karavA chatAM tene upAdeya buddhi to saMsAramAM ane paugalika sukhomAM ja hatI. AdhyAtmika sukhano aMzamAtra paNa svAda cAkhyo na hovAnA kAraNe temAM tene ruci na hoya e svAbhAvika che. AdhyAtmika sukhanI ruci vagara yogamArgamAM ruci kyAMthI Ave? bhUkha ja lAgI nathI tene bhojanamAM ruci kyAMthI thAya? AdhyAtmika sukhanA paramaAlhAdaka AsvAdane, tenAthI thatI paramatRptine, jIva aMze aMze paNa samajato thAya, eTale tene e sukhanI bhUkha jAge che. e bhUkha jAgyA pachI bhUkhane bhAMganAra bhojana sadaza yogamArgamAM tene ruci jAge che. ruci jAge eTale kheda dUra thAya che. A paudgalika sukho asAra che, bhrAmaka che, mATe heya ja che; eka mAtra AdhyAtmika sukha ja sArabhUta che ane tene apAvanAra yogamArga ja upAdeya che; evuM praNidhAna aMze aMze jIvane A mitrAdaSTimAM thAya che. AMzika hovA chatAM vyavahAranaya Ane praNidhAna tarIke mAnya kare che. jo ke zuddhavyavahAranayathI praNidhAna trIjI dRSTithI Ave che ane nizcayanayathI to pAMcamI daSTimAM daDha praNidhAna Ave che. kheda eTale aruci. mitrAdaSTivALAne deva-guru AdinA kAryamAM eTale yogamArganI ArAdhanAmAM jarA paNa kheda- aruci hotAM nathI. balle temAM atyaMta ruci hoya che, tene kartavyarUpa lAge che. te karavAmAM tene rasa hoya che, te karavAmAM tene AnaMda Ave che, te karavAmAM nAnI-nAnI takalIpho ke vino Ave ane pote na karI zake to Y-2 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya teno saMtApa satata tenA haiyAmAM hoya che; jema ke saMsArI jIvone paiso e upAdeya lAge che, meLavavA jevo lAge che. te meLavavAmAM teone rasa hoya che. te meLavavA mATe prayatna - karyA vagara rahetA ja nathI. koI vakhata kamANInI mosama hoya ane potAne mAthuM duHkhatuM hoya ke sAmAnya tAva Avato hoya to paNa te takalIphone gaNakAryA vagara te bajAramAM jAya ja che. kadAca vadhAre mAMdagI hovAnA kAraNe pote na jaI zake to badhA kamAI gayA ane huM rahI gayo evo satata baLApo to karyA ja kare che. mitrAdaSTivALAne Avo akheda (ruci) yogamArganI badhI ja ArAdhanAmAM hoya che. koI mANasane amuka dharmAnuSThAnamAM rasa Avato hoya ane amukamAM rasa na Avato hoya, paNa kaMTALo Avato hoya, te karavAnI abhilASA na thatI hoya, to tenAmAM hajI khedadoSa paDyo che ema samajavuM. kheDadoSa gayA pachI to badhAM ja anuSThAna karavAnI abhilASA jAge, pachI bhale badhAM anuSThAno te karI na zake. je zakya hoya ane potAne mATe vadhu ucita ane hitakArI tathA potAnI abhilASAne anurUpa hoya te ja kare. bIjAM anuSThAno na kare paNa tenI abhilASA - ruci to badhI ja kriyAo mATe hoya. jainazAsananI pratyeka dharmakriyA e guNanA pragaTIkaraNanuM kAraNa che. je vyakti e kriyAonA marmane samaje che te vyakti to e kriyAothI thatI guNaprApti, guNavRddhi Adi lAbho samajI zake che. kadAca pramAdAdine kAraNe te kriyAo na karato hoya evuM bane, athavA potAnI AdhyAtmika bhUmikAne anurUpa je hoya evI ja kriyAo te karato hoya, paNa ruci to tene badhI ja kriyA pratye hoya ja. yogamArgamAM kheda Ave temAM mULa kAraNa mithyAtva ja che. mithyAtvanA kAraNe jIvamAM aneka doSo Ave che. paNa te doSomAM sauthI vadhu bhayaMkara ane khataranAka doSa A khedadoSa che. te jIvane mULathI dharmamAM ja ruci thavA deto nathI. tenuM hitakArIpaNuM samajavA ja deto nathI. gADha mithyAtvanuM A pariNAma che. tethI jIvane te mahApApabaMdha karAve che ane tenA vaDe jIvane te saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta kALa sudhI saMsAramAM rakhaDAve che. yogamArgamAM jIvone Dagale ne pagale A khedadoSa AvI jAya che ane tenI ghaNI ArAdhanAne dhULadhANI karI nAkhe che. tenI ArAdhanAne niSphaLa karI nAkhe che. A kheda pariNAma e yogamArgane mATe mahA anarthakArI che. mATe dareka ArAdhaka jIve potAnI ArAdhanAmAM A khedano pariNAma AvI na jAya tenI khUba takedArI rAkhavI. kAraNake eka kaNiyA jeTalo paNa A khedadoSa hoya to yoganI pahelI daSTi paNe jIva prApta karI zakato nathI. koI paNa guNanI vAta sAMbhaLIne te guNanI ApaNane abhilASA na thAya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T yogadaSTi samuccaya ane ApaNo doSa dekhADeto te kADhavAnuM mana na thAya, to samajavAnuM ke niyamA khedadoSa ApaNAmAM beThelo ja che. amuka guNo game che ane amuka nathI gamatA, emAM kheDadoSa jakAraNa che. guNanuM guNarUpe mUlyAMkana hajI te karI zakyo nathI. guNanI aruci beThelI che. AthI khedadoSavALo jIva game eTalo dharma karato hoya chatAM mahAkarmabaMdha karato hoya che. anAbhogarUpe guNanI aruci hoya temAM vAMdho nathI. paNa AbhogapaNe guNanI aruci hoya to khedadoSa che ema samajavuM. AvA jIvono saMyamano abhilASa paNa mohagarbhita che. prasannacaMdra rAjarSi kAussagnadhyAnamAM jayAre yuddhanI vicAraNAmAM caDyA che, tyAre saMyama pratye khedano pariNAma jAgyo che. tenA kAraNe sAtamI nArakInAM daliyAM ekatrita karyA che. paNa te karma nikAcita nahotuM thayuM. vaLI khedano pariNAma jeTalo utkaTa hato tenA karatAM vadhu utkaTa akhedano pariNAma Avyo. tethI te karmabaMdha tUTI gayo. " hIna guNaadveSa :- mitrAdaSTimAM kheDadoSa jAya che ane hanaguNa pratye adveSa nAmano guNa pragaTe che. jainadharmamAM hoya ke anyadharmamAM hoya, te potAnA karatAM guNamAM UtaratA hoya ke ochA guNavALA hoya, to paNa temanA pratye mitrAdeSTivALAne aNagamo ketiraskAra hoto nathI; kAraNake ochA to ochA paNa temanAmAM guNa to che ja ne? ane guNavAnano tiraskAra e apekSAe guNano ja tiraskAra che. . guNa pratye jyAM sudhI aruci ke aNagamo che, tyAM sudhI kadApi paNa yoganI ke mokSamArganI zaAta thatI ja nathI. kAraNake nAnAmAM nAnA guNa pratye paNa jyAM aruci beThelI che, tyAM praNidhAna Azaya ja saMbhavato nathI. mokSamArganA pAyAmAM guNAnurAga avazya joie che. - deva upara, guru upara ke dharma upara jo guNanirapekSa rAga hoya arthAt temanA guNonA kAraNe rAga na hoya paNa te mArA che e mamatvathI rAga hoya to te daSTirAga che. temanA guNonI parIkSA karIne ja temanA para rAga karavAno che. ahIM hanaguNaadveSamAM dveSa karavAnI nA pADI che, paNa guNonI parakha karavAnI nA pADI nathI. jhaverI jema jhaverAtanI parIkSA kare, evI nipuNatA ane cokasAIpUrvakadeva-guru ane dharmanA guNonI parakha tapAsa karavAnI che. parakha karyA pachI nirguNIne choDI devAnA che ane guNavAnane svIkAravAnI AjJA che. khUba taTasthabhAve A parIkSA karavAnI che. Ane ja guNAnurAga kahevAya che. , ahIM hanaguNa zabdathI mArgAnusArI guNavALAne levAnA che; paNa jeo durguNI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya che ke unmArgagAmI che temane nathI samajavAnA. evA pratye to dhRNA, tiraskAra ke niMdA paNa avasare karavAnAM hoya che. mArgAnusArIno artha mokSamArgane anusaranArA jIvo. tevA jIvo jainamatamAM hoya ke anyamatamAM hoya, temanA nAnAmAM nAnA guNanI kadara karavAnI che. temanAmAM bIjA game teTalA doSo hoya paNa te pratye sahiSNubhAva ane udAratA keLavavAnI che. tenA e doSone joIne akaLAI jAya to tenA guNonI kadara thaI zake nahi. mithyAtvI jIvo je sayogI che arthAt yogamArgane pAmelA che, temanA pratye udAratA ne sahiSNutA rAkhavAnI. jeo ayogI eTale yogamArganI bahAra che temanA pratye A daSTimAM asahiSNutA paNa hoya. - - mokSamArganA pahelA pagathiyA upara paNa jene caDavuM hoya teNe sau prathama guNAnurAga to keLavavo ja joie. anAdi kALathI jIva guNano dveSa karato Avyo che. A ja teno moTAmAM moTo doSa che. A doSa e ja sauthI prabaLamAM prabaLa kaSAya che. tenA kAraNe jIvanI saMsAramAM rakhaDapaTTI cAlI rahI che. rakhaDapaTTIne dUra karavA mATe guNano dveSa kADhIne tenA badale guNano rAga keLavavAno che. ane te guNAnurAga A mitrAdaSTivALAne hoya che. A daSTivALAne kAMI rAga-dveSa nAbUda nathI thaI gayA, eTale koI vyakti pratye tene aMgata rAga-dveSa duzmanAvaTa hoya, chatAMya te duzmananA guNane oLakhI zake, samajI zake ane kadara karI zake che. AvA guNAnurAganA kAraNe ja hanaguNavALA pratye tene dveSabhAva nahi paNa karuNAbhAva che. yama:- mitrAdaSTivALAne heyopAdeya saMbaMdhI AMzika viveka have jAgI gayo che. tethI tene yama upara tAttvika ruci jAge che. saMyama levA jevuM lAge che. yama eTale ahiMsA, satya, asteya, brahma ane aparigraha e pAMca mahAvrato. ahIMyAM ahiMsA vagere niravacchinna eTale saMpUrNa kakSAnA levAnA che, adhakacarA levAnA nathI. jemane amuka ahiMsA game ane amuka ahiMsA na game temane yamanI ruci jAgI che ema na kahevAya. ghaNA mANasone evuM hoya che ke temane sthUla moTI-moTI hiMsA gamatI nathI hotI. arthAt paMceMdriya vagere moTA jIvonI hiMsA temane pasaMda paDatI nathI; paNa sUkSma hiMsAmAM jema ke pRthvI, pANI, vAyukAyanI hiMsAmAM temane kazo ya vAMdho hoto nathI. ene ema lAge che ke evI sUkSma nAnI-nAnI hiMsAno vicAra karavA besIe to jIvI ja na zakAya, mATe evI badhI hiMsAnI gaNatrI nahi karavAnI. AvI adhakacarI ahiMsA jene gamatI hoya temane yamanI ruci AvI che ema na kahevAya. jemane hiMsA mAtra khaTakatI hoya temane ja yamanI ruci AvI che ema kahI zakAya. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya mitrAdaSTivALAne tuNAgninA kaNiyA jeTalo bodha alpa che. teno viveka AMzika jache, chatAM paNa te utkRSTa koTino che, saMpUrNa guNanA rAgamAMthI phalita thayelo che. tethI haju sukhano rAga tenAmAM paDyo che, chatAM teno guNano rAga ocho thato nathI. paudgalika sukhanI tene apekSA che, paNa te mATe je hiMsA karavI paDe che e hiMsAne te karavA jevI nathI mAnato. sukha mATe paNa karavI paDatI hiMsAmAM temanI aruci ja hoya che. bodha alpa hovAthI sUkSma ahiMsAne te jANI na zake evuM bane, paNa kadAgrahazUnya hovAthI jo koI tene barAbara samajAve to tarata ja teno svIkAra kare. ahiMsA, satya vagere yamone jeTalA pramANamAM te jANato jAya eTalA pramANamAM temAM ruci keLavato jAya. mitrAdaSTivALA jIvo yama-mahAvratonuM pAlana ja karatA hoya evuM nizcita nathI. A jIvo gRhastho paNa hoI zake che ane saMsAratyAgI evA sAdhu-saMto paNa hoI zake che. mahAvratanA pAlanamAM keTalAkane mAtra ruci ja hoya che, keTalAkane pravRtti hoya, keTalAkane temAM sthiratA prApta thaI hoya, to keTalAka temAM siddhine paNa varelA hoya. Ama keTalAka jIvone dravyathI mahAvratonuM bAhyapAlana, dhairyayoga ane siddhiyoganI kakSAnuM hoI zake che. paraMtu A jIvo haju pahelA guNasthAnake ja rahelA che. hajI saMpUrNa viveka ke sarvaviratinA pariNAmane te pAmyA nathI. tethI bhAvathI to teo rucithI AgaLa vadhatA nathI. samakitadaSTinI ruci ane mitrAdaSTivALAnI rucimAM bodhanA kAraNe ja bheda paDe che. samakitadaSTinA jevo sUkSmabodhanahi hovAnA kAraNe tenI rucimAM tenA jevI nirmaLatA nathI hotI. bodha sUkSma thato jAya tema nirmaLatA vadhatI jAya che. mitrAdaSTimAM rahelA jIvo yogabIjonuM grahaNa kare che. A yogabIjothI kALakrame jIva yogane pAme che ane yoganuM phaLa to mokSa ja che. yogabIjone mokSanA avaMdhya hetu tarIke yogAcAryo gaNe che. jema pAka ugADavA mATe kheDUto sau prathama bIja vAve che. temAMthI keTalAMka bIjo to uMdara vagere khAI jAya che athavA to bIjI rIte nAza pAme che. je naSTa na thayA hoya temAMthI dhAnya Uge che. evI rIte mokSanuM phaLa meLavavA mATe dharmapuruSArthamAM sau prathama A yogabIjonuM cittamAM AdhAna karavuM paDe che. yogadaSTinI bahAra rahelA jIvonA te te zubhapariNAmarUpI dharmabIjo mokSarUpI phaLane ApI zakatA nathI. mATe tenI yogabIja tarIke gaNatrI karAtI nathI. mitrAdaSTimAM AvyA pachI ja jIvano dharmapariNAma e mokSarUpI phaLane kALakrame ApavA samartha bane che. mATe tenI yogabIja tarIke gaNatrI karI che ane te yogabIjonuM AdhAna sau prathama A daSTimAM ja thAya che ema kahyuM che. A yogabIjo pAMca che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya (1) jinezvaradevone vize saMzuddha kuzaLa citta (2) bhAvaAcAryonI saMzuddha vaiyAvacca (3) sahaja evo bhavairAgya (4) dravyathI abhigrahanuM pAlana (5) zAstronuM vidhipUrvaka lekhanAdi (1) jinezvaradevane vize saMzuddha kuzala citta :- vItarAga paramAtmA pratye prIti, bhakti, zraddhA, sadbhAvavALuM mana rAkhavuM, namo jiNANa vagere zabdothI temanI stuti karavI ane temane praNAma karavA ke pradakSiNA ApavI. A mana-vacana-kAyAnI kuzaLa pravRttine jo te saMzuddha hoya to te yogabIja kahevAya che. ' , ahIM saMzuddha vizeSaNa lakhavAnuM kAraNa e che ke kuzaLa citta to jIve ghaNI vakhata karyuM che. jyAre te nAstikamAMthI Astika banyo tyAre paNa bhagavAna pratye teNe kuzaLa citta karyuM che. sAmAnya yathApravRttikaraNa karanArane paNa AtmA, paraloka, puNya, pApa vagere upara avihaDa zraddhA hoya che. deva-guru-dharmanA mATe avasare phanA thaI jAya evo temano avihaDa rAga hoya che. utkaTa koTinA zubhapariNAmone te kare che. tenA kAraNe te UMcA devalokAdine yogya puNya bAMdhe che. paNa te saMzuddha na hovAthI mokSanA kAraNabhUta binatuM nathI. eTale asaMzuddha kuzala citta e yogabIja na kahevAya. jyAre caramAvartimAM Avelo jIva, tathAbhavyatvanA paripAkathI caramayathApravRttakaraNa kare che ane bhAvamalanI ghaNI yogyatAne toDI nAMkhe che, tyAre tenuM citta saMzuddha thAya che. mithyAtvarUpI kaTutA kAMIka aMze nivRtta thavAthI kAMIka aMze AtmAnA tAtvika guNanA svAdarUpI madhuratAno te AsvAda mANe che. saMzuddha citta kevuM hoya, te varNavatAM kahe che ke bhagavAna pratye "atyaMta upAdeya buddhithI koipaNa jAtanI saMjJAnA Avega vagara ane paralokanA bhautika sukhanI apekSA vagara, eka mAtra temanA vitarAgatA Adi guNothI AkarSAIne temanI pratye je bhaktibhAva jAge te saMzuddha citta che. bhagavAna pratyeno A nirupAdhika rAga che. jagatamAM deva-guru ane dharma ja ekAMte hitakara che. te sivAyanI viSaya ane kaSAyanI badhI ja pravRttio AtmAne mATe ahitakara ja che. evuM samyajJAna thayA pachI jIvane deva-guruAdi pratye guNAnurAga pragaTe che. temaja deva-guru-dharma pratye ane guNo pratye tenI upAdeya buddhi jAge che. ane viSaya-kaSAyanI doSarUpatA samajAvAthI sahaja rIte ja tenA pratye heyabuddhi jAge che. Ama guNa ane doSanA samyajJAnathI phalita Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya thayelI je devatattva pratyenI upAdeya buddhi te saMzuddha cittanuM lakSaNa che. ahIM "upAdeya buddhi zabdanI AgaLa "atyaMta' zabda mUkIne e sUcita karyuM che ke durgati athavA pApanA bhayathI dharmamAM je upAdeya buddhi jAge che te saMzuddha citta nathI. paraMtu viSaya-kaSAya e doparUpa che, mahAna anarthane sarjanArA che, mATe tenA pratye eka jAtano ghuNAbhAva jAge, nisargathI ja guNa gamatA hoya ane doSa na gamatA hoya; Avo samyajJAnapUrvakano vairAgya e jJAnagarbhita vairAgya che. evA jJAnagarbhita vairAgyavAsita jIvane devAdi pratye nirupAdhika rAga pragaTe che. te saMzuddha citta che. mitrAdaSTimAM jIvane aMze aMze zAnagarbhita vairAgya hoya che. kAraNake aMze aMze tenAmAM samyajJAna AveluM che. saMpUrNa zAnagarbhita vairAgya to gItArthane ja hoya che. saMzuddha nI oLakhANa ApavA mATe atyaMta upAdeyabuddhi pachInuM bIjuM vizeSaNa che, "saMjJAviSkasmaNAnvitam' arthAt saMjJAnA udayathI rahita evuM citta te saMzuddha citta che. AhAra, bhaya, maithuna, parigraha vagere cAra saMjJA che, athavA krodha Adi cAra kaSAyo ane loka tathA ogha saMjJA umeratAM daza saMjJAo paNa gaNAya che. te ja rIte anya prakArathI soLa saMjJA paNa gaNavAmAM AvI che. saMjJA eTale nAma. mANasane potAnuM nAma jema AtmasAta thai jAya che tema AhAra, bhaya, krodha vagere je svabhAva AtmAne AtmasAta thaI gayo hoya che, tenI prakRtimAM vaNAI gayo hoya che, janmAMtaramAM paNa tenA saMskArane sAthe laIne jAya che, tene saMjJA kahevAmAM Ave che. khAlI AhAra ke krodhanA pariNAmane saMjJA kahevAmAM nathI AvatI, paNa te pariNAma jyAre AtmAnI prakRtimAM gADha rIte vaNAI jAya che, tyAre tene saMjJA kahevAmAM Ave che. ane evo saMjJArUpa banelo pariNAma ja jIvane vadhu nukasAnakAraka che. AlokanA bhautika sukhanA uddezathI karelo dharma e saMjJAyukta dharma kahevAya che. tema badhA kare che mATe ApaNe paNa karIe ema lokasaMjJA ke oghasaMjJAthI karelo dharma paNa saMjJAyukta kahevAya che. saMjJAyukta karAyelo dharma e melo dharma che. te viSAnuSThAna, garAnuSThAna ke ananuSThAnanI koTimAM Ave che. Avo dharma karanAranuM citta to bahudhA meluM ja rahe che. prAyaH taravAnA sAdhanane te DUbavAnuM sAdhana banAvI de che. tevo dharma e saMsAravRddhinuM ja kAraNa bane che mATe te saMzuddha kahevAto nathI. mitrAdaSTivALA jIvamAM saMjJA nathI hotI ema nahi, paNa te dharma kadI paNa saMjJAnA eTale ke bhautikasukhanA AzayathI ke saMmUcchikapaNe karato nathI. ApattimAM te dharmanuM zaraNa le paNa temAM tene mana dharmanI ja mukhyatA hoya che; bhautika sukhanI nahi. kAraNake tenAmAM jJAnagarbhita vairAgya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 20 yogadaSTi samuccaya "saMzuddha'nuM trIjuM vizeSaNa che "phalAbhisandhi rahita' arthAt paralokanA sAmAnika deva AdinA sukhanI AzaMsA rahita. ahIM iMdrAdikanuM sukha ema na lakhatAM "sAmAnika AdinuM sukha ema lakhyuM; tenuM kAraNa e che ke sAmAnika deva prAyogya sudhInuM puNya phalAbhisandhithI arthAt ke niyANAthI baMdha thaI zake ane tenAthI UMcuM iMdrAdipaNuM apAvanAra puNyakarma niyANAnI hAjarImAM baMdhAtuM nathI. paralokanA sukhanA AzayathI karAyelo dharma paNa garAnuSThAna hoIne malina che, saMsAravRddhinuM kAraNa che; mokSanuM kAraNa banato nathI. te "svapratibaMdha sAra' eTale ke dharmathI je sukhanI AzaMsA rAkhI hoya te sukha maLe eTale temAM tene eTalI badhI Asakti thaI jAya ke tene te choDI zakato nathI ane temAM ja lIna banI jAya che. dA.ta. saMbhUtimuninA jIve cakravartIpaNAnuM niyANuM karI, mAMgIne meLavyA pachI brahmadatta cakravartInA bhavamAM temAM e rIte Asakta banyA ke sAtamI nArakInuM duHkha meLavyuM. - mitrAdaSTivALA jIvane saMjJA vagarano, bhautika sukhanI AzaMsA vagarano, atyaMta upAdeya buddhivALo Avo nirupAdhika rAga jinezvaradeva pratye hoya che. A sauthI zreSTha uttamamAM uttama yogabIja che. kAraNake teno viSaya(jinezvaradeva) sarvottama che. A yogabIjane pAmelA cittano pUrvanA maharSioe bhUri-bhUri mahimA batAvatAM kahyuM che ke, anAdi kALathI bhavasamudramAM DUbI rahelA jIvane have temAMthI kAMIka bahAra AvavA prApta thayuM che. AtmA uparanI karmanI gADha zakti (saMyoga) have kAMIka zithila thaI che. yogabIjanA prabhAve jIvane saMsAra pratye ddaSTi pedA thaI che ane saMsAranA parityAga mATe kAMIka pariNAma paNa pragaTa thayo che. vaLI Agama eTale zAstra, tenA upAyanavALuM citta' eTale avakragAmI pariNAma, have jIvane prApta thayo che. arthAta tene evo kSayopazama thayo che ke tattvane anusaratuM ja ciMtana svAbhAvika rIte tenuM banI jAya che. tattvanI sanmukha ja tenuM valaNa hoya che. jema AMdhaLo mANasa paNa jo puNyazALI hoya to tene koI doranAra na hoya to paNa puNyanA kAraNe jakhADATekarAmAM athaDAyA vagara sIdhesIdho ISTa sthAne pahoMcI jAya che, tema yogabIja pAmanAra jIvane kadAca sanmArgadarzaka guru doranAra na hoya to paNa teno kSayopazama zAstrAnusArI ane tattvAbhimukha ja hoya. vaLI te mAtra aMdhazraddhAthI dharmAnuSThAno nathI karato, paNa tenA tattvane jANavAne tene jijJAsA ane tadanurUpa ciMtanano prayatna che. vaLI A jIva have niyamA rAga-dveSanI graMthirUpI parvatane zubha adhyavasAyarUpI vaja vaDe bhedI nAMkhavAno che. tene have saMsArarUpI kedakhAnAmAMthI chUTavAnI sAyarana (kALaghaMTA) vAgI rahI che. yogabIjano ATalo badho mahimA varNavavAmAM Avyo che te saMpUrNa satya ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 1 vAstavika che. bhavATavImAM gADha ajJAnanA aMdhakAramAM athaDAtA jIvane eka jhAMkhA paNa prakAzanuM kiraNa maLe to tenI kiMmata keTalI badhI che? tene have kAMika dizAsUjha thai che, ja tenA mATe apUrva AnaMdano viSaya che. e saMzuddha citta e mokSarUpI phaLanA pAkavAno AraMbha tulya saMdeza che. have asaMkhya guNI nirjarA cAlu thAya che. mokSane anurUpa-lagatA guNo AvavAnI A zaruAta che. jema rasoimAM dANAne caDatAM pahelAM vAra lAge che paNa caDavAnI zaruAta thayA pachI ekadama jaldI caDI jAya che. caDavAno prAraMbha thayA pachI vAra nathI lAgatI. tema ahIM paNa eka vakhata mArganI zaruAta thatAM, jIva vinA vilaMbe vikAsanA paMthe cAlanAro banI jAya che. ahIM saMzuddha kuzala citta e, jinezvaradevanA viSayamAM kahyuM che; e jainadarzanamAM rahelA jIva mATe samajavAnuM che. bAkI anyamatamAM rahelAne paNa mitrAdRSTi saMbhavI zake che. temane saMzuddha kuzala citta hoya che, paNa te jinezvaradevanA saMbaMdhI hotuM nathI. jinezvaradevanuM to kadAca temaNe nAma paNa na sAMbhaLyuM hoya evuM bane. tethI pote je matamAM hoya e devane te pUjatA hoya che. paNa eTalu kharuM ke kudevane paNa e vItarAga mAnIne ja pUjatA hoya che. eTale temanI e anya devanI bhakti vAstavika rIte vItarAganI ja bhakti che. (2) bhAvAcArya AdinI saMzuddha vaiyAvacca :- mitrAdaeNSTivALA jIvo jema zuddhabhAvathI devatattvanI bhakti- upAsanA kare che, tema evA ja zuddhabhAvapUrvaka eTale ke Aloka ke paralokanA sukhanI AzaMsA vagara atyaMta upAdeya buddhithI gurutattvanI paNa bhakti - vaiyAvaccAdi kare che. ahIM AcAryAdi zabdathI AcArya, upAdhyAya, tapasvI vagere badhA ja samajI levAnA che. temAM AgaLa 'bhAva' evuM vizeSaNa mUkIne dravyAcAryonI bhaktino niSedha karyo che. kAraNake khoTAne sAcuM mAnavuM, kharAbane sAruM mAnavuM e guNa nathI paNa doSa che. ApaNe AgaLa kahI gayA chIe ke guru AdinI, jhaverI jema jhaverAtanI parIkSA kare tema parIkSA karIne je guNiyala hoya tene ja svIkAre che. dravyAcAryo jeo adharmane AcaranArA che temAM te kuzaLacitta karato nathI, paNa guNavAna gurunI ja te bhakti kare che. mitrAdRSTimAM rahelA anyadharmI jIvo pota-potAnA yogAcAryane name che; paNa temAM ya teo viveka rAkhe che ke temAM ya je guNiyala hoya tevA ja potAnA matanA dharmAcAryone te name che. evI rIte AdidhArmika jIva jo ke Ama to badhA ja matanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 22 sAdhusaMtone namato hoya che, paNa A yogabIjovALo AdidhArmika jIva badhA matamAM rahelA paNa je guNiyala hoya evA ja sAdhu-saMtone name che. guNiyala gurunI te vaiyAvacca kare che temAM paNa eno saMpUrNa viveka hoya che. je puruSanI bhakti karavI che tene zuM hitakAra che? zuM ahitakAra che? kALa kayo che? avasthA kaI che? tene potAne sva vaDe kai rIte upakAra ke apakAra thAya tema che? e badho vicAra karIne bhagavAnanI AjJAnusAra vidhipUrvakanI te vaiyAvacca kare che. Ama guNavAna gurunI bhakti-vaiyAvacca e bIjuM yogabIja che. (3) sahaja bhavavairAgya - mitrAdaSTivALA jIvo je yogabIjono saMcaya kare che temAM trIjA naMbaranuM yogabIja che, sahaja bhAvavairAgya. "sahaja' zabdano prayoga karIne duHkhagarbhita vairAgyano niSedha karyo che. ISTano viyoga, aniSTano saMyoga evA badhA duHkhanA nimittothI trAsIne saMsAra upara uga thAya e duHkhagarbhita vairAgya che. duHkhathI gabharAvuM tene zAstramAM ArtadhyAna kahyuM che. jo ke du:khanA nimitte paNa vairAgya pAmanArA jIvo saMsAramAM koIka bhAgye ja maLe che. ghaNA jIvo to evA prasaMgomAM kyAMka bIjAne gALo Ape che, athavA kyAMka mAthuM pachADIne mare che, paNa vairAgya pAmIne dharma karavA prerAtA nathI. Ama duHkhagarbhita vairAgya paNa durlabha che. paNa mokSamArgamAM evo vairAgya e sIdho hitakara nathI. temAM praveza mATe to ekamAtra jJAnagarbhita vairAgya ja joIe. apunabaMdhaka avasthAthI mAMDIne jIva tAttvika jJAnagarbhita vairAgya pAmyo che. jema-jema te vadhu ne vadhu tattvaciMtana karato jAya che. tema-tema teno vairAgya vadhune vadhu dRDha banato jAya che. tene saMsAranAM paudgalika sukho duHkharUpa ja bhAsatAM hoya che. ekamAtra AtmAnA guNomAM ja tene sukhakArIpaNAnI buddhi utpanna thAya che. prasaMge prasaMge te saMsAranI kaTutAno ja vicAra karato hoya che. Ama A mitrAdaSTivALA jIvane zarIra, iMdriya, karma Adi koIpaNa jAtano jaDano saMyoga e duHkhadAyI ja lAge che. puNyakarmano saMyoga paNa tene ISTa lAgato nathI. kAraNake tenA vipAkathI maLatAM sukho paNa pariNAme duHkhaphalaka ja che ema tene manamAM daDha rIte samajAI gayuM che. Atmika guNono saMpUrNa ughADa mokSamAM ja che ane tethI mokSamAM ja sAcuM saMpUrNa sukha che; e samajAvAthI A jIvone muktino rAga pahelavahelI vakhata ahIM pragaTe che. AnI pUrvabhUmikAomAM muktino adveSa, muktinI jijJAsA e kramika vikAsanI avasthAne pAmelA jIvane have tattvaciMtana dvArA temAMthI muktino rAga phalita thAya che. mATe A jIva have je kAMI dharmAnuSThAna kare che te parabhAvathI chUTavA mATe ane Atmika guNonI prApti mATe ja kare che. * Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya (4) dravyathI abhigrahanuM pAlana - A cothuM yogabIja che. mitrAdaSTivALA jIvo zakti anusAra tapa-tyAga AdinA abhigraho le che ane tenuM pAlana kare che. temAMthI koIka jIvo to dezavirati svIkAre che ane tenuM mana-vacana-kAyAthI zAstrAnusAra eka paNa aticAra lagADyA vinA niraticArapaNe akhaMDa pAlana kare che. badhA ja jIvo AvuM niraticAra akhaMDa pAlana kare ema nahi. anyadharmI hoya to potapotAnA dharmanA vrata-niyamonA abhigraha le che. paNa A daSTivALA jIvo dezavirati ke sarvaviratine akhaMDa pALatA hoya to paNa temanI te virati dravyathI che, bhAvathI virati nathI; kAraNake bhAvathI virati AvavAmAM te kaSAyono (rAga-dveSano) kSayopazama thavo Avazyaka che ane te kSayopazama graMthibheda thayA pachI ja thAya che. samyakta AvyA pachI ja bhAvathI virati prApta thAya che. mitrAdaSTivALA jIvo hajI samyakta pAmyA nathI, pahelA guNasthAnaka che; tethI temanA A abhigrahAdi virati e dravyathI che, bhAvathI nathI. (5) zAstronuM vidhipUrvaka lekhanAdi -mitrAdaSTivALA jIvone saMsAranI kaTutA samajAI che ane muktino rAga pragaTyo che, muktine meLavavAnI AkAMkSA jAgI che. mukti kevI rIte maLe enuM digdarzana to zAstramAMthI ja maLI zake che. mATe zAstro upara temane aMtarathI bahumAna jAge che. temanuM te bahumAna zAstronA lekhanAdimAM abhivyakta thAya che. te vidhipUrvaka zAstrone lakhe che, lakhAve che, puSpa-vastrAdithI tenI pUjA kare che, zAstranAM pustakonuM bIjAne dAna kare che, gurumukhe zAstrone sAMbhaLe che, svayaM te vAMce che, vidhipUrvaka tenuM grahaNa kare che, teno svAdhyAyAdi kare che, potAne sthira thayelAM zAstro bIjAne bhaNAve ke samajAve che, zAstronA arthanuM ciMtana-manana kare che. Ama vividha prakAre te zAstronI bhakti kare che. dharmapustakanuM pUjana vagere zA mATe karavAnuM? ema prazna thAya. temAM ema samajavuM ke jinavANI e bhAvaThuta che ane mitrAdaSTivALA jIvone bhAvazruta saMsArathI pAra utaravAnuM parama sAdhana che evo bodha hovAthI te dharmapustako pUjaya bane che. have jeno bhAvanikSepo pUjaya hoya teno nAma-sthApanA ane dravya nikSepo paNa pUjya che ja. dA.ta. tIrthakarano bhAvanikSepo pUjya che tematemanuM nAma paNa pUjya che, temanI sthApanA (pratimA) paNa pUjya che ane temano dravyanikSepo paNa pUjya che. jinavANI e bhAvazruta jo pUjya che, to pustakAdi e dravyazrata che mATe te paNa eTalA ja pUjya che. sthAnakavAsIe bhAvanipAne ja pUjya mAnyo ane sthApanA dravyane pUjya na mAnyA. teo pustakane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 yogadRSTi samuccaya jaDa mAnIne tenI AzAtanAmAM pApa nathI mAnatA. A temanI moTI bhUla che. jyAre ApaNA caturvidha saMghamAM cAre nikSepA pUjya mAnavAmAM AvyA che. tenI sAdhanasAmagrIne * paNa pUjya mAnI che. mATe pustakAdinI aSTaprakArI pUjA karavAmAM Ave che. anyadharmI evA mitrAdaSTivALA jIvo pota-potAnAM adhyAtmazAstro, jevAM ke gItA-upaniSada vagere ke jemAM adhyAtmanI ghaNI vAto gUMthelI che, tenuM bahumAnapUrvaka lekhana-zravaNAdi kare che. A pAMca yogabIja e bodhibIjanA ja peTAbhedarUpa che ane mitrAdRSTivALA jIvo teno saMcaya kare che. AthI ja bodhibIjanI prApti mitrAdRSTimAM thAya che ema kahevAya che. have A dRSTimAM rahelA badhA ja jIvo A yogabIjanuM sevana karatA ja hoya evo niyama nathI. keTalAka jIvo evA paNa hoya che ke saMyoganA abhAvamAM A yogabIjonuM sevana na karyuM hoya chatAM paNa yogyatAnA kAraNe sevana karanArA jIvanI jevA ja AMtarika pariNAmo pragaTI jAya che. tenA kAraNe e jIvone A yogabIjanA zravaNamAM apUrva zraddhA pragaTe che. jethI temane evI sthirAzayavALI pratipatti thAya che ke 'A Ama ja che'. eka jAtano cittano pratibaMdha tenI upara jAge che. bodhibIja pAmanArA A mitrAdRSTivALA jIvomAM badhAnA AcAra-vicAra ke jJAna ekasa2khAM nathI hotAM. temAM ghaNA bheda hoya che, paraMtu sthirAzayarUpa pratipatti to badhAne ekasarakhI ja hoya che. arthAt yogabIjonI ruci badhAnI ekasarakhI ja hoya che. teno zraddhApUrvaka svIkAra kare che. sAMbhaLavAthI potAnA AtmAne lAbha thayo ema mAne che. dharmAnuSThAnamAM temane phaLanI utsukatA nathI hotI. arthAt deva-guru ke dharmanI bhakti karI temAM potAnI dRSTie koi phaLa na dekhAya to temAM kaMTALo lAvatA nathI ke adhIratA dhAraNa karatA nathI, paraMtu utsukatArahitapaNe bhakti kare che. A rIte bhakti ArAdhanA karatA puNyAnubaMdhI puNyanA udayavALA jIvo sukhapUrvaka mokSamAM pahoMcI zake che. RSabhadeva bhagavAnano jIva pahelA dhanAsArthavAhanA bhavamAM bodhibIja pAmyA che tyAre mitrAdaSTivALA che. A pAMca yogabIjonuM sevana karIne ke zravaNa karIne tattva uparano rAga pragaTAvavAno che. AvI ekasarakhI tattva uparanI ruci A dRSTimAM rahelA badhA ja jIvone hoya che. zAstramAM je prathama guNasthAnaka mithyAtva nAmanuM kahyuM che, te tAttvika rIte A mitrAdRSTivALA jIvothI mAMDIne prathamanI cAra dRSTi sudhI ghaTI zake che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5 yogadaSTi samuccaya namuththaraM sUtramAM je "abhayadayANaM' pada che te sAcA ara mAM ahIM ghaTe che. sAcI nirbhayatA A dRSTimAM ghaTe che. jIvano bhAvamala jema jema kSaya thato jAya che tema tema tenAmAM nirbhayatA pragaTatI jAya che. nAstikane bhaya hoya che; paNa jIva jema Astika banato jAya che tema tenAmAM cittanI svasthatArUpI pairya pedA thAya che ane kramasara tenA AtmAmAM nirbhayatA pedA thAya che. tenAthI ja AdhyAtmika dharmamAM baLa Ave che. jIvomAM bhavanirveda pragaTAvavA dvArA tIrthakaroe jIva Avo nirbhayatAnuM dAna karyuM che. temanAmAM evuM AtmabaLa pragaTAvyuM che ke game tevA saMyogomAM te pairyane TakAvI zake, sukha-duHkha bannene pacAvI zake, temanuM citta haMmezAM svastha ja rahe. mATe bhagavAnane "abhayadayANa" abhayanA ApanArA ema vizeSaNa mUkyuM che. A mitrAdaSTimAM kheDadoSa gayo, tattvano adveSa nAmano guNa pragaTyo ane yama nAmanuM yoganuM aMga AvyuM. A traNeyane ekabIjA sAthe paraspara gADha saMbaMdha che. jyAM sudhI yogamArgamAM kheda che, temAM upAdeyabuddhi jAgI nathI, tyAM sudhI tattva upara dveSabhAva ja rahevAno. jyAM sudhI tattva upara dveSabhAva dUra nahi thAya tyAM sudhI yogamArgamAM kheda rahevAno ja. temAM upAdeya buddhi nahi ja jAge. Ama tattvano dveSa hoya che tyAM khedadoSa hoya che. ane jyAM kheda hoya che tyAM tattvano dveSa hoya che. evI ja rIte te samaye yamamAM ruci paNa jAgatI nathI. khedadoSa jAya eTale tattva uparano adveSa Ave ja ane sAthe sAthe yamamAM ruci jAge ja. ATheya dRSTimAM doSa, guNa ane yogAMgamAM A rIte paraspara saMkalanA samajI levI. mitrAdaSTimAM khedadoSano abhAva hoya che, paNa ugAdi doSo temAM hoya che. temAMthI uddhagadoSa dUra thAya eTale bIjI tArA nAmanI dRSTi prApta thAya che. tArAdeSTi tAra zabda uparathI tArA zabda banyo che. mitrAdaSTi karatAM A bIjIdaSTimAM bodha kAMIka vadhu spaSTa hoya che, tethI tenuM "tArA' nAma sArthaka che. bodha - tArAdaSTimAM bodha chANanA agninA kaNiyA sarakho hoya che. chANane saLagAvIne pachI teno bhaDako olavI nAMkhIe eTale aMgArA rUpe teno jhAMkho jhAMkho prakAza rahe che. tema tArAdaSTivALA jIvone heya-upAdeyanA vivekarUpI bodha Avo jhAMkho jhAMkho hoya che. mitrAdeSTi karatAM ahIM vikAsa thayo che, paNa bahu viziSTa vikAsa nathI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 26 thayo. ati alpa pramANamAM vikAsa thayo che. tenuM baLa-vIrya paNa mitrAnA bodhanI jema alpa ja che ane sthiti paNa alpa ja che. eTale lAMbA kALa sudhI tenI camaka rahetI nathI. vyavahAramAM ApaNe joIe chIe ke ochI buddhi, samajazakti ke yAdazaktivALI vyaktine bahuyAda rahetuM nathI. kadAca yAda rahe to paNa tenI asara bahu rahetI nathI mATe buddhisAdhya kAryo te sArI rIte karI zakatA nathI. tevI ja rIte tArAdaSTivALA jIvo bodha alpa hovAnA kAraNe, pahusmRtinA abhAvathI darzana-vaMdanAdi kriyAo sArI rIte karI zakatA nathI. temanI te kriyAo vikala ja hoya che. tethI te mAtra dravyakriyArUpa ja rahe che. bhAvakriyA banatI nathI. graMthakAra maharSie pahusmRtinA abhAve prayogakALe A bodha Takato nathI ema lakhyuM che. temAM prayogakALano bhAvArtha A pramANe che ke, A dRSTimAM ghaNA kALanA abhyAsa pachI ja jhAMkho paNa sAco (tAttvika) evo adhyAtmano bodha thAya che. teno camakAro zaruAtamAM dekhAya che, paNa jo koI viparIta nimitta maLe to pAcho A jIva te nimittamAM lapaTAI jAya che. te vakhate teno bodha jANe jato rahyo hoya evuM lAge che. jo ke aMdara te bodha paDelo ja hoya che. chatAM vizeSa kAMI kAmamAM nathI Avato. A jIva darzana-vaMdanAdi kriyA vikala kare che eTale ke te khoTI vidhithI kare che evo teno artha nathI. bAhyavidhithI te barAbara kriyA karato hoya chatAM paNa dharmakriyA karatI vakhate paNa, viSayakaSAyamAM tenI avyakta ruci paDI hoya che. viSaya-kaSAyone hajIya te upAdeya mAnato hoya che. mATe ema kahevAya ke prayoga kALe paNa teno bodha jhAMkho ja che. teno camakAro Takato nathI. viSaya-kaSAyamAM saMpUrNapaNe heyabuddhi jAge nahi, upAdeya buddhi naSTa thAya nahi, tyAM sudhI sArAmAM sArI rIte, bAhya badhI vidhi jALavIne karAtI paNa dharmakriyAo vikala ja che; mAtra dravyakriyA ja che. jo ke AgaLa jatAM bhAvakriyAnuM kAraNa bananAra hovAthI tene pradhAnadravyakriyA kahI zakAya. lakSaNa:- tArAdaSTimAM A pramANe bodha alpa che; paNa mitrAdaSTi karatAM kAMIka vadhu spaSTa che. A dRSTivALA jIvone yogamArgamAM akheda sahita anuvaeNga hoya che. arthAt yogamArgamAM kheda ane uga baMne doSa hotA nathI; tattvaprAptine anukULa evI jijJAsA hoya che temaja zaucAdi pAlana hoya che. tenAM A traNe aMgono vistArathI vicAra karIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 yogadaSTi samuccaya 1) anudvega - udvega eTale kaMTALo. kheda ane ugamAM ghaNo bheda che. yogamArgamAM mULathI ja jyAre ruci na jAge ke karavA jevuM che ema upAdeya buddhi na jAge, to khedadoSa che ema samajavuM. Avo kheda na hoya arthAta yogamArgamAM tapa-tyAga-saMyamAdi dharmakriyAmAM ruci hoya, te karavA jevA che ema upAdeya buddhi hoya, paNa te karatAM karatAM jyAre temAM vadhAre paDatuM veThavAnuM ke ghasAvAnuM Ave tyAre temAM kaMTALo Ave ke have keTaluM? AnuM nAma uga che. khedamAM prAraMbhathI ja dharmakriyA karavAno ullAsa ke umaMga nathI hoto, jyAre ugamAM ullAsathI prAraMbha kare paNa jyAre temAM vadhAre paDatI kaThinAI Ave athavA to sAme koI AkarSaka bhogasAmagrI AvI jAya to dharmakriyA uparathI mana UThI jAya. dA.ta. bhAvatAM svAdiSTa miSTAnna joine manamAM udvega thaI jAya ke meM Aje kyAM upavAsa karyo? . dharmakriyAno prAraMbha bhAvathI ane ullAsathI karyo hoya paNa pAchaLathI jema uga Ave che tema khedadoSa paNa pAchaLathI AvI zake. to tyAM baMnenI vacce bheda zI rIte samajavo? khedadoSamAM saMyamamAM ja aruci jAgI jAya che; jyAre ugamAM saMyamamAM upAdeya buddhi TakI rahe che. te karavA jevuM lAge che, paNa bhoga gamatA hovAthI saMyama pALavAno kaMTALo Ave che. arthAt khedadoSamAM saMyamamAMthI upAdeya buddhi naSTa thaI jAya, jyAre uddhagadoSamAM upAdeya buddhi TakI rahe paNa te nabaLI hoya che. prasannacaMdra rAjarSine khedadoSa Avyo che, te samaye temane saMyamamAMthI upAdeya buddhi ja naSTa thaI gaI che. potAnA bALaka rAjAne zatru rAjAe herAna karyo che te jANIne temane evo vicAra Avyo che ke A saMyamamAM kAMI sAra nathI. Ama kheDadoSa sahita raudradhyAnamAM te caDyA che mATe temaNe sAtamI nArakInAM daliyAM bhegAM karyA che. samakitI jIvane paNa raudradhyAnano saMbhava che, paNa tene khedadoSa na hovAnA kAraNe naraka prAyogya baMdhanathI thato. vaimAnikadeva prAyogya ja baMdha thAya che. zAstramAM raudradhyAnathI narakanuM Ayu baMdhAya che, ema je lakhyuM che tyAM samajI levAnuM ke mithyAtvanA kheda, udvega Adi pariNAmo sahita jyAre raudradhyAna pravarte che tyAre ja narakanuM AyuSya baMdhAya che. (1) marIcie saMyama choDyuM che paNa te pAMcame guNasthAne TakI rahyA che, eTale samakita che. temane saMyamamAM saMpUrNa ruci ane upAdeya buddhi che, temAM jarApaNa kheda ke uga nathI AvyA; paraMtu kaSTo sahana na karI zakyA tethI pramAdanA kAraNe saMyama choDyuM che. khedadoSanI vicAraNAmAM saMyamachoDe ke na choDe e bahu mahattvanI vAta nathI. saMyamamAM ruci TakI che ke nahi e ja kharI mahattvanI vAta che. ahiMduttane khedadoSa AvI gayo tethI durlabhabodhipaNuM temane prApta thayuM che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 yogadRSTi samuccaya (2) mASatuSamunine pUrvabhavamAM jJAna upara udvega Avyo che. pote mahAjJAnI AcArya hatA. eka vakhata khUba thAkelA hatA, e samaye bahAragAmathI koi zrAvako AvyA. tyAre temanI zramita avasthA jANavA chatAM avivekI ziSyoe temanI pAse vyAkhyAna karAvyuM. te samaye AcAryane jJAna upara udvega Avyo ane ajJAna gamyuM. AnA kAraNe bhayaMkara jJAnAvaraNIyakarma baMdhAyuM; jemASatuSamuninA bhavamAM udayamAM AvyuM, tyAre jJAnano AgaLa eka akSara paNa caDyo nahi. (3) ArdrakumArane pUrvanA sAmAyika nAmanA kheDUtanA bhavamAM cAritra upara udvega AvI gayo che. ArdrakumAre pUrvanA bhavamAM temanA jIve ane te bhavanI temanI patnI bannee sArA bhAvathI saMyama-cAritra grahaNa karyuM che. pachI eka vakhata vihAramAM sAdhvI thayela patnI bhegAM thayAM tyAre temanuM soLe kaLAe khIleluM rUpa joine manamAM vikAra jAgyo ane meM 'kyAM saMyama lIdhuM' ema cAritra upara udvega Avyo. patnI sAdhvIne A vikAranI vAtanI khabara paDatAM teNe anazana karyuM. pachI A sAdhue paNa anazana karyuM. paNa 'cAritranA udveganA' kAraNe evuM bhayaMkara azubhakarma baMdhAyuM ke ArdrakumAranA bhavamAM anArya dezamAM janma maLyo. mAMDa-mAMDa dharmanI ane saMyamanI prApti thai, chatAM pAchuM saMyama choDIne covIza varSa sudhI gRhasthAvAsamAM rahevuM paDyuM. dharma karanArA jIvoe kheda ane udvegadoSathI ghaNA sAvadha rahevAnu che. sAmAnya azubhabaMdhamAM evo kliSTa karmabaMdha thavAnI tAkAta nathI ke jevo kliSTa karmabaMdha ka2vAnI tAkAta mithyAtvarUpa kheda ane udvegadoSomAM che. lakSmaNAsAdhvIne bhAre anubaMdhavALuM AvuM bhayaMkara kliSTa karma baMdhAyuM temAM A kheda-udvegadoSa ja kAraNa che. mATe ja kheda ane udvegane mahAdoSo kahevAmAM Ave che. tene jo dUra rAkhI zakIe to dharmakriyAvaDe ghaNo lAbha meLavI zakIe. tArAdRSTivALA mahAtmAoe kheda ane udvega baMne doSane nAbUda karyA hoya che. pAralaukika hitanA kAraNabhUta badhA ja yoganA anuSThAnamAM temane akheda ane anuga hoya che. temane eka paNa dharmAnuSThAnanI bAbatamAM zakyatArUpe, upayogarUpe ke pariNatirUpe udvega hoto nathI. ekAda anuSThAnamAM paNa udvega hoya to tArAdRSTi kahevAya nahi. evI ja rIte ekAda anuSThAnamAM (guNamAM) paNa jo kheda hoya to mitrAdaSTi kahevAya nahi. jamAlIne mithyAbhiniveza Avyo che, temAM ruci jAgI che, potAno ahaM kharAba nathI lAgyo; Ama temane khedadoSa AvI gayo che ane guNasthAnakanI bahAra nIkaLI gayA che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 yogadaSTi samuccaya 2) tattvajijJAsA mitrAdaSTimAM tattva pratye dveSabhAva pragaTyA bAda AgaLa vadhatAM jIvane have tattva pratye jijJAsA jAge che. saMsAramAM jema bhoganA rasiyAne bhoganI eTalI badhI prIti hoya che ke bhogaprApti karavA game teTaluM duHkha sahana karavA taiyAra thAya che. tema A daSTimAM tattva samajavA maLe tyAre ja tene saMtoSa thAya che. eTale ahIM korI jijJAsA mAtra nathI paNa prayatnapUrvaka pravRtti karAve evI jijJAsA che. niyama:- mitrAdaSTimAM yama hato. ahIMyAM yama sahita niyama hoya che. yama eTale paMca mahAvrato ke jene mULaguNa kahevAmAM Ave che. niyama e mahAvratone poSaka evA uttaraguNo che. mULaguNane uttaraguNonI sAthe avinAbhAvI saMbaMdha che. jeTalI uttaraguNomAM khAmI hoya teTalI mULaguNamAM paNa khAmI Ave che. vAstavika joIe to uttaraguNonuM ja mahattva che. te uttaraguNonuM svarUpa sUkSma hovAthI samajavAmAM kaThina che. prathama mULaguNono bodha thAya che. pachI jema jema vikAsa thato jAya tema tema dhIme dhIme uttaraguNo samajAtA jAya che. nAnA nAnA uttaraguNomAM paNa ruci jAgatI jAya tema mULaguNonI ruci paNa vadhu nirmaLa banatI jAya che. mitrAdaSTimAM mAtra mULaguNono ja bodha hato. te paNa sAmAnya sthUla kakSAno ja hato. tArASTimAM mULaguNono bodha mitrAdaSTi karatAM vizeSa prakArano ane sUkSma hoya che ane sAthe sAthe uttaraguNono paNa bodha hoya che. (ATaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke ApaNe tyAM pAMca mahAvrato jema niravacchinna che, eTale ke sarvadravya, kSetra, kALa, bhAvamAM pALavAnAM che, tema anyadharmomAM paNa te niravacchinna ja che. tArAdaSTimAM uttaraguNorUpa niyamonuM pAlana che. te pAtaMjala yogadarzana pramANe zauca, saMtoSa, tapa, svAdhyAya, izvarapraNidhAna vagere uttaraguNarUpa niyama svarUpa che. zauca para asaMsarga svAnA jugupsA e zaucanI vyAkhyA che. "para' eTale viSaya, teno saMsarga na karavo ane potAnA aMganI jugupsA karavI e zaucanI vyAkhyA che. jagatanA badhA ja padArtho azucimaya che. kAraNake je paramANu viSTArUpa banyA te ja pAchA dhAnyarUpe, mIThAirUpe, vastrarUpe bane che. ekabIjA paramANunuM eka-bIjAmAM rUpAMtara thayA ja kare che. mATe badhA ja padArtho jagatano eMThavADa che, gaMdakI che. tene zuddha mAnavA e mAtra kalpanA che. nizcayathI te zuddha nathI. Ama vicAravuM te zaucabhAvanA che. tene bhAvazauca kahevAmAM Ave che. A zaucabhAvanAthI vAsita thayA hoya tene kapaDAnI ke zarIranI malinatAne dUra karavAmAM bahu rasa na hoya. teno melA thavAno svabhAva ja che. Y-3 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 yogadaSTi samuccaya eTale zuddha karavA chatAM pharI pAchA te melA thavAnA ja che. tethI tenA mATe pANI Adi jIvonI hiMsA karavAnuM tene mana nahi thAya. Ama zauca e ahiMsAno uttaraguNa che. saMtoSa- vadhu meLavavAno lobha na karavo. jeTaluM maLyuM che temAM saMtoSa rAkhavo. A aparigrahano uttaraguNa che. tapa:- chatI zaktie bAra prakAranA tapanuM sevana na kare tene mahAvratomAM khAmI Ave che. tapa e trIjA adattAdAnaviramaNavratano uttaraguNa che. bhagavAne kAraNe sAdhune khAvAnI chUTa ApI che. temAMthI eka paNa kAraNa na hoya ane sAdhu khAya to tene tIrthakaraadatta doSa lAge che. adatta cAra prakAranA che. (1) svAmiadatta - mAlikanI rajA vagara levuM te. " (2) jIvaadatta :-doSita AhAra le. dA.ta. sacitta AhAra le to jIvaadatta che. (3) tIrthakaraadatta :- niSkAraNa AhAra le to tIrthakaraadatta che. (4) garuadatta :- gurunI AjJA vinA vApare to guruadatta lAge che. A cAramAM pUrva-pUrvanA karatAM uttara-uttaranA kramasara vadhu mahattvanA che. svAdhyAya- e pAMca mahAvratono uttaraguNa che. kAraNake svAdhyAya vagarato eka paNa mahAvratanI samaja ja AvatI nathI. izvarapraNidhAna :- pAMca mahAvrato pALavAmAM IzvarapraNidhAna to joie ja. kAraNake pAMca mahAvrato e jinavacanarUpa ja che. jinavacananuM praNidhAna te jinanuM ja praNidhAna che. caraNasittarI ane karaNasittarImAM je guNo kahyA che te badho ja uttaraguNono vyApa che. te cAritramAM mahAvratanA pAlanamAM atyaMta upayogI che. mitrAdaSTivALAne ahiMsA Adi pAMca mahAvratanI ruci hoya che. siddhiyoga sudhInuM tenuM pAlana paNa hoI zake che. paNa uttaraguNo rUpa niyamonA marmane grahaNa karanAro evo audaMparyayukta bodha temane hoto nathI. tevo bodha tArAdaSTivALAne hoya che. eTale ke vrata viSayaka UMDI samajaNa ane sUkSma bodha hoya che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya yogamArgamAM anuga, tattvanI jijJAsA ane niyamanuM pAlana, A traNa guNo tArAdaSTinA lakSaNabhUta che. mitrAdaSTithI mAMDIne ja jIvano tAttvika vikAsa zaru thaI gayo, kAraNake darzanamohanIya ane cAritramohanIyanA kSayopazamane anurUpa maMdatA thaI che. e maMdatAne anusAra ruci jAge che ane jIvanamAM guNono paNa vikAsa thato jAya che. mitrAdaSTi karatAM tArAdaSTimAM darzanAcArarUpa ane cAritrAcAranI bhUmikArUpa guNono vizeSa vikAsa che. tattvajijJAsAnA kAraNe A dRSTivALA jIvone yoganI kathAmAM ke yogIonI kathAmAM arthAt yogamArgane dekhADe evA graMthomAM vizeSa rasa hoya che. tenA vAMcana ke zravaNamAM jarA paNa kaMTALo na Ave eTalo tIvra koTino temane temAM rasa hoya che. yogamArganI vizeSa prakAranI rucinA kAraNe e yogane jemaNe jIvanamAM otaprota karI dIdho che, evA yogIpuruSo upara temane aMtaraMga bahumAna hoya che. e bahumAna yogIpuruSonI bhaktimAM phalita thAya che. jyAM bahumAna hoya tyAM yathAzakti aucityanuM pAlana Ave ja che. eTale A dRSTivALA jIvo yogIpuruSonI koipaNa jAtinA bhautika svArtha ke apekSA vagara, ekamAtra guNavAnanI bhakti karavA dvArA potAnA upara anugraha thaI rahyo che evA bhAvapUrvaka, AhAra-pANI AdithI bhakti vaiyAvacca kare che. AvA zubhabhAvapUrvaka karAtI bhakti e temanA potAnA jIvanamAM ja yoganI vRddhinuM kAraNa bane che. arthAta mokSamArgamAM temane uttarottara AgaLa vadhAranAra bane che. dA.ta. zAlibhadranA jIve pUrvabhavamAM mahAtmAne AvA zubhabhAvapUrvaka khIranuM dAna karyuM ane mRtyu paryanta tenI evA jazubhabhAvapUrvaka anumodanA karI, tenA phaLarUpe temanA jIvanamAM yoganI vRddhi keTalI badhI thaI? temane dharmiSTha kuTuMbamAM janma maLyo. prabhu mahAvIrano samAgama thayo. dharmanI ruci jAgI, dIkSA lIdhI, utkaTa bhAvathI tapa-tyAga-saMyamanuM pAlana karIne potAno saMsAra ati alpa banAvI dIdho. zAlibhadrajI pUrvabhavamAM A bIjI dRSTimAM rahelA jIva che. bahumAnapUrvaka yogI mahAtmAonI karAtI bhakti jIvane mokSamArgamAM saDasaDATa AgaLa vadhAre che; e tenuM AdhyAtmika phaLa batAvyuM. e ja rIte tenAM bhautika phaLa paNa sAmAnya nathI. tenAthI kSudra upadravo karanArAM anikAcitakarma tUTI jAya che. vaiyAvacce karanAranuM puNya eTaluM vadhI jAya che ke sAmAnya rIte roga, Apatti, saMkaTa vagere tene prApta thatAM ja nathI. nikAcitakarmane toDavAnI tenAmAM tAkAta nathI hotI, eTale kSudra upadravo nAza thAya che ema kahyuM che. vaLI ziSTa sajjana puruSomAM te mAnya thAya che. sapuruSono samAgama thato jAya che, tenA pariNAme uttarottara teno vikAsa vadhato jAya che. AvA tenA anekAneka lAbho che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 yogadaSTi samuccaya A tArAdaSTivALA jIvone have saMsArano bhaya hoto nathI. "saMsArathI kyAre pAra Utaraze? kyAre mArA AtmAnI siddhi thaze?" evA sAmAnya vikalpo tene AvatA hoya paNa caturgatirUpa saMsArano temane tIvra bhaya hoto nathI. kAraNake tattvano nirNaya karIne teo evo sunizcita dharma karatA hoya che. pote je dharma kare che temAM temano eTalo aDaga vizvAsa hoya che ke have dharma ja potAne durgatithI ane saMsArathI bacAvaze ane mokSamAM pahoMcADaze. pApano bhaya hovAthI teo bhAre azubha pravRtti karatA nathI hotA, eTale vartamAnanI azubhapravRttinA kAraNe temane saMsAramAM rakhaDavAno koI bhaya nathI. sAthe sAthe bhUtakALanA karela azubhane paNa jo te anikAcita hoya to prAyazcitta AdithI ghaNuM nabaLuM pADI dIdhuM che. eTale tenA taraphathI paNa bhayano prazna nathI hoto. aMjanAsuMdarI, sItA satI jevAM prabaLa azAtAnA udayamAM aneka Apattio vacce paNa vairya rAkhI zakyAM ane vairAgya TakAvI zakyAM, temAM temano dharma uparano aTala vizvAsa ja kAraNa che. dharma ja potAnuM rakSaNa karaze evI temanI daDha zraddhA che. nikAcitakarmanA udayamAM prazna kharo. temAMya cAritramohanIya karatAM darzanamohanIya jo nikAcita udayamAM AvI jAya to jIvane avazya paTake che ane saMsAramAM rakhaDAve che. tArAdaSTivALA jIvomAM aucityapAlana eTalI kakSAnuM AvyuM che ke teo azubhapravRtti zakya hoya tyAM sudhI karatA nathI ane zubhakArya karyA vagara rahetA nathI. badhAM dharmakAryomAM temane Adara hovAnA kAraNe ucita kAryane kadI ya te cUkatA nathI. ajJAnatAnA kAraNe nAnAM nAnAM anucita kArya kadAca temanAthI thaI jatAM hoya, paNa atyaMta anucita kArya jene kahevAmAM Ave tevAM kAryo to ajJAnatAthI paNa temanA hAthe thatAM ja nathI. karmanI maMdatAnA kAraNe temano Avo ja svabhAva hoya che. jema nIrogItA tarapha jemanuM valaNa hoya temane kadAca pathyApathyanuM kAMI ja jJAna na hoya to paNa svabhAvathI pathya khAvuM ja game che ane apathya khAvuM gamatuM nathI, tema A jIvone tenAthI thatA lAbhAlAbhanuM khAsa jJAna na hoya to paNa svabhAvathI ja temane kSudratA, turachatA vagere doSa gamatA nathI hotA ane udAratA, gaMbhIratA vagere guNo ja temane priya hoya che. tethI samajatA na hoya paNa sarva ThekANe ucita ja pravRtti hoya che. tArAdaSTivALA jIvo jyAre guNonI bAbatamAM potAnA karatAM UMcI bhUmikAmAM rahelA jIvone jue che tyAre te bhUmikAnA guNone meLavavAnI temane lAlasAyukta jijJAsA hoya che; arthAt guNone samajavA mAtra nahi paNa tene meLavavA mATe jANavAnI temane icchA hoya che. potAnAthI UMcI bhUmikAnA guNone jANIne te meLavavA icchato hoya che. vaLI vaMdanAdi dharmakriyA karatI vakhate potAnAthI te kriyA barAbara na thatI hoya ane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 33 bIjA guNavAna puruSo te kriyA suMdara rIte karatA hoya te joine temane temanI upara irSyA ke dveSa na thAya, paraMtu potAnI mana-vacana-kAyAnI vikalatA joine trAsa thAya ke "huM kevo virAdhaka chuM ! kyAre huM AmanA jevI suMdara vidhipUrvakanI dharmakriyA karIza?" tArAdRSTivALA jIvonI vicAradhArA ghaNI suMdara hoya che. sukhamaya saMsAra ke duHkhamaya saMsAra badho ja saMsAra temane duHkharUpa ja lAgato hoya che. A saMsArano uccheda kevI rIte thAya? zuM karavAthI saMsArano uccheda thAya? vaLI satpuruSonI pravRtti gahana hoya che, te kevI rIte samajI zakAya? avidhine TALavApUrvaka saMpUrNa vidhi sAcavIne dharmakriyAo kevI rIte karI zakAya? AvA-AvA zubha vikalpo temane vAraMvAra thatA hoya che. vaLI taTasthatA, laghutA, tattvajijJAsA, saraLatA Adi guNonA kAraNe temanI prajJA zAstrane anusaranArI ja hoya che. zAstramAM kahelI vAto potAne na samajAya to zAstra pratye temane azraddhA nathI thatI, paNa ema vicAre ke zAstro gahana che, amArI buddhi alpa che. nAnakaDA ghaDA vaDe sAgarane kAMi mApI zakAya nahi. zAstramAM atIMdriya padArtho bhale zraddhAgamya hoya paNa mokSamArga to Akho tarka ane buddhigamya ja che. mokSamArga jo ApaNane saMpUrNa ane satya prApta thayo che, pachI naMdIzvaradvIpa Adi zuM che ane zuM nathI, e bAbatamAM ApaNane kaMi nasamajAya to tethI karIne ApaNA AtmahitamAM zuM vAMdho AvavAno che? sarvajJanA vacanamAM zA mATe zaMkA karavI? vaLI A jIvo haMmezAM ziSTajanone japramANabhUta mAnIne 'mahAjano yena gata sa panthAH" ema vicArIne, temaNe AcareluM japote yathAzakti jIvanamAM apanAvavA icchatA hoya che. Ama tArAdaSTivALA jIvonI vicAradhArA ghaNI UMcI hoya che: "namukSurNa" sUtramAM 'cakSudayANaM'thI A dRSTi samajavAnI che. cakSu eTale zraddhArUpa bhAvacakSu. mitrAdRSTimAM dhRti (dhairya-nirbhayatA) Ave che; jyAre A tArAdRSTimAM vizeSa prakAranI UMcI zraddhA prApta thAya che. jIva dharmamAM - yogamArgamAM jema jema AgaLa vadhato jAya che tema tema AdhyAtmika sukhanI aMze aMze jhAMkhI thavAnA kAraNe dharmamAM tenI zraddhA dRDha banatI jAya che. saMsAramAM heyabuddhi ane dharmamAM upAdeyabuddhi vadhatI jAya che. tattvajijJAsAmAMthI A zraddhA pragaTI che. tattvane pIrasanArA bhagavAna che mATe bhagavAnane cakSune ApanArA kahyA che. tArAdRSTivALA jIvono kheda ane udvegadoSa gayo che; paraMtu hajI kSepAdi doSo rahyA che. temane yogamArgamAM ruci hoya che, kaMTALo paNa hoto nathI, paNa 'saMsAranA uttama bhogonuM AkarSaNa hajI paDyuM che' tethI trIjI balAdRSTine te prApta karI zakatA nathI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 yogadaSTi samuccaya sukumAlikA draupadIno pUrvabhava), nirnAmikA (RSabhadeva bhagavAnanA lalitAMgadevanA bhavamAM temanI devI svayaMprabhAno jIva), vaiyAvaccI naMdiSeNamuni (vasudevano pUrvabhava) vagere A bIjI dRSTinAM dRSTAMta che. kSepadoSa jAya eTale jIva trIjI dRSTimAM Ave che. balAdaSTi pahelI be dRSTimAM viveka ghaNo alpa hato, tenA karatAM A dRSTimAM vivekanI daDhatA ane baLa vadhu che. dharma ja eka mAtra upAdeya che.' evuM daDha praNidhAna A dRSTimAM hoya che. te daDha praNidhAna tenA dharmamAM baLa pUre che. mATe A daSTinuM "balA' nAma sArthaka che. bodha-balAdaSTino bodha kASThanA aMgArA jevo che. te pahelI be dRSTi karatAM vadhu lAMbo samaya Take che ane tenuM baLa - virya paNa vadhAre che. eTale avasare teno bodha kAmamAM Ave che. bhautika bhogomAM tene evI daDha heyabuddhi jAge che ke avasare devatAI bhogo paNa tenI samakSa upasthita karavAmAM Ave to tenA pratye tene aMzamAtra paNa upAdeyabuddhi thatI nathI. temAM tenI heyabuddhi TakI rahe che. AthI ja kSepadoSanuM nivAraNa thAya che. "mokSamArga ja upAdeya che, saMsAra Akho heya che.' AvuM sabaLa praNidhAna ahIM hovAnA kAraNe zubhano anubaMdha sabaLa paDe che ane azubhano anubaMdha nabaLo paDe che. bhUtakALanA baMdhAyelA azubhanA anubaMdhane te nabaLA pADI nAMkhe che. navo azubhano tIvra anubaMdha te karato nathI. sAnubaMdha dharma ane sakAmanirjarA; yoganI pahelI daSTithI zaru thaI gayA che, paNa pahelI be dRSTimAM tene dharmamAM paNa ruci che ane bhogamAM paNa ruci che. Ama praNidhAna nabaLuM hovAthI sAnubaMdha dharma ane nirjarA ati alpa hoya che. balAdRSTimAM te sabaLa hoya che. sAnubaMdhadharma eTale zRMkhalAnI sAMkaLonI jema paraspara saMkaLAyelo dharma. eka dharma pAcho bIjA dharmane kheMcI lAve te. lakSaNa:- balAdaSTimAM padoSa naSTa thAya che. tattvazuzruSA nAmano guNa pragaTe che ane sukhAsana nAmanuM yogAMga prApta thAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 1) sepaH- dareka dRSTimAM pUrva-pUrvanA doSonuM nivAraNa to cAlu ja che. te uparAMta eka bIjo doSa dUra thAya che. tadanusAra kheda ane udvegadoSanuM nivAraNa ahIM che ja, vadhArAmAM kSepadoSanuM nivAraNa thAya che. kSepa eTale sAMsArika bhogomAM upAdeyabuddhipUrvakanuM AkarSaNa. e AkarSaNa yogamArganI aMdara vikSepa Ubho kare che. tenA AdhyAtmika vikAsamAM aMtarAya nAMkhe che. sAMsArika bhogonuM AkarSaNa thAya che, tenuM kAraNa tenAmAM rahelo aviveka ja che. avivekanA kAraNe ja teno vairAgya kAco che. bAkI vivekI jIvane saMsAra Akho pApamaya lAge ane tenAM sukha paNa duHkharUpa ja lAge, tenA vairAgyamAM kacAza na hoya. sukumArikA, vaiyAvaccI naMdiSaNamuni vagere avivekanA kAraNe ja kSepadoSamAM phasAine niyANuM karavAthI thApa khAi gayA. sukumArikAne dAhadoSanA kAraNe koi puruSa icchato nahoto ane naMdiSaNane kadarUpatAnA kAraNe koi strI icchatI nahotI. baMne jaNAe vairAgya pAmIne saMyama lIdhuM, chevaTe anazana karyuM. tyAM pAMca puruSothI sevAtI vezyAne joine sukumArikAne AkarSaNa jAgyuM ane potAne paNa AvuM sukha prApta thAya evuM niyANuM karyuM. naMdiSaNamunie 'huM strIvallabha thAuM' evuM niyANuM karyuM. A baMne jaNane bhoganuM AkarSaNa thayuM e kSepadoSa che. paNa temAM kheda ane udvegadoSa nathI mATe te bIjI dRSTimAM TakyA che, paNa nIce nathI paDyA. temane jo saMyamamAM aruci jAgI hota, saMyama asAra lAgyuM hota, temAM upAdeyabuddhi naSTa thai gai hota, to khedadoSa gaNAta ane pahelI yogadRSTinI bahAra nIkaLI jAta. tenA badale saMyamamAM upAdeyabuddhi TakavA chatAM temAM kaMTALo Avyo hota to udvegaMdoSa gaNAta to bIjI yogadRSTinI bahAra nIkaLI jAta. A baMne jaNane bhogamAM AkarSaNa thayuM che eTaluM ja mAtra che paNa saMyamamAM kaMTALo nathI Avyo. pachI paNa temaNe saMyama bhAvapUrvaka pALyuM che. eTale mAtra kSepadoSa ja che. saMyama hajuM paNa game che, bhogane te kharAba mAne che paNa virAga maMda hovAnA kAraNe bhogamAM AkarSAi sAdhanAne jatI kare che. tene kAraNe trIjI dRSTimAM na AvI zakyA. saMbhUrtimuni (brahmadatta cakravartIno jIva) ane vizvabhUtimuni (bhagavAna mahAvI2no jIva) baMnee niyANuM karyuM tyAre temane khedadoSa AvI gayo che. tethI pahelI dRSTithI paNa nIce UtarI gayA che. avaMtikumAle paNa nalinIgulmanI icchAthI anazana karyuM che. tenA niyANAne trIjo prakA2.gaNI zakAya. kAraNake te samakitI jIva che. bhoganI icchA karatI vakhate paNa tene te saMpUrNa heya ja mAne che. te vakhate paNa temane jo mokSa maLato hoya to mokSanI ja saMpUrNa icchA che, paNa tAtkAlika mokSa maLI zake tema nathI ane saMsAramAM pote bhoga 35 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya vagaranuM kaSTamaya jIvana jIvI zake tema nathI eTalI potAnI nabaLAI che; mATe nalinI gulmanI icchA karI che. eTale temanAmAM kheda, udvega, lepa ekeya nathI. te pAMcamI dRSTimAM TakI zakyA che. balAdaSTimAM jIvane yoganAM tamAma anuSThAnomAM kSepano abhAva hoya che. temane potAnI prAthamika jarUriyAtone choDIne vadhAre nirarthaka bhogonI abhilASA hotI nathI. prAthamika jaruriyAta jeTaluM maLI jAya eTale saMtoSa AvI jAya che. apavAda mArge koIne nikAcita cAritramohanIyano udaya hoya to prAthamika jarUriyAtamAM ja saMtoSa na thatAM vizeSa bhogonI apekSA rahe evuM paNa bane. kSepadoSa e kheda ane ugadoSanA jeTalo bhayaMkara ane jokhamI nathI. temanA jeTalo e saMsAramAM rakhaDAvanAra nathI. tAlItApasacothI daSTimAM rahelA che. pAchaLanI dRSTiomAM pUrvanI badhI ja dRSTionA doSonA tyAga hoya ja che. A rIte temaNe A kSepadoSano vijaya karyo che. temaNe jayAre aMte anazana karyuM che tyAre te samayanA camarendra evI gayA che ane bIjo koI jIva te sthAne utpanna thayo nathI, tyAre temanA sevako, potAno svAmI koNa thaze tenI tapAsamAM nIkaLyA che, tyAre tAmalItANasa temane yogya lAgyo. temaNe tenI AkhI camacaMcA rAjadhAnInI alaukika divya Rddhi ane apsarAo batAvI ane camarendra thavAno abhilASa karavA mATe ghaNo Agraha karyo; paNa tAmasItApasane e daivI bhogo joine jarApaNa AkarSaNa thayuM nahi. mahAvairAgI ane vivekI hoine te bhogo paNa tene heya jalAgyA. tethI niyANuM na karyuM. pariNAme tenAthI paNa UMcA bIjA devalokanA te iMdra thayA. ' 2) tattvazuzraSA:-tArAdaSTimAM je tattvajijJAsA guNa hato temAMthI phalita thayelo A guNa che. koI catura puruSa potAnI priya patnInI sAthe kinnaronuM divya saMgIta sAMbhaLato hoya, tene temAM je sukha ane AnaMdano anubhava thAya che, teTalo ja AnaMda balAdaSTivALA jIvone tattva sAMbhaLavAmAM Ave che. jo ke samyagdaSTine ruci vizeSa hovAthI AnA karatAMya adhika sukhAnaMdano anubhava thAya che. balAdaSTivALA jIvonuM tattvazravaNa nakAmuM jatuM nathI. sAMbhaLIne te avazya tattvane grahaNa kare che, kAraNake tenI zuzruSA jijJAsAmAMthI janmelI che. A jIvone kadAca sAMbhaLavAnI sAmagrI na maLe to paNa prabaLa zuzruSAnA zubhabhAvathI aMtarAyakarma tUTe che ane vagara sAMbhaLyuM paNa temane tattvano bodha thAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 3) sukhAsanaM :- A yoganuM trIjuM aMga che. mANasa traNa kalAka eka Asane sthiratApUrvaka besI zake to te dravyathI sukhAsana kahevAya che. koi dharmAnuSThAna ekadama zAMta citte, AkulatA vagara sthiratApUrvaka karavAmAM Ave to te bhAvathI sukhAsana kahevAya che. ahIM bhAvasukhAsananI vAta che. balAdaSTimAM ja pravacananA sArarUpa rahasyamaya pariNAmano sparza thAya che ane anuSThAnomAM temane manano eka sthira pariNAma jAge che. tethI dharmAnuSThAnomAM temanI mana-vacana-kAyAnI badhI ja pravRtti prAyaH doSa rahita hoya che, jemake caityavaMdanAdi kriyA karatAM temanI daSTi kayAMya DAphoLiyAM mAratI nathI. badhI ja kriyA te ekAgra cittathI kare che. kAraNake dharmamAM tenI upAdeyabuddhi daDha che. bhogamAM temane asat tRSNA nathI. arthAt prAthamika jarUriyAtonI pUrtimAM temane saMtoSa thaI jAya che. vadhAre meLavavA mATe te mahenata nathI karatA paNa anAyAse maLatA hoya to paNa te levAnI temane icchA nathI hotI. AnA kAraNe temane dharmamAM sthiratA prApta thAya che. temanuM gamana Adi sarva kRtya atUrApUrvakanuM hoya che. yogamArgamAM kartavyabuddhi hovAthI temane Avo kSayopazama jAge che ke dharmAnuSThAnanI saghaLI vidhiavidhine te jANatA hoya che. tenA badhA ja upAyomAM temanI nipuNatA hoya che. balAdaSTivALA jIvane #padoSanA nirAkaraNathI dharmanA upakaraNonI bAbatamAM paNa aprazasta rAga-dveSa thatA nathI. ArAdhanAthI nirapekSa evA koI rAga-dveSa temane dharmasAmagrIthI thatA nathI. ArAdhanAnI apekSAe te upakaraNono Azraya le che. te sivAya jo upakaraNo para rAga thaI jAya to te upakaraNonI utpatti thaI tenA prAraMbhathI mAMDIne badhI ja hiMsAnuM tene pApa lAge che, kAraNake aprazasta rAga-dveSa e ja hiMsA che. mATe upakaraNo upara temane pratibaMdha thato hoto nathI. derAsaranI kotaraNI joIne ke bhagavAnanI AMgInI mAtra bAhya racanA joine AnaMda thAya e aprazasta che. AMgI joIne te racanAranA bhAvanI anumodanA thAya ke, derAsara joIne dharmArAdhanAnuM te prabaLa sAdhana che e rIte anumodanA thAya to te prazasta che. ahIM graMthakAra maharSie upakaraNono vighAta na hoya ema lakhyuM che. temAM bAhya upakaraNo nathI levAno paNa abhyatara upakaraNo levAnA che. atyaMtara upakaraNa dravya, kSetra, kALa ane bhAva che. game evA anukULa ke pratikULa dravya, kSetra, kALa ke bhAvamAM balAdaSTivALA jIvone pratibaMdha hoto nathI, arthAt tenI sArI ke khoTI asara nathI hotI. dharmArAdhanAlakSI ja temanuM valaNa hoya che. namuthuNaM sUtramAM "maggadayANaM' padathI A dRSTi samajavAnI che. bhagavAna Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 38 yogadaSTi samuccaya bhAvamArgane ApanArA che. bhAvamArga e mananA pariNAmarUpa che. A dRSTimAM jIvano manano pariNAma vakragAmI maTIne RjugAmI banyo che. mATe have tenuM mokSamArgamAM ja gamana thaze. game tevA bhogomAM paNa tenI have upAdeyabuddhi nathI. lakSya sthira thaI gayuM che. tethI jeTaluM cAlaze eTalo te AgaLa ja vadhavAno che. viSaya-kaSAyarUpI cittanI vakratA have tenI khUba ja maMda paDI gaI che. tethI tenuM vakragamana have nahi thAya. pahelI dRSTimAM jIva mArgAbhimukha kahevAya che, kAraNake anAdibhavacakramAM bhaTakato jIva sau prathama A pahelI vakhata ja tattvavicAraNAvALo thayo che. saMsAra taraphathI daSTi pheravIne have mokSa tarapha daSTi keLavI che. mATe te mArgane abhimukha eTale ke sanmukha thayo che. bIjI dRSTimAM jIva mArgAnusArI kahevAya che. A dRSTimAM jIva haju mokSa mATenA rAjamArga upara Avyo nathI, paNa keDI jevA vAMkAcUkA mArge rahyo che. keDInA vAMkAcUkA mArge thaIne jema sIdhA rAjamArga upara javAya che, tema jIva ahIM hajI tattvamArgamAM susthita nathI. tethI keDI jevA vAMkAcUkA mArga che, paNa e keDIMAgaLa jatAM mArgane bhegI thAya che. mATe mArgAnusArI kahevAya. trIjI dRSTimAM jIva mArgapatita kahevAya che. have te tattvamAM susthita banyo che. vAMkAcUkA mArge gamana na karatAM sIdhA mArge caDI gayo che. have tene saMsAramAM rakhaDAve evA pApanA anubaMdha thatA nathI. mATe mArgapatita eTale ke mArga upara caDelo ema kahevAya che. balAdaSTimAM kheda, udvega ane kSepadoSa hotA nathI, paNa haju utthAnAdi doSo hoya che. temAMthI utthAnadoSano vijaya kare eTale jIva cothI dIprAdaSTine prApta kare che. dIprAdeSTi dipra eTale tejasvI. A daSTino bodha dIpaka jevo tejasvI che, mATe tene dIprA evuM sArthaka nAma ApyuM che. bodha:- A daSTino bodha prathamanI traNa daSTinA bodha karatAM ghaNo adhika che. te dIvAnA prakAza jevo tejasvI hoya che. dIvAnA prakAzamAM moTI vastuo to badhI dekhAya che, mAtra jhINI-jhINI vastu nathI dekhAtI. tema A dRSTimAM vivekanI mAtrA ghaNI vadhelI hovAthI heya-upAdeyano sthUlathI to tene lagabhaga badho bodha hoya che. tethI ja samyaktanI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 yogadaiSTi samuccaya prAptinI khUba najIkaMAvI gayela che. sUkSma bodhanI mAtra khAmI che. te sUkSma bodha AvI jAya eTale turta ja te samakita pAmaze. e jIvo bIjA bhavamAM jAya to ya saMskAra sAthe laine jAya che. tethI sAmagrI maLatAM ja, tyAM samakita pAmI jAya che. dIprAdaSTivALAno bodha lAMbo samaya Take che. mRtyu pachI bIjA bhavamAM paNa tenA saMskAra sAthe jAya che. tenuM baLa -vIrya paNa prathamanI traNa daSTinA bodha karatAM ghaNuM vadhAre hoya che. prayoga samaye te pahusmRtivALo hoya che, eTale vaMdanAdi dharmAnuSThAna karatI vakhate A bodha TakI rahe che. tethI te te dharmAnuSThAna vakhate jevA pariNAma karavAnA hoya tevA pariNAma te karI zake che. chatAM paNa sUkSma guNa-doSane te jANI zakato nathI, eTalI tenAvivekamAM khAmI che. tethI tenuM anuSThAna bhAvapUrvakanuM hovA chatAM dravyaanuSThAna ja kahevAya che. saMpUrNa viveka AvyA pachI ja koI paNa anuSThAna, bhAvaanuSThAna bane che. vaLI viveka hoya paNa jo te te anuSThAnamAM je pariNAma rAkhavAno hoya te pariNAma na rAkhI zako to paNa bhAvaanuSThAna banatuM nathI. Ama bhAvaanuSThAnamAM saMpUrNa viveka ane pariNAma baMnenI AvazyakatA rahe che. avirata samyagdaSTine viratinAM anuSThAno dravyathI hoya che, kAraNake viveka che paNa te te pariNAma (vosirAvavAnA) tene pragaTatA nathI. apunabaMdhakAdi prathama guNasthAnakavALAnuM anuSThAna dravyAnuSThAna che, paNa te bhAvaanuSThAnanuM kAraNa bane che, mATepradhAnadravyaanuSThAna kahevAya che. ane guNasthAnakanI bahAranA jIvonuM anuSThAna te bhAvaanuSThAnanuM kAraNa nathI banatuM, mATe apradhAnadravyaanuSThAna kahevAya che. e ja rIte AjJAyoganI bAbatamAM guNasthAnakanI bahAranA jIvomAM je kAMI AjJAyoga hoya te apradhAnadravyaAjJA kahevAya che. prathama guNasthAnakavALAne pradhAnadravyaAjJAyoga ane cothA guNasthAnakathI mAMDIne bhAvaAjJAyoga kahevAya che. dIprASTi sudhI prathama guNasthAnakano vikAsa che. prathama guNasthAnakamAM jeTalo bodhasaMbhavI zake che temAM sarvotkRSTamAtrAno bodha AdaSTimAM hoya che. trIjI daSTithI ja bhogamAM upAdeyabuddhi naSTa thaI gaI che, viSaya-kaSAyane heya mAne che, paNa ajJAnatAne kAraNe sUkSma viSaya-kaSAyone te oLakhI zakato nathI, tethI temAM upAdeyabuddhi AvI jAya che. lakSaNa :- diprAdeSTimAM tevA prakAranI prazAMtavAhitA hovAnA kAraNe yogamAMthI utthAna doSanuM nivAraNa thAya che. tattvazuzruSAmAMthI janmela tattvazravaNa nAmano guNa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya prApta thAya che. bhAvarecakathI yukta prANAyAma nAmanuM cothuM yogAMga hoya che. tattvanuM zravaNa karavA chatAM temane sUkSmabodhano abhAva hoya che. 1) utthAnadoSa -trIjI dRSTimAM mArganI prApti thaI gaI che, paNa temAM skUlanA thavA rUpa hajI utthAnadoSa rahelo che. jema AMkha barAbara kAma na karatI hoya to sIdhA mArgamAM paNa kAMkarA, kAMTA vagere barAbara na dekhAvAthI skUlanA UbhI thAya che, tema utthAnadoSathI yogamArgamAM trIjI daSTivALAne alanA UbhI thAya che. anAbhogathI aprazasta kaSAyomAM rucipUrvakanI pravRtti karavI, temAM upAdeya buddhi rAkhavI, tene utthAnadoSa kahevAmAM Ave che. trIjI dRSTimAM bhogamAMthI upAdeyabuddhi nAza thaI gaI che eTale #padoSa cAlyo gayo che; paraMtu sUkSma kaSAyonI oLakha na hovAthI temAM upAdeyabuddhi rahetI hoya che. aprazasta kaSAyamAM anAbhogathI ja jo upAdeyabuddhi AvI jAya to utthAnadoSa Avyo ema samajavuM. AbhogapUrvaka upAdeyabuddhi thAya to utthAna karatAM nIcalI kakSAnA doSa che ema samajavuM.' mallinAtha bhagavAnanA jIve pUrvabhavamAM, temaja brAhmI-suMdarIe pUrvanA pITha ane mahApIThanA bhavamAM A utthAnadoSanA kAraNe ja strIveda bAMdhyuM che. cilAtIputre A utthAnadoSathI ja nIcagotra bAMdhyuM che. teo potAnA sUkSma paNa mAyA, ahaMkAra vagere aprazasta bhAvone oLakhI zakyA nahi. temAM ruci thaI gaI jenA vipAkarUpe nIcagotrakarma ane dAsInA kulamAM janma Adi hInapaNAne pAmyA che. anAdi kALathI jIvane dareka padArthomAM, dareka prasaMgomAM rati-arati karavAno svabhAva che. rati-arati eTalI khataranAka nathI jeTalI khataranAka temAM upAdeyabuddhi karavI te che. diprAdaSTimAM A utthAnadoSanuM nivAraNa thayeluM che. tethI A dRSTivALA jIvone nAnAmAM nAnA kaSAyo pratye paNa aruci ja hoya che. jema jIvane roga ke kapaDA Adi uparano mela gamato nathI, tene dUra karavAnI satata mathAmaNa kare che, tema A daSTivALA jIvone doSa pratye atyaMta aruci hoya che. tethI tene kADhavAnI satata mathAmaNa karatA hoya che. tethI ja temanA aprazasta kaSAyo prAyaH naSTa thayelA ja hoya che. jemAM pUra nathI AvyuM evI nadInuM pANI zAMta dhImI gatie vahetuM hoya che, tema A dRSTivALA jIvanuM mAnasa atyaMta zAMta-prazAMta hoya che. prAyaH temane game tevA saMyogonI aprazasta rAgadveSajanaka koI ja asara thatI nathI. tevA saMyogomAM paNa temanuM citta upazAMta ja rahe che. A kAraNe ja mAnasika sukha ghaNuM anubhavatA hoya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 2) prANAyAma :- prANAyAma e aSTAMga yogamAMnuM cothuM yogAMga che. dravyaprANAyAmamAM azuddha havAne bahAra kADhavAnI hoya che tene recaka kahevAya che ane zuddha havA aMdara levAnI hoya che tene pUraka kahevAya che. dIprAdaSTimAM bhAvaprANAyAma hoya che. temAM cittamAM rahelA azubhabhAvonuM recana karIne jIva zubhabhAvonuM pUraNa kare che. azubhabhAvo cittane sparzI na jAya tenA mATe jIva satata jAgrata hoya che. ATalI jAgRti hovA chatAM nikAcitakarmanA udayathI kadAca azubhabhAvo sparzI jAya to paNa temAM ruci ke upAdeyabuddhi anAbhogathI paNa na thaI jAya tenI khAsa kALajI rAkhavAnI hoya che. nahitara utthAnadoSa pravezI jAya che. A bhAvaprANAyAmathI anokhuM baLa pragaTe che, tenuM ojasa vadhe che. tattvazravaNa:- balAdaSTimAM je tattvazuzraSAno guNa hato temAMthI phalita thayelo tattvazravaNa nAmano guNa ahIM pragaTe che. A dRSTivALA jIvo ja tattvanuM zravaNa kare che. AnI AgaLanI dRSTivALA tattvanuM zravaNa karatA nahotA ema samajavAnuM nathI. teo paNa zravaNa karatA hoya che chatAM zravaNa dvArA je bodha meLavavAno hoya che te teo meLavI zakatA nathI; mATe zravaNane zravaNa tarIke gaNavAmAM AvyuM nathI. A dRSTimAM bhAvaprANAyAma ane utthAnadoSano abhAva hovAthI cittamAM evI to prazAMtavAhitA AvI che ke have tene tattvanuM zravaNa e hRdayasparzI bane che, marmagrAhI bane che. chatAM samiti-gupti AdimAM heya-upAdeyano sUkSmabodha jevo pAMcamI dRSTimAM hoya che tevo nipuNa sUkSmabodha A dRSTimAM hoto nathI. tattvazravaNa dvArA tene evo daDha nizcaya thai gayo hoya che ke pudagalamAM sukha ApavAnI tAkAta nathI ja. dharmathI ja sukha maLe che. A saMkalpabaLathI tene dharmamAM ja ekAMte upAdeyabuddhi hoya che.tethI potAnA jIvanamAM dharmane prANa karatAM paNa adhika kImatI mAnato hoya che. avasare dharmane khAtara prANono bhoga Ape che paNa prANane bacAvavA mATe kadI dharmano bhoga nathI Apato. mRtyune te sArI rIte mUlave che. te vicAre che ke dharma ja eka sAco mitra che, je mRtyu bAda paNa jIvanI sAthe paralokamAM jAya che. te sivAyanuM svajana, dhana-saMpatti badhu ja zarIranI sAthe ja nAza pAme che, paNa paralokamAM sAthe jatuM nathI. Ama vicArIne dharmanI rakSA khAtara jhajhUme che. ahIM pa8mI gAthAnI TIkAmAM "utsarga pravRtmA' zabdano e artha che ke daDha zraddhAnA kAraNe dharmanI rakSA mATe prANa Apato hovA chatAM tenuM AkhuM jIvana dharmamaya ja hoya evuM nathI. dharmanI rakSA sivAyanA kALamAM pramAdathI ke nikAcitakarmanA udayathI te viSayamAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # 40 yogadaSTi samuccaya pravRtti karato hoya che. kaSAyo na gamatA hovA chatAM tenAthI kaSAya thaI paNa jAya che. chatAM evA prasaMgomAM ya teno heya-upAdeyano viveka jAgrata hoya che. tattvazravaNano guNa batAvatAM graMthakAra maharSi pharamAve che ke tattva e mIThA pANI jevuM che. tenuM zravaNa paNa tenuM ja eka aMga hovAthI mIThA pANI jevuM che. Akhoya viSayakaSAyarUpa saMsAra e atattvarUpa che; ane te khArA pANI jevo che. khArA pANIthI dhAnyAdinA bIjano vikAsa nathI thato. mIThA pANIno yoga thAya tyAre ja bIja, dhAnya AdirUpe Uge che. tema AdhyAtmika dharmanA bIjano vikAsa tattvazravaNarUpI mIThA pANInA yogathI ja thAya che. pelA bIjane pANInI mIThAzanuM jJAna bhale na hoya paNa tenuM spaSTa saMvedana jarUra che. e savedana na hota to te Ugata nahi. tema dIprAdaSTivALA jIvane bhale sArA-khoTAno sUkSma spaSTa bodha, pAMcamI daSTivALA jIvanA jevo nathI thato, chatAM aspaSTa saMvedana tene jarUra thAya che. tenA marmane te pAmI jAya che. tene sAcI kriyAo gamavAnI zarU thAya che. tattvamAM te khoTA-sAcAnI parakha karaze. paraMtu sUkSma rIte nahi karI zake, kAraNake hajI tenAmAM mithyAtvano vikAra bhrAMti doSarUpe paDelo che. tenAthI saMsAranuM kAMIka aMze mAdhurya lAge che.. tattvazravaNa vaDe baMne lokamAM hitakArI evuM kalyANa thAya che. gurubhaktithI maLatA sukhano paNa A kalyANamAM rAmAveza thaI jAya che. kAraNake gurunI AjJAthI karAtuM tattvazravaNa ja hitakArI bane che, eTale tattvazravaNamAM gurubhakti karavAnI Ave ja che. gurubhakti e dharmane sAnubaMdha banAve che. zI rIte? to samajavAnuM ke darzanAcArano pradhAna guNa vaiyAvacca che, mATe ahIM gurubhakti lakhI che. samyaktanuM te pradhAna aMga che. guNAnurAga tenAmAM eTalo tIvra hoya che ke e tene gurunI vaiyAvacca karyA vagara jaMpIne besavA ja na de. guNanA anurAgathI tenI manovRtti ja evI ghaDAI gaI che ke svabhAvika rIte ja tene vaiyAvaccanA pariNAma thAya che. mATe gurubhakti e vivekaguNanI ja abhivyakti che ane jyAM viveka hoya che tyAM dharma sAnubaMdha ja bane che. mATe gurubhaktithI dharma sAnubaMdha bane che ema jaNAvyuM. vaLI gurubhaktinA prabhAvathI jIvane mokSanA avaMdhyakAraNabhUta evo tIrthakarano yoga, samApatti Adi bhedathI thAya che. samApattimAM tIrthaMkaranA guNone dhyAnathI nirmaLa sphaTika jevA AtmAmAM pratibiMbita kare che. gurubhaktithI varabodhinA kAraNabhUta evo viveka pragaTe che. pachI vivekapUrvakanI bhaktithI evuM puNya upArjita thAya che ke tIrthaMkarapada tene prApta thAya che. Ama gurubhakti e paramaguru eTale tIrthakarano yoga karAve che. dIprAdeSTimAM namuthuNaM sUtranuM "saraNadayANaM' pada ghaTe che. tattvaciMtana e zaraNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 yogadRSTi samuccaya che. moharAjAnA bhayAnaka trAsadAyaka humalAo cAre bAjuthI thai rahyA che; temAMthI bacAvanAra eka mAtra tattvaciMtana ja che. mATe tattvaciMtanane zaraNa kahyuM che. te zaraNane ApanArA tIrthaMkara paramAtmA che. dIprAdaSTivALA jIvonuM tattvazravaNa marmasparzI hovAthI mohanI gADha asaramAMthI teo mukta thai gayA che. mATe temane zaraNa maLI gayuM che. maharSi datte dharmanI pAMca yonio kahI che. teno ApaNA zAstra sAthe ekadama ja sumeLa che. (1) dhRti = abhaya (2) zraddhA = bhAvacakSu (3) sukhA=AdhyAtmika sukhano kAMika anubhava (4)suvividiSA=tattvaciMtana (zaraNa) ane (5) vijJapti=bodhi- A pAMceya anukrame pAMca dRSTimAM hoya che. tAmalItApasa je atyAre izAnendra banyA che te ane gautamasvAmIe jemane pratibodha karyo te 1500 tApaso, A cothI dIprASTimAM rahelA che. temanAmAM eka mAtra bhrAntidoSa choDIne samyaktvamAM bAdhaka bIjo koi doSa nathI. temanuM mithyAtva ghaNuM maMda paDI gayuM che. samyaktvanI ghaNI nikaTanI bhUmikAmAM te pahoMcelA che; paraMtu bhrAntinA kAraNe tattvAbhAsamAM temane tattvanI pratIti thAya che ane anAbhogathI pApamAM pravRtti kare ke sUkSma doSonuM sevana kare che. A pahelI cAra dRSTi eprathama mithyAtva guNasthAnakano vikAsa che. mithyAtvI jIvano sarvotkRSTa vikAsa cothI dIprA dRSTimAM jovA maLe che. A cAra dRSTimAM rahelA mithyAdaSTi jIvo te sayogI mithyAdaSTi jIvo kahevAya che. te sivAyanA mithyArdaSTi jIvo e ayogI mithyAdaSTi jIvo kahevAya che. arthAt te jIvo yogamArgane ke mokSamArgane pAmelA nathI. sayogI mithyAdaSTi jIvomAM tAttvika vairAgya to che, sAthe sAthe AMzika viveka guNa paNa pragaTyo che. A baMne zuddhabhAvanA guNo e lokottara guNo che. jyAM lokottara guNo hoya tyAM ja mokSamArga rahelo che. mATe A cAra dRSTivALA jIvo aMze aMze paNa mokSanA guNano AsvAda lai rahyA che. teo anukrame zeraDI, teno rasa, DhIlo goLa ane khAMDasarInA rasAsvAda jevA adhyAtmasukhano rasAsvAda mANI rahyA che. jyAre ayogI mithyArdaSTi jIvane adhyAtmaguNano AMzika paNa rasAsvAda hoto nathI. temanAmAM zuddhabhAvanA guNa nathI hotA, paNa je kAMi guNa hoya che te laukika guNa kahevAya che, paNa lokottara guNa kahevAmAM AvatA nathI. A pahelI cAra dRSTino vikAsa, prathama mithyAtva guNasthAnakano ja vikAsa che. A cAra daSTi e pratipAta yukta che. arthAt A dRSTimAM rahelo jIva potAnuM adhyAtma mArgamAMthI patana thAya, adhyAtma mArgamAM vighna UbhAM thAya evuM karma bAMdhI zake che. bAMdhe ja evo niyama nahi. tenuM kAraNa e che ke A cA2 dRSTimAM vivekanI sAthe Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 44 yogadaSTi samuccaya sAthe aviveka bhaLelo che. vivekanI hAjarI hovA chatAM tenI sAthe rahelo pelo aviveka koI vakhata evuM bane ke tenI pAse ghaNAM akArya karAve;evuM pApa baMdhAve ke je pApa udayamAM Ave tyAre tene adhyAtmamAM vighna karanAra bane. eTale tene viSamizrita amRta bhojananI upamA ApavAmAM Ave che. temAM je viveka che, te amRta sadaza che ane je aviveka che, te viSa sadaza che. te aviveka pahelI be daSTimAM narakaprAyogya ane trIjI cothI daSTimAM tiryaMcagati prAyogya baMdha karAvavAnI prAyaH tAkAta dharAve evo hoya che. eTale A cAra daSTine sApAya kahI che. sApAya eTale durgatimAM hetubhUta... Ano artha ema nahi samajavAno ke A dRSTivALA jIvono pratipAta thAya ja che, athavA to te durgatimAM ja jAya. jo bhAna bhUle ke azubha pariNAma kare to temane durgatino saMbhava che eTaluM ja mAtra samajavAnuM. bAkI A dRSTivALA jIvo keTalAka to saDasaDATa mokSamArgamAM AgaLa vadhI jAya che. apunabaMdhaka avasthA pAmyA pachI jIvano saMsAra eka pudgala parAvartathI vadhAre nathI hoto. temAM paNa jinazAsanane pAmelAne to mAtra adhapudgala parAvarta ja saMsAra hoya che. te paNa deva-gurunI ghora AzAtanA karanArane ja eTalo saMsAra hoya che; bAkI to pAMca-pacIsa bhavamAM jIvano mokSa thaI jAya che.' pAchaLanI cAra dRSTimAM Avo pratipAta ke apAya hoto nathI. pAMcamI daSTithI uparanI dRSTimAM saMpUrNa viveka hoya che. aviveka aMzamAtra hoto nathI. tethI A dRSTivALA jIvo game tevA azubha pariNAmo kare to paNa naraka ke tiryaMcagatimAM laI javAnI e azubha pariNAmamAM tAkAta hotI nathI, temaja adhyAtmamArgamAMthI patana karAvavAnI paNa tenAmAM tAkAta nathI hotI. AdrakumArano jIva, jeNe pUrvanA kheDUtanA bhavamAM potAnI patnI sAthvIne joIne rAgadazA uddIpta thavAthI azubha pariNAma karyA, tenA pariNAme saMyama na choDyuM hovA chatAM tene evuM pApa baMdhAyuM ke anAyadezamAM janma maLyo. temaja saMyama lIdhA pachI choDavuM paDyuM ane 24 varSa sudhI gRhasthAvAsamAM rahevuM paDyuM. A karma teNe bIjI dRSTimAM rahIne bAMdhyuM che. jyAre zreNikano putra naMdiSeNa pAMcamI daSTimAM che. te saMyama choDIne vezyAne tyAM bAra varSa bhogasukha bhogave che. te samaye temanAmAM samati hovAthI pAMcamI daSTimAM che. vezyAne ghare rahevA chatAM saMyama choDavA chatAM tyAM devagati(vaimAnika)prAyogya ja baMdha kare che. bhaviSyamAM adhyAtmamArgamAMthI potAnuM patana thAya evuM eka paNa karmate bAMdhatA nathI. Ama pAMcamIthI uparanI daSTivALA jIvo game eTalA azubha pariNAmo kare to paNa temanuM patana ke durgati thatA nathI. zreNikane kSAyika samakita hovA chatAM je narakamAM javuM paDyuM che, tyAM ema samajavAnuM ke samakita pAmyA pahelAM mithyAtvanI avasthAmAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 45 teNe narakanuM AyuSya bAMdhyu che. mATe mithyAtva ja tene durgatimAM lai janAra banyuM che. anAdi kALathI jIvane saMsAramAM rakhaDAvanAra A mithyAtva ja che. A mithyAtva mahAbhayAnaka, atiduHkhadAyaka che. jIvamAM evI viparIta buddhi pedA kare che ke jenA kAraNe ati tuccha ane asAra evA paudgalika sukhomAM tene gADha Asakti pragaTe che. pariNAme duHkhadAyaka saMsAramAM tene sukhakArIpaNAnI buddhi jAge che. AvA jIvane bhavAbhinaMdI kahevAmAM Ave che. mithyAtvanA kAraNe tenAmAM je je doSa udbhUta thayA che, tene lakSaNarUpe batAvatAM kahe che ke : (1) kSudra :- asAra, tuccha evA sAMsArika bhogasukhomAM tene Asakti che. viSTAnA kIDAne jema viSTA priya hoya che tema A saMsArI jIva kIDA jevo kSudra che. (2) lAbharatiH-UMcA prakAranA adhyAtmasukhanI tene khabara na hovAthI sukhane ApanAra guNomAM tene rita nathI hotI paNa tuccha evI paudgalika vastuo ane te dvArA maLatA asAra sukhane meLavavAmAM ja tene AnaMda Ave che. tene ja icche che. te maLe eTale phulAi jAya che. dharmanI pravRtti paNa tene meLavavA mATe kare che. (3) dIna:-bhautika bhogasAmagrI upara ja teNe potAnA jIvananA sukhano mahela caNyo hoya che. eTale temAM kAMi khAmI Ave eTale te ekadama rAMkaDo(garIba) banI jAya che. (4) matsara :- Atmika guNo pratye haMmezAM tene mAtsarya - aruci hoya che. (5)bhayabhIta :- akAryane Acarato hovAthI te Aloka ane paralokathI bhayabhIta rahe che. (6) mAyAvI :- potAnA AtmAne sAcA sukhathI vaMcita rAkhavA vaDe sva AtmAne ThaganAro che. (7) mUrkha :- heyane upAdeya ane upAdeyane heya mAne che, Ama UMdhuM samaje che. tema sukha (8) saMsArarasika :- pANI valovavAthI kAMi mAkhaNa na maLe, Y-X mATenI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya jIvanabharanI tenI mahenata pANI valovavA jevI ja che. bhogasukhamAM kadI paNa sukha ApavAnI tAkAta ja nathI. tenI mahenata tene mAthe ja paDe che. haMmeza mATe te sukhano bhikhArI ja rahe che. mithyAtva jIvane evo aMdha banAve che ke potAnuM hita ke ahita zuM che te teo samajI ke dekhI zakatA nathI. temanI najara mAtra vartamAnakALa upara ja hoya che. janma, jarA, mRtyu, roga-zoka AdiduHkhothI khadabadatA saMsArane jovA chatAM, atizayamohanA kAraNe temane temAM jarA paNa udvega thato nathI. kartavyane te akartavya mAne che, akartavyane kartavya mAne che. sauthI moTo viparyAla e che ke vAstavika je duHkharUpa che temAM paNa sukhanI kalpanA karIne tenI pAchaLa kachUkachUyakanI jema te lalacAyAM ja kare che ane jIvanane phanA kare che. kachUkachUyaka eTale kharajavAno rogI. tenI kathA A pramANe che. raNabhUmimAM vasatA eka nAnA chokarAne kharajavAnuM bhayaMkara darda thayeluM. khaNI-khaNIne tenA dase AMgaLInA nakha ghasAi gayelA. khaNavA mATe raNabhUmimAM saLI jevuM kAMI ja na maLe. evAmAM eka divasa tyAM AgaLathI koi eka vaidya nIkaLyo. tenI pAse ghAsanuM poTaluM hatuM. temAMthI eka ghAsanI saLI nIce paDI, te bhAgyayoge pelA chokarAnA hAthamAM AvI. tenAthI khaNavAmAM tene ghaNI majA paDavA lAgI. teNe vaidyane pUchyuM ke AvI saLIo kyAM maLe che? vaiSe pUchyuM ke tAre saLInuM zuM kAma che? chokarAe javAba Apyo ke khaNavA mATe joie che. tyAre vaidhe kahyuM ke tuM sAta divasa triphaLAno prayoga kara enAthI tAruM kharajavuM ja mULamAMthI maTI jaze. pachI tane khaNaja nahi Ave eTale saLInI jarUra ja nahi paDe. tyAre chokarAe javAba Apyo ke mAre kharajavuM nathI maTADavuM kAraNake khaNavAmAM je AnaMda Ave che, te pachI maLe nahi! pAMceya indriyanAM viSaya-sukho kharajavA jevA che. indriyone to roja navA-navA viSayonI bhUkha jAgye ja jAya che. eTale tenI kharaja kadI dUra thatI ja nathI. jayAre viSayonI prApti thAya tyAre tAtkAlika alpakALa pUrato sukhano AbhAsa pelA khaNavAnA sukha jevo thAya. paNa tyAM jema khaNyA pachI pahelA karatAM anekagaNI baLatarA vadhI jAya che; evuM ja ahIM thAya che. uparanI kathAno upanaya A pramANe che. anAdi kALathI jIvane jagatanAM sukhonuM AkarSaNa beTheluM che, tethI bhoga-sukhanI pAchaLa gAMDo thaIne bhaTake che. bhoganI lAlasAnA atirekathI tenA puNyAi ghaTatI jAya che. alpa puNyavALA evA temano daridrakuLamAM janma thAya che, jyAM temane kAMI ja bhogasAmagrI maLatI nathI. have koI puNyAnubaMdhI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya puNyavALA pUrvabhavanI ArAdhanA laIne AvelA jIvo UMcA kuLamAM janme che. UMcA bhoga-sukhone bhogavIne vairAgya pAmIne dIkSA le che. tyAM paNa UMcI ArAdhanAthI maMtrataMtrAdi aneka zaktio pedA thAya che ane puNyAInA kAraNe mAna-pAna, aizvarya Adi ghaNA Adara-satkArane pAme che. pelA daridrI bhavAbhinaMdI jIvone dharmaguruno bheTo thAya che. bhaviSyamAM tAttvika dharma pamADavAnI buddhithI, gurumahArAja dharmanAM phala-mahimA dekhADIne paNa tenI pAse dharma karAve che; tyAre te bhavAbhinaMdI jIva gurumahArAjanA puNyathI (kathAmAM pelA chokarAne je eka saLI maLI hatI tenA jevuM A che.) aMjAine AvuM puNya zI rIte maLe? kyAM maLe? ema pUche che. gurumahArAja tene sAme pUche che ke tAre puNyanuM zuM kAma che? tyAre te kahe che ke mAre mArA bhogasukhanI icchAnI tRpti karavI che, te bhoga-sukha dvArA thAya ane te meLavavA mATe puNyAi joie che. tyAre gurumahArAja kahe che ke bhogasukhathI, bhoganI icchAnI tRpti kadI nahi thAya. tenA karatAM huM tane eka upAya batAvuM ke tane mULamAMthI e icchA ja na thAya. e mATe tuM ratnatrayIrUpatriphaLAno prayoga kara. sAteka bhavamAM ja tane pudgalanA bhogasukhanI icchA ja mULamAMthI nAbUda thaze ane avyAbAdha sukha maLaze. tyAre te bhavAbhinaMdI jIva ghasIne nA pADe che ke mAre mokSanuM avyAbAdha sukha joituM nathI; kAraNake tyAM bhogasukha ja nathI temaja tenI icchAnuM sukha paNa nathI. to pachI tyAM AnaMda zo? mAre to pudgalanAM bhogasukha ja joie che. e tamArI maMtrazaktithI ApI zakAtAM hoya to Apo. amAre ratnatrayInuM kAMI ja kAma nathI: - mithyAtvarUpI jAdugara jIvane kacarA jevA bhogasukhamAM A pramANe Asakti karAvIne tenI pAse hiMsA Adi azubhapravRtti karAve che ane pApakarmarUpI dhULathI AtmAne malina kare che. alpabuddhivALA A jIvo karmabhUmimAM dharmanI sAmagrIvALo manuSya janma pAmIne paNa satkAryarUpa khetI karIne dharmanA bIjanuM vAvetara karatA nathI. mAchImAre jALanI aMdara kAMTAmAM bharAvelA mAMsane lAlacathI khAvA jatAM gaLe te kAMTo vIMdhAvAthI jema mAchaluM mare che, tema A jIvo raudravipAkavALA bhogasukhamAM Asakta thaIne dharmapravRtti karatA nathI ane mahAduHkhI thAya che. kharekhara ajJAna e ja bhayaMkara duHkhadAyaka mahAkaSTa che. tene dhikkAra ho! A mithyAtvarUpI aMdhApAne zAstramAM avedyasaMvedyapada nAma ApavAmAM AvyuM che. vedya eTale anubhavavA lAyaka vastu. tenuM saMvedya eTale saMvedana. je vastu jevI che. tevo teno anubhava karavo e vedyasaMvedya kahevAya che. tenAthI UlaTuM je vastu jevI che tenA karatAM teno UMdho anubhava karavo te avedyasaMvedya kahevAya che. jema je mANasanI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya AMkha, kAna, nAka vagere indriyo ekadama svaccha ane sateja hoya to te indriyo potapotAnA viSayo rU5, zravaNa, gaMdha, zabda vagerenuM ekadama spaSTa ane sAcuM jJAna kare che; ane jenI indriyo barAbara kAma karatI nathI hotI te zabda, zravaNa, rUpa vagerenuM sAcuM jJAna karI zakatI nathI paNa viparIta jJAna kare che. AMkhanA rogavALAne ekanA badale be vastu dekhAya che. tAvamAM jenI jIbha bagaDI gaI hoya tene madhura vastu kaDavI lAge che ane kaDavI vastu mIThI lAge che. ema ghaNA bhrama thAya che. A pramANe mithyAtva mohanIye jIvamAM evo mahAbhrama utpanna karyo che, ke tene je duHkhadAyaka che te saMsAranAM bhogasukho sukhadAyaka lAge che ane adhyAtmasukha je parama sukhakArI che, te duHkhakArI lAge che. Ama UMdhuM jJAna, UMdho anubhava thavo e avedyasaMvedyapada che. tenI AMtarika jIbha ja bagaDI gaI che, jenA kAraNe tene badho vikRta anubhava ja thAya che. strI Adino rAga durgatimAM laI janAra che, aneka anarthane karanAra che, te tene heyarUpa nathI lAgato paNa upAdeya lAge che. strI Adi uparano rAga e bhrama che ane te rAga pAcho sAro lAge che, anarthakArI nathI lAgato, e mahAbhrama che. te ja mithyAtva che, avedyasaMvedyapada che. pada eTale guNanuM sthAna. mithyAdaSTi guNasthAnaka te paramArthathI apada ja che; kAraNake tyAM yathAvasthita tattvanuM jJAna nathI. samyakta dezavirati Adi ja paramArthathI guNanA sthAna hovAthI "pada' zabdane mATe yogya che. mithyASTijIvone jo ajJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama ghaNo thayo hoya to teone vizALa jJAna hoya evuM bane, vividha viSayonI te suMdara chaNAvaTa karI zake paNa temanuM jJAna AtmAne hitakara banatuM nathI. Atmika dRSTie tenAthI kAMI ja lAbha thato nathI. mATe nizcayadaSTie to te jhAMjhavAnA jaLa jevuM mithyA ane anarthakArI che. avedyasaMvedyapadamAM yathAvasthita jJAna nathI paNa potapotAnI ruci pramANenuM jJAna che. dareka vastumAM potAnI mati pramANe te Aropa kare che. ahIM kadAca viveka hoya to paNa te avivekathI mizrita adhakacaro hoya che. darekamAM tenI vivekanI bhinna-bhinna mAtrA hovAthI temAM badhAnuM heya-upAdeya saMbaMdhInuM jJAna eka sarakhuM hotuM nathI. paNa muMDe-muMDe matirbhinnA'nI jema dareka darzanavALAnuM jJAna juduM juduM hoya che. jayAre samyakta AvyA pachI graMthibheda thavAthI jIva dareka padArthanuM yathAvasthita jJAna kare che. tene AMtarika daSTi ane AMtarika jIbha nIrogI hovAthI tenA jJAnamAM vikRti bilakula hotI nathI. mATe tene vedasaMvedyapada kahevAmAM Ave che. temAM ajJAnAvaraNIyano nahi paNa jJAnAvaraNIyano kSayopazama hoya che. te jJAna AtmAne hitakArI hoya che. temane te heya jamAne che, mATe te jJAna tene durgatinA hetubhUta banatuM nathI. Ama guNanuM sthAna hovAthI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 yogadaSTi samuccaya tyAM 'pada' zabdano prayoga sArthaka bane che. vaLI ahIMyAM saMpUrNa viveka hovAthI darekedareka samyagdaSTinuM heya-upAdeya saMbaMdhI jJAna ekasarakhuM ja hoya che. temAM jarApaNa bheda hoto nathI. mATe te samAna pariNAmavALuM ja hoya che. zeya saMbaMdhImAM darekanuM jJAna ekasarakhuM nathI hotuM. ochAvattA kSayopazama pramANe joya saMbaMdhInuM jJAna badhAnuM juduM-juduM ochuM-vatuM hoya che. samakitInA gItArtha-samakitI ane agItArtha-samakitI ema be bheda paDe che. gItArtha samakitIne utsarga-apavAda, nizcaya vyavahAra Adi zAstrono UMDo bodha hovAthI tesva ane para ubhayanA hita-ahitane jANe ane samaje che. jyAre agItArthasamakitIne zAstrono UMDo bodha na hovAthI te para eTale ke bIjA mANasanA hita-ahitane jANI zakato nathI, paNa AtmasaMvedana hovAthI svanA hita-ahitane to saMpUrNapaNe jANesamaje che; jema nAnuM bALaka, bhale vizeSa kAMI na jANatuM hoya chatAM potAnA sukhaduHkhane te barAbara anubhave che. agnimAM bhUlecUke hAtha paDI jAya to duHkhanuM saMvedana thavAthI te raDavA mAMDe che, jo ke te duHkha zenAthI thayuM te na samajavAthI kadAca hAtha tyAMthI khaseDI nahi le paNa duHkhanuM saMvedana to tene thayuM ja che. evI ja rIte madha caTADIzuM to te capa- - capa cATI jaze kAraNake temAM tene sukhanuM saMvedana thAya che. Ama UMDI samajaNa na hovA chatAM potAnA sukhadu:khane anubhavI ane samajI zake che, tema agItArtha samakitI paNa UMDo zAstrIbodhana hovA chatAM potAnA hita-ahitane barAbara samajI zake che. kAraNake tenAmAM saMpUrNa viveka to AvI gayo che. mATe badhA ja samakitInI ruci ekasarakhI ja hoya che. te heyane heya tarIke ja ane upAdeyane upAya tarIke ja, parabhAvane parabhAvarUpe ja ane AtmAne hitakara vastune hitakara tarIke ja oLakhe che. pAMcamI daSTithI mAMDIne vedyasaMvedyapada che. pahelI cAra daSTimAM avedyasaMvedyapada che. prathama guNasthAnakanI bahAranA jIvonuM mithyAtva atigADha ane kliSTa pariNAmavALuM hoya che. tene saMsAramAM gADha Asakti hoya che. zuddhabhAva to tene hoto ja nathI. zubha pariNAma paNa kare, to te paNa tenA AtmAne tAttvika lAbha ApI zakatA nathI. tenAM dharmAnuSThAna paNa tene saMsAramAM DubADanAra ja thAya che. pachI jema-jema mithyAtva maMda paDatuM jAya che, aviveka ghaTato jAya che ane vivekanI mAtrA vadhatI jAya che; tema-tema teno saMsArano rasa ghaTato jAya che, doSa pratye aruci ane guNo pratye ruci vadhatI jAya che. e rIte jIva zuddhabhAva tarapha AgaLa vadhato jAya che. Ama kramasara, yoganI dRSTimAM te AgaLa vadhato vadhato cothI daSTimAM to mithyAtva eTaluM maMda paDI gayuM hoya che ke mAtra anAbhogathI ja have tene pApamAM ruci rahI che. ajJAnatAnA kAraNe saMnyAsI avasthAmAM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 yogadRSTi samuccaya paNa snAna karavuM, gRhastha bhaktone jamADavA vagere temanI sArasaMbhALa levI, bhagavAnanI bhakti karatI vakhate vINA, zaMkha vagere vAjiMtro vagADavAM, AvI adharmanI pravRttimAM temane dharmabuddhi thAya che ane tenI ruci kare che. gADha mithyAdaSTijIva atattvamAM tattva mAne che, arthAt sApa nathI tyAM sApa mAne che. jayAre maMda mithyAdaSTi jIva tattvAbhAsamAM tattva mAne che, arthAt doraDAne sApa mAne che. A bemAM ghaNo taphAvata che. jema ke deva-devIne pazunuM bali caDAvavuM, yajJAdimAM pazuono homa vagere mahAadharmarUpa hiMsAmAM dharma mAnavo, e atatvamAM tattva mAnavA jevuM gADha mithyAtva che. te jIvane ghaNA kALa sudhI saMsAramAM rakhaDAve che ane mahAduHkhI kare che. have je jIvonuM mithyAtva maMda paDI gayuM che tevA jIvone AvA mahA adharmamAM kadApi dharmabuddhi thatI nathI. temanAmAM adhyAtmarasikatA aMze-aMze pragaTelI hoya che, paNa nAnAM-nAnAM pApone te oLakhI zakatA nathI. jemake, jemaNe saMnyAsa lIdho hoya temaNe sarva pApano tyAga karyo kahevAya. temaNe nAnI nAnI pApanI pravRtti paNa choDavI joie. have te loko "pavitratAmAM Izvarano vAsa thAya che," ema mAnIne vAraMvAra jaLasnAna kare che. tyAM ja bhUla khAI jAya che ke gaMdakIthI bhareluM A zarIra, kadIpaNa vAstavika rIte pavitra banI zakatuM ja nathI. UlaTuM snAna karavAmAM pANInA aneka jIvonI hiMsA thAya che, te pApathI AtmA malina thAya che. jemaNe hajI badhAM pApakarmono tyAga karyo nathI evA gRhasthone mATe bhagavadbhakti karatI vakhate zauca e dharma banI zake, paNa sarva pApAraMbhano tyAga karanAra sAdhusaMnyAsIne mATe bAhya zauca e dharma nathI. temAM dharmabuddhi karavI e tattvAbhAsamAM tattvanI buddhi karavA jevuM che. gItAmAM je karmayajJane dharma mAnavAmAM Avyo che te tattvAbhAsa ja che. kAraNake sAMsArika kartavya bajAvavAM e kAMI dharma nathI. jema AkAzamAM pakSI UDatuM hoya tenuM pratibiMba sarovaranA svaccha jaLamAM paDe tyAre hiMsaka jaLacara prANIo tene pakSI mAnIne pakaDavA mATe tarApa mAre tenA jevo A bhrama che. A bhrama ja temane samyakta pAmavAmAM vipnabhUta che. avedyasaMvedyapada eTale mithyAtva maMda paDyA pachI ja jIva yogamArganI sanmukha thayo che. dareka daSTimAM kramasara maMda thatuM AvatuM mithyAtva cothI daSTimAM to atyaMta maMda paDI gayuM che. paraMtu eka apekSAe ema kahI zakAya ke bhale A mithyAtva maMda che, chatAM tene dUra karavuM ghaNuM ja kaThina che; kAraNake ATalo badho vairAgya, tattvazravaNa ane zubha pariNAmonI dhArA hovA chatAM te nIkaLatuM nathI. jema koI kapaDuM khUba malina thayuM hoya, temAM keTaloka mela evo hoya che ke je thoDI ja mahenate nIkaLI jAya che, paNa keTaloka mela, jemake koI kharAba vastunA DAgha paDI gayA hoya te evA to sajjaDa besI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya gayA hoya ke tene kADhatAM.ghaNI mahenata paDe che. tema pahelI daSTimAM je doSa che tene kADhavAmAM jeTalI mahenata paDI, tenA karatAM bIjI dRSTinA doSane kADhavAmAM vadhu mahenata paDe che, arthAta zubha adhyavasAyonI vadhu AvazyakatA rahe che. tenA karatAM trIjI dRSTinA doSane kADhavAmAM ane sauthI vadhu mahenata A cothI daSTino doSa (mithyAtva) je ulmaNa eTale ghaNo utkaTa che tene kADhavA karavI paDe che, paNa anarthanI apekSAe vicArIe to tenAthI anartha (pApano anubaMdha) ghaNo haLavo thAya che. kAraNake kheda, udvega, lepa, utthAna, bhAnti e kramasara ochA, ochA anarthane karanArA che. A mithyAtva satsaMga ane AgamanA yogathI dUra thAya che. ahIM be vastu hovA chatAM dvivacana na mUkatAM ekavacana mUkIne graMthakAra maharSi ema kahevA mAMge che ke Agama e sapuruSoe ja lakhelAM hovAthI satsaMgamAM ja teno samAveza thaI jAya che. satsaMgathI e judI vastu nathI. jemaNe jIvanamAM zAstrane pradhAnatA ApI che evA satparuSono samAgama athavA to puruSo pAsethI maLelo zAstrano bodha e ja A mithyAtvane dUra karavA mATe samartha che. mithyAtva dUra thAya eTale jIvano kutarkano Agraha paNa chUTI jAya mithyAtvanA kAraNe jIvane atattvamAM tattvano bhrama thAya che. sAthe vaLI pote je mAnyuM che te sAcuM ja che, evo kadAgraha hovAnA kAraNe potAnI mAnyatAne satyasiddha karavA mATe te aneka prakAranA kutarko kare che. A jagatamAM koI paNa vAta, pachI te sAcI hoya ke khoTI hoya, tenA aMgenI yuktio ane daSTAMto maLI ja rahe che. emAM jo kuyukti (kutarka) tenA hAthamAM AvI jAya to jIva temAM phasAine mithyAjJAnane paNa satyajJAna mAnavAnI bhUla karI bese che ane UMdhe mArge rADI jAya che. mATe ja kutarka e jIvano bhayaMkara bhAvazatru che. roga jema zarIrane upaghAta kare che, tema katarka AtmAnA zuddha jJAnano ane AtmAnI zaktino upaghAta kare che, zraddhAno bhaMga kare che, abhimAnane vadhAre che ane khoTo kadAMgraha.vadhArIne tenA upazamabhAvane hAni pahoMcADe che. zabdanA aneka vikalpo hoya che, arthanA paNa aneka vikalpo hoya che. te vikalpone pakaDIne khoTA dUSaNano AbhAsa (jAti) Ubho karIne zuSka tarkavAdIo satyane mArI nAkhe che. mATe jemaNe tattvanI prApti karavI hoya temaNe jIvanamAM tarka karatAM anubhavane prAdhAnya ApavuM joie. lokonA anubhavane bAdhaka bane evI vAta game eTalI yuktithI siddha thatI hoya to paNa te khoTI ja che; nakAmI ja che. A bAbatamAM eka zuSka tarkavAdI vidyArthInuM bodhaka daSTAMta ApyuM che. eka vidyArthI koi mArga upara cAlyo jato hato. sAmethI eka gAMDo hAthI doDato Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya Avato hato. tenI upara beThelA mahAvate lokone hAthIthI bacAvavA mATe bUmo pADI ke AghA khasI jAo, nahitara hAthI mArI nAMkhaze." loko badhA dUra khasI gayA, paNa pelo vidyArthI vicAra karato Ubho rahyo ke A hAthI prApta(potAne aDelA) mANasane mAre che ke aprApta (nahi aDelA)ne mAre che? jo prAptane mArato hoya to A mahAvata tene aDIne ja upara beThelo che to tene kema nathI mArato? ane jo aprApane mAre che to dUra rahelA badhA lokone mAre. mATe 'hAthI mAre che" ema kahevuM khoTuM che. Ama te vicAra karato hato tyAM to hAthI ekadama najIka AvI gayo ane tene pakaDyo. mAMDa-mAMDa mahAvate tene choDAvyo ane bacAvyo. Ama anubhavasiddha vAtamAM khoTA kutarka karavAthI ghaNuM ahita thAya che. kutarkathI satya khovAI jAya che. mATe kutarko karavA nahi. ahIMyAM kutarka karavAno niSedha karyo che, sutarka karavAno niSedha nathI. "badhI vAtone zraddhAthI ja mAnI levI, emAM tarka ke yukti lagADavAM ja nahi" Ama mAnavuM e mahA bhUlabhareluM che. yuktigamya vAtone yuktithI ja samajavI joie ane gurue paNa yuktipUrvaka te samajAvavI joie. tenA badale upadezaka jo ema kahe ke "bhagavAne zAstramAM A pramANe kahyuM che te zraddhAthI svIkArI levuM joIe, temAM dalIlo karAya ja nahi; sarvajJanA vacanamAM zuM tamane zraddhA nathI?" Ama kahIne je upadezaka buddhinAM ane tarkanAM bAraNAM baMdha karI de che, te upadezaka mahApApa bAMdhe che. te zrotAono zatru che. zAstrone samajavA mATe badhI dalIlo karAya. zraddhAthI mAnI lIdhelI vAto karatAM buddhithI samajelI vAto vadhAre daDha bane che. mATe sutarka to karavA ja joIe. pUrvanA mahApuruSoe zAstronI vAtone siddha karavA mATe sutarkonA graMthonA graMtho lakhyA che. kAraNake sutarkathI satya tattva samajAya che, jJAnanI vRddhi thAya che, zraddhA daDha thAya che. koI paNa tarka e sutarka che ke kutarka che, te oLakhavo zI rIte? te mATe samAdhAna ApatAM kahe che ke, jemAM UMDANamAM UtarIne jyAre AgaLa prazno pUchatA jaIe tyAre temAM dalIla ke yukti na maLavAthI chevaTe thAkIne ema kahevuM paDe ke "bhAI vastuno Avo svabhAva ja che" to te kutarka che ema samajavuM. vAdI ema kahe, ke AtmA nitya che kAraNake teno evo svabhAva che, to prativAdI ema kaheze ke AtmA anitya che, kAraNake teno evo svabhAva che. A vAdI prativAdIe kalpelA baMne svabhAvamAMthI kyo svabhAva sAco che e chaghI zI rIte jANI zake? mATe temAM sogaMda khAdhA sivAya jJAnano bIjo koI upAya raheto ja nathI. koI ema kahe che ke "huM sogaMda khAine kahuM chuM ke A vAta Ama ja che" tenA jevI A svabhAvavAdInI vAta che. kAraNake jagatamAM paraspara viruddha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 yogadaSTi samuccaya svabhAvane siddha karanArAM dRSTAMto maLI rahe che. eka kahe ke "agni bALe che ane pANI bhIMjave che. bIjo kaheze ke nahi, agni bhIMjave che ane pANI bALe che" Ama kahIne potAnI vAtane siddha karavA mATe te agninI pAse caMdrakAMta maNi mUkI deze to agnimAMthI pANI vahevA mAMDaze, eTale agni bhIMjavanAra thayo; ane pANIne agni upara mUkaze eTale te garama thayeluM pANI bALanAra thaze. mATe AvA zuSka tarko karavA e vitaMDAvAda che. tenAthI kadApi paNa tattvajJAna thatuM nathI. bauddhadarzanamAM eka jJAnAdvaitavAda mata che. te mAne che ke jagatamAM eka jJAna ja vAstavika che. e sivAyanA dekhItA badhA ja padArtho e mithyA AbhAsa che. tyAre prativAdI dalIla kare che ke padArtha vagara padArthanuM jJAna thai zake nahi, kAraNake jJAna e padArthanA AlaMbanathI ja thAya che. tyAre vAdI kahe che ke nA, padArtha na hovA chatAM jJAna thaI zake che. (Ane nirAlaMbana jJAna kahevAmAM Ave che.) juo svapramAM mANasa, vastu na hovA chatAM vastune jue che, eka caMdranA ThekANe AMkhanA rogIne be caMdra dekhAya che, jhAMjhavAnAM jaLa, pANI na hovA chatAM dekhAya che. tema A jagatamAM koI padArtha vAstavika rIte che ja nahi, mAtra ApaNane teno AbhAsa thAya che. Ama potAnI vAtane siddha karavA mATe te bhalene enekAneka daSTAMta Ape paNa tenI vAta koI rIte sAcI mAnI zakAya nahi. kAraNake lokone pratyakSa anubhava enA karatAM taddana viruddha ja thAya che; ane chelle to anubhava e ja pramANabhUta che. mATe paMDita puruSo atIndriya padArthonI siddhi mATe kadI paNa zuSka tarkano Azraya letA nathI paNa Agamano ja Azraya le che. jema caMdra-sUryanuM grahaNa kyAre thaze e varSo pahelAM paNa zAstra vaDe ekadama cokkasa jANI zakAya che, tema bIjA paNa atIndriya padArtho Agama vaDe jANI zakAya che. aMte graMthakAra maharSi sArAMza rUpe upadeza ApatAM kahe che ke mahAtmAoe kutarkanA panAre kadI paDavuM nahi paNa haMmezAM zruta(Agama), zIla (paradrohanuM varjana) ane samAdhi mATe ja prayatnazIla banavuM. - maharSi pataMjali paNa kahe che ke Agama, anumAna ane yogAbhyAsa vaDe uttama tattvanI prApti thAya che. arthAta AgamanI vAtone suyukti vaDe anumAnAdithI vicArIne buddhigamya karavI, pachI tene yogAbhyAsa vaDe (anuSThAnAdi vaDe) anubhavagamya karavI. Ama karavAthI uttama tattvanI prApti thAya che. bhUmikArUpe ATaluM vicAryA bAda, have te uttama tattva zuM che tenuM graMthakAra maharSi nirUpaNa kare che. teozrIe tattvanuM AkhuMya nirUpaNa nizcayanI zailIthI karyuM che. tene samajavA mATe buddhine khUba ja samatula banAvavI Avazyaka che. nahIM to tenA rahasyane Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 yogadaSTi samuccaya samajyA vagara koI eka bAju jo vadhu jhoka ApI daIzuM to tattvanA badale atattva ja ApaNA hAthamAM Avaze. sau prathama have devatattvanI vAta zarU kare che. A jagatamAM sarvajJa ghaNA che ane te bhinna bhinna abhiprAyavALA che" sarvajJonA bhaktoe ema mAnavuM te moha bhareluM che. vyaktinI apekSAe RSabhadeva Adi aneka sarvajJo hovA chatAM te badhAmAM sarvajJatva eka sarakhuM hovAthI paramArthathI to sarvajJa eka ja che. "je sarvadoSathI mukta che ane sarvaguNasaMpanna che te amArA sarvajJa (bhagavAna) che" AvuM mAnIne je bhagavAnanI bhakti kare che, te mANasa bhale game te dharmavALo hoya ke arihaMta, buddha, kRSNa vagere gamete nAmathI bhagavAnanI bhakti karato hoya, paNa vAstavika rIte to te sarvajJano ja pUjaka che. kAraNake te dareke sarvajJanuM lakSaNa bAMdhyuM che, te ekadama sarakhuM ja che. eTale "A sarvajJano pUjaka che ane A sarvajJano pUjaka nathI evo tame bheda zI rIte pADI zako? have koI ema kahe ke koI paNa dharmanA adhyAtmavAdIo devatattvanuM sAmAnya lakSaNa bhale Ama ekasarakhuM bAMdhatA hoya paNa vizeSa lakSaNa to badhAnuM bhinna bhinna ja che. to zuM karavuM? tenuM samAdhAna karatAM kahe che ke koI paNa chamastha mANasa sarvajJanI saMpUrNa viziSTatAone jANI ke oLakhI zakato ja nathI. tethI e bAbatamAM badhA apUrNa ja che. apUrNanA jJAnamAM bheda rahevAno ja. kAraNake koi amuka aMzane pakaDe to koIka vaLI bIjA aMzane pakaDe. mATe e vAtane bAju upara choDI devI. sarvajJane UMDANathI, vizeSa rIte sarvajJa ja jANI zake che, chabastha jANI zakatA nathI. temane to mAtra sAmAnya AbhAsa ja thAya che. vItarAganI saMpUrNa AjJAnuM pAlana vItarAga ja karI zake che ane te bAramA guNasthAnake ja saMbhavita che. kAraNake jyAM sudhI eka paNa kaSAya che, pachI bhale te prazasta hoya, to paNa sarvajJanI pUrI upAsanA karI zakAtI nathI. paraMtu sAmAnyathI paNa sarvajJane jANavA te ati durlabha che ane te mATe ghaNA guNo keLavavA paDe che. sAmAnya lakSaNa jemaNe sAcuM pakaDyuM che ane guNanI dRSTie jeo sarvajJanI upAsanA kare che te to sarvajJanA ja upAsaka che. AmAM laukika dRSTAMta ApatAM kahe che ke rAjAnA sevako. koI temanI najIka rahIne sevA karatA hoya ane koI dUra dezamAM rahIne sevA karatA hoya, vaLI koIka maMtrIpade hoya to koI dvArapALa hoya, paNa te badhA ya rAjAnA sevaka ja kahevAya che. kAraNake badhAnA haiyAmAM rAjAnI bhakti rahelI che. evI rIte jenA haiyAmAM sarvajJanI bhakti che, tenA guNane oLakhIne je bhakti kare che, te badhA ya tenA upAsako ja che. jeo yogamArgamAM hajI zaruAtanI apunabaMdhaka Adi avasthAmAM rahelA AdidhArmika jIvo che teo temanAthI dUra rahelA che, ema kahevAya. dUra hoya ke najIka hoya, bhale judA-judA AcAra pALatA hoya chatAM paNa te badhAya sarvajJanA ja Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 55 upAsaka che. nAmanI sAthe ahIM koi levA-devA nathI. nAma judAM hovA chatAM paNa jo guNa sarakhA che, to te vyakti eka ja kahevAya, judI na kahevAya. paMDita puruSo nAmanA bhedathI bheda nathI mAnatA paNa guNanA bhedathI bheda mAne che. koi paNa dharmamAM rahelA apunabaMdhaka jIvothI mAMDIne badhA jIvo sarvajJanA upAsaka che, te bhAvathI jaina che. dravyathI jaina karatAM AvA bhAvathI jainanI kiMmata vadhAre che. je loko sarvajJanA guNanA upAsaka che, teo bhale game te nAmathI tenI upAsanA karatA hoya chatAM paNa pa2mArthathI sarvajJanA ja upAsaka che. A vAta zAstrasaMmata che, ema siddha karI batAvatAM kahe che ke juo, jemAM suMda2 adhyAtmanI vicAraNA karelI che, evA sArA-sArA yogazAstromAM devanI bhakti be prakAranI batAvelI che. (1) citrAbhakti ane (2) acitrAbhakti. AmAM je acitrAbhakti che te saMsArAtIta tattvanI arthAt sarvajJanI bhakti che. saMsArAtIta mArga arthAt muktimArganA yAtrika evA yogIo ke jemane sarvajJatvanI prApti karavI che teo A acitrAbhakti kare che. citra eTale vividha prakAra(bheda) ane acitra eTale vividha prakAra(bheda) nahi te. A bhaktimAM eka ja prakAra hoya che. kAraNake AmAM sarvajJanA bAhya svarUpanI upAsanA nathI paNa guNanI upAsanA che. bAhya svarUpamAM bheda hoi zake che, paNa saMsArAtIta tattvanA guNamAM koi ja bheda hoi zakato nathI. vaLI A bhakti zamapradhAna arthAt vairAgyapradhAna hoya che ane te asaMmoha bodhane pAmelA yogIo ja karI zake che. jemane saMsAranA koi paNa bhautika sukha ke paudgalika padArthanI kAMkSA nathI, eka mAtra AtmA-paramAtmAmAM jemanuM mana ramI rahyuM che, adhyAtmasukhanI ja jemane kAMkSA che; evA yogIo ja A acitrAbhakti karatA hoya che. have te yogIo e saMsArAtIta tattvane mahAvIra, buddha, kRSNa game te nAmathI pUjatA hoya chatAM, te badhA sarvajJanA ja upAsako che ane temanI bhakti eka ja prakAranI che, ema temanI bhaktine acitrA nAma ApIne zAstrakAro kahevA mAMge che. mATe nAma judAM hovA chatAM sarvajJa jagatamAM eka ja che ema nakkI thayuM. have bIjI je citrAbhakti che te lokapAla, mahAkALIdevI, mahAlakSmI vagere saMsArI devonI bhakti che. te saMsA22sika jIvo karatA hoya che. A bhakti vairAgyapradhAna nathI hotI paNa rAgapradhAna hoya che. A jIvone saMsAranA koi ne koi bhautika padArthonI paudgalika sukhanI AkAMkSA hoya che. potAnI te te AkAMkSAo je deva pUrNa karI zake tema hoya temanA upara rAga hoya che ane te sivAyanA upara temane dveSa hoya che. Ama temanI bhakti mohagarbhita hoya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 yogadRSTi samuccaya vaLI A badhA saMsArI devatAonAM nAma judAM-judAM che, ema temanuM aizvarya, AkAra, zIla, raMga-rAga, sthiti, prabhAva, sthAna, vimAnAdi bAhyasvarUpa paNa juduMjuduM hoya che. temanI ruci paNa judI-judI hoya che. koine amuka iSTa hoya che to koine kAMika bIjuM iSTa hoya che. temane prasanna karavA mATe temanA upAsakoe temanI ruci mujaba karavAnuM hovAthI judA-judA devonI upAsanA judI-judI rIte thAya che. Ama A saMsArI devonI bhaktimAM aneka prakAra paDatA hovAthI te bhaktine citrAbhakti kahevAmAM Ave che. dharmAnuSThAnanA iSTa ane pUrta ema be bheda paDe che. yajJanA adhikArIo yajJanI vedikAmAM brAhmaNonI samakSa maMtroccA2 ka2vApUrvaka je sonuM, vastra, bhojana vagere dAnamAM Ape che, tene iSTa kahevAmAM Ave che. vAva-kUvA-taLAva khodAvavAM, devamaMdiro baMdhAvavAM, annakSetro kholavAM vagerene pUrta kahevAmAM Ave che. A iSTa ane pUrva anuSThAno loko judA-judA AzayathI karatA hoya che. temAM jevo temano Azaya hoya che tevuM temane phaLa maLe che. ekasarakhuM anuSThAna hovA chatAM AzayanA bhedathI phaLamAM bheda paDe che. kAraNake khetImAM jema pANInI mukhyatA che tema dharmAnuSThAnomAM Azaya (abhisandhi)nI mukhyatA . che. (Azaya eTale bhAva, pariNAma, uddeza vagere). anya dharmomAM A iSTapUrta kAryo laukika uddezathI vivekarahitapaNe karAya che. tyAM sAmAjika kAryone dharmamAM gaNI levAmAM AvyAM che. te sArA bhAvapUrvaka karavAmAM Ave to paNa mAtra koro puNyabaMdha ja karAve che. jyAre jainazAsanamAM AvAM sAmAjika kAryone dhArmika kAryomAM gaNavAmAM AvyAM nathI. tene anukaMpAnAM kAryo tarIke gaNavAmAM Ave che. te anukaMpAdi kArya jo vivekapUrvaka karavAmAM Ave to puNyAnubaMdhIpuNyanuM kAraNa bane che ane anukrame mokSanuM sAdhana bane che. anukaMpAnAM kArya karatI vakhate nIcenA traNa Azayo rAkhavAnA hoya che. (1) jainazAsananI viziSTa prabhAvanA karavA mATe :- vastupAla-tejapAla vagere pUrvanA ghaNA jaina zrImaMtoe jainazAsananI prabhAvanA karavA mATe vAva-kUvA-taLAva khodAvyAM che, dAnazALAo Thera-Thera kholI che ane musalamAnonI masjIda paNa baMdhAvI ApI che. A badhuM vyaktivizeSa mATe Ave, paNa A badhuM karavA pAchaLa temano eka ja uddeza hato ke tenAthI lokonuM citta AkarSAya. jainadharma pratye temanA haiyAmAM kUNI lAgaNI rahe. jaina dharmasthAnone teo nukasAna ke nAza karatA aTake ane jaino nirvighne dharmakArya karI zake. anyadharmIo paNa jaina dharmasthAno upara jyAre Aphata Ave tyAre pote tenuM je Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 yogadRSTi samuccaya lUNa khAdhuM che te RNa adA karavA mATe, tenI rakSA karavA mATe kaTibaddha bane. vaLI lokonA haiyAmAM ahobhAva jAge ke A lokono jainadharma keTalo badho dayAmaya che. Ama jainazAsananI rakSA ane prabhAvanA thAya. (2) jainazAsananI apabhrAjanA aTakAvavA mATe :- dukALa vagere samayamAM loko bhUkhe-tarase maratA hoya ane jaina zrImaMto jo annazALA vagere kholIne temane madada na kare to lokonA haiyAmAM jainadharma pratye eka jAtano tiraskAra, ghRNAbhAva jAge ke Amano dharma keTalo nirdayatA ane krUratAthI bharelo che ke ame marIe tenI temane bilakula paravA nathI. AvI zAsananI apabhrAjanA na thAya mATe anukaMpAdinAM kAryo karavAM ucita che. kAraNake jainazAsanano tiraskAra karanArane gADha mithyAtva baMdhAya che, ane bhavAMtaramAM te bodhidurlabha bane che. temAM nimittabhUta bananAra sAdhu ke zrAvakane paNa evuM ja gADha mithyAtva baMdhAi bodhidurlabha bane che. mATe jaina zrImaMto je gAmanA AgevAna hoya te gAmamAM kUvA, taLAva, Ayurvedika cikitsAlayo vagere sAmAjika kAryonA phaMDaphALA thAya temAM paisA Ape kharA, paNa sAthe eTalo viveka rAkhe ke potAnA hoddAne anurUpa jeTalA jarurI hoya eTalA ja paisA Ape, tenAthI eka navo paiso paNa vadhAre na Ape. vaLI zAsananI apabhrAjanA na thAya e AzayathI Ape paNa supAtra ke sAtakSetranI jema bhakti ke bhAvollAsathI na Ape. (3). potAnuM haiyuM dhIkkuM na thAya mATe :- potAnI najara sAme mANaso bhUkhe TaLavaLatA hoya.ke duHkhathI ribAtA hoya, e samaye potAnI pAse sAdhanasAmagrI hovA chatAM, daMbha rAkhIne chatI zaktie jo temanuM duHkha dUra karavA mATe pote prayatna na kare, to potAnuM haiyuM eTaluM kaThora ane nirdaya banI jAya che. haiyuM karuNAthI Ardra rahevuM joie tenA badale kaThoratA Ave e mahAdoSarUpa che. mATe jaina zrImaMto anukaMpAdinAM kAryo kare che. zrAvakone Ama to bhAvaanukaMpAmAM ja rasa hoya che. paNa uparanA traNa AzayathI teo dravyaanukaMpAnAM kAryo paNa vivekapUrvaka kare che. tenAthI temane puNyAnubaMdhIpuNya baMdhAya che. temAM paNa pariNAmane anusAra puNyabaMdhamAM taratamatA paDe che. A to prAsaMgika vAta thai. ApaNI mULa vAta e cAle che ke be mANaso eka sarakhuM dharmAnuSThAna karatA hoya chatAM baMnenA Azaya jo judA hoya to baMnene phaLa paNa juduM-juduM ja maLe che. temAM ekane prazasta rAga hoya to bIjAne aprazasta rAga hoya, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya ekane tIvra koTino hoya to bIjAne maMda koTino hoya. Ama aneka prakAranI taratamatAthI AzayamAM bheda paDato hovA chatAM temAM mULabhUta kAraNa bodhano bheda che. te bodha traNa prakArano che -(1) buddhi (2) jJAna ane (3) asaMmoha. 58 (1) buddhi :- jemAM mAtra indriyo vaDe ja arthanuM jJAna thAya che, tene buddhipUrvakanuM anuSThAna kahevAmAM Ave che. jemake bIjAne tIrthayAtrA karavA jatA joine koi mANasane tIrthayAtrA karavA javAnuM mana thai jAya. tene ApaNe pUchIe ke bhAi! zA mATe tIrthayAtrA karavA jAo cho? to te javAba Apaze ke zAstramAM tIrthayAtrA karavAnuM kahyuM che, tenAthI ghaNA lAbha thAya che, vagere. uparachallI dRSTinuM jJAna hovAthI te evA ja javAba Apaze. paNa tIrtha kone kahevAya? tene taravAnuM sAdhana kema kahyuM che? tIrthayAtrA karatI vakhate mananA bhAva(pariNAma) kevA rAkhavA joie, tenI tene UMDI samaja na hoya. mATe Avo viSayapratibhAsarUpa mAtra je bodha, te buddhipUrvakano bodha kahevAya che. AmAM praNidhAna Adi hotAM nathI. A ja karavA jevuM che, ema tene lAgatuM nathI. eTale Avo buddhipUrvakano bodha to nAstikane paNa hoi zake che. AvA bodhathI thatA dharmAnuSThAnathI saMsAra kapAto nathI ke mokSa nikaTa Avato nathI. mATe bAhyadaSTie teno game teTalo vikAsa hoya to paNa aMtaraMga dRSTie tenI khAsa kAMi gaNatrI nathI. (2) jJAna :- jene AgamapUrvakano eTale ke zAstrIya paribhASAno viveka che, tevA jIvonuM dharmAnuSThAna te jJAnapUrvakanuM kahevAya che. AmAM praNidhAnAdi hoya che. te ochAvattA aMze hoya to paNa jeTalA aMze che eTalA aMze mokSa nikaTa Ave che. (3) asaMmoha :- Ane baudharAjanI upamA ApI che. kAraNake te sarvazreSTha che. A bodhavALAne moha muMjhavI zakato nathI. temanuM dharmAnuSThAna e sanuSThAna arthAt amRta anuSThAna ja hoya che. A bodhavALA jIvo mokSanI ati nikaTavartI evA amRtaanuSThAnavALA ja hoya che. acitrAbhakti karanArA jIvomAM Avo asaMmoha hoya che. lokaprasiddha ratnanuM dRSTAMta ApIne traNa prakAranA bodhane samajAve che. eka camakadAra kiMmatI ratna che. tene traNa prakAranA bodhavALA mANaso judI-judI dRSTie grahaNa kare che. jemake koi abUjha rabArI, e ratnane joine tene levAnuM mana kare che; paNa te mAtra tenI camakathI AkarSAine ja te levA lalacAya che. tenAM lakSaNanI ke guNavattAnI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya parakha nahi hovAthI te tenI vizeSa kiMmata AMkI zakato nathI. dharmakSetramAM buddhipUrvakanuM anuSThAna karanArA bALajIvonAM anuSThAno AvAM ja hoya che. teo mAtra bAhya ADaMbaramAM jarAcatA hoIne aMtaraMga rahasyane pAmI zakatA nathI. teone zubhapariNAmono ghaNo ullAsa hoya to paNa temAM aviveka ghaNo hoya che. tethI mAtra korA puNyabaMdha sivAya bIjo koI vizeSa lAbha te meLavI zakatA nathI. temanuM te jJAna viSayapratibhAsarUpa kahevAya che. have bIjo mANasa evo che ke te A ratnanAM lakSaNone jANe che ane tenI parakha barAbara karI zake che. e ratna rogano nAza karanAra che, jherane utAranAra che, icchitane ApanAra che, vagere lakSaNone te jANato hoya che. tethI te tenI mAtra bAhya camakathI nathI AkarSAto, paNa tenI guNavattAthI tenI kiMmata AMke che ane grahaNa kare che. tevI ja rIte jJAnapUrvakanA bodhavALA jIvonuM dharmAnuSThAna tenA rahasyanI samajaNapUrvakanuM hoya che. te zA mATe karavAnuM che? tenAthI lAbha zo? te karavAnI sAcI vidhi kaI? e te barAbara jANato hoya che. bhale te zakya hoya eTaluM ja pAlana karato hoya paNa jANakArI hovAthI te chetarAto nathI. A jIvonuM anuSThAna te icchAyoganuM anuSThAna kahevAya che ane tenuM jJAna AtmapariNativALuM jJAna kahevAya che. have trIjo mANasa e ratnanAM lakSaNone barAbara jANato hoya che ane sAthe-sAthe tenA prayoganI vidhi athavA to ciMtAmaNi vagere ratna hoya to tenI upAsanAnI vidhi paNa barAbara jANato hoya che ane prayatnapUrvaka te vidhi barAbara karato paNa hoya che. eTale e ratna, tene siddha thAya che. e ratna pAsethI te pUrepUrA phaLane prApta karI zake che. mATe te ratna tene prApta thayuM ema kahevAya che. jJAnapUrvakanA anuSThAnamAM jANakArI hatI paNa te pramANenuM pUrepUruM AcaraNa nahotuM; sadanuSThAna nahotuM. jyAre AmAM saanuSThAnarUpa pUrepUruM AcaraNa hoya che. eja rIte asaMmoha bodhavALA jIvo pote vidhine barAbara jANIne te vidhipUrvaka ja dharmAnuSThAna kare che. temanuM dharmAnuSThAna e amRtaanuSThAna kahevAya che. AmanuM jJAna te tattvasaMvedanarUpa jJAna che. teo je koI dharmAnuSThAna kare che, tenA pUrepUrA phaLane prApta karI zake che ane zIghratAthI mokSane prApta kare asaMmoha bodhavALAnuM anuSThAna te amRtaanuSThAna hoya che. tenAM lakSaNa kahe che: (1) te anuSThAnomAM tene atyaMta Adara hoya che. arthAt te anuSThAnamAM potAnA mana-vacana-kAyAnA yogone te pUrepUrA pravartAvato hoya che. temAM te utkRSTa koTino Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 yogadaSTi samuccaya puruSArtha karato hoya che. (2) te anuSThAna karavAmAM tene atyaMta rAga hoya che kAraNake tenAthI potAne je uttama lAbho thavAnA che tenI tene pUrepUrI samaja che. (3) amRtaanuSThAna viSna vagaranuM hoya che. zubhabhAvanA pracaMDa baLathI evuM to puNya (adaSTa) UbhuM thAya che ke viddhabhUta pApakarmo gADha hoya to tene paNa dabAvI devA te samartha bane che. ghaNAM pApakarmanI nirjarA paNa thaI jAya che. (4) amRtaanuSThAnathI tatkALa ja saMpattinI prApti thAya che. zubhabhAvathI utkRSTa puNyanI siddhi thAya che. haMmezAM utkRSTa puNya ke utkRSTa pApa te turta ja kuLatAM hoya che. jemake mayaNAsuMdarI, zrIpAlakuMvara tathA sudarzana zeTha vagerene taMtkALa ja vinono nAza thaine saMpattinI prApti thaI che. (5) je dharmAnuSThAna pote kare che, tenI saMpUrNa vidhine jANavAnI ane pALavAnI tene icchA- jijJAsA hoya che. (6) e dharmAnuSThAnanA jANakArI, AdaranAranI te sevA kare che. AmAM gurujananI sevA Ave che ane te pUrvasevArUpa che. gurujanano tenI upara anugraha thAya che. jema ke zrIpALa tathA mayaNAsuMdarIne bhagavAnanAM darzana karatAM hatAM tyAre anugraharUpe hAthamAM bIjo ane phUlanI mALA AvyAM. arthAta gurujanano vinaya-vaiyAvacca karIne, vidhine barAbara jANIne, atizaya prayatnapUrvakanuM tenuM pAlana karIne, atyaMta rAgathI je dharmAnuSThAna karAya che te amRtaanuSThAna kahevAya che. tenAthI tatkALa ja vighnono nAza thAya che, saMpattinI prApti thAya che ane gurujananI kRpAdRSTi (anugraha) thAya che, tema ja sAnubaMdha hovAthI zIghratayA mokSane apAvanAra thAya che. A pramANe traNa prakAranA bodhanuM varNana karIne te bodhathI karAtAM anuSThAnonuM phaLa batAve che. buddhithI karAtAM anuSThAno azAstrIya hovAthI pariNAme saMsArane vadhArIne nirasa phaLa Ape che. tAtkAlika thoDuM-ghaNuM sukha kadAca maLe paNa pariNAme te saMsAramAM Asakti karAvIne durgatimAM ja dhakelanAra bane che. - bIjA naMbaranuM je jJAnapUrvakanuM anuSThAna che, te kulayogIone mukti prApta karavA mATenuM aMga che. kAraNake te zrutazaktithI yukta che ane tAttvika anubaMdhavALuM che. kulayogI eTale apunabaMdhaka jIvathI mAMDIne sAticAra cAritravALA munio. A badhAnuM anuSThAna jJAnapUrvakanuM hoya che. zrutanI bhAvarUpa zakti je viveka te amRta sadaza che. te tAtvika anubaMdha dvArA kramasara muktine pamADe che. te viveka apunabaMdhaka avasthA pahelAM nathI hoto. apunabaMdhaka jIvamAM tAttvika vairAgya che ane AMzikapaNa tAttvika viveka pragaTyo Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya che. "tapa, tyAga, saMyama e AtmAno svabhAva che. paugalika bhoga e AtmAno vibhAva che." Avo viveka praNidhAna rUpe A jIvone hoya che. dharmAnuSThAnamAM mukhya vidhi praNidhAnanI ja che. jemanAmAM A praNidhAna hoya che teo mokSamArgamAM rahelA che ane temanuM anuSThAna e muktinuM sAdhaka hoya che. bIjI badhI vidhi to e dhIme-dhIme pachI jANatA thAya che. jemanA vairAgya ane viveka joradAra nathI hotA, temane atAtvika anubaMdha paDe. tenAthI be-cAra bhAvomAM puNya karAve evI sAmagrI maLe che. pachI te aTakI jAya che. jyAre tAttvika anubaMdha TheTha mukti sudhI pahoMcADe che. pahelA guNasthAnakathI tenI zarUAta thaI jAya che. trIjA naMbaranuM je asaMmohapUrvakanuM anuSThAna che, te zAsrayogavALAnuM saMpUrNa vidhipUrvakanuM amRtaanuSThAna che. cAritramohanIyano jo nikAcita udaya na hoya to e ja bhavamAM te muktine Ape che. mayaNAsuMdarIne bhagavAnanI pUjArUpa amRtaanuSThAna thayuM che; paNa tene cAritramohanIya nikAcita udayamAM hovAthI te bhavamAM cAritra ke mukti maLI zakyAM nathI. chatAM alpa bhavamAM ja teno vistAra che. saMsArathI atIta tattvane pAmelAo ke jemaNe samatArUpa AtmaramaNatAnA sukhano anubhava karyo che, sujya mAtrano jemaNe tyAga karyo che, temanAM anuSThAno asaMmohathI karAyelAM hoya che ane te ekAMte zuddha hovAthI zIgha muktine ApanAra bane che. A jIvo Asanna muktigAmI hoya che. asaMmoha anuSThAna karanAra jIvonuM lakSaNa bAMdhatAM graMthakAra maharSie ema lakhyuM che ke teo prAkRta bhAvamAM utsukatArahita hoya che. ahIM prAkRta zabda sAMkhyadarzananA prakRti zabda uparathI banelo che. sAMkhyadarzanavALA mULa be ja tattva prakRti ane puruSane mAne che. prakRti jaDa che; puruSa cetana che. prakRtimAMthI buddhi, mahatuM, zabdAdi viSayo, iMdriyo vagere 25 tattvo utpanna thayelA che. te badhAne prAkRta kahevAmAM Ave che. prAkRta zabdathI zabdAdiviSayorUpa jaDasRSTi samajavAnI che. temAM bhAvavirakta evA A jIvone utsukatA-rAga hoto nathI. mATe A jIvo mukta tulya che. - A pramANe jIvomAM bodhano bheda che. tenA kAraNe temanA Azaya-pariNAmamAM bheda paDe che ane AzayabhedanA kAraNe phaLamAM bheda paDe che. | sarvajJa eka ja che ema batAvyA pachI have batAve che ke nizcayathI sarvaze upadarzita mokSamArga eka ja che. te mArga che cittanI vizuddhino. dareka dharmavALA cittanI vizuddhine ja mokSamArga kahe che. cittanI vizuddhi eTale samabhAva. jema jema jIvanI rAga-dveSanI pariNati maMda paDatI jAya che tema tema tenI cittanI vizuddhi vadhatI jAya che ane te Y -5 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya anukrame mokSamArgamAM AgaLa vadhato jAya che. jenAmAM samabhAva vadhAre hoya te mokSanI najIka che ane ocho hoya te mokSathI eTalo dUra che, ema mAnavuM. Ama samabhAvanI mAtrAnI taratamatA anusAra avasthA bheda che; paNa mArga to eka ja che. vyavahAranayathI mokSe pahoMcavA mATenA asaMkhyAtA yogo che. te badhA judI-judI keDIrUpa che. e keDIo dvArA chevaTe nizcayano je rAjamArga cittavizuddhirUpa che, tyAM pahoMcavAnuM che. e sIdho rAjamArga pakaDyA pachI ja jIva mokSanagaramAM pahoMcI zake che. jeyogothI cittanI vizuddhi na thatI hoya temane mokSamArga gaNI zakAya nahi. sarva darzanavALAone A mAnya che. paraMtu A cittavizuddhi e lakSyazuddhipUrvakanI joIe. je cittavizuddhi lakSyazuddhi vagaranI che te laukika kahevAya che. tenI mokSamArgamAM kiMmata nathI. lakSyazuddhipUrvakanI je lokottara cittavizuddhi che, te ja mokSamArgarUpa bane che. nizcayanaya haMmezAM badhA ya dharmanA tAtvika aMzane ja grahaNa karanAro che. mATe dareka dharmamAM rahelA lokottara guNone ja te pakaDe che. sAdhakadazAmAM jIva karmayogamAM hoya ke jJAnayogamAM hoya paNa jo paratattvamuktinA lakSyapUrvaka te cittavizuddhine sAdhI rahyo che, to nizcayanA mate te mokSamArga upara ja cAlI rahyo che. have mokSamArganA sAdhakonuM lakSyabiMdu banelI mukti paNa sarvadarzanavALAo ekasarakhA svarUpavALI ja mAne che ema batAvatAM kahe che ke dareka darzanavALAoe muktinuM je varNana karyuM che, temAM mAtra zabdano bheda che paNa tAttvika rIte jotAM tenA mULabhUta svarUpamAM koI paNa jAtano bheda nathI. dareka AryadharmavALA mAne che ke saMsArI jIva eka jAtanA baMdhanathI baMdhAyelo che. e baMdhanane koI karma evuM nAma Ape che to koI tene prakRti, to koI tene vAsanA, to koI tene avidyA nAma Ape che. game te nAma hoya paNa e baMdhananA kAraNe jIva satata paravazatAno anubhava karI rahyo che, ane sAcuM saMpUrNa sukha bhogavI zakato nathI. e baMdha avasthAmAMthI chUTavA mATe sahu koI muktine jhaMkhe che. te muktinA svarUpane sahu koI eka rIte ja varNave che ke pudgalanI upAdhithI saMsAra che ane pudgalanI upAdhithI chUTavuM e mukti che ane muktine pAmelA te muktAtmA che. Ama sAmAnya rIte eka svarUpavALuM parama tattva sau mAne che. chatAM darekanA varNanamAM zabdanA bhedathI bheda che. zabdabheda have samajAve che. - 1) sadAziva - zivane pUjanArA, paramatattvane sadAziva evuM nAma Ape che. arthAt haMmezAM jyAM kalyANa ja che. traNe kALamAM je zuddha che te. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 2) paraMbrahma :- keTalAka paramatattvane brahmatattva svarUpa mAne che. AtmAnuM mULa svarUpa zuddha hatuM tyAre te brahmasvarUpI hato. saMsAra avasthA e tenuM vikRta svarUpa che. temAMthI pAchA mULa svarUpamAM AvavuM tenuM nAma ja paraMbrahma ke parama sat avasthA che. brahma e sat svarUpa che ane sat nuM utpAdaka che. te sat bhAvanuM AlaMbana e ja mukti che. 63 3) siddhAtmAH- jaino tene siddhAtmA kahe che. teNe karavAnuM badhuM ja karI lIdhuM che, choDavAnuM badhuM ja choDI dIdhuM che. Ama je kRtakRtya thai gayA te siddhAtmA kahevAya che. 4) tathAtA :- keTalAka 52matattvane tathAtA evuM nAma Ape che arthAt eka sarakhI rIte ja haMmezAM je rahe che te. upAdAnathI ke nimittathI ema baMne kAraNothI paNa jenAmAM koi jAtano pheraphAra nathI thato paNa haMmezAM dhruvapaNuM ekasarakhuM rahe che, te tathAtA kahevAya che. pudgalamAM vikRti thaine pheraphAra thAya che. te koi vakhata upAdAnathI thAya che, koi vakhata nimittathI thAya che. pudgalamAM jUnAnuM navuM ane navAnuM jUnuM thavAno svabhAva che. A pheraphAra upAdAnathI thayelo gaNAya che. koi vakhata bIjAM bAhya nimittonA kAraNe pheraphAra thAya che, te pheraphAra nimittathI thayelo gaNAya che. mokSamAM gayelA muktAtmAnuM upAdAna e paripUrNa zuddha che; samabhAvarUpa che; sarvathA kaSAyano tene abhAva che. eTale koi jAtanI temAM vikRti AvatI nathI. tema ja dravya-kSetra-kALa vagere nimitto paNa tyAM koi jAtanI vijAtIya asara karI zakatA nathI. Ama upAdAna ane nimitta baMnethI tyAM dhruvapaNuM che. vaLI jaDa saMsAranI viyogAtmaka e tathAtA avasthA che. Adhidaivika, Adhibhautika ane AdhyAtmika e traNe prakAranAM duHkhono tyAM abhAva che. vaLI te "parAbhUtakoTinuM" eTale ke sarva sadbhUta padArthonI koTimAM Atmatattva e 'parA' eTale atyaMta zreSTha che. jJAna vagere tenA guNothI temaja atula vIryAtmaka zaktithI Atmatattva sarvazreSTha che. 'bhUtArtha phaLada' eTale ke sadbhUta evuM je aMtima prayojana sadAnaMda, sadAtRpti te rUpI phaLane ApanArI A avasthA che. arthAt jaDa pudgalano sarvathA saMbaMdha choDIne AtmA jyAre mukta bane che, tyAre saMpUrNa duHkhathI mukta bane che, anaMta guNa ane anaMta zaktino te svAmI bane che ane sadAtRpta evo te sadAnaMdamAM magna rahe che. A pramANe koi tene sadAziva, to koi tene parama brahma ema bhale badhA judAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 64 judAM nAmo ApatA hoya, chatAM arthathI vicArIe to tenA svarUpa vize badhAno mata eka ja che. dareka dharmavALA ema ja kahe che ke te nirAbAdha che, nirAmaya che, niSkriya che, parama tattva che. zArIrika, mAnasika koi prakAranI vyAbAdhA na hovAthI te 'nirAbAdha' che. zArIrika dravya rogo ane krodhAdi kaSAyarUpa bhAvarogo nahi hovAthI te 'nirAmaya' che. kRtakRtya hovAthI 'niSkriya' che. janma, jarA, maraNano abhAva hovAthI AvA prakAranuM 'paramatattva' che. A pramANe asaMmoha jJAnathI nirvANa saMjJAvALuM paramatattva jaNAyA pachI buddhimAna evA paMDita puruSone tenI bhaktimAM kadApi vivAda utpanna thato nathI: kAraNake badhAya dharmavALA tattvathI to mokSatattvanI vAta ekasarakhI ja kare che. A nirvANa tattvane sarvajJa thayA bAda ja pAmI zakAya che. asarvajJa kadI tene pAmI zakatA nathI. mATe sarvajJapaNuM e teno Rju (sIdho) mArga che. sIdho mAMrgahaMmezAM eka ja hoya che. ADA avaLA, pheramAM jatA mArga aneka hoi zake che. paNa koi paNa sthaLe pahoMcavAno sIdho mArga to eka ja hoya che. mATe nirvANa tattva jo eka ja che to tene pAmavAnA sIdhA mArgarUpa sarvajJapaNuM paNa eka ja hovuM joie. A pramANe sarvajJa te eka ja che, temAM koi bheda ja nathI, e mULa vAtanI siddhi karI. have prazna e thAya che ke sarvajJa to eka ja che, eka ja abhiprAyavALA che, to pachI tenI dezanA paNa eka ja, ekasarakhI ja hovI joie. tenA badale badhAnI dezanA bhinna-bhinna hoya che, tenuM zuM kAraNa? A praznanuM samAdhAna ApatAM kahe che ke dezanA bhinna-bhinna hovAnA kAraNamAM traNa vikalpa ghaTI zake che. (1) zrotAjano e saMsArarUpI rogathI pIDAi rahyA che. e rogane naSTa karIne temanA AtmAne nIrogI banAvanAra sarvajJa mahAtmA e vaidyarUpa che. jema vaidya jevo roga hoya evI davA Ape che, tema A sarvajJa mahAtmAo paNa zrotAjanano bhAvaroga je jAtano hoya ane te je rIte dUra thAya tema hoya e rItanI temane dezanA Ape che. Ama zrotAjanonI rucinI bhinnatAne kAraNe kapila, sugata, mahAvIra AdinI dezanAmAM bhinnatA che. jema ke kapilane evA zrotA maLyA ke je kAlAMtara apAyanA bhIru hatA. kAlAMtara apAya eTale kSaNikatA. temanI ja AgaLa jo kSaNikatAno upadeza ApavAmAM Ave to temane emAM nirAzA UbhI thAya ke jo badhuM kSaNika ja che, to pachI satkAryo zA mATe karavAnAM? puNya pApa badhuM ja kSaNika che, evI nAzavaMta vastu mATe prayatna zA mATe karavo? Ama kSaNikatAthI gabharAine te satkAryo karavAnAM choDI de, evA zrotAone AzrayIne kapile nityavAdano upadeza Apyo ke bhAi! dravyathI to badhuM nitya ja che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 65 AtmA nitya che, jagata paNa nitya che, mATe satkAryo karavAM e saphaLa che. Ama paryAyanI kSaNikatAne gauNa karIne dravyanI nityatAne mukhya karIne upadeza Apyo, jethI zrotAne AtmAnI nityaMtA samajAvAthI dharmakAryamAM utsAha vadhe. have bIjA keTalAka zrotAo bhoga-sukhamAM khUba ja Asakta hoya che. temane khAipIne mojamajA karavAmAM ja rasa hoya che. te vakhate te mRtyune bhUlI jAya che. paraloka tene yAda Avato nathI. AvA zrotAjanane uddezIne sugate kSaNikatAvAdano upadeza Apyo. tene samajAvyuM ke "je bhogasAmagrImAM tuM AsthA rAkhIne beTho che e sAmagrI kAMi haMmezAM rahevAnI nathI. te badhI vIjaLInA jhabakArA jevI caMcaLa che. te nAza pAmaze pachI tuM zuM karIza? vaLI tArA mAthe ya mRtyunI talavAra laTakI rahI che. to tuM jANe kyAreya maravAnuM nathI ema naciMta thaine kema phare che? nityatAne gauNa karIne paryAyanI kSaNikatAne mukhya banAvIne tene upadeza Apyo. A sAMbhaLavAthI zrotAne bhogasAmagrI anitya ane asAra lAge, temAM Asakti ochI thAya ane AtmahitamAM tene rasa pedA thAya. Ama pote nityAnityarUpa vastunuM saMpUrNa svarUpa jANatA hovA chatAM potAne je rIte guNakArI bane e rIte, vastunA te te aMzane AgaLa karIne sarvajJa upadeza Ape che. mATe te dezanA aduSTa ja che. zrotAnI rucine anusAre upadeza ApavA pAchaLa temano eka ja uddeza che ke koi paNa rIte temanAmAM saMsAra pratyeno vairAgya jagADIne sAnubaMdha evuM bIjAdhAna karavuM che. uttaraguNanI vRddhi vaDe te sAnubaMdha bane che. (2) sarvajJanI dezanA bhinna-bhinna hovAnA kAraNano have bIjo vikalpa kahe che. graMthakAra maharSi kahe che ke sarvajJanI dezanA to eka ja prakAranI hatI paNa zrotAjanoe potapotAnI rucine anusAre temAMthI bhinna-bhinna arthaghaTana kareluM che. sarvajJanuM evuM acintya puNyasAmarthya che ke temanI dezanAthI yogya jIvone avazya lAbha thAya ja che. eTale temanI dezanA to e ja hoya che. paNa yogya zrotAo temAMthI potAnuM je rIte hita thatuM hoya e rIte nityatA anityatA Adi rUpe arthaghaTana karIne bodha letA hoya che. ekanI eka dezanA hovA chatAM saune te potapotAnuM je rIte hita thatuM hoya te rIte bhAse che. temAM paNa sarvajJanuM atizaya acittva puNyasAmarthya ja kAma kare che. temanI dezanA avaMdhya hoya che. eTale zrotA jo yogya hoya to avazya tene guNa kare ja che. jeTalI ane jevI jenI yogyatA hoya teTalo ane tevo tene guNa kare che. jemanuM tathAbhavyatva pAkyuM nathI evA ayogya jIvone e dezanA guNakArI banatI nathI. jema sUryano prakAza ghuvaDane lAbha nathI karato, tema sarvajJanI dezanA je avaMdhya eTale ke saphaLa ja kahevAya che te yogya jIvone AzrayIne samajavAnuM che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaiSTi samuccaya (3) sarvajJanI dezanA bhinna-bhinna hovAnA kAraNamAM trIjo vikalpa e che ke sarvaze dezanA eka ja ApI che. paNa temanA uttarAdhikArI evA RSimunioe dravya, kSetra, kALa, bhAvane AzrayIne dezanAbheda karyo che. arthAt AgaLa jatAM jema-jema kALa AdimAM parAvartana AvatuM gayuM tema-tema lokonI ruci Adi paNa badalAtAM gayAM. eTale pAchaLanA kapila Adi RSimunione lokonI ruci anusAra dezanAbheda karavo paDyo ane eka eka nayane AzrayIne dezanA ApavI paDI; paNa temanI e dezanAnuM mULa udgamasthAna to sarvajJanI dezanA ja che. sarvajJanI dezanAmAM badhA nayonuM nirUpaNa hatuM. temAMthI temaNe te te kALanA lokone upakAraka bane te te nayane prAdhAnya ApIne dezanA ApI. sarvajJano evo atizaya hoya che ke te sarvanayamaya syAdvAdapUrNa zailIthI dezanA Ape ane temAMthI zrotAo potAne hitakara nayane pakaDe. paNa bIjA RSimuniono evo atizaya nathI hoto eTale teo ekasAthe sarvAgI dezanA ApI zakatA nathI; paNa nayupradhAna dezanA Ape che. . A traNa kAraNe sarvajJanI dezanAmAM bheda paDe che. game te nAnI vAta hoya paNa te badhI sarva ja kahelI che. mATe chadmastha jIvoe koipaNa nayano ekAnta apalApa na karavo joIe. kAraNake teno amalApa e sarvajJanA vacanano ja apalApa che; ane te mahAna anarthane kare che. darekanayanI vAta apekSAe svIkArya bane che. jyAre te unmArgarUpa bane che tyAre ja te asvIkArya bane che. koipaNa nayanI vAta traNa rIte unmArgarUpa bane che. (1) jodvAta ekAne rajU karavAmAM AvI hoya to:-jemake AtmA ekAnta nitya che athavA to ekAtte anitya che. Ama ekAnta prarUpaNA karavI te unmArga che. (2) jo te vAta UMdhI apekSAe rajU karavAmAM AvI hoya to :- jema ke nizcayanI apekSAe AtmA zuddha che ane vyavahAranI apekSAe AtmA azuddha che. tenA badale koI UMdhI rajUAta kare ke vyavahArathI AtmA zuddha che ane nizcayathI AtmA azuddha che. Ama UMdhI apekSAe karAyelI rajUAta unmArga bane che. (3) asthAne rajU karavAmAM AvI hoya to - jemake nIcalI kakSAmAM je dharma che te ja uparanI kakSAmAM adharma banI jAya che ane je uparanI kakSAno dharma che te nIcalI kakSAmAM adharma banI jAya che. digaMbaranI aparigrahanI vAto ke sthAnakavAsInI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya mUrtipUjAnA niSedhanI vAtoe zAstranI ja vAto che ane amuka kakSAmAM maMjura paNa che; paraMtu temaNe e upalI kakSAnA munine yogya vAto nIcenI kakSAvALA jIvomAM lAgu pADIne asthAne rajU karavAthI te unmArgarUpa banI jAya che. "labdhidhArI munio mATe vasa-pAtra rahita aparigrahatAno dharmazAstramAM upadezelo che. te digaMbaroe sarvasAmAnya munionA mATe paNa lAgu pADyo' e asthAne rajUAta che. tevI ja rIte jemaNe potAnA svArtha mATe paNa hiMsAno tyAga karyo che, evA munione mATe mUrtipUjA mATe karAtI hiMsA vajarya bane che. tenA badale sthAnakavAsIoe te vAta gRhasthone lAgu pADI. e loko to potAnA svArtha mATe aneka jAtanI hiMsA karatA ja hoya che. mATe temanA mATe e unmArga che. A traNa rIte karAtI zAstranI vAto paNa unmArgamAM gaNAya che ane tenuM to khaMDana karI zakAya che. unmArga sivAyanI nayonI vAtonuM khaMDana e anarthakArI che. jema jAti aMdha mANase caMdra kadI joyo ja nathI to pachI tenuM khaMDana ke maMDana karavuM, tenA bhedanI kalpanA karavI, jemake te lAMbo che ke goLa che vagere bolavuM te nyAyanI dRSTie anucita che. te ja rIte chadmastha jIvoe je vastunuM potAne jJAna nathI e viSayamAM arthAt sarvajJA ketenI dezanAmAM bhedanI kalpanA karavI te anucita che. ahIM caMdranI upamA ApavA pAchaLa e hetu che ke AMdhaLo mANasa bIjI vastuone to sparza karIne amuka aMze jANI zake che paNa caMdrane te sparza karI zakato nathI. tethI te enA jJAnano viSaya banI zakato nathI. tevI ja rIte ahIMsarvajJanuM svarUpa e chadmasthanA jJAnanI bahAranI vastu che. sarvajJanuM mULa svarUpa eka ja che. jo mULa tattva eka ja che to pachI tenA bheda kalpavA e AMdhaLo mANasa jema caMdranA bheda kahyuM tenA jevuM khoTuM ja che. ema karavAthI sarvajJanI ja niMdA thAya che. sajjana puruSo sAmAnya mANasanI paNa niMdA karatA nathI to pachI sarvajJanAM paribhava karavo e to jIbhano cheda karavA karatAM paNa adhika duSTa che. - . sajjana puruSo mithyAdaSTinI jema kadI paNa sAmA mANasane utArI pADe tevuM niMdita vacana bolatA ja nathI. aMgata svArtha khAtara koI paNa mANasanI ke koI paNa dharmanI te niMdA karatA nathI. paNa vAstavikatAnuM nirUpaNa karavA mATe jeno jeTalo doSa oya eTalo doSa batAvavo paDe te niMdA gaNAtI nathI. sajjana mANaso haMmezAM sunizcita ja bole. tattvano khyAla rAkhIne evuM bole ke jethI sAmo mANasa dharmamAM sthira thAya. sAravat' eTale nakAmuM na bole paNa jenAthI zrotAnuM hita thAya evuM gaMbhIra arthabhareluM bole. . Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s8 yogadaSTi samuccaya ahIM ATalI vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke koi paNa vAtanI pakaDa rAkhyA vinA madhyasthabhAva keLavavo e samyaktane pAmavA mATe pUrvabhUmikAmAM khUba jarUrI che. evA mANaso che ke je viSayanuM potAne cokkasa jJAna na hoya temAM kadI paNa potAno abhiprAya pragaTa karatA nathI, paNa tethI ema nahi samajavAnuM ke teo satyane samajavAnI mahenata nathI karatA. satyane samajavA mATe te pUrepUro puruSArtha kare che ane te samajAI gayA pachI sarva sAmarthyapUrvaka tene vaLagI rahe che. have AgaLasamajAvatAM kahe che ke sarvajJa vagere atIndriya padArthono nizcaya yogInA jJAna sivAya zakya nathI. yogInuM jJAna eTale anubhavajJAna. chadmasthone te viSayanuM jJAna na hovAthI teoe e bAbatamAM koIpaNa jAtano vivAda karavo joie. kAraNake vivAda karavAthI citta kaluSita thAya che. vivAdanA badale dharmavAda karavo. temane samajavA mATe madhyasthabhAvathI paraspara je carcA karAya che tene dharmavAda kahevAmAM Ave che. dharmavAda karavAthI paraspara baMnene lAbha thAya che. koI khAsa prasaMgamAM vivAda paNa karavo paDe che. jemake jyAre sAmeno mANasa vivAda karIne tattvanuM khaMDana karavA mAMgato hoya to tenI sAme vivAdamAM UtarIne paNa tajyanI sthApanA karavI joie. koI paNa dharmamAM rahelA AtmakalyANabhUta lokottara dharmAnuSThAnonI ruci samyaktamAM joIe che. paheluM guNasthAnaka pAmavA mATe adveSa guNa joie che, to cothuM guNasthAnaka pAmavA mATe madhyasthabhAva joie che. jainazAsanane paNa kulAcArathI jeo mAne che tene Abhigrahika mithyAtva kaheluM che. kAraNake kulAcArathI tene jainanA badale bIjo dhUrma maLyo hota to te tene mAnata. jainadharmanA guNathI prerAIne te e dharma karato nathI. guNanI parIkSA karIne jyAre dharma svIkAravAmAM Ave che, tyAre te lokottara dharma bane che. guNanI parakha karyA vagara karAto dharma e laukika che. lokottara dharma karanArA jIvo ghaNA ochA maLaze. tevA jIvone tapa, tyAga, saMyama tAttvika ja gamatAM hoya che. nizcayane sAme rAkhIne teo vyavahAra dharma karatA hoya.che. anya dharmamAM laukika vAto ghaNI ja che. jayAre jainadharma e lokottara dharma che. lokottara evA jaina dharmaneya jeo laukika rIte karI rahyA che temanI prazaMsA na karAya. viSNu ke zaMkaranI pUjA karato hoya paNa jo te tAttvika vairAgya ane vivekapUrvaka karato hoya to tenuM e anuSThAna tene mokSamArgamAM AgaLa vadhArI rahyuM che mATe mArgAnusArI che. e kAraNe tenI anumodanA karAya. nizcayanaya to mAtra be ja mArga mAne che. dharma ke adharma, tattva ke atattva, guNa ke avaguNa. vacalo mArga te mAnato ja nathI. AmAM je zuddha taMttvano guNano mArga che, te Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaiSTi samuccaya dharmarUpa che, ane te mokSamArga che. tenA badale je atattvano mArga che, te adharma che, saMsArano mArga che. vyavahAranaya mokSanA ghaNA mArga mAne che. A dharma UMco che, A nIco che, ema dharmanA bhedo vyavahAranayanA mate che. tattvane samajavA mATe nahi paNa jaya-parAjayanI buddhithI karAto vivAda e cittanI kaluSitatA vadhAranAra hovAthI tyAjya che. e bAbatamAM vizeSa spaSTIkaraNa karatAM kahe che ke atIndriya padArthono saMpUrNa nizcaya anumAna ke yuktithI thaI zakato nathI. teno sAmAnya nirNaya zAstro ane yuktiothI karI zakAya che. jemake mokSatattva che tenI siddhi yuktithI karI zakAya che. paNa te sthAna kevuM che? keTaluM lAMbu-pahoLuM che? AkAra kevo che? A badhI vizeSa vAto yuktithI siddha karI zakAtI nathI. jo karI zakAtI hota to Aja sudhImAM paMDita puruSoe teno nirNaya karI ja lIdho hota. e vizeSa vAtonA koI purAvA ke hetu tIrthakaroe paNa zAstramAM ApyA nathI. mATe evI bAbatomAM zuSka tarko karavA nahi ke kadAgraha rAkhavo nahi. buddhizALI puruSoe karelAM anumAnomAM paNa bIjo mANasa doSa batAvI zake che. mATe tattvAtattva ke dharmanI bAbatamAM kadI kadAgraha na rAkhavo. daSTa, ISTa ane anubhavane saMgata thatI vAto hoya teno Agraha rAkhavo. kAraNake e sadAgraha che. kadAgrahae mithyAtva che, sadAgraha e samyakta. muktimAM javuM hoya teNe chevaTe lAyopathamika dharmo paNa choDavAnA che to pachI kadAgraha choDyA vagara kema cAlaze? mATe kadAgrahane choDIne AtmAne hitakArI hoya te utsarga mArga ke apavAda mArga hoya tene Adaravo. ekAnta cha kAya jIvanI dayAmAM paNa dharma nathI, temAM paNa anekAnta mAnavo paDe che. arthAt koI viziSTa dravya,kSetra, kALa, bhAvane AzrayIne koI viziSTa saMyogomAM hiMsA paNa dharmarUpa bane che. dvAdazAMgI vagere zAstro e to sAdhana mAtra che, bAkI atIndriya padArthonuM vizeSa jJAna to anubhavathI ja thAya che. mithyAtve AkhAya jagatamAM jIvone phasAvavA mATe traNa jALa pAtharelI che. (1) viSayanI jALa (2) kaSAyanI jALa (3) kutarkanI jALa. trIjI-cothI yogadaSTivALA mahAtmAo pahelI be jALanI bhayaMkara cuMgAlamAMthI chUTI gayA che; paraMtu trIjI kutarkanI jALamAM phasAI gayA che. A kutarkanI jALa temane samakita pAmavAmAM ADakhIlI karI rahI che. kutarkanI evI tAkAta che ke guNiyala mANasanI buddhimAM paNa bhrama utpanna karIne tene UMdhA mArge dore che. kAmarAga ane sneharAgane jItanArA mahAtmAone paNa A daSTirAga herAna karI nAkhe che ane adharmamAM dharmanI buddhi karAve che. A cothI daSTivALA mahAtmAone zrI haribhadrasUri mahArAjA upadeza ApatAM kahe che ke tame Akhoya saMsAra choDyo che, vairAgyapUrvakanuM tapa-tyAga-saMyamamaya jIvana Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 yogadaSTi samuccaya jIvI rahyA cho, to pachI have dRSTirAgamAM zA mATe phasAI rahyA cho? amAruM mAneluM ja sAcuM che e bhrama, kadAgrahane choDI do to ja tamAro karelo ATalo tyAga lekhe lAgaze ane mokSamArgamAM AgaLa vikAsa zakya banaze. mokSamArgamAM vikAsa sAdhavA mATe zuM karavuM joIe e batAvatAM kahe che ke mahApuruSoe je ucita AcArarUpa niraticAra mArga Acaryo che tenuM pAlana karavuM. te mahApuruSoe Acarelo mArga batAvatAM kahe che ke sUkSma paNa parapIDAno tyAga karavo ane yathAzakti paropakArano prayatna karavo. parizuddha paropakAra e zrata, zIla ane samAdhinuM avadhya bIja che. sUkSma paNa parapIDAno jeNe tyAga karavo hoya teNe bhagavAne batAveluM saMyamajIvana ja pALavuM paDaze ane tenA pAyAmAM bhavavirAga joize. AvA jIvo sAmA jIvono dravyaupakAra paNa bhAvaupakArane lakSyamAM rAkhIne ja kare che. temane bIjAnA duHkhane joIne jema karuNA Ave che tema tenA doSone joine paNa karuNA Ave che. durgaNIne joIne temane dveSa nathI pragaTato paNa karuNAbhAva jAge che. bhAvaupakAranA lakSyapUrvakano karAyelo dravyaupakAra ja parizuddha bane che. durgaNI pratye bahArathI kaThora vartana rAkhavuM paDatuM hoya to ya aMtaramAM tenA pratye hitabuddhi ja rAkhe to kSamA, maitrI, karuNA vagere bhAvo TakI zake che. hitabuddhi vagaranI kaThoratA e karmabaMdhanuM kAraNa bane che. have vyavahAranuM samakita lAvavuM hoya to tenA mATenA upAyo batAve che ke sUkSma evI paNa parapIDAno tyAga karavo, jIvono dravya ane bhAva upakAra karavo, mAtApitA vagere gurujano tema ja devatA, brAhmaNo, nirgaLyo, tapasvI vagere pUjanIya mahAtmAonI prayatnapUrvaka AjJApradhAna citta vaDe pUjA karavI. zikArI Adi pApI jIvo upara atyaMta karuNA karavI, kemake e bicArA jIvo potAnA karmathI ja haNAyelA che. je mANasa dharmapuruSArthamAM ThagAya che, tenA badhA ja puruSArtho nakAmA jAya che. mATe dharmapuruSArthamAM ThagAI na jaIe tenI khUba kALajI rAkhavI ghaTe. jema nAnA bALakane koI mAlanI kharIda karavA mokalatAM pahelAM tenA vaDIlo tene badhI nizAnIo ApIne mokale che ke "bhAI! mAtra uparanuM lebala vAMcIne mAla leze to tuM mAla pasaMda karavAmAM ThagAI jaIza, tethI aMdaranA mAlane barAbara samajI-vicArIne levA mATe prayatna karaje" tenA mATe zrI haribhadrasUri mahArAje ATalA vistArathI spaSTatApUrvaka badhI nizAnIo ApIne samajAvyuM ke mAtra dharmanA nAmanuM lebala vAMcIne te pasaMda na karazo, paNa tenA guNa-doSanuM pArakhuM karajo . koI paNa dharmamAM rahelo je tAttvika dharma tene ja tame pakaDajo. avAstavikatAne choDI dejo. nAmathI aMjAyA vagara sarvajJanA guNanI tapAsa karazo to Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI yogadaSTi samuccaya tame ThagAzo nahi. .. cothI daSTimAM utthAnadoSa gayo che, paNa tattvAbhAsamAMtattvanI pratItirUpa brAntidoSa paDyo che. te temane samakita pAmavAmAM vijJabhUta bane che. e bhrAnti kutarkanA kAraNe pedA thayelI che. te kutarkane choDIne bhrAntidoSanuM kevI rIte nirAkaraNa karavuM e zrI haribhadrasUri mahArAje atyaMta rocaka zailIthI samajAvyuM che. vyAsamuni, pAtaMjalaRSi, temaja gautamasvAmIe jemane pratibodha karyo te paMdaraso tApasa, temaja tAmalI tApasa, e cothI daSTimAM rahelA che. temanuM mithyAtva atyaMta maMda kakSAnuM hatuM, mahAvairAgI hatA, jJAna, dhyAna, tapa-tyAga, saMyama, Izvara-upAsanA Adi dharmAnuSThAnone zubha pariNAmapUrvaka ekacitte karatA hatA; paNa sUkSmabodha nahi hovAthI sUkSma (nAnA-nAnA) pApane oLakhI zakyA nahi. UlaTuM tene dharma mAnyo. A brAntine kAraNe samakita pAmI zakyA nahotA ane tenA kAraNe temanI mukti aTakI hatI. paMdaraso tApasane zrI gautamasvAmIno bheTo thayo, bhrAnti nIkaLI gaI ane turta ja kevaLajJAna prApta thaI gayuM. prathama guNasthAnakano sthira vikAsa ATalI kakSAno ja hoya che. sthirAdeSTi brAntidoSa dUra thatAMnI sAthe ja jIva samakita pAme che ane cothA guNasthAnakamAM Ave che. cothAthI caudamA guNasthAnakano vikAsa ahIM graMthakAra maharSie sthirAdi cAra daSTimAM gUMthI lIdho che. pAMcamI ane chaThThI dRSTimAM cothA, pAMcamA ane chaThThA guNasthAnakavALA jIvo hoya che. sAtamI daSTimAM chaThThI-sAtamA guNasthAnakavALA ane AThamImAM sAtamAthI uparanA guNasthAnakavALA jIvo hoya che. sthirAdaSTivALA jIvono heya-upAdeyano viveka haMmezAM ekadhAro eka sarakho rahe che. tenA vivekanI e sthiratAne anulakSIne tenuM sArthaka evuM 'sthirA' nAma ApyuM bodha-anAdi kALanI rAga-dveSanI graMthi bhedAyA pachI A daSTi prApta thAya che. tethI A dRSTimAM bodha ratnanI prabhA sarakho kahyo che. dIpakano prakAza jhINI-jhINI vastune batAvI zakato nathI, pavanamAM kaMpAyamAna thAya che ane vaMToLamAM bujhAI jAya che. jyAre ratnano prakAza eka sarakho sthira hoya che ane bujhAto nathI. tevI rIte A sthirAdRSTimAM heya-upAdeyano viveka sUkSma hoya che. temAM zraddhA kaMpAyamAna thatI nathI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya ane bodha apratipAtI bujhAya nahi tevo hoya che. mATe tene ratnanI prabhA sAthe sarakhAvavAmAM Avyo che. sthirAdaSTino bodha apratipAtI che, pravardhamAna che, nirapAya che. paraMparitApathI varjita che. saMtoSa ApanAra ane praNidhAna yonivALo che. graMthakAra maharSie varNavelAM tenAM A badhAM vizeSaNono ApaNe kramazaH vicAra karIe. apratipAtI :- pratipAta eTale patana. A patana AdhyAtmika vikAsamAM samajavAnuM che. sthirAdaSTivALAno bodha apratipAtI che. eTale AdhyAtmika vikAsamAM patana lAvanAra banato nathI. arthAta A bodhavALAne game evA saMkliSTa pariNAma thAya to paNa temAM viveka jAgrata hovAnA kAraNe evuM pApakarma na baMdhAya ke je tene bhAvimAM dharmamAM viSNabhUta bane. teno viveka (bodha) tene dharmamAM aMtarAya karanAra karmabaMdhathI bacAvI le che. ahIM prazna thAya ke samyaktva pAmelA jIvo cothA guNasthAnakathI paDIne pahelA guNasthAnake Ave che, to e AdhyAtmika patana e pratipAta ja che, to tame tene apratipAtI kema kaho cho? AnuM samAdhAna e che ke tenuM je A patana thAya che te pUrve mithyAtvanI hAjarImAM bAMdhelA karmanA udayathI thAya che. pahelI cAra dRSTino bodha e pratipAtavALo kahe che. aviveka hovAnA kAraNe e jIvone jo saMkliSTa pariNAma thAya to kadAca evuM karma baMdhAya paNa kharuM ke je udayamAM Ave tyAre jIvane dharmamAM aMtarAya kare ane nIce pADe. eTale sthirAdaSTivALo samyakvI jIva je nIce paDe che, te pUrve cAra dRSTi sudhInI avasthAmAM bAMdhelA dharmAtarAya karanAra karmathI paDe che; paNa vartamAnamAM samyaktanI hAjarImAM bAMdhelA koI karmathI paDato nathI. vartamAnamAM to te evuM eka paNa karma nathI bAMdhato ke je tene bhaviSyamAM udayamAM Ave tyAre dharmamAM vighna karanAra bane. apratipAta kahevA pAchaLa A Azaya rahelo che. dharmamAM vijJabhUta bananAra karma prAyaH mohanIyakarma che. tenAthI jaghanya, madhyama, utkRSTa ema traNa prakAranAM vighna Ave che. yogavizikAmAM vidhvajaya nAmanA AzayamAM te traNa prakAranAM vidgonuM varNana kareluM che. sthirAdaSTinA bodhavALo jIva kaMTaka samAna jaghanya prakAranuM vighna Ave evuM karma kadAca bAMdhe paNa kharo; paNa te karma sAmAnya koTinuM hoya che. sAmAnya puruSArthathI te dUra karI zakAya tevuM hoya che. sAdhanAmAM te sAmAnya koTinuM ja vighna lAve che. tenAthI sAdhanA sadaMtara aTakatI nathI. javara ane digboha samAna madhyama ane utkRSTa prakAranAM vighno Ave evuM karma AdRSTivALo kadApi bAMdhato Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 nathI. mATe ja tene apratiprAtI kahevAmAM Ave che. yogadRSTi samuccaya pravardhamAna :- A bodha pravardhamAna che eTale ke kramasara vadhato ja jAya che. tattvamAM tene je ruci pedA thai che te divase-divase vadhatI ja jAya che, dRDha thatI jAya che. vairAgya, viveka guNo vadhatA ja jAya che. AtmAnI malinatA ghaTatI jAya che ane nirmaLatA vadhatI jAya che. jo pUrve bAMdheluM koi avarodhaka karma ADuM na Ave to A jIva avazya AdhyAtmika sAdhanAmAM AgekUca karato karato aMte mukti pAmIne ja aTake che. A vikAsamAM koinI gati dhImI hoya to te vilaMbe mukti pAme ane koinI gati utAvaLI hoya to te zIghra mukti pAme ema bane. paNa A bodha kramasara vadhato vadhato tene UMce ja caDAve che, e nakkI che. nirapAya :- apAya eTale durbhAgyatA, apayaza, duHkha, dInatA vagere. sthirAdaSTivALAno bodha tene eTalo jAgrata rAkhe che ke tene evA saMkliSTa pariNAma thavA ja deto nathI, ke jenAthI evAM pApakarma baMdhAya, je udayamAM Ave tyAre bhaviSyamAM mahAazAtA, bhayaMkara durgati ke bhayAnaka Apatti Ave. sItA satI vagerene moTA ALa-kalaMka Adi Apatti AvI evuM karma A sthirAdaSTivALo bAMdhato nathI. zreNika ke kRSNa vagerene narakagatimAM javuM paDyuM paNa te karma temaNe mithyAtva avasthAmAM bAMdheluM che. rukimaNIe pUrvabhavamAM evuM karma bAMdhyuM ke potAnA putrano soLa soLa varSa sudhI viyoga thayo. AvAM bhayaMkara karmo sthirAdaSTivALo jIva bAMdhato nathI. sthirASTivALAne viveka saMpUrNa hovAthI te pApane pApa ja mAne che. temAM tenI AMzika paNa ruci hotI nathI. pApakAryo karatI vakhate temAM tene mithyAdaSTi jIva jevo tIvra rasa hoto nathI. A kAraNe tene pApa baMdhAya to paNa bhayaMkara koTinuM baMdhAtuM nathI. pApano sAco pazcAttApa ane AlocanA samakitI jIva ja karI zake che, mithyAdRSTi jIva karI zakato nathI; kAraNake pApano pazcAttApa karatI vakhate paNa hajI ghaNAM pApomAM tenI ruci hoya che, ghaNAM pApone te pAparUpe mAnato ja nathI. paraparitApathI varjita saMtoSa ApanAra :- sthirAiSTinA bodhavALA jIvo prAyaH karIne evI prakRtivALA hoya ke koine paritApa ke pIDA kare nahi. sahaja svabhAvathI ja te badhAne anukULa vartanArA hoya. badhAne saMtoSa ApavAno, sukha ApavAno ane hita karavAno temane svabhAva hoya che. temanI pravRtti paropakArapradhAna hoya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya mithyAdaSTijIva karatAM samyagdaSTijIva anekagaNo ane UMcA prakArano paropakAra karI zake che; kAraNake graMthibhedanA kAraNe teno bodha zuddha hoya che. te kadI kadAgraha rAkhato nathI. tattvanI bAbatamAM satyane ja svIkAravAno teno svabhAva che. asatyane kadI kadAgraha karIne pakaDI rAkhato nathI. jagatanA jIva mAtra pratye vivekapUrvakanI bhAvamaitrIthI tenuM haiyuM vAsita hoya che. vaLI gaMbhIra ane udAra cittavALo hovAthI sAmI vyaktinA bhayaMkara durguNa ke doSone joIne paNa tenA pratye tene aNagamo, sUga ke tiraskAra pedA thatAM nathI; paNa karuNA ane vAtsalyabhAva pragaTe che. vAtsalyabhAvathI te je anuzAsana Ape che te sAmo mANasa sahelAIthI jhIlI zake che. Ama zuddha bodha Adi guNonA kAraNe samakitI jIvanI paropakAranI pravRtti uttama koTinI hoya che. | sthirAdaSTivALAno bodha kevo hoya che tenI vicAraNA karatAM vacce tenI paropakAranI pravRtti kevA prakAranI che, e vicAravuM te asthAne nahi gaNAya. kAraNake zuddhabodha ja tenI pAse evI paropakAranI pravRtti karAve che. eTale zuddhabodhanuM jate eka pAsuM che. A jIvo bIjA jIvone "cAricaraka saMjIvanI acaraka cAraNa' nItithI dharma pamADe che. eka bAIno pati kAmaNamaNanA prayogathI baLada thaI gayo. e bAI vaMDa nIce tene carAvI rahI che. te samaye koI vidyAdharanA mukhathI teNe sAMbhaLyuM ke jo vaDa nIce rahelI saMjIvanI nAmanI vanaspati khavaDAvavAmAM Ave to teno pati baLadamAMthI pAcho mANasa banI jAya. te bAI saMjIvanI oLakhatI nahotI. eTale teNe vaDa nIcenI badhI ja vanaspatio carAvavA mAMDI. temAM vacce saMjIvanI tenA caravAmAM AvI gai. te khAvAthI e pAcho mANasa banI gayo. A daSTAMtano upanaya e che ke jema pelo baLada cAro carato hato paNa hajI sudhI teNe saMjIvanI khAdhI nahotI, tene bIjA cArAnI sAthe ja saMjIvanI carAvI dIdhI; tema je jIvo anya dharmanAM anuSThAna karatA hoya ane jainadharmanA tattvane na pAmyA hoya, tevA jIvone temano potAno dharma karAvatAM karAvatAM javacce tattva pamADI devuM. AdidhArmika jIvone A rIte ja dharma pamADI zakAya che. jo sIdhe sIdhuM tene potAnA dharmanAM anuSThAnone choDavAnI ane jaina dharmanAM anuSThAnone svIkAravAnI vAta karavAmAM Ave, to tenA gaLe e nahi Utare. te svIkAraze paNa nahi. tenA badale enA dharmanA ja "gItA' jevA adhyAtmathI bharelA pustakonI temaja nirdoSa anuSThAnonI vAto karIne tenA manamAM adhyAtma pratye UMDo rasa jagAvIe ane pachI dhIme rahIne UMcA adhyAtmathI bharelA jainadharmanI tene vAta karIe to tarata ja e tenA gaLe UtarI jAya che ane te sAco dharma pAmI jAya che. bIjA keTalAka jIvo jeo dharmamAM AgaLa vadhelA hoya temanI AgaLa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 yogadaSTi samuccaya sIdhesIdhI paNa jainadharmanI UMcI vAto karI zakAya. jIvonI yogyatA bhinna bhinna hovAnA kAraNe temane dharma pamADavAnA mArga paNa bhinna che. zuddha bodhanA kAraNe samakitI jIva sAmA jIvonI yogyatA barAbara samajIne tadanusAra temanI upara upakAra karI zake che. sthirAdaSTinA bodhanuM chelluM vizeSaNa che ke te praNidhAna yoni vALo hoya che. nizcayanayanuM praNidhAna ahIM sthirAdaSTimAM Ave che. vyavahAranayanuM trIjI balAdaSTimAM Ave che. praNidhAnanuM mukhya lakSaNa che "kartavyatA upayoga". arthAta mokSa ane saMvara ja upAdeya che; viSaya ane kaSAya, pudgalamAM ramaNatArUpa vibhAvadazA, e heya ja che. AtmikaguNo ja prAptavya che. temAM ja ramaNatA yogya che. AvA daDha nizcayane praNidhAna kahevAmAM Ave che. evuM praNidhAna ahIM sthirAdaSTimAM ja prApta thAya che. te pahelAM prApta thatuM nathI. sthirAdaSTivALA jIvo heya-upAdeyanI bAbatamAM ekadama ja sunizcita hoya che. kadIpaNa temAM te bhramita thatA nathI ke bhUlathApa khAtA nathI. te karmanA udayathI viSaya-kaSAyamAM pravRtti kare paNa tene heyamAnIne ja kare, jayAre pUrvanI cAra daSTivALAmAM aviveka hovAthI heya-upAdeyanI bAbatamAM te bhramita thAya che ane heyane upAdeya mAnavAnI bhUla karI bese che. lakSaNa :- A dRSTimAM apratipAtI evo nitya bodha hoya che. bhrAntidoSanuM varjana che. sUkSmabodha nAmanA guNanI prApti che. pratyAhAra nAmanuM yoganuM pAMcamuM aMga prApta thAya che. . . A sthirAdaSTinA lakSaNano have kramazaH vicAra karIe. A dRSTimAM bodha eTale tattvadarzana nitya kahyuM che. prathamanI cAra dRSTimAM tattvadarzana anitya hatuM. kAraNake temAM viveka ane aviveka mizrita hovAthI tattvadarzanamAM vadhAro-ghaTADo thayA karato hato. paraMtu sthirAdaSTimAM viveka saMpUrNa che, avivekano leza nathI, eTale tattvadarzana ekasarakhuM ja rahe che. temAM vadhAro-ghaTADo thato nathI. samyakta kSAyika hoya ke pazamika ke lAyopathamika hoya te darekamAM viveka ekasarakho ja hoya che. kSAyikamAM viveka vadhu hoya ane kSAyopathamikamAM ocho hoya evuM nathI. bheda eTalo ja che ke kSAyopathamika samyaknamAM darzanamohanIyanA udayathI aticAra lAgavAno saMbhava che. jyAre kSAyika samyaknamAM darzanasaptakano kSaya thaI gayo hovAthI ane aupazamika samyaktamAM to darzanasakano upazamano kALa ja mAtra aMtarmuhUrtano hovAthI aticAra lAgavAno saMbhava nathI. kSAyika ane aupathamikasamyaktamAM temaja niraticAra lAyopathamikasamyatvamAM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya tattvadarzana nitya hoya che. jyAre kSAyopathamika samyakta sAticAra bane che tyAre temAM tattvadarzana anitya varte che. jema koi mANasa AMkhano roga nAza pAmyA pachI barAbara sArI rIte joI zakto hoya, temAM vaLI pAcho rogano prakopa Uthalo mAre to dekhavAmAM phera paDI jAya che, tema samyakta pAmyA pachI je tattvadarzana thatuM hatuM, temAM darzana mohanIya (mithyAtva)no prakopa thavAthI aticAra lAgIne tattvadarzana jhAMkhuM paDI jAya che. A dRSTinA bodhane ratnanI prabhAnI upamA ApI che. ratna upara jo dhULa UDe to prabhA jhAMkhI paDI jAya che, tema ahIM aticArarUpI dhULa lAgatAM tattvadarzana jhAMkhuM paDI jAya che.. aticAra lAge tyAre eTalo samaya anavabodha thAya che. mithyAtvI ane samakitI jIvamAM eTalo bheda che ke mithyAtvInI jIbha bagaDelI che jyAre samakitInI jIbha cokhkhI che. tAva AdinA kAraNe jIbha bagaDI hoya temane gaLI vastukaDavI lAge, tema mithyAtvInuM jJAna vi. rIta hoya che. evuM viparIta jJAna aticAranA samayemAM paNa samakitIne hotuM nathI kAraNake tenI jIbha cokhkhI che, eTale mULathI to bodha zuddha ane sUkSma che. mAtra ekadama tIkhuM tamatamatuM maracuM khAvAthI jIbha tataDI jAya, pachI thoDA samaya sudhI te koI vastunuM jJAna karI zakatI nathI; ema aticAranA samayamAM eTalA samaya pUrato tene anavabodha thAya che. paraMtu aviveka haju Avyo nathI. mAtra vivekamAM khAmI AvI che eTaluM ja. aticAramAMthI AgaLa vadhIne jyAre anAcAra AvI jAya che, tyAre aviveka AvavAthI mithyAtva ja AvI jAya che. samakita TakatuM nathI. samakitamAM aticAra pAMca prakAre lAge che. (1) zaMkA, (2) kAMkSA, (3) vicikitsA, (4) anyadRSTi prazaMsA, (5) anyadRSTi saMstava (paricaya). (1) zaMkA :- samakitI jIve tattvanI vicAraNApUrvaka dharmane svIkArelo hoya che. eTale temAM tenI samajaNapUrvakanI pAkI daDha zraddhA hoya che. sAmAnya jIvone dharmamAM je zraddhA hoya che te oghathI hoya che, tattvanI vicAraNApUrvakanI hotI nathI. eTale tenA karatAM samakitI jIvanI zraddhA anekagaNI caDiyAtI ane lAbhadAyaka che. AvI dRDha zraddhAthI sAmAnya prasaMgomAM DagavAno saMbhava nathI; paNa jIvanamAM koI mahAna Apatti ke saMkaDAmaNano prasaMga Ave che tyAre DagI javAno saMbhava che. AtmA che. anAdikALathI tene karma coTelAM che. karmano Azrava ane baMdha karIne te saMsAramAM rakhaDI rahyo che. karmathI sarvathA chUTIne te mukta banI zake che. mukti meLavavAnA be upAya che. saMvara ane nirjarA. A nava tattvamAM temaja AtmAnA mULabhUta zuddha Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 99 ja caitanya svarUpamAM ane A badhI prarUpaNA karanAra vItarAga paramAtmAnA sarvajJapaNAmAM kadApi zaMkA jAgavI na joie. sarvajJapaNAmAM zaMkA jAgavAthI dharmano pAyo ja hacamacI jAya che, ArAdhanAnuM baLa tUTI jAya che ane yogamArgamAM prabaLa vighna UbhuM thAya che. A sivAya bIjI sAmAnya zaMkA thavAthI samakitamAM aticAra lAgato nathI. devalokamAM Ama kevI rIte haze? jyotiSacakranuM bhramaNa zAstramAM varNavyA pramANe kevI rIte saMgata thAya? caudarAjalokanuM svarUpa kevuM haze? ema mULabhUta sivAyanA viSayamAM zaMkA thavAthI athavA to tattvane samajavA mATe zaMkA karavAthI samakitamAM aticAra lAgato nathI. tenAthI yogamArgamAM vighna AvatuM nathI. A zaMkA nAmanA aticArathI bacavA mATe manamAM evo nizcaya rAkhavo ke je jinezvaradeve prarUpyuM che te ja sAcuM che, paramArtha che. chadmasthatAnA kAraNe ApaNe te samajI zakatA nathI, paNa sAcuM to te ja che. = (2) kAMkSAH- kAMkSA eTale unmArganI icchA. temAM kAraNa jIvanI bAhyadaSTi che. je jIvo moTA bhAge bAhyadRSTithI arthAt bhautika siddhi ke camatkArothI dharmanuM mUlyAMkana karatA hoya che, te jIvone kAMkSA aticAra lAgavAno sahaja rIte saMbhava che. kAraNake tevA jIvone pudgalamAM 2maNatA hoya che. bIjA dharmonA bAhya ADaMbara joine te aMjAi jAya che. paraMtu je jIvo tattvadRSTithI guNanI dRSTithI dharmanuM mUlyAMkana karatA hoya che, teo kadI bhautika siddhi ke camatkArothI aMjAtA nathI. temane kadI paNa A kAMkSA aticAra lAgavAno saMbhava nathI.. AjanI vijJAnanI siddhio joine jeo aMjAi jAya che, "te ja sarvazreSTha che, dharmamAM kAMi mAla nathI", AvuM jeo mAne che te paNa kAMkSA aticAra che. Ajano vijJAnavAda e cArvAka (nAstika)vAda ja che. te paudgalika siddhimAM rAcI rahyuM che. AtmA, dharma ke mokSane te bilakula mAnatuM ja nathI. samakitI jIve A bAbatamAM khAsa kALajI rAkhavI ke vijJAnanI siddhithI kadI AkarSAvuM ke aMjAvuM nahi. tenI prazaMsA karavI nahi. navI navI zodhakhoLothI Azcarya pAmavuM nahi. (3) vicikitsA :- vicikitsAnA be bheda che. (ka) dharmanA phaLamAM saMdeha karavo. (kha) dharma ane dharmInI niMdA karavI. (ka) dharmanA phaLamAM saMdeha karavA H- dharmakriyAnuM phaLa maLaze ke nahi? evI zaMkA Y-6 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya thAya te vicikitsA che. saMyama AdinuM pAlana karavA chatAM jayAre tenuM sAkSAta phaLa kAMI paNa upalabdha na thAya tyAre AvI zaMkA thavAno saMbhava che. prathama zaMkA aticAramAM mULabhUta tattva jIva, ajIva Adi dravyo tathA tenA guNonA viSayamAM hoya che, jyAre vicikitsAmAM e viSayaka zaMkA nathI hotI, mAtra dharmAnuSThAnanuM phaLa maLaze ke nahi eTalI ja zaMkA hoya che. A baMnemAM ATalo bheda che. 'khetI AdimAM kriyAmAM koI vakhata pAka Uge che ane koI vakhata pAka nathI Ugato, ema vikalpa jovA maLe che, evuM vicArIne phaLamAM vyabhicAra darzanathI dharmanI kriyAmAM paNa phaLane vize Avo vyabhicAra hovAnI zaMkA jAge che. .'. (kha) dharma ane dharmInI niMdA karavI e paNa vicikitsA kahevAya che. AmAM AdhyAtmika guNonI niMdAno paNa samAveza thaI jAya che. anya dharmamAM rahelA mANasamAM paNa mokSamArgane anurUpa koI nAnAmAM nAno guNa hoya to tenI paNa anumodanA ja karavI joie. niMdA na karavI joIe. praNidhAnanA lakSaNamAM je "hAnaguNaaSa' kahyo che tenuM A ja kAraNa che ke guNIno dveSa karavAthI temAM rahelA guNano dveSa thAya che. (4) anyaSTinI prazaMsAH-mithyASTimAM rahelAnA unmArganI prazaMsA na karAya. tenAmAM thoDo-ghaNo sanmArga hoya to te sanmArganI paNa, unmArganuM poSaNa na thAya e rIte prazaMsA karAya. mithyAdaSTi jIva ke jainadharmamAM paNa unmArge rahelA jIvamAM jeTalo paNa sanmArgane anusAra guNa hoya tenI vivekapUrNa sanmArganuM poSaNa thAya e rIte anumodanA karI zakAya. aucityapUrvaka anumodanA karavAthI te guNarUpa bane che, nahitara te doSarUpa bane che. (5) anyadeSTi saMstava (paricaya):- sunizcitapaNe jeo mithyAdaSTi tarIke prakhyAta che; temanA paricayathI bALajIvomAM mithyAtvanA saMskAra paDatAM vAra lAgatI nathI. mATe ja nAstikano paricaya karavAnI nA pADI che. kAraNake jeo potAnAmAM paripakva nathI ane daDha zraddhAvALA nathI teo bIjAnI vAtamAM levAI jAya che. Aje mithyAdaSTionI sobata vadhI che. chApA vagerethI paNa temano paricaya vadhyo che. tethI AjanA kALamAM dharmI vargane zraddhA TakAvavI ghaNI muzkela che. mATe aparipakva samyaktavALAe mithyASTinA paricayamAM rahevuM ja nahi. na chUTake rahevuM ja paDe to sAvadha rahevuM ke jethI potAnuM samakita malina na thAya. * Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya gItArthane mithyASTinA paricayamAM rahevAmAM aticArono saMbhava nathI. e to sva-paranA zAstrane jANIne potAnA samakitane vadhu paripakva banAve che. mATe gItArtha mATe teno niSedha nathI; paNa bALajIvoe temanuM dRSTAMta levuM nahi. mArgAnusArI jIvanavyavasthAthI yukta evAM AdhyAtmika vikAsa e ja sanmArga che. tenAthI UlaTo e unmArga che. sanmArga, sanmArganI sAmagrI ane sanmArgamAM rahelA jIvo pratyenI ruci e ja samyaktache. tattvanI rucine samyakta kahevAmAM Ave che ane tattva e sanmArganuM ja samarthana karanAra che. mATe sanmArganI rucimAM tattvanI ruci samAI jAya che. kSamA, dayA, udAratA vagere ucita sthAne karavAmAM Ave to ja te guNarUpa bane che. zAsananA pratyunIke pratye kSamA ke udAratA nathI keLavavAnI, paNa prazasta dveSabhAva keLavavAno che. rAganI jema TheSa paNa prazasta hoI zake che. uparanA pAMca aticAra saMkhyattvarUpI ratnanI prajAne jhAMkhI pADavAmAM dhULa samAna che. jhAMkhuM paDatuM hovA chatAM temAM tattvadarzana mULathI naSTa nathI thatuM, mATe A pAMcamI daSTimAM tattvadarzana nitya che ema kahyuM che. - (1) brAntidoSa-sthirAdaSTivALA jIvane viveka guNa saMpUrNapaNe pragaTyo hovAthI heya-upAdeyanA viSayamAM tene kadI bhrAnti thatI nathI. zAstranuM jJAna kadAca teNe na meLavyuM hoya chatAM paNa teno kSayopazama ja evo mArgAnusArI hoya che ke kadApi paNa te heyane upAdeya mAnavAnI ke upAdeyane heya mAnavAnI bhUla karato nathI. tattvanI bAbatamAM teno bodha eTalo cokkasa hoya che ke te kadI paNa temAM bhUlathApa khAto nathI. adharmane te adharma ja mAne che ane pApane te pApa ja samaje che. eTale tenI pApapravRtti kadI paNa anAbhogapUrvakanI hotI nathI; Abhogajanya ja hoya che. eTale ke te pApane pApa mAnIne ja pApapravRtti kare che. jyAre cothI daSTivALAmAM brAntidoSa hovAnA kAraNe tenAmAM anAbhogapUrvakanI pApapravRtti hoya che. bhrAntidoSa TaLI gayo hovAnA kAraNe sthirAdaSTivALAnuM vaMdanAdi dharmakRtya abhrAnta ja hoya che. te anukaMpAnA pAtramAM bhakti karato nathI ke bhaktinA pAtramAM anukaMpA karato nathI. pAtra, supAtra ke apAtranI vicAraNAmAM te bhUla karato nathI. (2) sUmabodha:- A dRSTimAM bodha sUkSma, UMDo, marmagrAhI hoya che. tethI ja brAntidoSanuM varjana zakya bane che. tenI daSTi sthUla nathI hotI, paNa vastunA UMDANa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 yogadRSTi samuccaya sudhI pahoMce tevI sUkSma ane marmavedhI hoya che. tenI dRSTi ratnapArakhu, sAcA jhaverI jevI hoya che. tethI dharmanI, gurunI ke dharmakriyAnI sAcI parakha te karI zake che. chedazuddhinI parIkSAmAM uttIrNa dharma ja tene phAve che. tApazuddhinI parIkSA karavAnuM jJAna kadAca zAstrAbhyAsanA abhAvanA kAraNe tenAmAM na hoya to paNa tApazuddhinuM phaLa tenAmAM hoya che. arthAta nityavAda ke kSaNikavAda AdinI samaja na hoya to paNa tenI abhimukhatA anekAntavAda tarapha ja DhaLatI hoya che. chedaparIkSAthI te jainadharma ke anyadharmanI koI paNa dharmakriyAmAM raheluM ucitapaNuM ke anucitapaNuM parakhI le che. tenI guNavardhakatA ke doSavardhatAne samajI zake che. sonI jema sonAnI parakha karI zake che, pachI te sonuM bhale game te dezanuM hoya; ema A sthirAdaSTivALo jIva dharmakriyAnI sAcI parakha karI zake che, pachI te dharmakriyA bhale game te dharmanI hoya. A dRSTivALAne saMkSepathI navatattvanA jJAnapUrvakanI ruci avazya hoya che. heyaupAdeyano, samiti-guptino saMkSepathI bodha tene avazya hoya che ane te badhAmAM tenI vivekapUrvakanI jaruci hoya che. koI anya dharmamAM rahelA naisargika samyakta pAmelA jIvane ApaNe judA-judA dharmanI kriyAo batAvIe to temAMthI samiti-guptivALI kriyAo tarapha ja tenI ruci DhaLaze. saMdhyAkriyA ane pratikramaNakriyA A be kriyA tene batAvIe to pratikramaNanI kriyA ja tene vadhu guNavardhaka lAgaze ane te tarapha ja tenI ruci DhaLaze. A ja kAraNe samyagdaSTi jIva ja zuddha AcAramArga dekhADI zake che. A dRSTivALA jIvo darzana-vaMdanAdi darzanAcAranI kriyAo abhrAntapaNe karI zake che, tenuM kAraNa A sUkSmabodha ja che. te kriyAo karatI vakhate jevA pariNAmo rAkhavAnA hoya tevA pariNAmapUrvaka ja te kriyAo teo karatA hoya che. cothI daSTimAM tattvadarzana hatuM, paNa A sUkSma bodha na hovAnA kAraNe temanuM tattvadarzana brAnta hatuM. A pAMcamI dRSTimAM graMthibheda thayo hovAnA kAraNe sUkSmabodhanI prApti thaI che; tethI abhrAnta tattvadarzana thAya che. (3) pratyAhAra - A sthirAdaSTimAM pratyAhAra nAmanuM yoganuM pAMcamuM aMga hoya che. "svaviSayAsaMprayoge svacittasvarUpAnukArI cendriyANAM pratyAhAra." pratyAhAra eTale indriyono nirodha. "svaviSaya eTale indriyonA pota-potAnA viSayo, zabda-rUpagaMdha-rasa-sparza Adi. A paudgalika viSayomAM A daSTivALAne "asuprayoga' hoya che. paNa ahIM saMprayoga zabdanA prayogathI ema batAvyuM che ke temAM temane ruci hotI nathI. arthAt viSayasukhane te heya ja mAne che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 'svacitta svarUpa'-eTale AtmAnA pariNAma svarUpa AtmasvabhAva, tene anukArI eTale tene anukULa pariNAma arthAt AtmasvabhAvamAM ramaNatA. Ama vibhAva(pudgala)mAM anAsaktabhAva ane svabhAva(AtmasvarUpa)mAM ramaNatA e pratyAhAranuM lakSaNa che. sthirAdRSTivALo jIva sahaja rIte ja indriyono mAlika hoya che, paNa gulAma hoto nathI. teno indriya ke manano upayoga pAparUpa nathI hoto, paNa pApanA nirodha rUpa ja hoya che. A dRSTivALA jIvo pApapravRtti sarvathA karatA ja nathI ema na kahI zakAya. karmanA udayanA kAraNe lobha, kAma Adine vaza thaine te pApapravRtti karatA hoya che; paNa eTaluM cokkasa ke temAM temanI aMzamAtra paNa ruci hotI nathI. temane sakheda pApapravRtti hoya che. tethIja temanI pApapravRttine saMvegasAra kahI che. te karmajanya ja hoya che. 31 prathamanI cAra dRSTimAM ajJAnathI thayela pApapravRttimAM, pApanI ruci pUrvakanI pApapravRtti hoya che ane pAMcamI sthirAdaSTimAM pApanI ruci vagara kevala abhilASAthI thayela karmajanya pApapravRtti hoya che. arthAt vivekayukta vagara rucithI khedapUrvakanI ane karmanA viziSTa udayathI te thAya che. tema ja chaThThI kAntAdRSTimAM karmajanya pApapravRttimAM abhilASA ke ruci hotI nathI., jagatanA jIvo jema azAtAvedanIya, bhogAMtarAya, lAbhAMtarAya Adi karmonI sAme laDatAM hoya che, roga-daridratA, duHkha Adi aniSTo na Ave te mATe teo satata prayatna karatA hoya che; chatAM karma baLavAna hoya to e aniSTo temane bhogavavAM paDe che; ema A sthirAdaSTivALA jIvo satata mohanIyakarmanI sAme laDatA ja hoya che. tenI sAthe temane saMgharSa satata cAlu ja hoya che. chatAM karma prabaLa hoya to mohano udaya temane paravaza banAve che. lobha Adi tenI pAse pApapravRtti karAve che; chatAM pelA jIvone jema roga AdimAM ruci nathI, kheda ja che, tema A jIvone A badhI pApapravRttimAM ruci nathI, kheda ja hoya che. 'tamalohagolakapadanyAsa tulya' arthAt tapAvelA loDhAnA goLA upara paga mUkavo paDe to mANasa je rIte mUke (mUkIne tarata ja upADI le) e rIte A jIvo pApanI pravRtti arucithI ja karatA hoya che. A sAcuM che, sAruM che, karavA jevuM che, ema mAnavuM te ruci kahevAya che. samakitI jIvone karmanA udayanA kAraNe pApapravRttino abhilASa thAya, dA.ta. paisA kamAvAnuM mana thAya paNa tene kadI te sAruM-karavA jevuM mAne nahi. temAM temanI ruci na hoya. sUkSmabodha, bhrAntidoSanuM varjana ane pratyAhAra e traNeya aMgo ekabIjAnAM kAraNa ane pUraka che. jemake sUkSmabodha hoya eTale bhrAnti na hoya ane pratyAhAra hoya.e Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya ja rIte brAnti na hoya tyAM sUkSmabodha ane pratyAhAra hoya ja. (gA. 154):- A dRSTivALA jIvono vairAgya javalaMta hoya che. saMsAranI badhI ja ceSTA temane asuMdara lAge che. cakravartInI saMsAranI ceSTA paNa temane nAnuM bALaka dhULamAM krIDA kare (retInAM ghara banAve) tenA jevI ja lAge che. e retInAM ghara jema nAzavaMta che, pavanano jhapATo lAgatAM ja bhAMgI javAnAM che, tema cakravartInI cha khaMDanI Rddhi paNa eTalI ja asthira-nAzavaMta che. dhULamAM krIDA karavAthI bALakanuM zarIra, kapaDAM vagere dhULathI malina thAya che, tema saMsAranI ceSTAthI AtmA, kamarajathI malina thAya che. retInAM ghara banAvavAmAM bALakane AnaMda Ave che kAraNake te ajJAna che. samaju ane moTo banyA pachI tene temAM AnaMda nathI Avato. ema. saMsAranI ceSTAmAM jagatanA lokone je AnaMda Ave che temAM temanI ajJAnatA ane mUrkhAI ja kAraNa che. sthirAdaSTivALA jIvone graMthibhedathI thayela sUkSmabodhanA kAraNe temAM bheMza paNa AnaMda Avato nathI. A pahelAMnI cothI daSTimAM paNa vairAgya hato ja. paNa ajJAnatAnA kAraNe saMsAranI koI ceSTA temane sArI paNa lAgatI hatI. jyAre A dRSTivALAne to cakravartI ane devendronAM sAMsArika sukhovALI pravRtti paNa bALakanI dhUlikrIDAnI pravRtti samAna lAge che. . (gA. 156):- temane zrutajJAna samyagU pariNata thayuM hovAthI vairAgyanI sAthesAthe temano viveka paNa javalaMta che. te aMtarmukhI banyA che tethI paugalika padArthone te tattvadRSTithI ja mUlave che. jagatanA padArthone joine bAhyadRSTivALA jIvo aMjAI jAya che tyAre A sthirAdaSTivALA jIvone tattvadaSTithI te badhA padArtho jhAMjhavAnA jaLa jevA, AkAzamAM thatA gaMdharvanagara jevA athavA to svapranI sadaza asAra lAge che. bAhya jagata pratyenI temanI saMpUrNa AsthA tUTI gaI hoya che. te mAne che ke jagatamAM sarvazreSTha tattva hoya to te eka Atmatattva ja che. (gA. 157)-jJAnamaya (jyotirmaya) amUrta hovAthI ekamAtra Atmatattva ja roga ane pIDArahita che. te sivAyanuM badhuM ja upAdhimaya ane nakAmuM che. padUgalamAM pravRtti e parabhAva che. parabhAva te AtmAnI vItarAgatA ane upazamasukha rokanAra che ema te jANe che. samyagdaSTine pudgalanI asara hotI nathI ema nahi, karmanA udaye tene ya pudgalanI asara hoya che, paNa tene te barAbara oLakhe che ke A mAro parabhAva che, mArA AtmAne ahitakara che. nizcaya ane vyavahAra zabdarUpe teNe kadAca na sAMbhaLyA hoya chatAM pariNatirUpe tene tenuM jJAna avazya hoya che. tene Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 yogadaSTi samuccaya AtmA ane karmanuM bhedajJAna hoya che. eTale nizcayathI te AtmAne zuddha, buddha ane mukta jamAne che. AtmA AtmAnA svabhAvamAM rahe che ane pudgala pudgalanA svabhAvamAM rahe che ema te nizcita rIte samaje che. jema kamaLAno roga thayo hoya to mANasane badhI vastu pILI ja dekhAya che, paNa tene aMdaranI samajaNa che ke kamaLAnA kAraNe mane A badhuM pILuM dekhAya che, bAkI badhuM dhoLuM ja che. tema AtmA ane karma judAM hovA chatAM jIvane mithyAtvano roga lAgu paDe che, tenA saMskArathI AtmA karmathI baMdhAI gayo che ema lAge che; paNa A khoTo bhrama che ema aMdaranI samajaNa samakitIne hoya che. kAraNake jyAre A bhrama TaLe che tyAre ja nizcayanayanuM samyakta prApta thAya che ane mAruM zuM? pAraku zuM? tenI sAcI samaja Ave che. samaja AvyA pachI ja AgaLa jatAM te AcaraNamAM Ave che. (gA. 158):- sthirAdaSTimAM nizcayanI AvI samajaNa che paNa tenuM AlaMbana nathI. tenuM AlaMbana asaMgaanuSThAnamAM Ave che. samajaNa hovAnA kAraNe temanI pravRtti pratyAhAra-pradhAna hoya che. AthI ja dharmamAM bAdhA kare, mokSamArgamAM vighna UbhAM kare evAM karma teo bAMdhatA nathI. | (gA. 159):- sthirAdaSTivALA jIvone saMsAranAM bhogasukho e "pApasakhA' lAge che. kAraNa jIvahiMsA Adi aDhAre pApasthAnaka sevyA vagara saMsAranAM eka paNa bhogasukha maLatAM nathI. Ama je bhogasukho pApanI pravRtti sAthe saMkaLAyelAM che te upAdeya kevI rIte bane? A jIvone te heya ja lAge che. jema anyAya, anItithI meLavelI lakSmI te alakSmIne kheMcI lAvanArI che, aneka Apatti ane bhayanA jokhamavALI che; tethI paMDita puruSo evI lakSmIthI AnaMda pAmatA nathI, paNa tene heya ja gaNe che; e ja rIte pApasakhA' bhogo A jIvone AnaMda ApI zakatA nathI. evA bhoga bhogavavA paDe to paNa aMtarathI teo vimukha ja hoya che. saMsAranA bhogo puNyathI ja maLe che ane puNya dharma karavAthI ja baMdhAya che. to pachI saheje prazna thAya ke dharmathI maLatA bhogone kharAba kema kahevAya? A praznanuM samAdhAna meLavavA mATe puNya-pApanA baMdha-anubaMdha temaja dharmaviSayaka philosophI samajavI joIe. dharma be prakArano che: (1) atAttvika ane (2) tAttvika (1) praNidhAnAdi bhAvadharmathI zUnya dharma e atAvika che. tenAthI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. enAthI maLatA bhogo pApano baMdha karAvIne saMsAramAM rakhaDAve che. A to sarvathA heya ja che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 yogadaSTi samuccaya (2) praNidhAnAdi bhAvadharmathI yukta dharma tAttvika che. tevA tAttvika dharmathI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. te puNya be prakAranuM hoya che (a) niravadhapuNya (ba) sAvadhapuNya. (a) niravadha puNyAnubaMdhI puNya :- A puNya uttama prakAranI dharmasAmagrIne prApta karAve che. tIrthakarapaNAnI Rddhi temaja jaMbUsvAmI, vajasvAmI jevA koi mahAna AcArya AdinI dharmaprabhAvaka zakti ke jemAM saubhAgya, amogha dezanAzakti, tapazakti Adi prabhAvaka guNonA kAraNe prabhAvita thaine aneka jIvo dharmamArgamAM joDAya che; A badhuM niravaghe puNya che. pote dharma karavo hoya ke bIjAne dharma pamADavo hoya tenA mATe ghaNI ghaNI puNyaprakRtionA udayanI jarUra paDe che. dharmanA marmane samajI zakAya evI buddhinI paTutA, mArgAnusArI kSayopazama, Agamano abhiniveza, dharmamayacitta, AvI AvI dharmasAmagrInI dharma karavA mATe ghaNI AvazyakatA hoya che. te dharmasAmagrIne meLavI ApanAra puNya niravadya puNya che. A niravadya puNya zuddha dharma karavAthI baMdhAya che. viveka ane tAttvika vairAgyathI karAyelo dharma e zuddha dharma che. saMsAra ane saMsAranAM sAdhanomAM heyabuddhi ane mokSa ne mokSanAM sAdhanomAM upAdeyabuddhi e viveka che. (ba) sAvadha puNyAnubaMdhI puNya:- puNyAnubaMdhI puNyano A bIjo bheda che. te paNa tAttvika dharmathI ja baMdhAya che. te devalokanAM ane manuSyanAM UMcA prakAranAM bhogasukho prApta karAve che. tethI teTalo kALa tene aviratijanyapramAdanuM sevana karavuM paDe che. tIrthakaranA jIvone chellA bhavamAM varSo sudhI gRhasthapaNAmAM rAkhanAra A sAvadya puSya ja che. A sAvadya puNya paNa puNyAnubaMdhI che. eTale samakita guNane te bAdha nathI karatuM. tenI hAjarImAM samakita prApta karI zakAya che, TakAvI zakAya che; paNa te cAritrano bAdha kare che, jIvane aviratimAM rAkhe che. mATe nizcayanaya tene heya gaNe che. jyAre vyavahAranaya amuka kakSA sudhI tene upAdeya gaNe che. pachI pAchaLathI UMcI kakSAmAM caDhelA jIvo mATe te heya bane che ema mAne che. | tIrthakaranA jIvone niravagha puNya udayamAM hoya che tyAre svarUpa hiMsA hoya che. gRhasthapaNAmAM temane aviratinA kAraNe hetu hiMsA hoya che. sAvadya puNyathI maLatAM bhogasukhone joIne samyagdaSTijIvone AnaMda nathI thato. AthI tIrthakara vagere mahApuruSonAM caritro sAMbhaLe tyAre temanI gRhasthapaNAnI Rddhi Adi sAMbhaLIne temane harSa nathI thato paNa temanI apUrvakoTinI sAdhanA, dharmaprabhAvakatA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 yogadaSTi samuccaya Adi sAMbhaLIne temane-harSa thAya che. tIrthakara AdinA gRhasthavAsanA bhogasukhone anarthadAyaka kahyAM che, te mAtra temane eTalo samaya aviratijanya pramAdamAM rokI rAkhe che e eka ja apekSAe kahyuM che. bAkI e bhogasukhothI temane AtmasAdhanAmAM bIjo koI anartha thato nathI; kAraNa ke te bhogasukho temaNe puNyano anubaMdha pADanAra tAttvika dharmathI meLavyAM che. ane tAttvika dharmate zuddha dharmane kheMcI lAvanAro che. eTale tenAthI mokSamArgamAM vighna AvatuM nathI; mAtra vilaMba ja thAya che. pApAnubaMdhI puNyathI maLatA bhogo sarvathA heya ja che. kAraNake te saMsAramAM rakhaDAvanAra che. caMdananA lAkaDAthI pragaTelo agni paNa mANasane prAyaH bALe ja che. prAya eTalA mATe lakhyuM ke jo caMdrakAMta maNi vagerenuM sAMnidhya hoya to na bALe. puNyAnubaMdhI puNyavALAne bhogo saMsAramAM rakhaDAvanAra nathI thatA tenuM kAraNa A caMdrakAMta maNi jevo viveka jAgrata hoya che; jyAre pApAnubaMdhI puNyavALA jIva pAse Avo caMdrakAMta maNirUpa viveka hoto nathI, tethI tene bhogasukho bALe che, arthAt saMsAramAM rakhaDAve che. guNasthAnakanI bahAranA jIvo puNya bAMdhe to pApAnubaMdhI ja bAMdhe che. samati pAmyA pachI puNyAnubaMdhI puNya ja baMdhAya che. temAM lagabhaga to niravadya puNya ja baMdhAya che. chatAM pUrvanA nikAcitakarmanA udayanA kAraNe te sAvadyapuNyano alpamAtrAmAM baMdha kare che. te baMdha paNa nikAcita nathI karato paraMtu anikAcita ja kare che. samakitI jIva bhogo bhogavatI vakhate aviratinA kAraNe pApa bAMdhato hoya chatAM teno cirUpa pariNAma tyAgano hovAthI tene anubaMdha viratino paDe che. te kadI nikAcita pApa ke nikAcita sAvadya puNya bAMdhato nathI. ghaNA tIrthakaro dA.ta. zrI RSabhadeva bhagavAna jevAne aviratipaNAmAM 83lAkha pUrvavarSa sudhI rahevuM paDyuM; e cAritramohanIyanInikAcanA, temaNe samakti pAmyA pahelAMnI avasthAmAM karelI hoya che. jo nikAcanA na thaI hoya to sAvadya puNyane niravagha puNyamAM palaTAvI zakAya che. cAritramohanIya nikAcita karyuM hoya to aviratino udaya thavAne kAraNe mokSamArgamAM vilaMba thAya che. paNa jo mithyAtvamohanIya nikAcita karyuM hoya to te jIvanuM avazya patana ja thAya che. puNyanA bhedone sonAnA ane mATInA sAjA ane phUTelA ghaDAnI upamA ApavAmAM Ave che. sthirAdaSTivALA jIvone niravadyapuNyano udaya e sAjA sonAnA ghaDA jevo che. kAraNake te puNyAnubaMdhI puNya virAga ane viveka Adi zuddhabhAvathI yukta tAttvika dharmathI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 6 baMdhAyuM che; je udayamAM AvIne paNa e jIva pAse tAttvika dharma ja karAve che. AtmAnA vikAsane te bAdhaka banatuM nathI, tema vikAsanI gatine paNa rokatuM nathI. A jIvone sAvadha puNyano udaya e phUTelA sonAnA ghaDA jevo che. e ghaDo phUTelo hoya tethI te pANI Adi vastune bharavAnA upayogamAM lai zakato nathI paNa sonAnI kiMmata to eTalI ne eTalI ja thavAnI che. mAtra temAMthI bIjo ghaDo ke dAgIno banAvavAmAM ghATa ghaDAmaNa navI kharcavI paDe che eTaluM ja nukasAna che. jo ke e navo banAvelo dAgIno ke ghaDo, jUnA ghaDA karatAM vadhu caka-caka thatA hoya che; evuM ja A jIvone bane che. A jIvo devalokanAM ke manuSyanAM UMcAM sukho bhogavatA hoya tyAre sAvadhapuNyanA kAraNe eTalo vakhata temane aviratimAM rahevuM paDe che; paraMtu sonAnA sadeza vairAgya ane viveka jAgrata ja rahe che. je temane bhogamAM tIvra Asakti thavA detA nathI, eTale pApano anubaMdha paDavA detA nathI. vaLI aviratinuM A sAvadya nikAcita puNya bhogavAi jAya che ke turta ja pelA cakacakatA navA ghaDA (ke dAgInA)nI jema te pahelAM karatAM paNa vadhu guNono vikAsa sAdhavAmAM AgaLa vadhe che. mULa sonA sadaMza puNyano anubaMdha paDelo hovAthI A sAvadya puNya temane eTalo samaya AtmavikAsamAM mAtra zIghra gatine rokanAra banyuM eTaluM ja. pApanubaMdhI puNyane mATInA ghaDAnI upamA ApavAmAM Ave che. te ghaDo sAjo hoya tyAre cAra-cha rUpiyAnI mAmUlI kiMmata Upaje paNa phUTyA pachI taddana nakAmo; ema audayika bhAvanA zubha pariNAmathI baMdhAyela pApanubaMdhIpuNyathI mAmUlI tuccha zArIrika sukho thoDA samaya mATe maLe che. e bhogo bhogavAi jAya, puNyano mATIno ghaDo phUTI jAya pachI tenI kazI ja kiMmata hotI nathI. pachI to duHkhanI paraMparA ja cAlu thai jAya che. '160'mA zlokamAM bhoganuM phaLa varNavyA bAda '161'mA zlokamAM bhoganuM svarUpa varNave che. ghaNA lokonuM evuM mAnavuM che ke indriyonI vAsanA bhogathI ja tRpta thAya che. te vAsanAne jo bhogathI zAMta karavAmAM na Ave to te vadhAre atRptine janmAve che, anarthane pedA kare che. to pachI puNyathI maLelA bhogone bhogavavAmAM zuM vAMdho che? zrI graMthakAra maharSi A zlokamAM A praznanuM ghaNuM suMdara samAdhAna Ape che ke saMsAranAM bhogasukho e duHkhamUlaka, duHkharUpa ane duHkhaphalaka che. e sukhane bhogavatAM pahelAM atRptinuM duHkha veThavuM paDe che. jemanAM zarIra, indriya ke manane atRpti nathI evA jIvane saMsAranA viSayo sukhakara lAgatA nathI. jemaNe atRptinuM du:kha veThyuM hoya evA jIvane bhogasAmagrI maLatAM e atRpti dUra thavAno bhrama thAya che ane kSaNavAra sukhano Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 yogadRSTi samuccaya AbhAsa thAya che. te sukha vAstavika nathI mAtra AbhAsarUpa ja che; kAraNake tenAthI atRpti mULamAMthI nAza nathI pAmatI. je tRSNA gai che, zAMta thai che te tenAthI baLavattara bIjI tRSNAne mUkatI gai hoya che. jema eka khabhA upara mUkelo vajanano bhAra bIjA khabhA upara pheravavAmAM Ave tyAre khabhAne haLavAzano anubhava thAya che; paNa bIjo khabho to bhAre ja thAya che. eTale vAstavika rIte jIva uparathI vajanano boja ocho nathI thato; mAtra khabhAnI ja pherabadalI thAya che. evI ja rIte bhoga bhogavavAthI eka icchAnI zAMti thatI dekhAtI hovA chatAM bIjI icchA enAthI paNa prabaLa UbhI thatI hovAthI jIvanuM atRptinuM duHkha mULamAMthI dUra thatuM nathI; mAtra pherabadalo ja thAya che. je bhoga bhogavAya che, tenI asara mana upara paDe che. koi paNa bhoganI pravRtti jo upayogapUrvaka karavAmAM Ave to AtmA upara bhoganA saMskAra paDatA jAya che. te saMskAra dRDha thatAM thatAM te vAsanA ane saMjJArUpa bane che. je khAvAnA saMskAra rUDha thAya che te AhArasaMzArUpa bane che. rUpAdi jovAnA ke sparza AdinA saMskAra rUDha thai jAya to maithunasaMjJArUpa bane che. jIvanA sarva duHkhonuM mULa kAraNa A saMjJAo ja che. indriyonI vAsanA bhogathI ma nathI thatI, paraMtu vadhAre bleke che ane jIva atyaMta duHkhI thAya che. AthI ja bhogane svarUpathI duHkharUpa ja gaNavAmAM Ave che. Ama saMsAramAM puNya-pApa ane sukha-duHkhanuM cakra cAlyA ja kare che. amuka amuka puNyaprakRtio ane pApaprakRtio sAthe baMdhAtI hoya che. dazamA guNasthAnaka sudhI dhruvabaMdhInI pApaprakRtiono baMdha cAlu ja che, eTale tyAM paNa puNyabaMdhanI sAthe pApabaMdha cAlu ja che. eTaluM kharuM ke uparanA guNasthAnakomAM puNyaprakRtio joradAra baMdhAya che ane pApaprakRtio taddana nabaLI ane khUba ja alpa pramANamAM baMdhAya che; jyAre nIcenA guNasthAnakomAM pApaprakRtio joradAra, ghaNA pramANamAM baMdhAya che ane puNyaprakRtio taddana nabaLI ane alpa pramANamAM baMdhAya che. narakagati prAyogya pApabaMdhanI sAthe paMcendriya jAti, vaikriyazarIranAmakarma vagere puNyabaMdha thato hoya che. e batAve che ke ekalI pApaprakRtio kadApi baMdhAtI nathI. vaLI eka vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke UMcA prakAranuM pApa bAMdhavAmAM ke UMcA prakAranuM pApa bhogavavA mATe udayamAM UMcA prakAranI puNya prakRtionI jarUra paDe che. buddhizALI sattAdhIza samartha mANasa, jevuM bhayaMkara pApa bAMdhI zake che evuM mUrkha ke nirbaLa mANasa bAMdhI zakato nathI. narakagati prAyogya pApa ekendriya jIvo bAMdhI zakatA nathI, paMceMdriya jIvo ja bAMdhI zake che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 88 e ja rIte pApanA udayarUpa utkaTa duHkhane vecavA mATe sAthe puNyaprakRtionA udayanI jarUra paDe che. pApanA udayanuM kArya jIvane duHkha ApavAnuM che. te duHkhone anubhavavA mATe buddhi, lAgaNI, saMvedana zakti tIvra joie che. e badhuM puNyanA udayathI maLe che. nigodanuM duHkha narakanA duHkha karatAM ghaNuM vadhAre che ema kahevAya che; paraMtu e jIvone saMvedana zakti (ekeMdriya hovAnA kAraNe) ghaNI ja alpa hoya che. A kAraNe temane mAtra avyaktaduHkha ja hoyache, vyaktaduHkha hotuM nathI. nArakIne to pAMca indriyo, mana, avadhi ke virbhAgajJAna, jAtismaraNajJAna, A badhI zaktio hovAnA kAraNe tene duHkhanuM bhAna vyakti hoya che. te ghaNI ribAmaNa bhogave che. A apekSAMnigoda karatAM nArakInuM duHkha vadhI jAya che. Ama pApane bAMdhavA ke bhogavavA mATe je zaktionI jarUra che te puNyanA udayathI maLatI hovAthI evA prakArano puNyano udaya tyAre Avazyaka hoya che.' saMsAranuM sukha karmanA udayajanya che. karmano udaya pApa-puNyarUpe haMmezAM mizrita hoya che. eTale saMsAranuM sukha haMmezAM duHkhathI mizrita hoya che. sukha ghaNuM hoya tyAre tenI sAthe alpa pramANamAM raheluM duHkha najaramAM nathI AvatuM ane duHkha ghaNuM hoya tyAre tenI sAthe alpa pramANamAM raheluM sukha najaramAM nathI AvatuM. jabbara puNyazALI vyaktine paNa ati alpa aMzamAM pApano udaya sAthe cAlu ja hoya che. bhAvatIrthakarane ekalo puNyano udaya nathI hoto. temane bhUkha-tRSA Adi lAge che, te azAtAno udaya ja che ne? vaLI keTalAka tIrthakarone zyAmavarNa hoya che, te paNa azubhaprakRtino ja udaya hoya che; paraMtu teozrIne UMcA prakAranI bIjI aneka puNyaprakRtiono udaya hoya che, tethI A azubhaprakRtio azubharUpe rahetI nathI, chatAM kahevAya to azubha ja. jema eka ghaDAmAM lImaDAno rasa alpa samaya mATe bharyo hoya, tene nitArIne evI rIte ekadama khAlI karI dIdho hoya ke temAM teno aMzamAtra paNa na rahe; pachI temAM zeraDIno rasa bharavAmAM Ave to tene bhale kaDavAzano spaSTa khyAla na Ave paNa sArA ghaDAmAM bharelA zeraDInA rasa karatAM A rasanI mIThAza avazya UtaratI kakSAnI rahevAnI. paTu jillAvALo, svAdanipuNa mANasa tene parakhI kADhaze. Ama puNyanA joradAra udaya vacce nabaLI pApaprakRtiono bhale spaSTa khyAla na Avato hoya chatAM tenI alpatama aMzamAM asara rahe ja che. AvI ja rIte joradAra pApaprakRtionA udaya vacce nabaLI puNyaprakRtionA udaya vize samajavAnuM che. nArakInA jIvane koI vakhata alpa zAtAno udaya AvI jAya to paNa bhayaMkara azAtAnA udaya vacce teno spaSTa anubhava thaI zakato nathI. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya puNya-pApanA baMdha-udaya aMgenI A thoDI prAsaMgika vAta karI. have ApaNe mULa vAtanuM anusaMdhAna karIe. pAMcamIdaSTinA varNanamAM aMte traNa &oka ApyA che te zrI pAtaMjalaRSinA che. temAM traNa kakSAnA yogIonA guNonuM varNana karavA dvArA yoganI traNa bhUmikAnAM cihnonuM zrI pAtaMjalaRSie AbehUba varNana karyuM che. temAM pahelo zloka prAthamika yogI evA pAMcamI sthirAdaSTivALAne lagato che. tenuM varNana have karIzuM. bIjo zloka e AdhyAtmika yogI chaThThI kAMtAdaSTivALAne lagato che ane trIjo zloka e yogasiddha jIvo sAtamI prabhASTi ane AThamI parAdaSTivALA yogIone lagato che. tenuM varNana anukrame chaThThI ane sAtamI dRSTimAM karIzuM. zrI pAtaMjalaRSi kahe che ke alaulyatA, Arogya, aniSpharatA, zubhagaMdha, mUtra ane viSTAnuM alpatva, kAnti, prasAda ane svaranI saumyatA A yoganI prathama bhUmikAnuM zila che. alolatA -saMsAranA viSayone vize anAsaktapaNuM, indriyono sahaja nirodha, tene alolatA kahevAmAM Ave che. - guNo kRtrima ane akRtrima ema be prakAranA hoya che. karmanI maMdatAnA kAraNe je guNa pragaTe che te audayika bhAvanA kahevAya che. te guNo kRtrima hoya che. kAraNake doSanuM bIja mithyAtva hajI paDeluM che. eTale bhaviSyamAM A guNono nAza thaine pharI pAcho doSono udbhava thavAno ja che. uparathI roga dabAvI dIdho hoya, mULamAMthI roga nAzana pAmyo hoya, roganuM bIja hajI aMdara paDeluM hoya, evA mANasane sAcA arthamAM nIrogI na kahI zakAya; kAraNake pharI roga Uthalo mAravAno ja che. guNasthAnakanI bahAranA jIvone A kRtrima audayika bhAvanA guNo hoya che. A jIvomAM alolatA guNa hoya to ya temane yoga kahevAmAM AvatA nathI. karmano kSayopazama thavAthI je guNo pragaTe che te guNo kSAyopathamika bhAvanA kahevAya che. te ja sAcA - akRtrima guNo che. temAM vyavahAranaya evuM mAne che ke pahelAM darzanamohanIyano kSayopazama thAya che, tyAra bAda jJAnAvaraNIyAdi bIjA ghAtakarmano layopazama thAya. nizcayanaya mAne che ke cAre ghAtakarmano kSayopazama eka sAthe ja thAya che. samakitI jIvane AvA kSAyopathamika bhAvanA akRtrima guNo hoya che. kAraNake tene mithyAtvano kSayopazama thayelo che. mATe samakitI jIvane ja yogIpuruSa kahevAmAM Ave che ane yogamArganI zaruAta cothA guNasthAnakathI gaNavAmAM Ave che. pahelA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya guNasthAnake kSayopazama thayo nathI. mAtra karmanI maMdatA che. paNa temanI maMdatA kSayopazamabhAvane anurUpa maMdatA che. eTale guNasthAnakanI bahAranA jIvonI maMdatA karatAM e bhinna che. upacArathI tyAM yogamArganI prApti kahI zakAya. mithyAtvanA be ThANIyA utkRSTa rasavALAM adhyavasAya sthAnomAMnA nIcalAM adhyavasAya sthAno udayamAM hoya tyAre apunabaMdhakAdi avasthAvALuM prathama guNasthAnaka prApta thAya che. (mithyAtvanA ja beThANIyAnA jaghanya ane madhyama rasavALAM adhyavasAya sthAno jyAre udayamAM hoya tyAre samakita prApta thAya che. tenA guNonI zAstramAM kiMmata AMkavAmAM AvI che.) samaktiI jIvo badhA ja anAsakta bhogI hoya che. kaDavA lImaDAne jema mANasa mana vinA khAya che tema samakitI jIva bhogamAM mana vagaranI pravRtti kare che. mithyAtva, jIvane anAbhogathI, dharmanI buddhithI, rAcI-mAcIne pApa karAve che; te pApane pApa tarIke oLakhavA nathI detuM. samakitI jIvane pApanI pApa tarIke oLakha thaI gaI che, eTale kadI anAbhogathI ke dharmanI buddhithI ke rAcI-mAcIne pApa karato nathI. karavuM paDe che mATe te pApa kare che. AthI te viSayano bhogavaTo karato hoya chatAM tenAmAM tAttvika alolatA guNa rahelo che. * * Arogya:- alolatA e AMtarika guNa che, jyAre Arogya e bAhyaguNa che. yoganA prabhAvathI maLelA ArogyanI ahIM vAta che. bAkI puNyaprakRtinA udayathI mithyAdaSTi jIvane paNa Arogya hoya che. . samakitI jIvane yoganA prabhAvathI Arogya sulabha hoya che. viSayomAM anAsakti hovAne kAraNe temanuM mana svastha hoya che. mananI asara ghaNuM karIne zarIra upara paDe che. vaLI temanI jIvanapaddhati aNaghaDa nahi paNa saMyamapUrvakanI hoya che. temanAmAM kupaththasevana hotuM nathI. temanuM citta dharmamAM premavALuM hoya che ane dharmanuM tAtkAlika phaLa mAnasika sukha-zAMti ja che. A kAraNathI samakitI jIvonuM mana ane zarIra baMne svastha hoya che. samakitIne jo Arogya sulabha che to ghaNA samakitIne rogI avasthA jovAmAM Ave che tenuM zuM kAraNa? AnA javAbamAM vartamAnakAlIna jIvo mATe ema kahI zakAya ke vartamAna jIvanapaddhati ja temanA Arogyane bagADe che. hAlamAM khorAka-pANI, raheNIkaraNI, havA vagere evAM dUSita che ke game evA saMyamI jIvonuM paNa Arogya naSTa thaI jAya. pUrvamunio mATe ema kahI zakAya ke koIne nikAcita-azAtAno udaya hoya to Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 yogadRSTi samuccaya paNa roga Ave athavA to pUrvanA mahAmunionuM lakSya eSaNIya nirdoSa gocarI tarapha ja rahetuM, pathya ke kupathya je nirdoSa maLe te ja teo vAparatA. temAM kupaththanA sevanathI temanuM Arogya bagaDe e svAbhAvika che. bAkI temanuM mana to svastha ja hatuM, zarIrane Arogyaprada ja hatuM. mana ke indriyanA asaMyamathI kadI temane roga Avato nahi. yogamArgane nahi pAmelA jIvone viSayAsakti ane kaSAyanA Avezane kAraNe Arogya bagaDe che, e rIte lolatA-asaMyamAdinA kAraNe yogI jIvonuM Arogya kadI naSTa thatuM nathI. ' aniSpharatA:-yogI jIvo sahaja rIte ja komaLa hRdayavALA hoya che. samakitanA zama-nirveda Adi pAMca lakSaNomAMnuM eka lakSaNa Astikya che. A AstiSpa guNanA kAraNe A jIvo ja sAcI dravyadayA ane bhAvadayA karI zake che. duzmana pratye paNa temano dveSa nirapekSa nathI hoto. * niSpharatA be prakAre hoya che. (1) darzanamohanIyajanya ane cAritramohanIyajanya. cAritramohanIyajanya niSpharatA pApanI pravRtti karAve che ane darzanamohanIyajanya niSpharatA temAM nirdhvasa pariNAma lAve che. samakitI jIvone cAritramohanIyajanyaniSpharatA saMbhave che; paNa darzanamohanIyarjanyaniSpharatA hotI nathI. arthAt teo hiMsAdi pApanI pravRtti kare che, paNa vivekanA kAraNe pApane pApa tarIke oLakhatA hovAthI temanAmAM nirdhvasatA AvatI nathI. pApane teo dubhAtA haiye kare che. temanI pApapravRtti sakheda hoya che. . . - prathama guNasthAnakavartI jIvone paNa nirapekSa dveSa hoto nathI, chatAM anAbhogathI temanAmAM pApanI niSpharatA beThelI che. guNasthAnakanI bahAranA nAstika jIvo to pApane pApa jANavA chatAM dhIThThAithI pApa kare che. tevI dhIThThAi prathama guNasthAnakavartI jIvamAM hotI nathI paNa te anAbhogathI keTalIka pApapravRttine pAparUpe nahi samajatA hovAthI rAcImAcIne kare che. Ama anAbhogajanya niSpharatA temanAmAM rahelI che. samakitI jIva jANIne pApa pravRtti kare che, tenA karatAM prathama guNasthAnakavartI jIva ajJAnathI pApa kare che eTale temane karmabaMdha alpa thAya evuM mAnavuM bhUlabhareluM che. kAraNake ajJAna e ja moTuM mithyAtva che. ahIM ajJAna heyopAdeya saMbaMdhI samajavAnuM che, zeya bAbata nahi. jhera ajANatAM khAvAmAM Ave to paNa te mAravAnA svabhAvavALuM ja che. mithyAtva jhera saMdaza che. samakitI jIva vivekanA kAraNe karmabaMdhathI bacI jAya che; jyAre ajJAnI jIvamAM aviveka hovAthI tene e pApa pravRttino kheda hoto nathI. A Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya kAraNe tene karmabaMdha vadhu thAya che. 92 zubha gaMdha, mUtraviSTAnI alpatA :- yogI jIvonA AhAra-vihAra evA hoya che ke temaNe khAdhelA khorAkanuM tattva ja bane che, kacaro bahu ocho bane che. vaLI temAM durgaMdha nathI hotI. A jIvonuM je zuddha mAnasa che, tenI asara zarIra upara paDavAnA kA2Ne paNa Ama bane che. haThayogamAM prANAyAmathI jema nADIo zuddha bane che tema ahIM yoganA prabhAvathI bane. kAntiH- yogI jIvonI zarIranI dhAtuo nirmaLa hovAthI bIjA jIvo karatAM temanI ojasvitA, tejasvitA, kAnti, lAvaNya vagere vizeSa pramANamAM hoya che. A kAnti bhAlapradezamAM vizeSa hoya che. temanuM lalATa camakatuM hoya che. brahmacaryanA kAraNe paNa kAnti vadhe che. prasAda :- prasAda eTale mananI prasRnnatA. A guNa dareka samakitI jIvane covIse kalAka hoya che. tattvadarzananI prAptino AnaMda temane harahaMmeza hoya che. game evI ApattimAM paNa vivekajanya prasAda temane hoya che. dInatA nathI hotI. A prasAda e AdhyAtmika sukha che. yogInA sukhanI anubhUti che. viSayasukha karatAM te taddana judA prakAranuM che, anekagaNuM caDiyAtuM che. viSayasukha karmabaMdhana karAvanAruM che; jyAre A AdhyAtmika sukha kSaNe kSaNe karmanirjarA karAvanAra che. : svaranI saumyatA :- samakitI jIvono svara saumya hoya che. arthAt teonI bhASAmAM akaLAmaNa hotI nathI. nAnI nAnI bAbatomAM teo sTeja paNa asvastha banyA vagara saumya bhASAno prayoga karatA hoya che. AvA bIjA aneka bAhya-atyaMtara yoganAM cihnosthirAdaSTivALA jIvomAM jovA maLe che. jo ke yoganI bhUmikAmAM rahelAne mithyAtva guNasthAnake paNa aMze-aMze yoganAM cihnorUpa A guNo hoya che; paraMtu yoganI kharI prApti sthirAdRSTimAM thAya che. ahIMthI have jIvano yaugika vikAsa jhaDapathI thavA mAMDe che eTale A yaugika guNonI prApti ahIM ja thai ema kahevAya che. sthirAdaSTivALA jIvono dharmarAga utkRSTa prakArano hoya che. saMsArIjIvonA kAmarAga ane sneharAganI upamA vaDe bhinna-bhinna bhUmikAmAM rahelA jIvono dharmarAga Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya EUR3 spaSTa rIte samajI zakAya che. mATe pahelAM saMsArI rAganI vicAraNA karIe. saMsArI jIvone potAnI premapAtra vyakti upara je rAga hoya che te be prakArano cheH (1)kAmarAga (2) sneharAga. kAmarAga :- A rAga sApekSa che. arthAt e vyakti upara sahaja rIte tene rAga nathI, paNa e vyaktinI amuka vastu tene game che, eTale tenI upara tene rAga che. e vyaktino dekhAva game che athavA to svabhAva game che athavA to mIThAM vacano game che. amuka prakAranA suMdara zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzadinA kAraNe te vyakti upara tene rAga thayo che. mATe te sApekSa che. A rAga game teTalo utkaTa hoya, e vyakti mATe te phanA thai javA sudhI taiyArIvALo hoya, to paNa avasare e rAgane tUTatAM vAra lAgatI nathI. 6 A kAmarAga be kAraNe tUTe che (1) je apekSAe te vyaktine e cAhe che e apekSA jo pelI vyakti pUrNa na karI zake to tenA uparano rAga tUTI jAya che. dA.ta. dhana kamAi Apaze' e apekSAe putra upara rAga hoya athavA to 'viSayasukhanI apekSAe patnI upara rAga hoya' paNa jo putra dhana kamAi Ape tema na hoya (apaMga banI jAya) athavA to patnI viSayasukha ApavA mATe asamartha banI jAya; to e putra ane patnI uparano teno rAga osarI jAya che, tUTI jAya che. ghaNAM dRSTAMtomAM jovA maLe che ke strI kadarUpI ke rogiSTha bane eTale tenA patino tenI uparano rAga ocho thai jAya che. (2) kAmarAga tUTavAnuM bIjuM kAraNa e che ke je apekSAe te A vyaktine cAhe che e apekSita vastu te vyakti karatAM bIjI vyaktimAM vizeSa pramANamAM prApta thatI hoya, to A vyakti uparathI rAga UThIne pelI bIjI vyakti upara rAga thAya che. suMdara rUpanI apekSAne kAraNe, strI uparathI rAga UThIne pelI bIjI strI upara rAga thAya che. dhananI apekSAe koi upara rAga hoya, to vadhAre dhanaprApti karAvanAra jo bIjo koi maLI jAya to AnI uparathI tUTIne tenA upara rAga thAya che. Ama kAmarAga e sApekSa che. mATe ja te kRtrima che ane alpakAlIna che. te game eTalo utkaTa mAtrAno hoya to paNa avizvasanIya che. sneharAga::- A rAga nirapekSa rAga che. jyAre mAtA-pitA, bhAi, bena, priyA, putra, svajanAdi premapAtra vyakti upara sahaja rIte ja rAga hoya tyAre te sneharAga kahevAya che. AmAM tene e vyakti upara ja mULathI rAga che. tenI pAsethI bIjI koi Y-9 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 yogadaSTi samuccaya. apekSAnA kAraNe tene rAga nathI mATe te nirapekSa che. te vyakti rUpavAna hoya ke kadarUpI hoya, suMdara svabhAvanI hoya ke kharAba svabhAvanI hoya, potAne upakAraka hoya ke anartha karanAra hoya, game tevI hoya chatAM tenI uparano teno rAga tUTato nathI. e vyakti pahelAM sArI hoya paNa pAchaLathI bagaDI jAya, teno svabhAva kharAba thaI jAya, te vyasanIdurAcArI banI jAya, apaMga ke rogI thai jAya game te thAya chatAM tenA uparano Ano rAga jarApaNa ocho thato nathI; eTalo ne eTalo ja rahe che kAraNake te sahaja ane nirapekSa che. | sneharAga e cirakAlIna che. bhavAMtaramAM paNa te sAthe jAya che. zaMkha-kalAvatIne 21 bhava sudhI, tema ja nema-rAjulane nava bhava sudhI, ema janma-janmAMtaranA je snehasaMbaMdha che; te A sneharAganA kAraNe che. A sneharAgamAM evuM bane ke janmAMtaramAM potAnI e premapAtra vyaktino saMyogasamAgama na thAya to pachI ApameLe ja te sneha naSTa thaI jAya che. A sneharAga paNa pAMca-pacIsa bhava gayA pachI nimitto maLatAM ocho thato thato chevaTe mULamAMthI naSTa thaI jAya che. kemake tenA saMskAra e matijJAnano bheda che; eTale asaMkhya kALe te nAza pAme prathama kAmarAga hoya che, pAchaLathI khUba gADha paricaya thavAnA kAraNe te sneharAgamAM pariName che. jIve AvA sneharAga aneka janmamAM karyA che. A baMne prakArano saMsArI rAgajIvane saMsAramAM rakhaDAvanAra che. ekamAtra dharmarAga ja jIvane saMsAramAMthI choDAvI mokSamAM laI janAra che. jIvane jyAre dharma upara sahaja rAga na hoya, paNa tenAthI artha ane kAmanI prApti thAya che mATe dharma gamato hoya; athavA to dharmanA camatkAra, mahimA joine tenI upara rAga thayo hoya tyAre te sApekSa dharmarAga kahevAya che. kAmarAganI upamA tene ApI zakAya. A jIvono dharmarAga game teTalo utkaTa dekhAto hoya, dharmanA mATe teo prANa ApavA sudhInI taiyArIvALA hoya; chatAM te kAmarAganI jema alpakAlIna che. tene naSTa thatAM vAra lAgatI nathI. Avo sApekSa dharmarAga guNasthAnakanI bahAranA jIvone hoya che ane tenI parAkASThA navamA raiveyake janArA abhavya jIvomAM jovA maLe che. jIvane jyAre dharma upara sahaja rAga hoya che, dharmanA koI camatkAra ke mahimA joine te aMjAya nathI, artha ke kAmanI prApti arthe te dharma tarapha AkarSAyo nathI, paNa dharmanI khAtara tene dharma game che; tyAre teno dharmarAga nirapekSa kahevAya che. sneharAganI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 ' yogadaSTi samuccaya upamA tene ApI zakAya. te cirakAla sudhI Take che. jIva jyAre guNasthAnakamAM Ave che tyAre tenAmAM Avo nirapekSa dharmarAga Ave che. A jIvone dharma ane paramAtmA para nirupAdhika rAga hoya che. prathama cAra daSTimAM A dharmarAga alpa mAtrAmAM hoya che. temane mithyAtva beTheluM che, tethI ajJAnatAnA kAraNe paramAtmA, guru vagerenA badhA ja guNonI ruci te karI zakatA nathI. atattvane paNa te tattva mAnI le che. sUkSmakaSAya ane viSayasevana pratye anAbhogathI paNa ruci beThelI hoya tyAM sudhI tattvanI aruci beThelI che. mATe cAra dRSTi sudhIno dharmarAga nirapekSa che, paNa te saMpUrNa aMzamAM nathI, alpa mAtrAmAM che. nirapekSa dharmarAganI parAkASThA samakitI jIvamAM prApta thAya che. kAraNake tenAmAM saMpUrNa viveka ane sUkSma bodha che. tethI paramAtmA, guru vagerenA guNonI tene saMpUrNa pUrepUrI oLakha che. heyopAdeyanuM tenuM jJAna saMpUrNa rucivALuM che. AthI jacothI daSTivALA mithyAdaSTijIva karatAM pAMcamI daSTivALA samakitI jIvano dharmarAga anaMtagaNo caDiyAto hoya che. cittanI vizuddhi e ja dharma che. tenI sAcI zaruAta ahIM sthirAdaSTimAMthI thAya che. kAraNake kSayopazamabhAvanI zaruAta ahIMthI ja thAya che. pachI jema-jema cittanI vizuddhi vadhatI jAya che tema-tema jIva upara-uparanI yogabhUmikAmAM caDato jAya che. jyAM sudhI jIvanI karmabaMdhanI yogyatA ghaTatI nathI, tyAM sudhI te yoganI bhUmikAne pAmI zakato nathI. e avasthAmAM cittavizuddhi dekhAtI hoya to samajavuM ke e bhrAmaka che. kAraNake karmabaMdhanI yogyatAne saMsAranI mAtA kahevAmAM AvI che. te ja anaMta saMsArano anubaMdha karAve che. e yogyatA ghaTADyA vagara mokSaprApaka guNo ke mokSanI prApti kyAMthI thAya? jainazAsanarUpI mahelamAM praveza karAvanAra pravezadvAranA be dvArapALa che. temAMno pahelo dvArapALa te nadIdhola pASANa nyAye thayela karmalaghutA che. te jIvane mahelamAM praveza karavA deto nathI, paNa Aju-bAju AMTA marAvIne pachI tene dUra hAMkI kADhe che. AvI karmalaghutA jIvane vikAsa karAvanAra nathI. bIjo dvArapALa karmavivara eTale kSayopazamathI thayela karmanI laghutA che. te jIvane jainazAsanarUpI mahelamAM praveza karAve che, paramAtmAnuM darzana karAve che, ane TheTha mokSa sudhI pahoMcADe che. nizcayanayanuM tAttvika praNidhAna ahIM sthirAdaSTimAM hoya che. sthirAdaSTivALAmAM kheda, udvega, lepa, utthAna, brAntidoSa hotA nathI. paraMtu tenAmAM hajI anyamud nAmano Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya doSa rahelo che. e anyamud nAmano doSa naSTa thAya tyAre jIva chaThThI kAntA nAmanI dRSTine prApta kare che. kAntAdRSTi A dRSTimAM cothA-pAMcamA ane chaThThA guNasthAnakavartI jIvo hoya che. sthirAdaSTimAM paNa A ja traNa guNasthAnakavartI jIvo hatA. guNasthAnakanA bheda anukrame vairAgya, viveka, virati vagere guNonI apekSAe pADavAmAM AvyA che. jayAre daSTinA bheda bIjA guNonI apekSAe pADavAmAM AvyA che. AthI evuM paNa bane ke chaThThI guNasthAnakavartI bhAvaviratidhara sAdhu, jo tenAmAM anyamu doSa hoya to pAMcamI daSTimAM hoya, jayAre cothA guNasthAnakavALo avirati samyagdaSTi jIva jo tenAmAM anyamuddoSa na hoya to chaThThI daSTimAM hoya. gRhasthAvasthAmAM rahelA tIrthakaronuM guNasthAnaka cothuM che, paNa temane dRSTi chaThThI che. jyAre bakuza kuzIla cAritravALA bhAvaviratidhara sAdhunuM guNasthAnaka chaThuM che paNa dRSTi pAMcamI che. A dRSTinuM nAma kAntA che. kAnta eTale manohara, priya. A dRSTimAM rahelA jIvonA pariNAma atizaya kAnta - manohara hoya che. temano svabhAva upazAnta hoya che. temanAmAM svArtha leza paNa nathI hoto. saune te priya hoya che. e apekSAe A dRSTinuM kAntA nAma sArthaka che. kAntA eTale patnI. jIvano anAdikAlIna avinAbhAvI svabhAva, tenI mULa prakRti samatA che. saMsAramAM patnI e sukhane ApanArI che. patnI sArI na maLe tenuM AkhuM sAMsArika jIvana bagaDI jAya che. e samatA patnIno ahIM chaThThI dRSTimAM saMyoga thAya che. mATe paNa A daSTinuM kAntA e nAma sArthaka che. bodha - A dRSTino bodha tArAnA prakAza jevo sthira, niraticAra anuSThAna karAvanAro, zuddha upayogane anusaranAro, viziSTa apramAdathI yukta ane viniyoga pradhAna gaMbhIra udAra AzayavALo hoya che. tArA zabdathI ahIMyAM tArAnuM vimAna levAnuM che. te uttama prakAranAM ratnothI baneluM che. te ratnonA prakAza jeTalo vizALa bodhano prakAza A daSTimAM hoya che. pAMcamI dRSTimAM mAtra eka ratna jeTalo ja prakAza hato, jyAre A dRSTimAM jhagArA mAratAM ghaNAM ratnono prakAza che. eTale tenA karatAM anekagaNo vizuddha bodha che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya prathamanI cAra dRSTimAM jIvanI vikAsanI gati ghaNI dhImI hatI. e cAramAM thaine ekamAtra prathama guNasthAnakano paMtha ja kapAya che. jyAre chellI cAra dRSTimAM cothAthI caudamA guNasthAnaka sudhInA agiyAra guNasthAnakano paMtha kapAya eTalI gati vadhI gai che. adhyavasAyonI vizuddhi vadhI gayA pachI mokSamArganuM aMtara kApavAmAM jIva kUdake ne bhUsake aMtara kApato lAMbuM-lAMbuM aMtara kApI zake che. AtmAnA AMtarika guNo khIlyA eTale mArganI spaSTa oLakha AvI ane tethI ja pahelAM je eka be pagathiyAM jeTaluM ja vadhato hato te have daza-daza pagathiyAM ane AgaLa jatAM vaLI vIza-vIza pagathiyAM jeTaluM aMtara kApato, zIghratAthI potAnuM mULa zuddha svarUpa aMte prApta karI le che. A dRSTivALAne bodha sthita che. tArAnI jema gatine hisAbe prAyaH sthira jevo hoya che. bIjA jyotiSI vimAno jyAre ghaNuM aMtara kApe che, tyAre tArAnuM vimAna bahu alpa khase che. eTale ApaNane te sthira jevuM ja lAge che. tevI rIte A dRSTivALA jIvo prakRti vaDe sthitaprajJa hoya che. game tevA iSTa ke aniSTa prasaMgonI, sukhanI ke duHkhanI, koi ja asara temanA mana upara thatI nathI. temanI A sthitaprajJAne kAcabAnI upamA ApavAmAM Ave che. kAcabo jema potAnI jAta saMvarI le che, pachI game eTalA pracaMDa ghA tenA zarIra upara karavAmAM Ave paNa tenI asara tene thatI nathI; ema A dRSTimAM rahelA mahAtmAoe potAnAM indriya ane mana evAM banAvI dIdhAM che ke koi paNa sArAM-mAThAM.nimittonI temanA mana upara asara thatI ja nathI. temane bhoga bhogavavAmAM bilakula svAda hoto nathI ane tethI ja tattvamAM temanI buddhi sthita hoya che. zrI tIrthaMkara paramAtmA janmathI ja A kAntAdRSTimAM hoya che. nAnapaNathI ja temane bhogomAM rasa nathI hoto. bALaka hovA chatAM teo gaMbhIra, dhIra, udAra,zAMta, manathI virakta, viveka ane aucityavALA hoya che. zrI neminAtha bhagavAna kRSNamahArAjAne sahAya karavA aucityane khAtara yuddhamAM gayA ane tyAM evA vivekapUrNa laDyA ke koi paNa jIvanI hiMsA na thai. bhagavadgItAmAM je sthitaprajJanuM varNana che te Ane maLatuM che. paraMtu mithyAtvanA kAraNe amuka apekSAe ghaNuM avivekabharyuM vartana temAM batAvavAmAM AvyuM che eTale A chaThThI dRSTimAM teno samAveza karI zakAya nahi. A dRSTivALAnuM anuSThAna niraticAra hoya che. samakitI, dezaviratidhara ke sarvaviratidhara A badhA ja potAnA AcAronuM niraticAra pAlana kare che. dA.ta. samakitI jIva A dRSTimAM hoya to te potAnA darzanAcAranI pravRttimAM ekapaNa aticAra na lAge te rIte ja pAlana kare. badhe ja viveka ane aucityane barAbara jALave. dareka guNasthAnakanuM aucitya juduM-juduM hoya che. jeTalI aucityamAM khAmI Ave eTalI AcAramAM khAmI 97 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 yogadaSTi samuccaya Ave che ane jIva guNamAM nIce UtarI jAya che. A dRSTimAM rahelA pAMcamA-chaThThI guNasthAnakavALA jIvo anukrame potAnA dezaviratinA ane sarvaviratinA AcArone niraticAra pALe che. dA.ta. puNIyA zrAvakanuM sAmAyika niraticAra hatuM. A dRSTivALA jIvo haMmezAM zuddha upayogamAM ja ramatA hoya che. temane aprazasta kaSAyanA aMzamAtrano paNa abhAva hoya che. saMpUrNa prazasta kaSAyamaya ja temanuM jIvana hoya che. aMgata koI rAga-dveSa temane hotA nathI. game evA vikaTa prasaMgomAM teo zubha pariNAmanI dhArA pedA karI zake che. azubha nimittane teo zubhamAM palaTAvI zake che. dA.ta. krodhanA nimittane teo kSamAmAM palaTAvI de che. teo zAsrayogamAM ja vartatA hoya che. covIse kalAka temano upayoga zuddha ja hoya che. koI paNa pravRtti karatI vakhate temAM je pariNAmo (adhyavasAyo) karavAnA hoya evA ja pariNAmone teo kare che. A dRSTivALA jIvo satata nidrA, vikathA Adi pAMce ya prakAranA aprazasta pramAdathI rahita hoya che. A dRSTivALAno Azaya viniyogapradhAna hoya che. paropakArane arthe ja temanI saghaLI pravRtti hoya che. dA.ta. samarAditya potAnA pitAnA AgrahathI paraNyA; temAM paNa Ama karavAthI bhAvimAM ghaNA jIvono uddhAra thaze, e ja temanuM lakSya hatuM. mATe temane Azaya viniyogapradhAna ja hato. vaLI viniyoga karanAre gaMbhIra ane udAra cittavALA banavuM paDe che. jo sAmI vyaktinA doSone joine te akaLAI jAya to teno uddhAra te kevI rIte karI zake? tenA doSone jo te gaMbhIratAthI pacAvI le, tenI pratye paNa jo udAratAbharyuM vartana rAkhI zake to ja dhIme-dhIme te tene doSamAMthI choDAvIne sanmArge vALI zake che. A dRSTivALA jIvo AvA gaMbhIra ane udAra AyavALA hovAthI viniyoga karI zake che. A pramANe kAntAdRSTivALAno bodha ghaNo UMDo, vistRta ane vizaddha che. eTale pAMcamI dRSTivALA karatAM AdhyAtmika vikAsamAM teo ghaNA AgaLa vadhI gayA che. lakSaNa:- kAntAdRSTimAM nityadarzana, pratyAhAra, sUkSmabodha Adi bIjAne prItikara bane che, vaiSaprada nathI banatA. ahIM anyamud nAmano doSa jAya che. hitodayavALI tattvamImAMsA nAmano guNa Ave che ane uttamakoTinuM dhAraNA nAmanuM chaThuM gAMga prApta thAya che. lokapriyatA - A dRSTivALA jIvo atyaMta lokapriya hoya che; kAraNake temano Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 yogadaSTi samuccaya bodha eka mahAgItArthanA jevo hoya che. pAMcamI daSTivALA jIvo lokottara aucitya jANatA hoya che; paNa laukika, vyavahArika aucitya teo na jANatA hoya evuM bane. evI ja rIte teo "sva'nuM aucitya jANatA hoya che paNa 'para'nuM aucitya jANatA hoya evo niyama nahi. jyAre A chaThThI daSTivALA jIvo mahAgItArtha hoI sva ane para ubhayanuM laukika ane lokottara ubhaya prakAranuM aucitya jANe che. mAtra jANe che eTaluM janahi, paNa badhI pravRtti teo aucityapUrvakanI ja kare che. AthI paricayamAM AvanAra dareka lokane te priya thaI paDe che. yoganA prabhAvathI temaNe prakRtigata saujanya ane suMdaratA vagere evA aneka guNo prApta karyA che jenAthI saune te priya thaI paDe che. - nIcenI daSTimAMya lokapriya mANaso hoI zake che. dA.ta. zrIpAla mahArAjA sthirAdaSTimAM che, chatAM temanAmAM prakRtigata saundarya che. dhavalazeTha tema ja bIjA aneka mANaso sAthenA temanA vyavahAramAM aucitya dekhAya che; paNa te chaThThIdRSTivALA karatAM UtaratA che. kAraNake temanAmAM aMprazasta kaSAya beThelA che, tethI te saMpUrNa aucitya jALavI zake nahi. zrI tIrthaMkara paramAtmA jyAre gRhasthAvAsamAM hatA, tyAre chaThThI daSTimAM hatA.' pRthvIcandra, guNasAgara, samarAditya vagere chellA bhavamAM gRhasthAvAsamAM A dRSTimAM hatA.niraticAra cAritravAna munio temaja anuttara vimAnavAsI devatAo A daSTimAM hoya che. A badhAnuM jIvana prazasta kaSAyamayaja ane saMpUrNa aucityavALuM dekhAya che. jIva caramAvartimAM praveza kare tyArathI aucityano AraMbha thAya che. tenI paripUrNatA A dRSTimAM thAya che. AvA yogIpuruSonuM jIvanacaritra, jeo yoganI sarvabhUmikAnA jANakAra che evA zrI hemacaMdrAcArya jevA maharSio jayathocita lakhI zake. temaNe triSaSThI" caritramAM zrI sagara cakravartI ane zrI ajitanAtha bhagavAna vacceno, temaja zrI bharata cakravartI ane zrI RSabhadeva bhagavAna vacceno vArtAlApa AbehUba varNavyo che; kAraNake teo jANatA hatA ke A badhA jIvo kaI dRSTimAM hatA ane kyA avasare teo kevuM bole athavA kema varte. AthI ja teo temane saMpUrNa nyAya ApI zakyA che. sAmAnya mANaso to AvA mahApuruSonuM jIvanacaritra lakhavA bese to chabaraDA ja vALe ane temane anyAya ja karI bese. sthirAdaSTimAM azubha pariNAma covIse kalAka hoI zake che, jayAre kAntAdaSTimAM eka kSaNa paNa te hoto nathI. game evA svabhAvavALAnI sAthe A jIvo prItipUrvaka jIvI zake che. ayogya mANasa pAsethI paNa te prIti ja saMpAdana kare che. prazasta kaSAya ane aucityanuM jJAna; A be guNanA kAraNe teo sarva mANasanAM haiyAM jItI le che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya anyamud doSa :- pAMcamI dRSTi sudhI darzanamohanIyanA doSanuM nirAkaraNa thayuM. kheda, udvega vagere doSo darzanamohanIyanA kAraNe udbhave che. have A chaThThI dRSTithI mAMDIne cAritramohanIyajanya doSonuM nirAkaraNa zaru thAya che. 100 anyamud eTale yogamArga (mokSamArga) ke tattvamArgane choDIne saMsAranI koi paNa pudgalanI pravRttimAM rati AvavI te. arthAt vibhAvamAM rati AvavI te anyamud kahevAya che. chaThThI dRSTimAM anyamud doSa nathI hoto. A jIvo saMsAramAM jalakamalavat rahe che. viSayonA saMparkamAM paNa temanuM citta vairAgyavALuM ja hoya che. sUkSma paNa anyamud hoya tyAM sudhI chaThThI dRSTi saMbhavatI nathI. pudgalamAM Asakti be prakAranI hoya che. (1)rucirUpa AsaMkti :- A Asakti darzanamohanIyanA udayathI thAya che. te mithyAdaSTi jIvomAM hoya che. pAMcamI dRSTivALA jIvone nathI hotI. (2) ratirUpa Asakti :-'A Asakti cAritramohanIyanA udayathI hoya che. pAMcamI daSTivALA jIvone viveka hovAthI bhogamAM ruci nathI hotI. teo kadI tene sArA mAnatA nathI; paNa temAM temane rita hoya che. eTale tenA upabhogamAM temane mohanIyajanya AnaMda vagere hoya che; kAraNake temanAmAM hajI aprazasta kaSAya paDelA che. chaThThI dRSTivALA jIvone pudgalanI pravRttimAM rucirUpa ke ratirUpa baMne prakAranI Asaktino abhAva hoya che. ekAMte prazasta kaSAyayukta vivekano pariNAma hovAthI pudgalanI koi ja asara temanA mana upara hotI nathI. ahIM rati nathI hotI ema kahevA pAchaLa mohanIyanA gharanI rati nathI hotI evo Azaya samajavAno che. bAkI zAtAvedanIyajanya rati to temane paNa hoya che. dA.ta. tRSA lAgI hoya tyAre ThaMDuM zItaLa pANI pItAM temanA zarIrane zAtA Upaje ja che. paNa temAM A jIvo moha-rAga-dveSa nathI karatA. tevI ja rIte indriyanA viSayo maLatAM temanI indriyone paNa zAtA to Upaje che paNa temAM te moha nathI karatA. anyamud zabdathI hAsya, rati-arati, bhaya, zoka, durgaMchA e hAsyaSaTkarUpa badhA ja rAga-dveSano abhAva samajavAno che. AmAMthI eka paNa azubha pariNAma temane hoto nathI. manane jarA sukhAsikA thavI, tRpti thavI te rati kahevAya che. sArA viSayo joine manane vismaya thavo te harSa kahevAya che. mAnasika sukhAsikArUpa ratimAM viSayono saMparka nathI joito. vismayarUpa harSamAM viSayono saMparka joie che. A dRSTivALA jIvone maraNAnta kaSTa Ave to paNa bhaya nathI thato. teo sadA nirbhaya hoya che. ema Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 yogadaSTi samuccaya pratikULa viSayo ke saMyogamAM temane arati, zoka ke durgachA nathI thatAM. A jIvonA mana upara sArA-khoTA viSayonI asara kema nathI thatI? tenuM kAraNa jaNAvatAM kahe che ke temanAmAM mImAMsA nAmano guNa che, mATe teo anAsaktabhAva keLavI zake che. hitodayavALI mImAMsA - mImAMsA eTale tattvavicAraNA. A dRSTivALA jIvo covIse kalAka nizcayanayanuM tattvaciMtana karanArA hoya che. tethI temane tata pratibhAsa thato nathI. 'tad eTale viSayomAM "tad eTale harSano pratibhAsa. arthAta viSayo sukha ke duHkha ApanAra che evuM mAnavuM te tad ta pratibhAsa che. A jIvo samaje che ke viSayomAM sukha ke duHkha ApavAnI zakti nathI, paNa temAM je rAga-dveSa karAya che tenA kAraNe jIvane sukha-duHkhano anubhava thAya che. je viSayomAM jIvane Aje sukhAkArIno bhAsa thato hoya te ja viSayoM kAle duHkhAkArIrUpa bhAse che. mATe emAM sukha-duHkhanI lAgaNI e mAnasika bhrama-kalpanA che, vAstavika nathI. Ama nizcayano vistRta bodha hovAthI A jIvone tad stapratibhAsa thato nathI. nizcayano bodha che temateo nizcayanuM sevana paNa kare che. eTale temanuM jIvana nizcayapradhAna hoya che. A dRSTivALA jIvone sarvakALa mImAMsA hoya che. upayogarUpe covIse kalAka sadvicAra hoya che. pAMcamI dRSTimAM pariNatirUpe azubha kaSAya paDelA che. eTale yogyatArUpe covIse kalAka azubha kaSAya rahelA ja che. jyAre chaThThI dRSTimAM yogyatArUpe paNa aprazasta kaSAyo rahelA nathI. to pachI te upayogamAM to kyAMthI Ave? jema DahoLAyeluM pANI hoya, teno kacaro nIce besI gayo hoya paNa tene halAvavAmAM Ave eTale kacaro upara Ave che; paNa je pANImAM mULathI kacaro che ja nahi tene game eTaluM halAvIe to paNa kacaro upara Avaze ja nahi. tema A jIvono mULathI ja adhyavasAya saMpUrNa zuddha kaMI gayo che. A jIvo jJAnagarbhita vairAgyavALA che. eTale temanI mImAMsA hitodayavALI che. satata tattvaciMtanane kAraNe zubha-azubha nimittonI temane asara thatI ja nathI. zarIrane bhale asara thAya paNa temanuM mana emAM bhaLatuM nathI. badhe ThekANe badhA nimittone te zubha banAvI zake che. tethI kharo hitodaya ahIM thayo che. kAraNake jJAnanuM je phaLa prApta karavAnuM che te temane ahIM saMpUrNapaNe prApta thaI gayuM che. jJAnanuM samyagU phaLa ja AtmAno hitodaya thavo te ja che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 yogadaSTi samuccaya dhAraNA:- yoganAM ATha aMgamAM pratyAhAra pachI dhAraNA nAmanuM aMga che, te A dRSTimAM prApta thAya che. ahIM dhAraNA parA eTale zreSThakoTinI hoya che. ' yoganAM aMgo haThayogavALAne paNa hoya che. temane yama eTale pAMca mahAvrato bAhya rIte hoya che. niyamamAM mAMsa, madirA, Adino tyAga kare che. AsanamAM vIrAsana vagere Asano kare che. prANAyAmathI nADIo zuddha kare che. pratyAhAramAM indriyono nirodha kare che ane dhAraNAmAM koI eka vastumAM manane dhArI rAkhe che. eTale ke manane amuka dezamAM (viSayamAM) evI rIte bAMdhI de ke AMkhanuM popacuM paNa na hAle. ahIM ApaNe je yoganA aMganI vAta karIe chIe te haThayoga saMbaMdhI nathI, rAjayoga saMbaMdhI che. AmAM dhAraNA eTale mana uparano saMpUrNa kAbU, mananI viSayonI virakti. A jIvoe manane saMpUrNapaNe jItI lIdheluM hovAthI teo manane jayAM goThavavuM hoya tyAM goThavI zake che. temanuM mana mokSamArgamAM ja joDAyeluM rahe che. manane temaNe khIle bAMdhI dIdhuM hoya che. cittano dezabaMdha eTale mananI sthiratA. pAMcamI daSTimAM viveka sthira hato paNa mana caMcaLa hatuM, rakhaDela vAMdarA jevuM hatuM. jayAre ahIM chaThThImAM mana e madArInA vAMdarA jevuM hoya che. tenI upara eTalo aMkuza hoya che ke tene jema pheravavuM hoya tema pheravI zake che. pAMcamI daSTimAM bhogamAM karmajanya Asakti hatI. ahIMchaThThImAM karmajanya bhAgamAM paNa Asakti nathI. bhogonuM sevana te anAsakta bhAve ja kare che. mATe nizcayanayathI kharA jJAnI A dRSTivALA jIvo ja che. A jIvonA bhoga paNa yoga svarUpa hoya che.. (dareka tIrthakaro trIjA bhavamAM jyAre tIrthaMkara nAmakarma nikAcita kare che tyAre prAya chaThThI daSTimAM hoya che; kAraNake te vakhate parAkASThAnI maitrI joIe che. tIrthakara nAmakarma prabaLa koTinA prazasta kaSAyo hoya tyAre nikAcita thAya che. evA parAkASThAnA prazasta kaSAyo chaThThI dRSTimAM hoya che. mATe nikAcanA vakhate A dRSTi hoya paNa pachI te satata TakI rahe evo niyama nathI. vacalA bhavamAM na paNa hoya. chellA tIrthakaranA bhavamAM janmathI te chaThThI daSTimAM AvI jAya che.) | (gA. 162):-anyamuddoSa gayo hovAthI kAntAdRSTivALA jIvo dharmamAM ekAgra manavALA hoya che. dharma te pote sukharUpa che ane bIjAne paNa sukhanuM kAraNa che. dharmanA AvA mAhAbhyathI ane sadAcAranI vizuddhithI A jIvo sau koIne (prANImAtrane) priya bane che. (gA. 164) :- A jIvonuM mana haMmezAM satata zAstromAM kahelI bhAvanAomAM ramatuM hoya che. te bIjI ceSTA mana vagara mAtra kAyAthI ja karatA hoya che. tevA prakAranuM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 yogadaSTi samuccaya cAritramohanIyakarma udayamAM hoya to ja A jIvonI kAyA paNa saMsAranI pravRttimAM hoya. bAkI evA prakAranA karmano udaya na hoya to A jIvonI kAyA paNa dharmapravRttimAM ja hoya. saMsAranI pravRtti paNa teo zAstrathI nirapekSa rahIne na kare. lAbhAlAbhanA vicArapUrvaka ja teo badhI pravRtti kare che. zrI mahAvIra svAmI bhagavAnane cAritramohanIyakarma sopakrama eTale ke dhAre to tUTe evuM hatuM. paraMtu temaNe joyuM ke pote jo mAtA-pitAnI hAjarImAM dIkSA le to atizaya rAganA kAraNe mAtA-pitA ArtadhyAnathI marIne durgatimAM jaze. temanI A durgatine aTakAvavA mATe bhagavAne garbhamAM abhigraha lIdho ke "mAtA-pitA jIvate dIkSA nahi lauM mAtA-pitAnA rAgathI ke temanA zarIranI ciMtAthI temaNe A abhigraha nathI lIdho. mAtA-pitAnA AtmahitanI ciMtA ja temaNe karI che ane te khAtara saMpUrNa aucitya jALavyuM che. - zrI neminAtha bhagavAne kumArAvasthAmAM hari ane gopIonA kahevAthI jaLakrIDA karI temAM paNa AvuM aucitya ja hatuM. temAM gopIone atyAre saMtoSa ApIne temanI sAthe AtmIyatA gADha karIne bhaviSyamAM te badhAno uddhAra karavAnI ja bhAvanA hatI. e jaLakrIDA tattvaciMtanapUrvaka aMzamAtra paNa Asakti vagara temaNe karI che. - A jIvo rAjA hoya, zeTha zAhukAra hoya, mAtA-pitA hoya ke pitA-putra hoya, pote je avasthAmAM hoya e avasthAnI javAbadArI barAbara samajIne nirlepabhAve, tattvaciMtanapUrvaka, saMpUrNa prazasta kaSAyathI adA kare. pAMcamI daSTimAM cAritramohanIya nikAcitano udaya thAya to te manane paNa bagADe che. jyAre A chaThThI daSTimAM karmano udaya paNa manane bagADI zakto nathI. te karma bAMdhatI vakhate bhale aprazasta kaSAyathI bAMdhyuM hoya paNa udaya vakhate to prazasta kaSAya ja hoya. pAMcamI dRSTimAM gItArtha hoya paNa covIse kalAka tattvaciMtana nathI hotuM. jyAre ahIMchI dRSTimAM mahAgItArtha hoya che ane covIse kalAka zrutanA bhAvonuM ciMtana hoya che. temanuM mana zrutanI bhAvanAomAM satata ramaNatAvALuM hoya che. AthI ja temanuM jJAna AkSepakajJAna kahevAya che. A jIvo nizcaya ane vyavahAra baMne nayane lakSyamAM laIne pravRtti karanArA hoya che. bhoga bhogavatI vakhate nizcayanaya lagADe che. parahita ke jIvadayA karavAnI vAta Ave tyAre vyavahAranaya lagADe che. Ama baMne nayane dhyAnamAM rAkhIne teo jIvatA hoya che. tethI indriyanA bhogo paNa temane saMsAranA hetu banatA nathI (gA. 165):- A jIvone indriyanA bhogo zAthI saMsAranA hetu nathI banatA te Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 104 dRSTAMta ApIne samajAve che. pAMDavoe potAnI rAjasabhAmAM nIce jamInanA taLa upara evAM maNi ane ratnonI racanA karI hatI ke pANI na hovA chatAM jonArane tyAM pANIno bhrama pedA thAya. evA ThekANe paNa je mANasane khabara paDI gaI hoya ke A to mAtra pANIno AbhAsa che, ahIM pANI nathI paNa jamIna ja che, te mANasa to jarApaNa muMjhAyA vinA saDasaDATa tyAMthI cAlyo jAya che. bhrama nIkaLI gayo hovAthI e kRtrima pANIno dekhAva (mAyAsmasa) tene gatimAM vyAghAta karI zakato nathI. ' | (gA. 166):- evI ja rIte A dRSTivALA jIvo bhogone mAyAbham samAna jANe che. dekhAvamAM te bhale sukhano AbhAsa Ubho karatA hoya paNa svarUpathI te duHkharUpa ja che; ema nizcita rIte teo jANe che. eTale karmanA udayathI AvI paDelA bhogone bhogavavA chatAM te tenAthI nirlepa rahe che; anAsakta bhAve bhogone bhogave che. tethI saDasaDATa paramapada-muktipada tarapha prayANa kare che. mithyAtve Ubho karelo bhogano sukhAkArIno bhrama nIkaLI gayo hovAthI, e bhoga temane muMjhavI zakatA nathI ane paramapada taraphanA pramANamAM vyAghAta karI zakatA nathI. A dRSTimAM guNasthAnaka pratyayika azubha baMdhane choDIne bIjo eka paNe azubha prakRtino baMdha hoto nathI. jyAre sthirAdaSTimAM aprazasta kaSAyo paDelA hovAthI guNasthAnaka pratyayika azubhabaMdha sivAyano bIjo paNa azubha baMdha thAya che. AdaSTimAM kAlpanika ke vAstavika bhrama na hoya, mAtra mohajanyabhrama che; eTale ke aviratijanya bhrama che. kema ke prazasta kaSAyo e moharUpa che. tethI samatAnuM sukha ahIM nathI. zubhabhAva paNa tattvadaSTimAM bhrama karAve che. koinA duHkhane joine prazasta dayAnA pariNAma A daSTimAM thAya che. mATe saMpUrNa nizcayanuM bhedajJAna ahIM nathI. tenA kAraNe vAstavika tattvaciMtana ahIM na kahevAya paNa eTalo prazasta kaSAyone kAraNe tattvadRSTimAM bhrama hoya che. prathamanI cAra dRSTimAM kAlpanika bhrama hoya che. mithyAtvanA kAraNe viSayomAM temane sukhAkArItAnI kalpanA thAya che. tethI heyopAdeyanA viSayanAM temane kAlpanika bhrama hoya che. jo ke pahelI daSTi karatAM bIjI daSTimAM te bhrama ocho hoya che. ema ocho-ocho thatAM cothImAM to ekadama sUkSma kAlpanika bhrama ja hoya che. pAMcamI daSTimAM mithyAtvajanya Avo kAlpanika bhrama nathI hoto paNa aprazasta kaSAyajanya vAstavika bhrama hoya che. dA.ta. kamaLo thayo hoya ene badhuM pILuM dekhAya. DAhyo mANasa samaje che ke vastu to dhoLI ja che, paNa mane roga thayo che mATe pILI lAge che. Ama viSayomAM sukhAkArItA nathI ema pAMcamI daSTivALo samaje che. eTale pelo Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 yogadaSTi samuccaya kAlpanika bhrama tene nathI hoto paNa aprazasta kaSAyanA udayathI temAM tene rAga thAya che. Ama rAgarUpa bhrama tene beThelo che. chaThThI daSTivALAne to viSayonI mana upara bilakula asara ja nathI. aprazasta kaSAya sadaMtara na thai gayA che eTale Avo rAgarUpa bhrama tene nathI. mAtra aviratijanya, prazasta kapAyarUpa bhrama che. A chaThThI daSTivALA jIvoe indriyo ane kaSAyo upara saMpUrNa kAbU meLavelo che. eTale teo jyAM jeTalI jarUra hoya tyAM eTalo ja kaSAyano upayoga kare che. teo saMpUrNa aucityanA jANakAra che. aucitya e mahAgaMbhIra vastu che. dareka ThekANe ucita anuSThAna tenuM nAma ja yoga che. jainazAsanamAM mahApuruSonA kathAnakomAM dareka prasaMge ucita AcaraNa ja jovA maLe che. yoganA abhyAsI lekhakoe lakhelAM A mahApuruSonAM kathAnako vAMcavAthI vAcakane aucityano bodha thAya che. tenAthI mokSamArgano bodha thavAne kAraNe keTalAkane to cAritravAMcanathI samakita paNa prApta thAya che. anyadarzanIya mahApuruSonAM caritro lakhanAra lekhaka yoganA abhyAsI na hovAthI temanAM caritromAM anucita ghaNuM jovA maLe che. (gA. 16-168):- have pelA mAyAjaLane jeo mAyAjaLa nathI mAnatA paNa sAcesAca A pANI che ema samaje che te bicArA kevI rIte cAlaze? arthAt cAlaze ja nahi, paNa kAMThe ja UbhA raheze. tevI rIte guNasthAnakanI bahAra rahelA mithyAdRSTi jIvo to bhogane ekAMte paramArtha (zreSTha) mAne che, tethI teo saMsAranA pArane pAmI zakatA nathI. kAraNake temane bhogamAM sukhanI buddhi hovAthI temAMthI nIkaLavAno te prayatna ja karatA nathI ane saMsAranA kAMThe ja kheMcyA rahe che. Ama te jIva bhogamArgamAM (jemAM sukhanI buddhithI anAdikALathI jIvo cAle che temAM) ja mohita thaIne rahe che; paNa jJAnAdi lakSaNa mokSamArgamAM cAlatA nathI. - A dRSTimAM covIse kalAka tattvaciMtanarUpa zuddha upayoga hoya che. ahIM jIvo viSayonA saMparkamAM paNa nirmaLa pariNAmanI dhArA TakAvI rAkhanArA hoya che. eka kSaNa mATe paNa aprazasta kaSAyarUpI moha ahIM hoto nathI. AthI ahIM sadaiva hitodaya ja che. eTale ke satata puNyAnubaMdhI puNya ane nirjarA ja thatI hoya che. sthirAdaSTimAM hitodaya che, paNa nitya nathI; kAraNake aprazasta kaSAyo beThelA che. A daSTimAM jo kSAyika bhAvanA guNo AvI jAya to paDavAno bhaya nathI. layopazama bhAvanA ane upazama bhAvanA guNomAM guNasthAnakathI paDavAno saMbhava che. temAM paNa A dRSTivALA jIvo paDe to pUrve bAMdhelA nikAcita karmanA udayathI paDe che. A daSTimAM rahIne patana yogya karma te bAMdhatA nathI. caudapUrvI munio niraticAra cAritra Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 106 pALe che eTale te A dRSTimAM hoya che. caudapUrvanA jJAnanI hAjarImAM kadI jIvanuM patana thatuM nathI. zruta bhUlyA pachI patana thAya che. temAMthI jeo paDe che temane evuM bane che ke saMghanA nAyakanI javAbadArInA kAraNe pUrvagata zratanuM teo parAvartana karI zakyA nathI. tethI bhUlatAM-bhUlatAM 10pUrvanuM jJAna rahe. temAM paNa traNa gAravamAM AsaktinA pramAdathI bhUlatAM-bhUlatAM chelle badhuM ja pUrvanuM jJAna cAlyuM jAya che. A rIte zrutajJAna gayA pachI to guNasthAnakathI paNa patana thavAno saMbhava rahe che. ' have gA. 161nA aMte pAtaMjalaRSinA traNa zloka ApyA che. temAMno bIjo zloka A dRSTine lagato che. tenuM varNana karIe chIe. A dRSTivALAnuM citta maitrI Adi bhAvothI yukta hoya che. viSayamAM temanuM citta hotuM nathI. teo prabhAvazALI ane dhIra hoya che. tattvonI asarathI te para hoya che. abhISTa lAbhane prApta karanArA hoya che. atyaMta lokapriya hoya che. yoganI madhyama bhUmikAnA guNarUpI A cihno kAntAdRSTimAM prApta thAya che. A lakSaNono kramazaH vicAra karIe. A daSTivALAnuM citta maitrI Adi bhAvothI yukta hoya che. jeTalA paNa zubhabhAvo, prazasta kaSAyo che teno maitrI Adi bhAvamAM samAveza thaI jAya che. jema mohanIyanI 28 prakRtinA badhA ja azubha bhAvono krodhAdi cAra kaSAyamAM samAveza thaI jAya che, tema tAttvika dharmanuM mULa maitrI Adi cAra bhAvanA che. tAtvika dharmano prAraMbha prathama guNasthAnakamAM apunabaMdhaka avasthAthI thAya che. tyArathI A maitrI Adi bhAvonI paNa zaruAta thAya che. teno saMpUrNa vikAsa A chaThThI dRSTimAM prApta thAya che. vaccenI bhUmikAomAM maitrInI sAthosAtha amaitrIno bhAva paNa hoya che. jyAre chaThThI daSTimAM ekalI maitrI ja hoya che, amaitrInuM nAmanizAna nathI hotuM. aprazasta kaSAyo e amaitrInA prayojaka che. jeTale aMze aprazasta kaSAya naSTa thAya che, eTale aMze amaitrIbhAva naSTa thaIne maitrIbhAvavikase che. A dRSTimAM aprazasta kaSAya lezapaNa nathI, mATe maitrIbhAva saMpUrNa vikAsa pAmelo che. jema rAga e badhA kaSAyanuM mULa che, tema maitrIbhAva e pramodAdi badhI bhAvanAonuM mULa uddagamasthAna che. jagatanA sarva jIvo pratye maitrIbhAva karavAno che. temAMthI guNiyala temaja sukhI jIvone joIne pramodabhAva karavAno che, nirguNI ane du:khI jIvone joIne karuNAbhAva lAvavAno che. karuNA paNa yogya jIvonI ja karavAnI che. ayogya jIvo to karuNAne lAyaka nathI. temanI mAtra upekSA karavAnI che. Ama dareka bhAvanAnA mULamAM maitrI rahelI che. maitrI pote prazasta kapAyarUpa che. eTale jayAM sudhI maitrI che tyAM sudhI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 107 prazasta kaSAyo rahevAnA ja. mATe sAco maitrIbhAva karavo hoya teNe prazasta rAga, prazasta dveSa, prazasta irSyA vagere karavAM ja paDe. e haze to ja vivekapUrvakano dharma karI zakaze. maitrI e badhA prazasta kaSAyanuM mULa che. eTale ucita sthAne ane avasare prazasta kaSAyo na kare to eTalI maitrImAM ja kacAza gaNAya che. e ja rIte eka paNa aprazasta kaSAya kare to paNa maitrImAM ja kacAza gaNAya che. pAMcamI dRSTimAM prazasta ane aprazasta baMne kaSAyo hoya. tethI te dRSTivALo jIva kadAca dharma mATe yuddha karato hoya chatAM temAM kevaLa dharmabhAva ja hoya evuM na paNa hoya; sAthe aMgata svArtha rahelo hoya. eTale aprazasta rAga-dveSa emAM bhaLelA hoya. eTaluM kharuM ke e aprazasta rAga-dveSa viveka vagaranA na hoya. tenA vivekamAM kadI khAmI na hoya. dA.ta. rAmacaMdrajIe sItA mATe yuddha karyuM e nItizAstranI apekSAe dharmayuddha hatuM, kemake sItAnA zIlanI rakSaNa karavAnI temanI pharaja hatI; tema ja jagatane paNa zIlano Adarza dekhADavAno hato. chatAM tenI sAthe temane potAne sItA uparanA kAmarAga ane sneharAga baMne hatA. tethI aMgata svArtha paNa hato. A kAraNe rAmacaMdrajIne A yuddhanA kAraNe puNyabaMdhanI sAthe pApabaMdha paNa thAya. tevI rIte pAMDavo ane kauravonA yuddhamAM pAMDavonA pakSamAM nyAya, nIti, sadAcAra vagere che. chatAM rAjyano lobha hovAthI sAthe aprazasta kaSAya paNa rahelA ja che. mATe puNya-pApa baMne baMdhAya che. potAnI saMpatti koi lUMTI jAya, tene meLavavA mATe korTe jAya ke je kAMi kare, temAM nyAyano pakSa kahevAya paNa dharmapakSa na kahevAya. saMpattine jatI karavAmAM ja ucita AcaraNa che. have e saMpatti ayogyanA hAthamAM gai hoya to laDIne pAchI meLavIne dharmamArgamAM vyaya karI nAMkhe, potAnA bhoga mATe na vApare to puNyabaMdha ja thAya. na chaThThI daSTivALA jIvone sanmArga ane sanmArgamAM rahela jIvo pratye atyaMta sadbhAva hoya che. tethI sanmArga ke sanmArgastha jIvonuM koi ahita karatuM hoya to A jIvo tenI upara krodhAdi kaSAyo kare; paNa te kaSAyo prazastakoTinA ja hoya. sAmA mANasanA hitanI buddhi ja hoya ke te vizeSa pApa na kare. Ama tenI uparano maitrIbhAva to beThelo ja hoya. chaThThI dRSTivALA jIvono bIjo guNa e che ke teo viSayathI virakta hoya che. pAMcamI dRSTimAM mAtra dRSTirAgane nAbUda karelo hoya che paNa vivekapUrNa kAmarAga ane sneharAga beThelA hoya che. jyAre A dRSTimAM kAmarAga ane sneharAga paNa nathI hotA, mAtra prazasta kaSAyajanya guNAnurAga hoya che. viSayomAM teo aliptabhAve mAtra zarIrathI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 yogadRSTi samuccaya ja pravRtti kare che. icchA mAtrano abhAva hovAnA kAraNe saMpUrNa nizcayanayano vairAgya ahIM ja ghaTe che. temanI saMsAranI pravRtti paNa bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa, dharmAcaraNarUpa ja hoya che. dareka pravRttimAM je prakAranA pariNAmo (adhyavasAyo) rAkhavAnuM zAstramAM vidhAna che, te prakAranA pariNAmo ja teo kare che. A dRSTimAM rahelA niraticAra cAritranuM pAlana karanArA sAdhuo apavAda mArge AraMbha-samAraMbhanI pravRtti kare, paNa te zAstrokta pariNAmapUrvaka ja kare; eTale temane pApabaMdha thato nathI. niraticAra cAritramAM utsarga-apavAda baMnenuM sevana karavAnuM hoya che. utsargane sthAne apavAda ke apavAdane sthAne utsarganuM sevana e doSarUpa che. potapotAne sthAne te bannene zAstramAM kahelA pariNAmapUrvaka sevavAnA che. vairAgyano prAraMbha mithyArdaSTi guNasthAnakathI thAya che. tenI parAkASThA ahIM chaThThI dRSTimAM prApta thAya che. AnAthI nIcenI kakSAmAM vairAgya rAgamizrita hoMya che. eTale nizcayanaya tene vairAgya tarIke svIkArato nathI. chaThThI dRSTivALA jIvono trIjo guNa e che ke teo prabhAvazALI hoya che. teo bhImakAnta prakRtivALA hoya che. ayogya jIvo pratye bhImaguNavALA hoya ane yogya jIvo pratye vAtsalyavALA hoya che. ayogya jIvo to temanuM nAma sAMbhaLatAM ja thatharatA hoya che. audArya, dayALutA, sauhArda vagere guNonI sAthe mANasamAM zUravIratA, AtmAbhimAnatA, parAkramapaNuM, nirbhayatA vagere guNonI ya jarUra paDe che. to ja temanA vyaktitvano prabhAva paDe che. sAdhu hoya ke gRhastha hoya, A dRSTivALA jIvo khamIravALA hoya che. temanAmAM aprazasta bhaya vagere nathI hotA. avasare ucita kaDakAi ke sauhArda teo rAkhI zake che. prabhAvazALIno bIjo artha e che ke A jIvo avazya dharmanA prabhAvaka hoya che. teo evuM vizuddha dharmAcaraNa kare che ke te joine badhA ja mANaso dharmanI prazaMsA kare che. dharma kadI ekalo raheto nathI. te dharmImAM ja rahe che. eTale dharmanI prazaMsA dharmIvarga dvArA ja thAya che. jinezvara bhagavAne sAdhu temaja zrAvakone evo suMdara AcAramArga batAvyo che ke jo tenuM barAbara pAlana karavAmAM Ave to te joi jagatanA jIvo dharmanI prazaMsA karyA vagara rahe ja nahi. A dRSTivALA jIvonA jIvanamAM koi mANasa AMgaLI cIMdhI zake evA doSo na hoya. temanuM AcaraNa ekAnte doSarahita hoya. pAMcamI dRSTivALA jIvo prabhAvaka bhale hoya paNa temanA jIvanamAM sUkSma doSo ke anucita AcaraNa hoya, jethI bIjA jIvo temanI sAme AMgaLI cIMdhe. samarAditya kumAra chaThThI daSTimAM che. temanA ucita AcaraNathI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 109 ane prabhAvakatAnA guNathI temanA mitro badhA dharmI banI gayA. A jIvo ayogya mANasanA sahavAsamAM rahe che to paNa tenI ayogyatAthI potAne kAMi nukasAna na thAya, paraMtu potAno prabhAva tenI upara pADe. chaThThI dRSTivALA jIvono cotho guNa dhIratA che. teo maraNAnta kaSTamAM DagatA nathI, ApattimAM dIna banatA nathI, dhIratAne choDatA nathI. chaThThI dRSTivALA jIvono pAMcamo guNa che dvandvothI aspRSyapaNuM. sukha ane duHkha, rita ane ati, mAna ane apamAna, niMdA ane prazaMsA, roga ane Arogya vagere koi paNa prakAranA dvandvanI asara A dRSTivALA jIvone hotI nathI. AnA kAraNe ja saMpUrNa maitrI Adi bhAva ane viSayomAM anAsakti TakI rahe che. bhagavadgItAmAM vyAsamunie sthitaprajJanAM je lakSaNo kahyAM che te badhAM ja ahIM ghaTe che. pAMcamI dRSTi sudhI jIvane dvandvanI asara thAya che. tethI covIse kalAka azubha pariNAma aMdara beThelo ja che ema jANavuM. temane pApabaMdha satata cAlu ja rahe che, kAraNake ArtadhyAnane anukULa evA saMkalpa ane vikalpo paDelA che. chaTTe guNasthAnake sAticAra cAritravALAne paNa ArtadhyAnanI zakyatA che. tyArabAda niraticAra cAritramAM ArdradhyAna hotuM nathI. sAdhune apavAdamArganuM sevana be kA2Ne karavAnuM hoya che. (1) asamAdhi AdithI bacavA ane (2) vizeSa ArAdhanA karavA mATe. dA.ta. roga thayo hoya te sahana na thato hoya, asamAdhi thai jatI hoya to temAMthI bacavA mATe cikitsA karAve; athavA to roga samyag rIte sahana karI.zakAto hoya, temAM asamAdhi na thatI hoya, chatAM roga jAya to jJAnAdinI vizeSa prakAMranI ArAdhanA karI zakAya tema hoya to vizeSa ArAdhanAnA hetuthI paNa cikitsA karAve. pAMcamI daSTivALAne dvandvanI asara che. ArttadhyAna che. mATe temane asamAdhithI bacavA mATe apavAdanuM sevana hoya paNa chaThThI daSTivALAne dvandvanI koi asara ja nathI. ArtadhyAna ke asamAdhi thavAno temane saMbhava ja nathI; eTale teo jyAre apavAdanuM sevana kare che tyAre vizeSa ArAdhanAnuM ja lakSya hoya che. jemake rogano upacAra karAve athavA to ThaMDI lAge to makAnano upayoga kare vagere badhuM ja apavAdasevana vizeSa ArAdhanAnA arthe ja kare che. sAtamI dRSTivALAne to apavAdanuM sevana hotuM ja nathI. sanatakumAra cakrIchaThThI dRSTimAM hatA. roga sahana karavAnI temanAmAM tAkAta hatI. ArAdhanAmAM te roga bAdhaka na hatA tethI temaNe upacAra na karyA. paraMtu temane koi mAravA Ave to tyAMthI khasI jAya, kAraNake temane lAMbuM saMyama pALavuM che; eTale hAthe Y-8 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya - 110 karIne tyAM maravA mATe UbhA na rahe. jyAre sAtamI dRSTivALA to tyAMthI eka DagaluM paNa na khase. araNika munine saMyamanAM kaSTa sahana na thayAM eTale anazana karyuM. e vakhate chaThThI daSTivALA nathI, kAraNake duHkhanI temanA mana upara asara hatI. puNyAnubaMdhI puNyathI maLatA bhogo paNa caMdananA agni jevA che. bhale agni caMdanano hoya paNa jAta to agninI che ne? mATe bALavAno. mATe UMcA puNyathI maLelA bhogo paNa jo temAM lapaTAyA to mAre ja. anAsakta rahetene ja te tAre. chaThThI dRSTivALAnA bhogo te maMtrathI maMtrita agni jevA che. e tene bALanAra thatA nathI. badhA dvandathI para hovAne kAraNe A jIvo anAsakta yogI kahevAya che. . . .' chaThThI daSTivALA jIvono chaThTho guNa che abhISTa lAbha. A jIvonA mananA saMkalpo haMmezAM pUrNa thAya che. A jIvone abhISTa zuM che? e khAsa jANavuM joie. temane duHkha dUra karavAnA ke sukha meLavavAnA manoratho kadI thatA ja nathI. kAraNake aprazasta rAgavaiSa temane che ja nahi. AthI teo kadI evA saMkalpa karatA ja nathI. sva ke paranA AtmahitamAM bAdhaka koI vighna UbhAM thayAM hoya to tene dUra karavAno saMkalpa temane thAya kharo ane te saMkalpa temanA potAnA vizuddha koTinA dharmanA prabhAvathI azubhakarma tUTI javAthI pUrNa thAya. A dRSTithI nIcalI kakSAmAM rahelA jIvone paNa saMkalpasiddhi ke vipnanAza thato dekhAya che. paNa temAM temanuM bhUtakAlIna-pUrvanuM puNya joIe che. je puNyasattAmAM paDyuM hoya te dharmanA baLathI tAtkAlika udayamAM Ave ane iSTa siddhi thAya. satIonA satItvanA prabhAvathI jyAM Apatti dUra thatI dekhAya che, tyAM bhUtakAlIna puNyanI apekSA rahe che. jyAre A chaThThI dRSTivALA jIvone pUrvakAlIna puNyanI apekSA hotI nathI. temanA niraticAra amRta anuSThAnanA baLathI vipnano nAza ane saMkalpasiddhi thAya che. temano bhAva ja evo vizuddha hoya ke jo teo saMkalpa kare ke "mAro roga TaLe to huM viziSTa ArAdhanA karIza to turata ja temano roga naSTa thaI jAya ane teo viziSTa ArAdhanA kare paNa kharA. meghakumAra, sanatakumAra vagere chaThThI daSTimAM che. temanAmAM rogane naSTa karavAnI tAkAta beThelI ja hatI, paNa jarUra nahotI mATe naSTa na karyA. pAMcamI daSTimAM manoratha siddha thAya paNa yatkiMcita thAya, paNa saMpUrNa manorathasiddhi na thAya. mayaNAsuMdarIne amRta anuSThAna tAtkAlika phaLyuM paNa dareka vakhate tenA manoratho siddha thAya ja, evo niyama nahi; kAraNake tenAmAM kAmarAga-sneharAga beThelA che. A daI vALAjIvoneya nikAcitakarmo bhogavavAM paDe che. A jIvone abhISTa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 yogadaSTi samuccaya lAbhanI sAthe-sAthe labdhio paNa hoya che. zrI gautamamahArAjA chaThThI dRSTimAM che. temane yoganA prabhAvathI khIrano abhISTa lAbha thayo che. paNa pachI khIra je khUTI nahi te akSINa mahAnasa labdhinA kAraNe che. labdhinA prabhAve teo AtmAnI vIrya zakti phoravIne, jagatamAM rahela pudgala paramANune je rUpe banAvavA hoya te rUpe banAvI zake che. gautama mahArAje tene khIra rUpe banAvyA che. A labdhi judI che ane abhISTa lAbha judo che. sAtamI daSTimAM to asaMga anuSThAnanA baLe kSayopazama thaIne evI labdhio pragaTe che ke tenAthI teo dhAryuM badhuM ja karI zake che. paNa vinA kAraNe teo kazuM ja karatA ja nathI; labdhine phoravatA nathI. chaThThI daSTivALA jIvono sAtamo guNa janapriyavaM, ApaNe zaruAtamAM varNavI gayA chIe. A chaThThI dRSTivALA jIvonuM saMpUrNa prazasta kaSAyamaya je mAnasa che, tevuM mAnasa guNasthAnakanI bahAra rahelA abhavya, durbhavya ke bhAre karmI jIvonuM ya hoI zake. saMpUrNa niraticAra cAritra te pALatA hoya ane eka paNa aprazasta SAya na hoya, temanuM dekhItuM jIvana ane mAnasa badhuM ja chaThThI daSTivALA jIvo jevuM ja hoya, chatAM teo dRSTinI bahAra che; pahelI daSTi paNa pAmyA nathI. kAraNake temanAmAM tAttvika vairAgya, viveka vagere AdhyAtmika guNo nathI. saMsAranA viSayo temane svarUpathI duHkharUpa lAgyA nathI. A temanI pAyAmAM ja khAmI che. tAttvika vairAgya AvyA pachI ja AdhyAtmika vikAsanI zaruAta thAya che. hetu ke phaLathI nahi paNa jyAre svarUpathI viSayo duHkharUpa lAge tyAre ja tAtvika vairAgya Avyo gaNAya che. A pAyAnA guNa vagarano temano badho ja vikAsa atAvika che. temane mokSamArgamAM upakAraka nathI ke saMsArabhramaNane alpa karanAra nathI. chaThThI dRSTivALA jIvonA bahu alpaguNonuM A zlokamAM varNana karyuM che. bAkI temanAmAM hajAro guNo hoya che, jenuM varNana paNa na karI zakAya. A guNonA kAraNe teo lokapriya hoya che. zrI zAMtinAtha bhagavAna AThamA-dazamA bhavamAM prAyaH chaThThI dRSTimAM che. temane e bhavomAM gRhasthapaNAmAM avadhijJAna hatuM. prazasta kaSAya sivAya avadhijJAna TakAvavuM muzkela che. munine IndranI kAmaparavazatA joine sTeja hasavuM AvyuM, temAM temanuM avadhijJAna cAlyuM gayuM. e batAve che ke tene TakAvavA aprazasta kaSAya kADhavA paDe che ane prazasta kaSAya lAvavA paDe che. A sthitibaMdha saMklezane AzrayIne hoya che. abhavyaprAyogya je jaghanyatama sthitisthAna aMtaHkoDAkoDInuM che, tenA karatAM pahelI dRSTimAM rahelA dekhAvathI tIvra saMklezamAM vartatA jIvanuM sthitisthAna nIcenuM hoya che. arthAt tIvra saMklezamAM paNa e Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 112 maMda saMklezavALA abhavya karatAM alpa sthitibaMdha kare che. AnuM kAraNa tAttvika vairAgya ja che. - chaThThI daSTivALA jIvono mukhyatama guNa aucityano che. aucitya e ja bhagavAnanI AjJA che ane te jayoga che. A jIvonuM jIvana aucityamaya ja hoya che. A aucityabhinna-bhinna kakSAnA jIvo mATe bhinna-bhinna hoya che. dA.ta. metArajamuni e nirapekSa muni hatA. eTale sonIe upasarga karyo tyAre prANa javA chatAM mauna rahyA. have temanI nIcenI kakSAvALA niraticAra cAritravALA koI muni hoya to temane mATe mauna rahevuM e ucita nathI. temanA mATe svarakSA e ucita che. kAraNake pote jIvaze to sva-para ghaNA jIvonuM kalyANa karI zakaze. enA badale maraze to parabhavamAM avirati ja maLavAnI che. AthI saMpUrNa prazasta kaSAyathI te svarakSA kare. temAM sAmA jIvanI hiMsA na thAya te mATe yatanA kare; paNa kadAca sAmA jIvanI hiMsA rokI zakAya tema na hoya to paNa svarakSA to kare ja. te e jIva mATe prANatyAga na kare. A kaMkSAmAM tattvaciMtana che. dvandrathI te para che. eTale temane duHkhamAM paNa mananI samAdhi Take ja che. eTale mananI samAdhinA hetuthI temane svarakSA karavAnI nathI; paNa vizeSa lAbha-ArAdhanAnA hetuthI svarakSA karavAnI che. - tenAthI UtaratI kakSAnA sAdhu hoya to temane to potAnA mananI samAdhi TakatI na hoya eTalA mATe svarakSA karavI paDe. kAraNake aprazasta kaSAya beThelA hovAthI temane duHkhamAM asamAdhi thaI jatI hoya. asamAdhithI mRtyu thAya to rakhaDavuM paDe. mATe asamAdhithI bacavAnA lakSyathI teo svarakSA kare. ahIM samAdhino artha tattvanI samajaNavALA mananI samAdhi evo karavo. bhautika sukhanI prAptimAM manane AnaMda ane svasthatAno AbhAsa thAya che; tene sAmAnya loko samAdhi kahe che. evo samAdhino artha ahIM karavAno nathI. kAraNake evI samAdhi meLavavA mATe zAstramAM svarakSaNanI vAta nathI. Ama chaThThI daSTivALA gRhastha jIvonI sAMsArika pravRtti paNa bhagavAnanI AjJA mujabanI saMpUrNa aucityapUrNa ja hoya che. temanI arthapravRtti ane kAmapravRtti e saMpUrNa arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtharUpa hoya che, kAraNake prazasta kaSAyapUrvakanA che. jayAre pAMcamI daSTimAM aprazasta kaSAyo hovAnA kAraNe e puruSArtho khAmIvALA hoya che. chaThThI dRSTimAM rahelA cothA, pAMcamA ke chaThThA guNasthAnakavALA dareka jIvone potapotAnA AcAranuM anukrame darzanAcAra, aNuvrata ane mahAvratanuM niraticAra pAlana hoya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya A daSTimAM anyamud nAmano doSa gayo che, aprazasta kaSAya nAbUda thayA che, paNa hajI prazasta kaSAyo paDyA che; tethI "roga' nAmano doSa paDyo che. e doSa naSTa thAya eTale sAtamI prabhASTi prApta thAya che. prabhAdeSTi 'pra eTale prakRSTa ane 'bhA eTale teja. A daSTimAM sUryanI upamAvALo prakRSTa jJAnano prakAza hoya che mATe tenuM prabhA' nAma sArthaka che. AtmAne ratnatrayInI kharI anubhUti ahIM thAya che. bodha:- A dRSTinA bodhane sUryanI upamA ApavAmAM AvI che. ahIM prakhara jJAnano dhodha vaheto hoya che. A bodha haMmezAM dhyAnano hetu ja bane che. prAyaH temAM vikalpano avasara nathI. temAM prathamasAra sukha hoya che. zAstro ahIM akiMcitkara bane che. anuSThAna samAdhiniSTha hoya che. A bodhavALA jIvonA sAnnidhyamAM vairAdino nAza thAya che. teo parAnugrahane kare che. ziSyone vize aucitya jALave che ane haMmezAM avaSya phaLavALI sankriyAne kare che. A dareka vizeSaNone have kramazaH vicArIe. - A daSTimAM jIvone satata dhyAna ane dhyAnanA kAraNabhUta evAM ciMtana, bhAvanA ane anuprekSA hoya che. teo covIzamAMthI ekavIza kalAka kAussagga dhyAnamAM rahe che. chadmasthane koI paNa viSayanuM dhyAna aMtarmuhUrta paryanta Take che. te pUrNa thAya eTale ciMtana, bhAvanA ke anuprekSA cAlu thAya. te anuprekSAdi evA prakAranAM kare ke temAMthI pAchA dhyAna upara caDI jAya, Ama satata sAMkaLa cAlyA kare che. mATe temanA bodhane dhyAnano heta kahyo che. A daSTiprAyaH nirapekSa munine hoya che. teo svazarIra pratye paNa niHspRha hoya che. prazasta kaSAyone nAbUda karyA hovAthI dayA, dAna, paropakAra karavA AdinI koI icchA temane hotI nathI. lagabhaga teo nirvikalpa dazAmAM ja rahe che ane samatAnA sukhane anubhave che. paNa koI vakhata samatAthI jyAre nIce Utare che tyAre savikalpa dazA AvI jAya che. dA.ta. mahAvIra paramAtmAne potAnA sADA bAra varSanA cha stha paryAyamAM mAtra be vakhata karuNAnA bhAva sparzI gayA che. (1) caMDakauzikanA prasaMgamAM ane (2) saMgamanA prasaMgamAM AMkhamAM karuNAthI azru Ave che tyAre. AvuM kvacitajavalle ja bane che. tethI prAyaH zabda lakhyo che. bAkI to nirvikalpa dazA ja hoya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 yogadRSTi samuccaya tIrthaMkara paramAtmA dIkSA le tyArathI temane A sAtamI dRSTi hoya che. teo jagatathI taddana alipta hoya che. AtmaramaNatAmAM evA magna hoya che ke prazasta ke aprazasta koI vikalpa temane sparzI zakato nathI. icchA mAtrano abhAva hoya che. karma khapAvavAnI icchA paNa temane hotI nathI. mATe A dRSTimAM prAyaH vikalpane avasara nathI ema kahyuM A dRSTimAM prazamasAra sukha hoya che. prazasta kaSAyathI karAtA maitrI, karuNA Adi bhAvo paNa jIvane manamAM amuka prakArano Avega, Aveza, utsukatA Adi saMtapta avasthA UbhI kare che. dA.ta. koI duHkhI jIvane joi karuNA AvI, eno artha e ja ke tenA duHkhathI pote duHkhI thayA, tenuM duHkha dUra karavAnI icchA jAgI. kyAre enuM duHkha dUra thAya evI utsukatA jAgI. A badhI lAgaNI bhale prazasta hoya paNa temanane pIDA ApanAra che, saMtapta karanAra che. jyAre A dRSTivALA jIvone AvI prazasta karuNA vagere bhAvo paNa sparzatA nathI eTale satata teo samatAnA sukhane anubhavatA hoya che. temanuM A samatAnuM sukha eTaluM UMcI koTinuM che ke tenA eka aMtarmuhUrtanA sukhanI AgaLa, prazasta kaSAyathI yukta chaThThI daSTivALA niraticAra cAritravALAmuninuM AkhI jiMdagInuM AdhyAtmika sukha, e mAtra rAI jeTaluM ja che. to pachI tenI AgaLa bhautika sukhanI to zI vAta karavI? saMsAranA sarvazreSTha bhautika sukhane anubhavanAra anuttaravAsI devanuM sukha e A samatAnA sukhanI AgaLa anaMtamA bhAganuM paNa nathI. bAra mahinAnA paryAyamAM anuttaravAsI devanA sukhane muni atikramI jAya che ema je kahyuM che, te A dRSTivALA muninI apekSAe kahyuM che. A muni ja "jJAnavRkSo niraMjana che. A dRSTivALA jIvono bodha evo uttama che ke tenI AgaLa-zAstro akiMcikaranirupayogI che. jainazAsanamAM utkRSTamAM utkRSTa AlaMbana zAstro ja che. kAraNake devaguru-dharmanI oLakha ApanAra zAstro ja che. zAstrathI thatA bodha karatAM paNa A jIvone ucca prakArano bodha thaI gayo che. je sAdhavAnuM che, te emane siddha thaI gayuM che. have kazuM siddha karavAnuM bAkI nathI, to pachI zAstranI temane zI jarUra che? jo zAstranI jarUra nathI, to pachI tenAthI UtaratA bIjA AlaMbananI to zI jarUra hoya? cazmA vagara jaje dekhI zakatA hoya temane cazmAnI zI jarUra? lAkaDI vagara ja je cAlI zakatA hoya temane lAkaDInA TekAnI zI jarUra? A daSTivALA jIvonuM anuSThAna samAdhiniSTha hoya che. A jIvone devavaMdana, guruvaMdana, svAdhyAya, jApa Adi koI paNa prakAranA dhArmika anuSThAnanA AlaMbananI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 yogadaSTi samuccaya jarUra nathI; e ApaNe joI gayA. teo satata AtmaramaNatAmAM jhUlatA hoya che. chatAM jyAM sudhI zarIra che tyAM sudhI bhojana, aMDila, mAtru Adi bAdhA rahevAnI. te kAraNe gocarI javAnI, spaMDila javAnI koI zArIrika pravRtti teo karatA hoya tyAM paNa temanI AtmaramaNatA satata cAlu ja rahe che. temAM bAdha nathI Avato. samAdhi eTale dhyAna, cittanI ekAgratA. je pravRtti kare temAM cittanI ekAgratA evI goThavAI gaI hoya ke satata te te samayane anurUpa pravRttio thayA ja kare. temane vicAra na karavo paDe ke amuka kriyAno TAima thayo ke nahi. svAbhAvika rIte ja icchA karyA vagara, je kALe je karavAnuM hoya te ApameLe thayA ja kare. dhyAnanI paripakva dazA ahIM prApta thaI gaI che. pUrvano evo abhyAsa karIne AvyA che ke satata temano upayoga jAgRta ja rahe, kriyAne yogya pariNAmo paNa sahaja bhAve AvI ja jAya. A jIvone samatA pariNatirUpa banI gaI che. eTale satata te samAdhimAM ja hoya. koI vastu temanA cittane vyApa Ubho karI zake tema ja nathI. A jIvonA yoganA prabhAvathI temanA sAnnidhyamAM AvanAra jIvonA vaira Adino nAza thAya che. parAnugrahakanRtA:- A jIvo lAgaNIthI para che. zubha lAgaNI paNa temane sparzatI nathI. paropakAra karavAnA temane manoratha nathI hotA. chatAM avasare koI yogya jIva dekhAya to tene upadeza Ape che. pratibodha karI dIkSA Ape che. paNa dIkSA ApyA pachI tene gacchamAM sthavira munione soMpI de che. kAraNake potAnAmAM kaSAyano abhAva hovAthI tenI sAraNA-vAraNA pote karI zakatA nathI. pote gacchamAM hoya to ziSyone ucita anuzAsana Ape paNa gacchathI alipta hoya che. A daSTivALA jIvonI kriyA avaSya phaLavALI hoya che. je kriyA kare tenuM paripUrNa phaLa teo meLave che. kriyAnuM yathArtha phaLa AtmAnI anubhUti che, te ahIM maLe che. mATe kharI phalAvaMcaka dazA ahIM hoya che. ratnatrayIno pUrNa AsvAda ahIM ja prApta thAya che. tatkAla paramAnaMdanuM sukha ahIM ja anubhavAya che. mATe A jIvo jIvatAM chatAM mukta jevA arthAt chadmastha jIvanamukta kahevAya che. karma hovA chatAM tenAthI levAtA nathI. dehapiMjaramAM purAyA chatAM tenI asara nathI. - jinakalpika, yathAlaMdI, parihAravizuddhika, pratimAdhArI Adi nirapekSa munio A daSTimAM hoya che. teo utsargamArganuM cAritra pALe che. apavAdanuM temane sevana nathI hotuM. kAna, nAka, AMkhano mela paNa dUra karatA nathI. roganI cikitsA karatA nathI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 yogadaSTi samuccaya pagamAMthI kAMTo kADhatA nathI. nirdoSa gocarI maLe to vApare che. nirdoSa bhUmi maLe to ja.aMDila jAya che. AhAra-nihAra vagara calAvI zake evA daDha saMghayaNavALA, majabUta zarIravALA hoya che. AhAra, nihAra, vihAra badhuM mAtra eka trIjA ja praharamAM kare che. nidrA letA nathI. palAMThI vALIne besatA nathI. koI vakhata UbhA ke beThA-beThA kadAca thoDI nidrA AvI jAya paNa e sivAya nidrA letA nathI. nizcayanI ja temanI dRSTi hoya che. vyavahArathI te nirapekSa hoya che. mATe ja nirapekSa kahevAya che. A nirapekSa munione paDilehaNAdi Avazyaka kriyA karavAnI hotI nathI. Ama teo pratikramaNa nathI karatA, paNa prAyazcittarUpI pratikramaNa hoya che. jayAre upayogazUnyatAthI mAnasika, vAcika ke kAyika koI sUkSma doSa paNa lAge tyAre tenuM teo utkaTa prAyazcitta svayaM svIkArI le che. dA.ta. bhagavAna mahAvIra svAmI pUrvanA abhyAsathI kulapatine bheTyA e gRhasthAcAra sevavAnA doSanuM prAyazcitta temaNe tyAM ja pAMca abhigraho laIne karI lIdhuM che. e pAMca abhigraho e prAyazcittarUpe ja che ane e ja temanuM pratikramaNa che. gA. 17 :- lakSaNa:- A dRSTimAM roga nAmano doSa naSTa thAya che. tattvapratipatti nAmano guNa prApta thAya che. dhyAna nAmanuM sAtamuM yogaga hoya che ane haMmeza zamathI (samatA) yukta hoya che. roga :- roga eTale bhAvarogarUpa rAga ane dveSa. te ahIM hotA nathI. chaThTha dRSTimAM je prazasta kaSAyo hatA te ahIM nAbUda thaI jAya che. ahIM prazasta koI kaSAyo nathI hotA. ahIM je kaSAyano abhAva kahIe chIe te vyakta kaSAyano abhAva samajavAno che. bAkI avyakta kaSAyo to dazamA guNasthAnaka sudhI hoya che. ApaNane manamAM je vikalpo jAge che, te kaSAyanA kAraNe jAge che. A jIvone kaSAyono abhAva hovAthI nirvikalpa dazA hoya che. gRhasthone A daSTi prApta thAya kharI paNa aMtarmuhUrtathI vadhu Take nahi. tyArabAda te kAM to UMce caDe che athavA to nIce Utare che, athavA to sAdhuveSano svIkAra karI le che. kAraNake gRhasthAvAsamAM pApapravRtti karavI paDe. jyAre A dRSTivALA jIva prazasta kaSAyathI paNa jANIbUjhIne pApapravRtti karatA nathI. tattvapatipatti - chaThThImAM tattvamImAMsA nAmano guNa hato. temAMthI ahIM tattvamatipatti nAmano guNa prApta thAya che. AtmatattvanI anubhUtirUpa tattvamatipatti Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 117 A dRSTimAM ja thAya che..nizcayanayanuM samyaktva ahIM ja hoya che. kAraNake jevuM jJAna tevI ja ruci ane tevI ja pariNati. ema ratnatrayInI ahIM ekatA thAya che. mana, vacana ane kAyA e traNano ahIM saMpUrNa avisaMvAda hoya che. ahIM pudgalamAM, parabhAvamAM temanuM kartRtva hotuM nathI. mAtra jJAtAdraSTAbhAva ja hoya che. jaDa ane cetananuM bhedajJAna temane pariNatirUpe hoya che. sthirAiSTimAM e bhedajJAna mAtra rucirUpe hatuM. dhyAna :- chaThThI dRSTimAM dhAraNA hatI. A dRSTimAM dhyAna nAmanuM yogAMga hoya. dharmadhyAna ke zukladhyAna hoya che. paNa gocarI Adi pravRttimAM dharmadhyAnanI bhAvanA hoya che. sUkSma upayogapUrvakanuM ciMtana, sthira adhyavasAna te dhyAna kahevAya che. dhyAnamAM mana, vacana, kAyAnI badhI ja zaktio upayukta hoya che. dhyAnamAM keTalAka mananI zUnya avasthA mAne che te khoTuM che; kAraNake ahIM zaktio suSupta nathI hotI ke mananI zUnya avasthA nathI hotI, paraMtu dhyAnamAM upayoga sUkSma banato hovAthI yogonuM vIrya vizeSa phoravavuM paDe che. eka ja viSayano sUkSmabodha dhyAnamAM hoya che. sUkSma evA matijJAnanA paryAyonuM temAM bhAna hoya che. dhyAnathI manane thAka nathI lAgato paNa vizeSa sphUrti jAge che. dhyAnI bhagavaMtono AhAra alpa hoya che, nidrA paNa alpa hoya che. tenuM kAraNa e che ke thAka lAge tene nidrAnI jarUra paDe che. kaSAyonA Avega hoya tene mAnasika thAka lAge che. prazasta kaSAyo paNa manane thakavI de che. A dRSTivALA jIvo to nirvikalpa dazAmAM, samatAmAM ja rame che. kaSAyanuM nAmanizAna nathI. tethI mAnasika thAkanA abhAve temane nidrA alpa hoya che. sAtamI dRSTinuM lakSaNa varNavyA pachI have graMthakAra maharSi A dRSTinuM viziSTa sukha Adi varNave che. gA. 171 :- A dRSTimAM ja munione dhyAnajanya sukhanI prApti thAya che. chaThThI dRSTimAM prazasta kaSAyajanya mAnasika sukha hoya che, paNa e sukha dhyAnanA sukha karatAM ghaNI nIcI koTinuM che. A dRSTimAM dhyAnanuM sukha che. temAM indriyonA zabdAdi viSayonI bilakula asara ja nathI hotI. chaThThI dRSTimAM te viSayonI zubha asara ane pAMcamImAM tenI zubhAzubha asara hoya che. A dRSTimAM te jIvone mana upara saMpUrNa prabhutva hoya che. kharo manovijaya ahIM ja che. bAhya sukha ke duHkhanI temane koi ja asara nathI hotI. game evI duHkhanI jhaDIo vacce paNa temanuM AMtarika sukha indra ke cakravartInA sukha karatAM anekagaNuM vadhAre hoya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 118 A dRSTivALA jIvone A sukhavivekanA baLathI prApta thAya che. jaDa ane cetananuM bhedajJAna e ja sAco viveka che. e viveka-bhedajJAna temane pariNatirUpe banI gayuM che. have parabhAvamAM temanI aMzamAtra paNa ramaNatA hotI nathI. jagatanI viSamatAmAM paNa teo samatAnuM ja darzana kare che. mATe nizcayano viveka A ja daSTimAM prApta thAya che. vivekanuM phaLa samatA che. tenuM paramasukha teo anubhavatA hoya che. gA. 102:- koipaNa jAtanI parAdhInatA e duHkha che ane svAdhInatA e sukha che. sukha-duHkhanuM A saMkSipta lakSaNa che. gA. 173:- puNya prakRtinA udayathI maLatuM sukha e parAdhIna che. kAraNake temAM puNyakarmanI apekSA rahe che. karmae AtmatattvathI paratattva che. mATe puNyathI maLatuM sukha e parAdhIna hovAthI uparanI gAthAmAM kahelA lakSaNa mujaba to duHkha ja che. dhyAnanuM sukha e AtmaramaNatAmAMthI prApta thAya che. temAM puNyakarmanI apekSA nathI hotI. bhayaMkara azAtArUpa pApakarmano udaya cAlu hoya, chatAM munio AMtarika dhyAnanuM sukha anubhavI zake che. Atmatattva sivAya koI paNa bAhyatattvanI apekSA vagaranuM hovAthI dhyAnanuM sukha e svAdhIna che. mATe uparanI gAthAmAM kahelA lakSaNa mujaba te saMpUrNa ane parama sukha che. gA. 174:- nirmaLa evo jJAnano bodha che, tenA kAraNe ja A mahAtmAone sadA dhyAna hoya che. jema jema jJAna vikasita thAya tema tema ja tAttvika vicAraNA (tattvaciMtana) karI zakAya che. mATe ahIM ja sAcuM tattvaciMtana che. jema jeno mela nAza pAmyo che evuM sonuM camakyA vagara rahe nahi, tema AtmA paNa karmarUpI mela nAza pAmavAthI nirmaLa prakAzavAna thAya che. uttama sonAnA ATha guNa kahyA che. temAMthI eka guNa e che ke te sadA kalyANa karanAruM hoya che. tema A dRSTimAM AtmA paNa nirmaLa jJAnanA prakAzavALo che, tethI ja guNakArI che. ahIM nizcayanayathI AtmAnA guNonuM vedana karavAno AnaMda che. tethI zuddhajJAnathI tRpti che. jyAre pudgalanA bhogavaTAno AnaMda e to vyavahAranayathI che. temAM azuddha jJAnathI tRpti che. gA. 175 - A dRSTimAM ja asaMgaanuSThAna nAmanuM sampravRttipada hoya che. eTale ke temAM kevaLa svarasamAM (AtmAmAM) ja pravRtti hoya. dharma paNa abhivRMga vagara ja kare. icchA nathI tethI pravRtti karavA chatAM temAM rati ke arati thAya nahi. eTale rAga vagaranI icchA to hoya paNa te jJAnasvarUpa hoya, moharUpa vikalpa na hoya. bAhyasaMgathI rahita hoya. eka samatAno ja, AdhyAtmika sukhano ja AnaMda che. (A munione Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 yogadRSTi samuccaya samatAnuM sukha hoya che. kevaLajJAnIne vItarAgatAnuM sukha hoya che ane siddha bhagavaMtone avyAbAdhapaNAnuM sukha hoya che. Ama sukhamAM bheda che.) siddhipadarUpa mahAmArganuM pramANa ahIMthI ja zaru thAya che. atyAra sudhI bhale vItarAgatArUpa mArgamAM javuM hatuM, paNa prayANa sAcuM nahotuM. kAraNake vItarAgatA pAmavI hatI ane karato hato prazasta kaSAya. mATe mArga UMdho hato. AthI ja te vibhAvanuM samyakta hatuM. nizcayanayanuM zuddhabhAvanuM samyakta have ja AvyuM. tethI mokSamArganuM prayANa paNa ahIMthI ja zaru thayuM manAya. chaThThA guNasthAnakanA UMcA adhyavasAyomAM (utkRSTa sthAnomAM) ane sAtamA guNasthAnakamAM paNa carama saptama guNasthAnaka sivAya, eTale sakSama guNasthAnakanA carama adhyavasAyone choDIne A sAtamI dRSTi hoya che. ahIM citta ekadama zAMta hoya che. kAraNake kaSAyanI kaluSitatA nathI. A dRSTi Ave eTale anekAMtavAda na bhaNyo hoya to paNa tenI pravRtti AvI jAyasyAdvAdanuM phaLa ahIM prApta thaI jAya che. gA. 176:- anyadarzanIo A asaMgaanuSThAnane je bhinna-bhinna nAma Ape che te kahe che. sAMkhyo tene prazAntavAhitA kahe che. prazAntavAhI ekadhAruM vahetuM pANI jema eka sarakhI sapATIvALuM rahe che tema A dRSTimAM mana kevaLa samatAmaya che. mananI dhArA prazAMta, eka sarakhI ja hoya che. jema ekadhArA telathI dIvo prakAzato hoya tema AtmAmAMthI ekaMsarakho jJAnano prakAza nIkaLe che. rAga-dveSa hoya to ja jJAna badalAya, paNa ahIM vyakta rAga-dveSache nahi tethI jJAnano prakAza ekadhAro rahe che. jJAnano viSaya badalavAthI jJAna badalAyuM lAge che. paNa temAM viSayanuM parAvartana che, jJAnanuM parAvartana nathI. jJAnano pravAha to akhaMDa ekadhAro ja rahe che. - bauddho A avasthAne visabhAga parikSaya kahe che. bauddho dareka vastune kSaNika mAne che. padArtha kSaNika che, paNa tenI saMtAna cAle che ema mAne che. A saMtAnane te be prakAranI mAne che. (1) sabhAga ane (2) vibhAga. sabhAga eTale sadaza saMtAna, te sUkSma parivartanarUpa che ane visabhAga eTale asadaza saMtAna, te sthUla parivartanarUpa che. dA.ta. manuSyabhava zaru thayA pachI mare tyAM sudhI tene manuSyarUpe saMtAna cAle che, e sabhAga saMtAna che. te marIne dhAro ke haraNa thAya to haraNarUpe je sthUla parivartana thayuM e visabhAga saMtAna che. arthAta padArtha kSaNe kSaNe nAza pAme che, paNa navo padArtha je utpanna thAya che te tenA saMdazarUpavALo utpanna thAya tyAM sudhI sabhAga saMtAna ane asadaza(judA) rUpavALo utpanna thAya tyAre visabhAga saMtAna kahevAya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 yogadRSTi samuccaya RjusUtrAdi nizcayanayavALA nimitta kAraNane mAnatA nathI. te saMyogane nathI mAnatA. sau saune sthAne sau che ja. tethI kArya utpanna thAya tenI pahelAMnI kSaNamAM tenI je avasthA che tene ja tenuM kAraNa mAne che. te avasthAne kurvadnapatva kahe che. jevuM kurvadnapatva hoya evuM kArya thaze ja. pudgalanI jema visabhAga saMtAna che, tema AtmAnI paNa visabhAga saMtAna che. kSaNamAM krodhI, to kSaNamAM mAnI, to kSaNamAM kAmI bane che. A krodhAtmaka, rAgAtmaka, zokAtmaka vagere satata visardeza saMtAna cAlu ja hoya che. bauddho AtmAne jJAnasvarUpa mAne che. A jJAnanI saMtati saMkliSTa cittanA (kaSAyanA) kAraMNe anAdikAlathI visadeza cAlu ja che. ahIM sAtamI dRSTimAM kaSAyonI nAbUdI thAya che, eTale visabhAga saMtAnano kSaya thAya che ane sabhAga saMtati cAlu thAya che. have eka sarakhI nirmaLa mananI dhArA rahe che. temAM have caMcaLatA AvavAnI nathI. AtmAno samatAmaya pariNAma ekasarakho cAlu rahe che. mATe bauddho A asaMgaanuSThAnane visabhAga parikSaya kahe che. zivadharmanA anuyAyIo A dRSTine zivavartya kahe che. samatA te ja mokSamArga che. rAga-dveSa e vibhAvanuM kAraNa che. svabhAvamAM javA mATe rAga-dveSanA vikalpono tyAga karavo ja paDaze. te ahIM thAya che. Ama to ratnatrayI e mokSamArga che. ratnatrayInuM phaLa samatA che. samatA prApta karavA mATe ja ratnatrayInI ArAdhanA karavAnI che. mATe tAttvika rIte samatA e ja mokSamArga bane. A dRSTimAM samatA prApta thai che mATe A dRSTine zivavartya kahevAmAM Ave che. mahAvRttiko (parivrAjakano eka bheda) A dRSTine dhruvamArga kahe che. samatA e vItarAgatAmAM javAno sIdho ane sthira rasto che. ahIM samApatti prApta thAya che. eTale ke vItarAgatAnI samAna avasthAno AbhAsa ahIM pahelI ja vAra prApta thAya che. parAkASThAnI samatA kaho ke vItarAgatAno bhAsa kaho te ahIM ja thAya che. ahIM vItarAga sadeza avasthA che. temAMthI vItarAgatAnI prApti nizcayathI thavAnI che. mATe tene dhruvamArga kahyo che. gA. 177:- A sAtamI dRSTimAM rahelo muni satpravRttipada (asaMgaanuSThAna)ne zIghra sAdhe che. asaMgaanuSThAnane sAdhanArI A ja dRSTi che. A asaMgaanuSThAna e apramattadazA che. niraticAra cAritravALAne prazasta kaSAyo haju hoya che, mATe tene apramattadazA na kahevAya. paNa asaMgaanuSThAnamAM aprazasta ke prazasta eka paNa kaSAya nathI mATe tene apramattadazA kahevAya che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 yogadaSTi samuccaya apramattadazA hovAchatAM ahIM apramatta guNasthAnaka arthAt sAtamuM guNasthAnaka nathI. apramatta guNasthAnakamAM satata nirvikalpadazA hoya che; jyAre A dRSTimAM prAyaH nirvikalpadazA che. eTale vacce vacce vikalpano saMbhava che. chaThuM guNasthAnaka aMtarmuhUrta kALa ja Take evo niyama nathI. te vadhu samaya TakatuM hoya ema lAge che. kAraNake bakuzakuzIla cAritravALAne nirvikalpadazA AvavI saMgata nathI. eTale teo ghaNA kALa sudhI chaThThA guNasthAnakamAM ja rahetA hovA joIe. chaThuM ane sAtamuM guNasthAnaka aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta kALe parAvartana pAmyA kare che, ema je kahevAmAM AvyuM che te A sAtamI daSTinI apekSAe hovuM joie ema lAge che. chaThThI ane sAtamI daSTi gItArthane ja prApta thAya che. agiyAra aMganuM jJAna hoya te gItArtha kahevAya che. prabhu mahAvIrasvAmI pUrvanA trIjA bhavamAM agiyAra aMganA pAThI hatA ane RSabhadeva bhagavAna caudapUrvI hatA. tethI A janmamAM temane prAyaH pUrvanuM jJAna hatuM. pUrvanuM jJAna hoya paNa thoDuM ochuM hoya. - have pAMcamI daSTinA aMte pAtaMjaMliRSinA je traNa zloko ApyA che temAMno trIjo zloka A sAtamI daSTine lagato che, tenuM varNana karIe chIe. "niSpanna yogIne doSa vyupAya, parama tRpti, saMpUrNa aucitya, gurtI samatA, vaira Adino nAza ane RtambarA buddhi hoya che." | doSa vyapAya :- A dRSTimAM saMpUrNapaNe pApAraMbhano tyAga che. apavAde paNa ahIM hiMsAdi doSa sevavAmAM Avato nathI. paramAtRti - ahIM icchA, tRSNA, abhilASAno sadaMtara abhAva che; mATe zreSTha tRmi che. maitrI Adi prazasta kaSAyono paNa ahIM abhAva che. eTale citta paramazAMtine, tRtine anubhave che. aucitya:- A munione koI paNa javAbadArI adA karavAnI nathI hotI. chatAM je kAMI pravRtti teo kare che te dareka pravRtti aucityapUrvakanI ja hoya che. aMza mAtra paNa temAM anucita vartana hotuM nathI. temane aucityano paNa rAga ke rasa nathI paNa sahaja rIte ja aucityanuM sevana thaI jAya che. vyAsamunie bhagavadgItAmAM kartavya-akartavya bAbatamAM thApa khAdhI che. temanI mAnyatA evI che ke saMsAranAM badhAM ja kartavya upAdeya che; mATe te aucityapUrvaka karavAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 122 joie. A mAnyatA anusAra temaNe karmayoganI philosophI upadezI che. jainadarzanamAM utsargamArge saMyama ja upAdeya che, saMsAra heya che. eTale saMsAra saMbaMdhI kartavyo paNa heya bane che. saMyama lenAra vyaktine pitA, mAtA, patnI, putra,zeTha, nokara, rAjA, prajA vagere koI paNa padanI pharaja ke javAbadArI adA karavAnI rahetI nathI. te badhI ja javAbadArI ke kartavyothI mukta banI jAya che. paraMtu jemaNe saMyama nathI lIdhuM ne haju saMsAramAM rahyA che temane mATe pote je sthAna upara hoya te sthAnanAM kartavyo pharajarUpa bane che. te kartavyo aucityapUrvaka karavAM joie. Ama jainazAsanamAM saMsAranAM kartavyo pratye sApekSa upAdeya buddhi che, jyAre vyAsamunine tenA pratye nirapekSa upAdeya buddhi che, e temanI bhUla che. samatA gurtI :- A daSTimAM parAkASThAnI samatA che. zatru-mitra, tRNa-maNi, kaMcana-mATI badhAmAM temanI samadaSTi hoya che. * vairAdino nAza - A dRSTivALA jIvonA sAnnidhyamAM bIjA jIvonA vaira Adino nAza thAya che. dA.ta. siMhaguphAvAsI muni, balabhadramuni vagere A dRSTimAM hatA. temanA yoganA prabhAvathI temanA sAnnidhyamAM AvanAra jIrvAnAM azubhakarmo nAza pAmI jatAM ane teo hiMsA, asatya, vaira vagere choDI detA. ahIM eTaluM samajavAnuM ke jemanuM sopakrama azubhakarma hoya temanuM javaira AdinAza pAme; paNa jemanuM azubhakarmanirupakrama hoya temanuM nAza na pAme. dA.ta. bhagavAna tIrthaMkara paramAtmAnA sAnnidhyamAM paNa gozALo, kamaTha vagerenA vairano nAza thayo na hato. guNasthAnakanI bahAra rahelA jIvo bhAvathI vikAsa sAdhI zakatA nathI, mAtra dravyathI vikAsa sAdhI zake. teo dravyathI chaThThI daSTivALAnA jevuM mAnasa keLavI zake che; paNa ethI AgaLa vadhI zakatA nathI. sAtamI daSTi jevuM mAnasa teo dravyathI paNa pAmI zakatA nathI. prathama guNasthAnakamAM je ahiMsA vagere yama (mahAvrata)nA siddhayogI hoya temanA sAnnidhyamAM anya jIvonA vaira Adino nAza thAya che, paNa temano e guNa kSayopazamabhAvano nathI. kSayopazamane anurUpa karmanI maMdatAnA kAraNe temanAmAM e guNa Avyo che. jyAre sAtamI dRSTimAM A guNa kSayopazamabhAvano che. sAtamI daSTivALA jIvo niSpannayogI kahevAya che. temane yoga siddha thaI gayo che. RtambarA dhI eTale temanuM jJAna satyathI puSTa hoya che. . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 yogadaSTi samuccaya A dRSTimAM roga nAmano doSa gayo che. tethI samatAnA parama AsvAdane teo anubhavI rahyA che. tenA AsvAdamAM evA to lIna banyA che ke tenA AsaMgane choDI zakatA nathI. e AsaMgane choDe tyAre munio AThamI daSTine pAme che. parASTi yoganI ATha dRSTiomAMnI A chellI daSTimAM zreSTha ratnatrayIno bodha che. adhyAtmanA vikAsanuM A chelluM pagathiyuM che. "parA eTale zreSTha ane "daSTi' eTale ratnatrayIno bodha. A dRSTimAM jIva sarvottama jJAna prakAza - kevalajJAna, kevaladarzana ane sarvottama cAritrarUpa ayogI avasthAne prApta kare che. mATe tene parAdaSTi evuM je nAma ApavAmAM AvyuM che te sArthaka che. bodha :- A dRSTino bodha caMdranA prakAza jevo che. najIka jaIne joIe to sUryavimAnanAM ratnonA prakAza karatAM caMdravimAnanAM ratnono prakAza ekadama jhagArA mArato hoya che. temaja te zItaLa ane saumya hoya che. badhA jyotiSI devomAM caMdradeva e sauthI vadhu mahartika deva che. tenuM vimAna sarvazreSTha ratnonuM baneluM che. mATe parASTinA bodhane tenI upamA ApavAmAM AvI che. sAtamI dRSTimAM bodha, dhyAnanA hetubhUta hato. dharmadhyAnanI vacce dharmadhyAnanI bhAvanAo AvatI hatI. jyAre A AThamI daSTimAM bodha haMmezAM dhyAnarUpa ja che. ahIM satata dhyAna cAlu che ane saMpUrNa nirvikalpadazA che. ahIM parAkASThAnI samAdhi hoya che. samatAnA svAdano AsaMga ahIM chUTI jAya che ane muni ahIM nirvikalpadazAnA uttama sukhanI anubhUti kare che. sAtame guNasthAnake cAritramohanIyanuM caramayathApravRttakaraNa kare ane kSapakazreNi mAMDetyAre nirvikalpadazArUpa A AThamI dRSTino prAraMbha thAya che. te caudamA guNasthAnakanI zailezI avasthA sudhI rahe che. upazamazreNimAM nirvikalpadazA che, paNa te apunarbhave nathI, arthAt jIvanuM tyAMthI patana thavAnuM che mATe kSapakazreNi lakhI che. zreNino kALa aMtarmuhUrtano che. temAM jIva dhyAnastha hoya che. mATe ahIM sarvadA dhyAna ja hoya che ema ahIM pratikramaNAdi koI anuSThAna nathI. ArUDhArohaNa arthAt caDelAne pharI caDavAnuM nathI hotuM. tema ahIM anuSThAnathI je siddha karavAnuM hatuM e sAdhyasiddha thaI gayuM che. mATe koipaNa dharmAnuSThAna karAvAnAM hotAM nathI. sAtamI dRSTimAM doSa lAge tyAM te Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 yogadaSTi samuccaya doSanA sarvathA nirAkaraNa mATe utkaTa prakAranA abhigraho grahaNa karavArUpa prAyazcitta nAmanuM pratikramaNa hatuM. ahIM to bodha evo utkaTa che ke doSa lAgato ja nathI. mATe prAyazcitta grahaNa karavArUpa pratikramaNAdi anuSThAna paNa ahIM nathI. A zreNimAM rahelA jIvone kadAcita bAhyathI dravyakriyArUpa anuSThAna hoI zake; kAraNake koI jIvane khAtA-khAtAM, koI jIvane nAcatAM-nAcatAM, koI jIvane hastameLApa karatAM ema aneka prakAranI bAhyakriyA cAlu hoya ane zreNi maMDAI hoya evA aneka dRSTAMta zAstramAM maLe che. zreNinA kALamAM e bAhyakriyA cAlu ja rahe che. dravyathI jIva e kriyA karato rahe che ane bhAvathI te dhyAnamAM caDhI jAya che. ema dravyathI bAhya anuSThAna A dRSTimAM hoI zake che. A daSTinA bodhanA varNanamAM yathAbhavyatva paropakAritva' vizeSaNa lakhyuM che, te kevalajJAnInI apekSAe che. zreNino to kALa ja be-traNa miniTano che. temAM e saMbhavatuM nathI. A jagatamAM sarvottama paropakAra sarvajJo ja karI zake che. yathAbhavyatvam eTale potAnuM ane sAmAjIvanuM jevuM bhavyatva. e pramANe paropakAra kare. sAmAjIvanI yogyatA hoya ane potAne e rIte karma khapAvavAnAM hoya to sadupadezAdithI paropakAra kare, nahitara na kare. A paropakAra paNa ceSTArUpa che, icchArUpa nathI. paropakAranI temane icchA nathI. A jIvo amUDhalakSyavALA hovAthI avaLyakriyA karanArA ja hoya che. teo kadI niSphaLakriyA karatA ja nathI. utkaTa phalAvaMcakadazA ahIM hoya che. je pravRtti teo kare che tenuM utkaTa parAkASThAnuM phaLa teo meLave che. gA. 178 :- lakSaNa:- AThamI dRSTimAM AsaMgadoSanuM varjana che. sAtmIkRta pravRtti nAmanA guNanI prApti che ane samAdhi nAmanuM AThamuM yogAMga che. AsaMga:- AsaMga eTale ahIMyAM samatAnI rati samajavAnI che. sAtamI daSTivALAne A AsaMgadoSa mokSamAM bAdhaka bane che. e jIvoe badhI ja rati-arati choDI dIdhI che. badhAmAM ja samabhAva keLavyo che. paNa samatAmAM temane apUrva AsvAdarasa Ave che. samatAnI ke vItarAgatAnI utsukatA temane hotI nathI. paNa samatAnuM je AdhyAtmika sukha, teno je paramAnaMda che tenA AsvAdamAM temane rati pedA thAya che. arthAt asaMgano saMga beThelo che. samatAno rAga nathI paNa rati che. jyAM sudhI A rati beThelI che tyAM sudhI jIva sAtamIthI AgaLa vadhI zakato nathI. A ratirUpa doSa tenuM patana karAvanAra nathI; paNa AgaLa vikAsamAM bAdhaka bane che; tene tyAM ja rokI rAkhe che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 yogadaSTi samuccaya tasthAnasthitikArI - te ja sthAnamAM sthiti karAvanAra thAya che. A AsaMgadoSanA kAraNe bhagavAna mahAvIrasvAmI sADA bAra varSa sudhI kevaLajJAna na meLavI zakyA. pUrva kroDa varSa sudhI munio sAtamI daSTimAM samabhAvamAM ramyA kare, paNa samatAnI ratirUpa A AsaMgadoSane ja choDI na zake. tethI zreNi na mAMDI zake evuM bane. jayAre amuka prakAranAM jJAnAvaraNIya Adi ghAtakarma tUTe ane pratibhAna thAya tyAre e jJAnathI muni samatAne sevavA chatAM, temAMnI rati kevI rIte choDavI e jANe ane tadanusAra ratine choDe; eTale turta ja vItarAgatA ane kevalajJAnanI prApti thAya che. sUkSma evI samAdhino AsaMga jatAM zreNinuM yathApravRttakaraNa (7muM guNasthAnaka) prApta thAya che ane zreNi maMDAya che. samAdhi:-samAdhie UMcA prakAranuM dhyAna che. savikalpasamAdhie dhyAna kahevAya che. te sAtamI dRSTimAM hoya che. nirvikalpasamAdhine ja samAdhi kahevAya che. keTalAka samAdhine dhyAnano prakAra kahe che, to keTalAka samAdhine dhyAnanuM phaLa kahe che. AmAM upayoganI dhArA bahu ja tIvra hoya che. eka sarakho nizcita upayoga hoya che. tethI sekaMDanA kAMTAnI jema temane samayanI khabara paDe che. TIkAmAM zrI pAtaMjaliRSinAM sUtro ApIne dhAraNA, dhyAna ane samAdhinuM svarUpa varNavyuM che. "cittano dezabaMdhu' eTale eka viSayamAM cittane rokI rAkhavuM tene dhAraNA kahevAya che. temAM jyAre jJAnanI upayoganI ekatAnatA, ekAgrapaNuM Ave che tyAre tene dhyAna kahevAya che. (pratyaya-jJAna). dhyeyamAtrano jajemAM nirmAsa thAya evI svarUpazUnya avasthAne samAdhi kahevAmAM Ave che. ahIM svarUpazUnya thavuM eTale dhyAtA evA potAne bhUlI javuM eTale ke dhyAtAne dhyeyanuM ekarUpa banI javuM te. ahIM samApatti nathI paNa Apatti che. A samAdhimAM svarUpazUnyatA nathI paNa svarUpazUnya jevI avasthA che. sAtmIkRta pravRtti-sAtamI daSTimAM tattvamatipatti nAmano guNa hato. temAMthI ahIM pravRtti nAmano guNa prApta thAya che. sAtmIkRta pravRtti eTale sadbhUta pravRtti. caMdanagaMdhanI jema sahaja pravRtti che. caMdananI jema sahaja rIte ja gaMdhanI pravRtti thAya che. lakSyavedhI pravRtti nathI paNa lakSyazUnya pravRtti che. Ama thavAnuM kAraNa saMpUrNa sacaiitta che. sAtamI dRSTimAM samatAnA AsaMgarUpa sUkSma asat citta hatuM, teno nAza thaIne ahIM vItarAgatAno prAraMbha thAya che. ( gA. 179 :- sAtamI daSTimAM sUkSma aticAra AcAramAM nathI hotA paNa Y-9 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya anupayogathI sUkSma aticAra lAgI javAno saMbhava che. te aticAranI zuddhi mATe te pharI nahi karavAno abhigraha levA vaDe prAyazcitta kare. A prAyazcittarUpa sUkSma pratikramaNano sUkSma AcAra tyAM che. ahIM AThamI daSTimAM sUkSma aticAra lagADe evo paNa manano pariNAma nathI. temane aticAra lAgatA ja nathI. eTale sUkSma pratikramaNarUpa AcAra paNa temane nathI. mATe Ane nirAcAra pada kahevAmAM Ave che. kSamAnA pAMca prakAra batAvyA che. temAMthI prathamanI traNa kSamAmAM sthUla aticAra che. vacanakSamA ane dharmakSamAmAM jyAM sudhI sUkSma aticAra che tyAM sAtamI dRSTi che ane dharmakSamAnI utkRSTa avasthA ke jyAM sUkSma aticAra paNa nathI tyAM AThamI dRSTi che. A dRSTivALA munine AcArathI jItavA jevuM koI karma bAkI nathI mATe tene AcAra nathI. caDhelAne vaLI caDhavAnuM zuM hoya? tema A dRSTimAM koi ja AcAra pALavAnA nathI. nirAcAra pada . A yogIo je kAMI ceSTA kare te mAtra karmajanya che. (AtmA jyAre potAnA zuddhasvabhAvamAM pravarte tyAre janizcayanaya tene AtmA kahe che. te jyAre vibhAvadazAmAM pravartato hoya tyAre nizcayanaya tene AtmA nathI kaheto, paNa jIva kahe che. dravyaprANanI apekSAe te saMsArI jIvane jIva kahe che; paNa bhAvaprANanI apekSAe to tene ajIva ja kahe che. ekamAtra siddhane ja jIva kahe che. nizcayanayathI jyAre vAta karavAmAM Ave tyAre zuddhanayanuM AlaMbana lIdhuM kahevAya.) ( gA. 180:- niraticAra cAritravALA gocarI Adi kriyA ArAdhanAnA lakSyathI kare che. ratnatrayInI sArI ArAdhanA thAya e temanuM lakSya hoya che. sAtamI daSTivALAne gocarI Adi kriyAmAM samatAnuM lakSya hoya che. jayAre AThamI daSTivALAne e kriyA karmajanya hoya che. arthAt kevalajJAnIne aghAtI karmono udaya hoya che, ghAtakarmano kSaya thaI gayo che. je samaye je karma udayamAM Ave tadanusAra pravRtti karI le eTale te karma bhogavAine kSaya thaI jAya. jemake tIrthaMkaranAmakarmano udaya tIrthakaronI pAse upadezAdi pravRtti karAve che. e pravRtti dvArA te karma bhogavAIne kSaya pAmatuM jAya che. Ama je pramANenuM karma udayamAM hoya e pramANenI pravRttio ja teo kare che. A uparathI samajAya che ke sAtamI daSTi sudhI ghAtakarmanI preraNAthI ane ghAtakarmanA kSaya mATe pravRtti hoya che. AThamI daSTimAM aghAtI karmanI preraNAthI ane aghAtI karmanA kSaya mATe pravRtti hoya che. e pravRttithI sAtamI dRSTi sudhI sAMparAyika karmano kSaya thAya che, jayAre AThamImAM bhavopagrahI aghAta karmano kSaya thAya che. mATe gocarI Adi pravRtti ekanI eka hovA chatAM phaLanA bhedathI te bhinna-bhinna gaNAya. dA.ta. eka mANasa jhaverAtano dhaMdho zIkhI rahyo che. e dhaMdhAmAM ratnanI parIkSA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 127 karatAM AvaDavuM joie eTale te ratnanI parIkSA karatAM zIkhI rahyo che. e mANasanA hAthamAM ratna Ave eTale te temAM keTalA guNa che keTalA doSa che e badhuM zIkhavAnI dRSTie joze. bIjo mANasa moTo ratnano vepArI che. tenA hAthamAM ratna Ave eTale te tene sodAnI-naphAnI dRSTie joze. (niyojana-sodo) Ama ratna jovAnI kriyA dekhItI ekasarakhI hovA chatAM baMnenA Azaya ane phaLa bhinna hovAthI te bhinna ja gaNAya che. e ja pramANe sAtamI karatAM AThamI dRSTivALAnI bhikSAdi pravRtti bhinna gaNAya che. niraticAra cAritravALAne aticAra lAgI jAya to prazasta khedapUrvaka prAyazcitta kare. mArAthI AvI bhUla thai gai evo tene kheda hoya. sAtamI dRSTivALAne aticAra lAgI jAya to te samatApUrvaka prAyazcitta kare. potAnAthI bhUla thai ke ArAdhanAmAM khAmI AvI evo koi prazasta kheda paNa temane hoto nathI; jyAre AThamImAM to aticAra lAgatA ja nathI. sAtamI dRSTimAM anAbhogathI paNa jo upayogazUnya bAhyakriyA thAya to aticAra lAge che. AThamImAM evI dravyakriyA karavA chatAM aticAra lAgato nathI. dA.ta. koi sAtamI dRSTivALo gocarInI bAhyapravRtti karato hoya, e ja vakhate zreNi mAMDI che ane AThamI dRSTi AvI jAya, te vakhate gocarInI bAhyapravRtti to pahelAMnA pramANe cAlu ja hoya, paNa have emAM temano upayoga na hoya, upayoga adhyAtmamAM hoya. A rIte upayogazUnya bAhyakriyA AThamImAM ghaTI zake che. upayogazUnya hovAthI te dravyakriyA kahevAya che, paNa apramatta yatinI A dravyakriyA hovAthI tene aticAra lAgato nathI. JA. 181 :- jagatamAM evA kuzaLa vepArI (ratnanA) hoya che ke jeo ekAda vakhata evo moTo ratnano sodo karI le, tenAthI eTalI aDhaLaka saMpatti kamAi le ke pachI jIvanabhara temane vepAra karavAnI jarUra rahetI nathI. te kRtakRtya thai jAya che. tevI rIte ahIM AThamI dRSTimAM rahelA mahAmunio dharmasaMnyAsanA viniyoga vaDe kRtakRtya banI jAya che. gA. 182 :- samyaktvanI prApti vakhate je apUrvakaraNa karavAmAM Ave che, te prathama apUrvakaraNa kahevAya che ane zreNimAM AThamA guNasthAnakarUpa je apUrvakaraNa che te bIjuM apUrvakaraNa kahevAya che. A bIjA apUrvakaraNamAM dharmasaMnyAsanA viniyoga vaDe (niHsapatnA) ajoDa ane (sadodayA) kadI nAza na pAmanAra evI kevaLajJAnarUpI lakSmIne prApta kare che. chaThThA guNasthAnakanA prAraMbhamAM dIkSA letI vakhate dharmasaMnyAsa karavAmAM Ave che, te aupacArika che, atAttvika che. e dharmasaMnyAsamAM zrAvakayogya dharmakRtyo jevAM ke Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 yogadRSTi samuccaya dravyadayA, dravyapUjA, derAsara baMdhAvavAM, sAdharmikavAtsalya karavAM vagere zubhAraMbharUpa dharmakRtyono saMnyAsa eTale tyAga karavAmAM Ave che. sAdhu thayA pachI dravyadayA ke zubhAraMbha karavAnA hotA nathI. ahIM zreNimAM je dharmasaMnyAsa che te nirupacarita che, tAttvika che. temAM prazasta kaSAyajanya maitrI, karuNA Adi guNono tyAga karavAmAM Ave che. lAyopathamika dharmano tyAga karIne kSAyika guNone prApta karavAmAM Ave che. gA. 183:- AtmA e svabhAvathI zuddha svarUpamAM rahelo ja che. AtmA mULathI soLe kalAe pUrNa khIlelA caMdra jevo arthAt zuddha svarUpavALo ja che. saMsArI jIvano AtmA paNa Avo zuddha svarUpI ja che. tene kAMI zuddha banAvavAno nathI. tenuM kevaLajJAna e pUrNimAnA caMdranI cAMdanI jevuM che. paNa tenI upara ghAtakarmarUpI vAdaLAMnuM AvaraNa AvI gayuM che. te ghAtakarmo jIvanA jJAna Adi guNone Avare che. cAre ghAtakarmamAM AtmAnA badhA guNone AvaravAnI zakti che. jJAnAvaraNIyakarma mAtra jJAnaguNane ja Avare che evuM nathI; paNa te AtmAnA jJAna, darzana, cAritra ane vIrya ema badhA guNone ADakatarI rIte Avare che. cAreya ghAtakarma paraspara saMkaLAyelAM che. Atmika guNone pragaTAvavA mATe cAre ya ghAtakarmano kSaya, kSayopazama ke upazama thavo joie. jJAnAvaraNIyano kSayopazama karavA mATe sAthe aMtarAya Adi bIjA ghAtakarmanA kSayopazamanI paNa apekSA rahe che. ekalA jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI na cAle. Atmika guNone pragaTAvavA mATe cAre ghAtakarmanA kSayopazamAdinI jarUra che; paNa temAM puNyaprakRtinA udayanI jarUra nathI. (jo ke audayikabhAvanA guNo ke zarUAtanA kSayopazamabhAvanA guNomAM pudgalasApekSatA rahelI che.) jyAre paudgalika bhogavaTo karavA mATe ghAtakarmano kSayopazama joie ane sAthe-sAthe puNyaprakRtino udaya joie. dA.ta. bhojanathI tRpti meLavavI hoya tyAre bhojana viSayaka jJAna mATe jJAnAvaraNIyano kSayopazama, te mATenI AvaData mATe cAritramohanIyano kSayopazama, tenI prApti mATe lAbhAMtarAya-bhogAMtarAyano kSayopazama, te mATenI zakti mATe varyAtarAyano kSayopazama; Ama cAre ya ghAtakarmano kSayopazama joIe, paNa eTalAthI na cAle; sAthe-sAthe zAtAvedanIya temaja zarIra, aMgopAMga vagere nAmakarmanI puNyaprakRtionA udayanI apekSA rahe che. gA. 184 - have A ghAtakarmarUpI vAdaLane yogarUpI vAyunA jhapATAthI dUra karI nAkhe che tyAre zreNi samApta thAya che ane jJAnarUpI lakSmIvALo evo yogI (mukhyavikrama) sAmarthyayogarUpI puruSArtha vaDe sarvajJa bane che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya gA. 185 :- ahIM saghaLA rAgAdi doSono saMpUrNa kSaya thAya che. apunarbhave kSaya thavAthI sarvajJa evA temane kSayopazamabhAvanI badhI ja labdhio kSAyikabhAvanI thAya che. eTale labdhi meLavavAnI have temane utsukatA nathI hotI. koi paNa vastu meLavavAnI utsukatA te vastu na maLe tyAM sudhI ja hoya che. mATe ahIM utsukatAnI nivRtti thai, tethI sarva labdhinuM phaLa maLI gayuM jANavuM. have temane kAMi ja meLavavAnuM bAkI rahetuM nathI. sAtamI dRSTimAM didakSA hoya che. eTale vItarAgatAnA darzana mAtranI utsukatA hoya che. bhale rAga nathI paNa utsukatA che. jyAre ahIM AThamImAM sarva utsukatAthI nivRtti che, didakSA paNa nathI; tethI paraMparArthane eTale yathAyogya samyaktvAdi guNo bIjAne pamADavArUpa paropakAra karIne pachI yoganI paryantadazAne pAme che. gA. 186 :- yoganI paryantadazA e zailezI avasthA che. temAM mana, vacana, kAyAnA vyApAra niruddha thayelA hoya che. temAM traNeya yogano bilakula vyApAra hoto nathI. evA uttama zailezI yogathI bhavarUpI vyAdhino mULamAMthI kSaya karIne yogI bhAvanirvANane pAme che. ahIM zailezI avasthAmAM mana-vacana-kAyAno vyApAra nathI paNa teno saMbaMdha che. eTale eTalI vyAbAdhA che. e vyAbAdhA TaLI jAya tyAre mokSa thAya che. saMpUrNa avyAbAdha sukha tyAM ja hoya che. mANasanuM mRtyu thAya e dravyanirvANa kahevAya che ane AtmAno mokSa thavo e bhAvanirvANa che. 129 yoganI sAdhanArUpa ATha dRSTinuM varNana ahIM pUrNa thAya che. A ATha dRSTimAM pahelethI cauda guNasthAnakano samAveza thai jAya che. anAdikAlathI jIvane saMsArano rAga ane muktino dveSa beThelo hato. temAMthI sahajamala karmabaMdhanI yogyatA jema-jema ghaTatI gai tema-tema tAttvika vairAgya vikasato gayo. saMsArano rAga ghaTyo ane mukti pratyeno rAga jAgyo. tyArathI yogamArganI sAcI sAdhanA zaru thai. prathama dRSTino prAraMbha paNa ahIMthI gaNyo che. dhIme-dhIme jIva yoganI sAdhanA karato eka eka dRSTinA guNane keLavato aMte AThamI dRSTimAM lakSyasiddhine sAdhe che ane muktipadane vare che. mukti e dareka Astika darzananuM aMtima sAdhya che. muktinA svarUpa vize dareka darzananI mAnyatA bhinna-bhinna che. temAMthI muktinuM tApazuddha svarUpa graMthakAra maharSi have varNave che. jainazAsanamAM kaSa, cheda ane tApazuddhinuM varNana che. koipaNa dharmanI parIkSA kaSa, cheda ane tApathI karavAmAM Ave che. kaSazuddhi AdarzanI zuddhi, chedazuddhi AcArazuddhi ane tApazuddhi tattvanA aidaMparyanI zuddhi. je dharmano Adarza, dhyeya, lakSya muktino hoya te lakSyazuddhi kahevAya che. islAma, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 yogadaSTi samuccaya krizciyana vagere dharmomAM muktinuM dhyeya nathI, AthI te kaSazuddha na kahevAya. bhAratanAM dareka Astika darzano muktine ja dhyeya tarIke svIkAre che. AthI te badhAM kaSazuddhivALAM che. paraMtu AcAra-anuSThAnanI bAbatamAM teo bhUlathApa khAI jAya che. zuddha AcAra batAvavAmAM teo amuka aMze ja saphaLa thayAM che. AthI chedazuddhinI parIkSAmAM te uttIrNa thayAM nathI. chatAM temAM amuka TakA teo meLavI zake tema che. paNa tApazuddhimAM to ekamAtra jainadarzana sivAyanAM badhAM ja darzano saMpUrNapaNe niSphaLa gayAM che. kAraNake ekAntanityavAda ke ekAnta anityavAda yuktisaMgata banatA nathI. anekAntavAda ja yuktisaMgata bane che. mATe te ja tApazuddha che. tApazuddhimAM padArthavijJAnanI daSTie mokSanA svarUpanuM, hetusvarUpa ane anubaMdhathI varNana karavAmAM Ave che. ( gA. 187:- AgaLa kahyuM ke yoganI sAdhanA dvArA jIva bhavavyAdhithI mukta thaIne nirvANane pAme che. Ama kahIne sUcita karyuM ke jIvane anAdikAlathI bhavavyAdhi lAgelo che. pahelethI te nIrogI nahoto paNa vyAdhigrasta ja hato. pachI dhIme-dhIme te vyAdhithI mukta thAya che. arthAta tenA vyAdhino kSaya thAya che. ahIM kSaya vyAdhino thAya che, AtmAno nahi. tenuM potAnuM astitvato Take ja che. dA.ta. rogI mANasa rogamukta thAya che, temAM sau jANe che ke tenA rogano kSaya thayo che, mANasa pote to jIve ja che. UlaTuM pahelAMnI rogI avasthA karatAM atyAre sArI avasthAmAM jIve che. evI rIte saMsAravyAdhithI mukta thayelA AtmAnuM avasthAna to che ja. UlaTuM pahelAM karatAM ghaNuM caDiyAtuM che. kAraNake tenA saMpUrNa AtmaguNono vikAsa thayo che. Ama muktimAM AtmAnuM sat avasthAna varNavIne ema batAvyuM ke, jeo muktine pradyota-dIpaka samAna arthAt abhAvasvarUpa mAne che te bhUlabhareluM che. keTalAMka (bauddho) ema mAne che ke jema dIpaka olavAI gayA pachI pAchaLa kAMI rahetuM nathI, tema muktimAM AtmAnuM astitva ja naSTa thaI jAya che. Ama teo muktine abhAvasvarUpa mAne che. saMsArI AtmAne bhavavyAdhi lAgelo che evuM to teo mAne che. paNa te bhavavyAdhine teo anAdino nathI mAnatA; kSaNika mAne che. arthAt kSaNe-kSaNe ebhavavyAdhi badalAya che ema mAne che. have bIjA keTalAka nizcayavAdI (sAMkhyo) anAdikAlathI AtmAne ekAMte zuddha ja mAne che. AtmA zuddha sphaTika jevo niraMjana, nirmaLa che, anaMtajJAnathI yukta che. te potAne ajJAnI ke azuddha mAnI beTho che e bhrama che. e bhrama che tyAM sudhI saMsAra che ane bhrama TaLe eTale tenI mukti thAya che. A mAnyatA pramANe to AtmAne bhavavyAdhi vaLagyo ja nahoto; to pachI temAMthI mukta thavAnI vAta ja kyAM rahI? temanA mate to Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 131 saMsAra ane mokSa baMne aupacArika banI jAya che. teoe muktimAM AtmAnI sat avasthA mAnI paNa tenI pUrvanI vyAdhigrasta avasthA na mAnI, e temanI moTI bhUla che. te bhUla vyAdhimukta evuM muktinuM svarUpa varNavavA dvArA graMthakAre batAvI dIdhI che. AtmAnI anAdikALathI vyAdhigrasta avasthA dUra kevI rIte thAya? e praznanuM samAdhAna e che ke AtmAmAM karmabaMdhanI yogyatA paDelI hatI, tenA kAraNe tene bhavavyAdhi lAgu paDelo. e yogyatAno kSaya thai jAya eTale vyAdhino paNa kSaya thai jAya che. dA.ta. kapaDAne pANImAM boLIe to te bhInuM thAya che; paraMtu kapaDA upara mINa lagADIne tenI bhInuM thavAnI yogyatA naSTa karI devAmAM Ave, pachI tene pANImAM boLavA chatAM te bhInuM thatuM nathI. AtmAnI vyAdhimukta avasthA e mukti che, ema jANIne sheje prazna thAya ke AtmAne kayo vyAdhi lAgu paDyo che? e vyAdhinuM svarUpa varNave che. saMsAra e ja mahAvyAdhi che. saMsAra e bAhya ane abhyantara ema ubhaya svarUpa che. janma, jarA, mRtyu, zoka, Adhi, vyAdhi vagere bAhmasaMsAra, e bAhya bhavaroga che ane mithyAtvanA udayathI Antara rAgAdinuM vedana te abhyantara saMsArarUpa abhyantara bhavaroga che. gA. 189 :- je nizcayavAdI AtmAne anAdi zuddha mAne che ane azuddha avasthArUpa saMsAra e to mAtra bhrama che ema mAne che, temane samajAve che ke saMsAra e bhrama nathI; paNa karmakRta AtmAnI vAstavika avasthA che. kAryaNavargaNA svarUpa dravyakarma ane rAga-dveSAdi svarUpa bhAvakarmanA kAraNe utpanna thayela, AtmAnI potAnI ja A eka avasthA che. dareka prANIne janma, mRtyurUpe teno haMmeza anubhava thAya che. jo bhrama hoya to anubhava kevI rIte thAya? mATe saMsArane upacarita (bhramasvarUpa, kAlpanika) mAnavo te bhUlabhareluM che. gA. 190 :- AtmAno saMsAra jo vAstavika che, to teno mokSa paNa vAstavika che. kAraNa doSa hoya tyAM doSanI mukti paNa zakya che. je rAgAdi bhAvakarmanA kAraNe saMsAravyAdhi Ubho thayelo, te bhAvakarmane naSTa karavAmAM Ave eTale saMsAravyAdhi paNa naSTa thAya che ane jIva saMsAramukta - vyAdhimukta bane che. mukti zabdanuM pravRttinimitta 'kazAkathI mukta thavuM' te che; te ahIM barAbara ghaTe che. mATe mokSa paNa nirupacarita - vAstavika che. sAMkhyamatavALA AtmAnA saMsArane (bhavarogane) kAlpanika mAne che. temAM temanI dalIla e che ke dareka padArthane pota-potAnA alaga-alaga guNadharmo hoya che. guNadharma eTale svabhAva. A svabhAva ane padArthanI vacce avinAbhAvi saMbaMdha che. arthAt Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 yogadaiSTi samuccaya padArtha jyAM sudhI vidyamAna hoya che, tyAM sudhI teno svabhAva paNa vidyamAna ja hoya che. svabhAva na hoya ane padArtha hoya evuM kadI bane nahi. A kAraNe svabhAva badalAya eTale padArtha paNa badalAvo joie ane svabhAva nAza pAme tenI sAthe vastuno paNa nAza thavo joie. have ema mAnIe ke AtmA anAdi kALathI azuddha hato, janma, jarA, maraNarUpa vyAdhithI grasta saMsArI svabhAvavALo hato, pachI sAdhanAnA baLe teno A saMsArI svabhAva naSTa thayo ane te zuddha thayo. Ama mAnavAmAM doSa e Avaze ke saMsArI svabhAva naSTa thavAnI sAthe AtmAno paNa nAza thavo joie. kAraNake ApaNe upara joyuM ke svabhAvano nAza thAya to tenI sAthe padArthano paNa nAza thAya che. e rIte AtmAno ja jo nAza thaI jaze, to pachI mokSa kono manAze? A doSane TALavA mATe temaNe evuM mAnyuM ke AtmAno mULathI saMsArI svabhAva hato ja nahi. te pahelethI zuddha svabhAvavALo ja hato. paNa Ama mAnavA jatAM bIje navo moTo doSa e Ubho thAya che ke AtmAnA saMsArane kAlpanika bhrama mAnavAthI teno saMsAra avAstavika banI jAya che. ane te avAstavika hoya to pachI temAMthI mukti thavA rUpa mukti paNa avAstavika banI jAya che. muktine vAstavika tyAre ja mAnI zakAya, jo teno saMsAra vAstavika hoya to. A koyaDAno ukela syAdvAdano Azraya levAthI thaI zake che. te ema kahe che ke AtmAno pariNamanazIlatA nAmano eka svabhAva che. pariNamanazIlatA eTale rUpAMtara(change) thavuM te. AtmAnA guNa ane paryAyo haMmezAM eka ja avasthAmAM nathI rahetA; paNa temAM rUpAMtara thayA kare che. Atmadravya enuM e dhruva rahevA chatAM tenA guNa ane paryAyo satata rUpAMtara pAmyA kare che. AtmAnA jJAna, darzana vagere sahaja svabhAva che. karmanA saMyogathI thayelA krodha, mAna, mAyA vagere vaibhAvika svabhAva che. jaDa padArthane kadI krodha thato nathI, cetanane thAya che. mATe te AtmAno ja svabhAva gaNAya. paNa teno e mULa sahaja svabhAva nathI. karmanA saMyogathI thayelo svabhAva che. mATe tene vaibhAvika svabhAva kahevAya che. AtmAnA A sahaja svabhAvo ane vaibhAvika svabhAvo baMne svabhAvo pariNamanazIla che. dA.ta. AtmA ghaDIkamAM krodhI bane che, ghaDIkamAM mAnI bane che, to ghaDIkamAM mAyAvI bane che. A tenA vaibhAvika svabhAvanuM pariNamana che. A ja rIte AtmAno sahaja svabhAva jJAna paNa pariNamana pAme che. nigoda vagere ekendriyanA bhavomAM te lagabhaga ajJAnI jevo banI jAya che; jayAre vikasita manuSya Adi bhavomAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 133 te mahAjJAnI hoya che.. gA. 191 :- Ama pariNamanazIlatA e AtmAno eka svabhAva ja che. tenA kAraNe AtmAne vyAdhigrasta saMsArI avasthArUpa svabhAva naSTa thAya tyAre svabhAva badalAvAnA kAraNe AtmAno nAza thavAnI je Apatti AvatI hatI, te have nahi Ave. ane ema kahI zakAze ke je vyAdhigrasta saMsArI AtmA hato te ja vyAdhimukta muktAtmA bane che. (sa eva tathA bhavati!) doSavAna AtmAmAM ja doSamuktapaNAnI prApti thAya che. doSayuktapaNuM ane doSamuktapaNuM baMne tenA ja svabhAva che. gA. 192 :- dareka padArtha bhAva ane abhAva baMne svarUpa che. bhAva e sat aMzarUpa sattA che. abhAva e asat aMzarUpa sattA che. A baMne eka padArthanAM svarUpa hovA chatAM temAMthI bhAvAtmaka svarUpane padArthano svabhAva kahevAya che, abhAvAtmaka svarUpane padArthano svabhAva kahevAto nathI; paNa svabhAvano nAza kahevAya che. kAraNake svabhAva zabdanI ApaNe vyutpatti karIe to 'sva' eTale potAnI 'bhAva' eTale vidyamAnatA (sattA). Ama teno je sat aMza (bhAvAMza) che te ja teno svabhAva kahevAya; paNa abhAva svarUpane teno svabhAva na kahevAya. abhAva svarUpane svabhAva kahevAmAM Ave to atiprasaMga nAmano doSa Avaze. gA. 193 :- A atiprasaMga 'kALa' nA dRSTAMtathI batAve che. pAMce ya dravyamAM kALanuM astitva che. kALa satata vahetA pANInI jema vahI rahyo che. gayelI kSaNo pAchI AvatI nathI. bhUtakALanI kSaNo te bhaviSyakALanI banatI nathI. bhaviSyakALanI kSaNo judI ja che. eka mAtra vartamAna kSaNanuM ja astitva che. vartamAna kSaNamAM bhUta-bhAvi kSaNonuM astitva nathI, eTale abhAva che. have vartamAna kSaNamAM rahelo 'bhUta-bhAvi' kSaNanA abhAvarUpa je abhAvAtmaka aMza che, tene jo vartamAna kSaNano svabhAva mAnavAmAM Ave to e Apatti Avaze ke vartamAna nitya banI jaze. kevI rIte? te kahe che ke abhAvarUpe bhUta-bhAvi kSaNa vartamAna kSaNamAM varte che. vartavuM te ja 'vartamAna' kahevAya che. Ama bhUta-bhAvi kSaNa vartavA vaDe karIne vartamAna banI gai, eTale have bhUta-bhAvi jevuM rahyuM ja nahi. badhuM vartamAna ja banI gayuM. eTale vartamAna e nitya banI gayo. (TIkAno zabdArtha H- anantara kSaNanI sAthe 'vartamAna' ne virodha nahi hovAthI te paNa vartamAna ja gaNAze. ane A rIte 'tat' vartamAnanI jema sadA 'tadbhAvAt' bhUtabhAvinuM paNa vartamAnapaNuM hovAthI vartamAna e nitya banI jaze. kSaNikavAdIo dareka padArthane kSaNika mAne che. temanA mate vartamAna kSaNa kSaNika che. jyAre ahIM te nitya banavAthI doSarUpa banyuM.) athavA to anantara kSaNa e 'asatttAt' asat hovAthI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya tenI sAthe "vartamAnIne virodha hovAthI (je sata nathI te kevI rIte varte? e virodha.), tenA vaDe vartamAna e sadA prasta thaI jaze. arthAt vartamAnano lopa thaI jaze eTale vartamAna kadApi paNa maLaze ja nahi. gA. 194:- have kSaNikavAdamAM rahelA doSo batAvIne teno parihAra kare che. nityavAdInuM sUtra che - "sa evA anyathA bhavati!" arthAta te ja anyasvarUpe bane che. kSaNikavAdInuM sUtra che- "sa evana bhavati!" arthAt te ja naSTa thaI jAya che. syAdvAdInuM sUtra cheH- "sa eva tathA bhavati! arthAt te ja "tathA eTale tevA prakArane rUpAMtarane pAme che. | nityavAdI-sAMkhyo e sat kAryavAdI che. kArya sat vidyamAna ja hatuM. mAtra te. tirobhUta hatuM e Avirbhata thAya che ema te mAne che. bauddho - kSaNikavAdI e asat kAryavAdI che. te mAne che ke kArya potAnI pUrva avasthAmAM asat hatuM, te atyAre utpanna thAya che. kSaNikavAdI nityavAdIne tenA sUtranA "sa" ane "anyathA" e be zabdo vacce virodhAbhAsa batAvIne tene doSita TharAve che. sa' eTale te ane anya eTale bIje. sUtrano artha e thAya ke "te ja anya che'. A vAkyamAM spaSTa virodha che. kAraNake jo te che to tene anya kema kahevAya ane jo "anya' che to tene "te kema kahevAya? "te ane "anya' paraspara viruddha che. A pramANe nityavAdInA sUtramAM teNe jevacanono paraspara virodhAbhAsa batAvyo, e ja vacanono paraspara virodhAbhAsa zrI haribhadrasUrimahArAja kSaNikavAdIne tenA potAnA sUtra "sa eva na bhavati' mAM batAve che. "sa" zabda bhAvasUcaka che. arthAt je sat-vidyamAna che tene ja "sa" e pramANe nirdeza karAya che. na bhavati' no artha avidyamAnatA che. Ama "sa' ane 'na bhavati' e be vacanomAM paraspara virodhAbhAsa rahelo che. jo te vidyamAna che to e (na bhavati!) avidyamAna kevI rIte hoya ane jo te na bhavati) avidyamAna che to te "sa' eTale vidyamAna kevI rIte hoya? A pramANe paraspara viruddha vacanarUpa doSa temAM rahelo che. eTaluM ja nahi paNa asatnI utpatti Adi bIjA doSa paNa rahelA che te have batAve che. gA. 15:-kSaNikavAdI mAne che ke padArtha sat e kSaNika che. arthAt kSaNa bAda te asat bane che. asat banyuM eTale asatnI utpatti thaI. "je vastu utpanna thAya teno nAza avazya thAya che Avo sanAtana niyama che. A niyamAnusAra asatanI utpatti mAnI to teno nAza paNa mAnavo joIe. have asatno nAza e bIjuM kAMI nathI paNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadRSTi samuccaya 135 satnI utpatti ja che. eTale je kSaNe asat (abhAva)no nAza thaze te ja kSaNe sat(padArtha)nI utpatti thai jaze. pahelAM padArtha hato, pachI teno abhAva thayo, vaLI pAcho e abhAvano nAza thavAthI teno te padArtha AvI gayo. Ama padArtha e kSaNika nahi rahe. kSaNikavAdI dareka padArthane kSaNika mAne che eTale kSaNa pachI teno nAza thAya che ema mAne che . to tene pUchavAmAM Ave che ke A 'nAza' ne tuM kevo mAne che? (1) nitya mAne che ke (2) kSaNika mAne che? (1) nAza jo nitya che ema mAnIza to ema thayuM ke nAza haMmezAM hAjara che. te nAzanI hAjarImAM padArthanI hAjarI kevI rIte rahI zake? to pachI eka kSaNa mATe paNa te padArthanI sthiti (vidyamAnatA, hAjarI) mAnI che te ghaTI zakaze nahi, kAraNake padArthano nAza ane padArtha banne virodhI hovAthI ekI sAthe rahI zake nahi. gA. 196, 197:- (2) have bIjo vikalpa mAnavAmAM Ave ke padArthano nAza paNa padArthanI jema ja kSaNika che. arthAt eka kSaNa mATe te Take che pachI te nAzano nAza thai jAya che. 'nAzano nAza' thAya eTale padArthanI utpatti thAya. Ama gA. 195mAM batAvyuM. e pramANe eka kSaNa padArtha, pachI bIjI kSaNe teno nAza, pachI trIjI kSaNe e 'nAzano nAza' thavAthI pAcho padArtha, cothI kSaNe pAcho teno nAza. A pramANe thavuM e asaMbhavita che. kSaNikavAdIne paNa te mAnya nathI. Ama baMne vikalpomAM doSa rahelA hovAthI kSaNikavAda mAnavo e yuktisaMgata nathI. ekAnta kSaNikavAda jema yuktisaMgata nathI tema ekAnta nityavAda paNa yuktisaMgata nathI. te have batAve che. jeo AtmAne ekAnte eTale ke phUTastha nitya mAne che temanI mAnyatA evI che ke 'AtmA esthira eka svabhAvavALo che. te jevo che tevo ja haMmeza mATe rahe che. temAM jarApaNa pheraphAra thato nathI. temAM kAMi navuM utpanna thatuM nathI, ke temAMnuM kAMi naSTa thatuM nathI.' Ano artha e thayo ke AtmAnI haMmezAM ekasarakhI eka ja avasthA rahe che. kAraNake avasthA badalAya to pachI te sthira svabhAvavALo nitya na kahevAya, to pachI pahelAM A AtmA saMsArI hato ane pachI te mukta thayo ema kevI rIte kahevAze? kAraNake saMsArI avasthA ane mukta avasthA e be bhinna-bhinna avasthAo che. evI be bhinna avasthAo ekAnte nitya AtmAmAM ghaTI zake nahi. gA. 199:- have AtmAmAM jo saMsArI ane mukta e be avasthA ja nathI, to pachI tene saMsA2I (tiryaMca, manuSya, deva) athavA to mukta kevI rIte kahI zakAya? kAraNake saMsArI avasthAmAM rahelA AtmAne saMsArI kahevAya ane mukta avasthAmAM rahelA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 yogadaSTi samuccaya AtmAne mukta kahevAya. jo AtmAnI A be avasthA ja nathI to AtmAne saMsArI athavA to mukta kahevo e nirarthaka che, khoTuM che. Ama AtmAne nitya mAnavo e bhUlabhareluM che. kAraNake e rIte tenI vAstavika mukti ghaTatI nathI. to pachI zuM mAnavuM yuktisaMgata che? e batAvatAM kahe che ke AtmAnA svabhAvanuM rUpAMtara thAya che. arthAta navo svabhAva Ave che ane juno svabhAva naSTa thAya che; ema mAnavuM joIe. dA.ta. AtmA krodhI hato. temAMthI te kSamAvAna banyo. eTale kSamAnA svabhAve (tadantaraNa-svabhAvAntaraNa) AvIne teno jUno krodhano svabhAva dUra karyo. anyApanayana (tadattarApanayana) AvuM bane tyAre AtmA krodhamukta thayo ema kahevAya. A rIte ja AtmAnI rAgadveSAdi doSothI muktirUpa tAttvika mokSa ghaTI zake gA. 200 :- A pramANe AtmAne ekAnta kSaNika athavA to ekAnta nitya mAnIe to teno vAstavika mokSa ghaTI zakato nathI. ema batAvIne nakkI karyuM ke AtmA pariNAmI nitya che. te te paryAyomAM pariNamana pAmavAno teno svabhAva che. anAdikAlathI tenI azuddha saMsArI avasthA hatI. temAMthI sAdhanA dvArA kramika zuddhi karatAM karatAM aMte te saMpUrNa zuddha banyo. A saMpUrNa zuddha dazA e ja tenI mokSAvasthA che. saMsArI azuddha avasthAnuM mULa bIja e bhavabIja kahevAya che. judA-judAdarzanakAro tene juduM-juduMnAma Ape che. koI tene dikSA kahe che, to koI tene avidyA kahe che. koI tene sahajamala kahe che, to koI tene bhavAdhikAra kahe che. eka ja bhavabIjanAM A judAMjudAM nAma che. didakSA eTale jovAnI icchA te be prakAranI che. (1) saMsAranA padArthone jovAnI IcchA. (2) paramAtma svarUpane jovAnI icchA. A bIjI dikSA prazasta che. chatAM jyAM sudhI e hoya che tyAM sudhI vItarAgatA prApta thatI nathI. jema prazasta kaSAyo chevaTe choDavA lAyaka che tema A paramAtmA didakSA paNa aMte choDavAnI hoya che. IcchA mAtrano arthAta didakSA mAtrano tyAga thAya tyAre ja vItarAgatA prApta thAya che. sahajamala eTale rAga-dveSa. tenA kAraNe jIva karmabaMdha kare che. jIvamAM jayAM sudhI A karmabaMdhanI yogyatA paDelI che tyAM sudhI teno saMsAra cAlu rahe che. mATe ja tene bhavabIja kahevAmAM AvyuM che. A didakSA (rAga-dveSa) te AtmAno sahaja banI gayelo svabhAva che. tenI prakRtirUpa che. jo te teno sahaja svabhAva na hoya to te temAM utpanna ja na thAya; jema pANImAM yogyatA rUpe uSNatAno svabhAva rahelo che, to ja aMgninA saMyogathI temAM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 yogadaSTi samuccaya uSNatA pedA thAya che. je yogyatA rUpe paNa temAM uSNatAno svabhAva naSTa thaI jAya to agni AdinA saMyogamAM paNa temAM uSNatA pedA thAya nahi. tema A didakSA e AtmAno sahaja svabhAva che; te kAraNathI e upacarita nathI paNa vAstavika che. A didakSAmAMthI pradhAna, prakRti, buddhi, mahatuM vagere utpanna thAya che ane e ja teno saMsAra che. jyAre dikSA naSTa thAya tyAre temAMthI udbhavela pradhAna Adi pariNati paNa naSTa thAya che. arthAta teno saMsAra naSTa thAya che ane mokSa thAya che. sAdI bhASAmAM ema kahI zakAya ke rAga-dveSa e bhAvakarma che. tenA kAraNe bAhyakarma baMdhAIne jIvano saMsAra Ubho thAya che. te rAga-dveSano kSaya thAya tyAre bAhya karmabaMdha paNa aTakI jAya che ane jIvano saMsAra naSTa thaine mokSa thAya che. . saMsArI jIvane anAdikALathI A bhAvamala prakRtigata che. AtmAnI sAthe te ekamekathai gayo che. tene mULamAMthI kADhIe to ja AtmAnI zuddhi thAya. jema zarIranI nasenasamAM roga vyApI gayo hoya tene mULamAMthI kADhavo hoya to ghaNuM muzkela paDe che, tema AtmAnA rogane paNa mULamAMthI kADhavA mATe mahApuruSArtha karavo paDe che. tene mATe ja zreNimAM sAmarthyayoga nAmano mahApuruSArtha sevavAmAM Ave che. tenA vaDe rogano eka kaNiyo paNa rahI na jAya e rIte tene bIjamAMthI nAbUda karavAmAM Ave che. roganA humalAnI moTI asara jaldIthI ane sahelAIthI naSTa karI zakAya che. paNa tenI jhINI asara kADhavA mATe ghaNI mahenata karavI paDe che, AkarI carI pALavI paDe che. tema AtmAmAMthI paNa A bhavaroganI jhINI asaro kADhavA mATe ghaNo puruSArtha karavo paDe che. eTale ja aMtmA jema-jema AgaLa UMcI bhUmikAmAM caDe che tema-tema teNe puruSArthamAM vizeSa vIryaphoravavuM paDe che. gA. 201 - sahajamala (didakSA, avidyA vagere) e jIvano anAdikAlIna svabhAva hovA chatAM teno nAza thaI zake che. jo ema na mAnavAmAM Ave to AtmAno e svabhAva nitya banI jAya. to pachI tenA e svabhAvamAMthI utpanna thayela saMsAra paNa nitya banI jAya. have jo AtmAno saMsAra nitya rahe to pachI teno mokSa kevI rIte saMbhave? arthAta teno kadApi mokSa thAya ja nahi. ( gA. 202 - have jo sahajamala teno vAstavika svabhAva na mAnIe to pachI teno saMsAra paNa kAlpanika mAnavo paDe. jo saMsAra kAlpanika hoya to pachI ApaNane badhAne teno je anubhava thAya che e kevI rIte saMbhave? have jo ema kahevAmAM Ave ke ApaNo e anubhava khoTo che, bhrAnti mAtra che; to tene pUchavuM paDe ke dareka jIva je A saMsArI avasthAne sAkSAt anubhavI rahyo che te tenI bhrAnti che ema kahevA pAchaLa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 138 tamArI pAse kayo purAvo che? gA. 203:- AnA purAvArUpe jo ema kahevAmAM Ave ke yogIone potAnA jJAnathI ema samajAya che ke AtmA to anAdithI zuddha che, paNa avidyAnA kAraNe te potAne azuddha mAnavAnI bhrAntimAM paDyo che ane pote saMsArI che, azuddha che, duHkhI che ema mAne che. Ama yogIjJAna e bhrAntino purAvo che. ahIM AcAryamahArAja kahe che ke AtmAmAM pahelAM yogIjJAna nahotuM pachI sAdhanA dvArA te yogIjJAna pragaTyuM. to pachI AtmAnI be avasthA thaI. have jo tame AtmAnI eka ja avasthA mAnatA ho to A yogIjJAna e judI avasthAne tamAre brAMnti kahevI paDe. have jo yogIjJAna pote ja bhrAnta che, to pachI saMsAra e bhrAnti che evuM te kevI rIte batAvI zake? yogIjJAnane abhrAnta eTale vAstavika mAnavuM joIe. have jo te vAstavika che, ema nakkI thayuM to tamArI vAta siddha thaI gaI ke AtmAnI avasthAo badalAya che. pahelAM tenAmAM yogIjJAna nahotuM paNa pAchaLathI te AvyuM. Ama AtmAnI avasthA badalAya che. tethI ja AtmAnI pahelAM saMsArI avasthA hatI temAMthI tenI mukta avasthA thAya che. gA. 204:-AgaLa gA. 186-187mAM bhavavyAdhinI tathA te vyAdhithI muktinI vAta karI hatI. temAM vacce prAsaMgika muktinA svarUpanI dArzanika daSTie carcA karIne, have pAchuM mULa vAta sAthe anusaMdhAna karatAM kahe che ke- jagatamAM vyAdhimukta mANasa tene kahevAya che ke jene pahelAM vyAdhi thayo hato ane atyAre te vyAdhi naSTa thaI gayo che. paraMtu (1) je mANasane atyAre vyAdhi thayelo che te mANasa vyAdhimukta kahevAto nathI, temaja (2) mANasanA sarvathA abhAvane paNa vyAdhimukta kahevAto nathI. Ama kahevAno bhAva e che ke vyAdhino abhAva joIe, mANasano nahi. mANasa to hayAta joie. jo mANasa ja hayAta na hoya to vyAdhimukta kone kahIzuM? (3) je mANasa mULathI nIrogIja che, jene vyAdhi thayo ja nathI te mANasa paNa vyAdhimukta kahevAto nathI. A traNamAMthI ekapaNa mANasa vyAdhimukta kahevAto nathI. gA. 205:- AvI ja rIte A traNa vyaktine muktAtmA kahevAya nahi. (1) saMsArI avasthAmAM rahela AtmAne. (2) AtmAnA ja sarvathA abhAvane ane (3) mULathI ja je zuddha hato, jene mULathI saMsAra vaLagyo ja nahoto tevA zuddha AtmAne. A traNane mukhyavRttithI muktAtmA kahevAya nahi. kAraNake mukta zabdanuM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 yogadaSTi samuccaya pravRttinimitta "kazAkamAMthI mukta thavuM te' temAM ghaTatuM nathI. gA. 206 - to pachI muktAtmA kone kahevAya? jema jene pahelAM vyAdhi lAgu paDyo hoya ane pAchaLathI te vyAdhi naSTa thavAthI atyAre vyAdhina hoya tevA mANasane vyAdhimukta kahevAya che; tema jemane pahelAM saMsArarUpI vyAdhivaLagelo hato ane pAchaLathI te saMsAravyAdhi naSTa thaI javAthI atyAre jene janma, jarA, maraNarUpa saMsAra nathI; evA AtmAne mukhyavRttithI muktAtmA kahevAya che. Ama ,(1) anAdikALathI AtmA saMsArI che. (2) yogasAdhanA vaDe tenI saMsArI avasthA naSTa thaine te mukta bane che. (3) muktimAM AtmA sata che. te asata nathI thai jato. AtmAne pariNAmI nitya mAnIne, zrI graMthakAra maharSie A traNa vAta siddha karI batAvI che. gA. 207:-have AkhAya graMthano upasaMhAra karatAM kahe che ke jainazAsananA temaja anyadarzananA pAtaMjalaRSi AdinA yogagraMthonuM avagAhana karIne temAMthI sAra rUpe, dUdhamAMthI mAkhaNa kADhe tema A yogadaSTisamuccaya graMthanI racanA karI che. A graMthamAM ATha dRSTirUpe karAyeluM yoganuM A varNana saMkSipta ane sAthe-sAthe eTaluM rahasyamaya UMDuM che ke mULa yogazAstranA graMthakartAone paNa khyAla na Ave ke A vAta amArA graMthamAMthI amuka zlokomAMthI lIdhelI che. arthAt pUrvaRSionA yogazAstronA marmane, rahasyane samajIne, pakaDIne, te rahasyane graMthakAra maharSie khUbakunehapUrvaka A graMthamAM gUMthI lIdhuM che. graMthakArazrI A graMtha banAvavAnuM prayojana batAvatAM kahe che ke mArI potAnI dRDha smRtine mATe meM A graMtha racyo che. koi graMthane vAMcyA ke sAMbhaLyA pachI tene lakhavo hoya to vAraMvAra tenu ciMtana karavuM paDe che. e sivAya lakhI zakAto nathI. ene tenA uparathI koI navo graMtha banAvavo hoya to vizeSa karIne daDha rIte ciMtana karavuM paDe che. eTale potAne A rIte daDha ciMtana thaI jAya ane yoga viSayaka jJAna daDha avismaraNIya banI jAya e mATe graMthakAre A graMtha racyo che. ( gA. 208:- A graMthanI racanAmAM AtmasmRti uparAMta bIjuM prayojana paropakAranuM paNa che. A graMtha vAMcIne kulayogIne yogamAM pakSapAta jAge ane pravRttacakrogIne yogamAM pravRtti thAya e rUpa aMzataH paropakAranuM lakSya paNa graMthakArane che. svakalyANa sivAyanI parakalyANanI vAto karavI e mAyA che. mATe graMthakArazrI svakalyANane lakSyamAM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 yogadRSTi samuccaya rAkhIne ja ahIM paropakAranI vAta kare che. - gA. 209 :- A graMthanA abhyAsathI jemane lAbha thAya tema hoya e ja A graMthanA adhikArI che. je cAra prakAranA yogI che, (1) gotrayogI (2) kulayogI (3) pravaracayogI ane (4) niSpannayogI: temAMthI gotrayogIne yoganI siddhi thavAnI ja. nathI mATe ane niSpannayogIne yoganI siddhi thaI gaI che mATe A be yogIne A graMthathI kAMI ja lAbha nathI thato. mATe te be A graMthanA adhikArI nathI. te sivAyanA kulayogI ane pravRttacakrogIne upara jaNAvyA mujaba A graMthathI lAbha thAya che, mATe te be A graMthanA adhikArI che. gA.210 :- (1) gotrayogI - jeo dharmanI sAmagrIvALA UMcA kuLamAM janmyA che, paNa yoganI sAdhanA mATe upayogI evA pAyAnA guNo jemanAmAM nathI, te gotrayogI kahevAya che. viSayono virAga, kaSAyono upazama, guNAnurAga, prajJApanIyatA vagere yoganI sAdhanA mATe Avazyaka evA pAyAnA guNo che. abhavya, durbha, nAstika, saMsArarasika, kadAgrahI jIvomAM A guNo nahi hovAthI teo bhUmibhavyA arthAt karmabhUmimAM, uttama kuLamAM janmyA hoya to paNa teo yogane mATe, A granthanA aMbhyAsa mATe anadhikArI che. (2) kulayogI - jeo dharmasAmagrIthI yukta, ucca evA AryakuLamAM janmelA che ane sAthe-sAthe yogInA dharmathI eTale ke guNothI (upara lakhelA pAyAnA guNothI) yukta che; te kalayogI che. AvA jIvo dravyathI ane bhAvathI ema ubhayathI kulayogI che. e sivAya jeo nIca ke anArya kuLamAM janmelA hoya chatAM svabhAvathI yogIdharmayogInA guNothI yukta hoya, teo paNa kulayogI kahevAya che. temane yogIkuLa nathI maLyuM mATe te dravyathI kulayogI nathI paNa yogInA guNa hovAthI bhAvathI te kulayogI che. gA.211:- kulayogInuM vizeSa lakSaNa batAve che ke temane sarvatra adveSa hoya che. arthAt temane tattvano bilakula dveSa nathI hoto, balka tattva pratye pakSapAta hoya che. e kAraNathI teo kadAgrahamukta hoya che. eTale koInI paNa vAta hoya paNa jo te sAcI vAta hoya to turata ja te pote svIkArI le che ane potAnI khoTI vAta choDI de che. apunabaMdhakadazAthI kulayogIpaNuM gaNI zakAya; kAraNake e jIvomAM akadAgrahIpaNuM hoya che. eTale yoganI bhUmikAnI zaruAta tyAMthI ja gaNI che. pahelI daSTimAM.A tattvano adveSa guNa spaSTa rIte pragaTa thAya che. guNasthAnakanI bahAranA jIvo gotrayogI hoya che. guNasthAnakamAM AvyA pachI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 yogadaSTi samuccaya te kulayogI kahevAya che. pahelA guNasthAnakathI mAMDIne chaThThA guNasthAnaka sudhInA jIvo kulayogI gaNAya che. kulayoMgInuM bIjuM lakSaNa e che ke teo deva-guru ane dvija e traNa, dharmanA prabhAvaka hovAnA kAraNe temanI pratye bhaktivALA hoya che. (dvija eTale gRhastha guru.) vaLI A jIvo prakRtithI dayALu hoya che. kliSTa pApa te karatA nathI. te uparAMta te vinIta hoya che. ahIM laukika vinayanI vAta nathI paNa AdhyAtmika dRSTie jeo upakArI hoya temanA vinayanI vAta che. A jIvo AvA vinayI che kAraNake temanuM bhAvi suMdara che. adhyAtmanA mArge teo caDyA che tethI ja temane adhyAtma ane adhyAtmayogIo priya hoya che. temanI bhakti karavAnuM mana thAya che. A kulayogInAM bIjAM vizeSaNo bodhavanta ane yatendriya lakhyAM che. granthibheda thayo hovAthI teo sabhya bodhavALA hoya che. eTale A vizeSaNa samyagdaSTine AzrayI che. tendriya vizeSaNa e dezarviratidhara ane sarvaviratidharamAM ghaTe che. ahIM kulayogInAM jeTalAM lakSaNo gaNAvyAM che te badhAM ja lakSaNo badhAmAM ghaTe evuM nahi. A lakSaNo kramasara prApta thAya che. AmAMthI eka paNa lakSaNa ghaTatuM hoya to tene kulayogI kahI zakAya che. gA.212 - have pravRttacakra yogInuM lakSaNa kahe che. icchAyama ane pravRttima jemaNe prApta karyo che ane sthirayama temaja siddhiyamanA jeo atyaMta arthI che; evA zuzruSA Adi buddhinA ATha guNothI yukta yogIo te pravRttacakra yogI kahevAya che. yama ezle pAMca mahAvrata. temAM pAlanabhedathI cAra kakSA paDe che. tene kramazaH icchAyAma Adi nAma ApavAmAM AvyAM che. (1) jemAM mahAvratanI icchA che paNa pAlana vikala thAya che; zAstramAM kahyA mujaba nathI thatuM te icchAyama kahevAya che. (2) jemAM zAstramAM kahyA mujaba mahAvratanuM pAlana thAya che te pravRttiyama kahevAya che. AmAM pramAdarahita pravRtti hoya che. niraticAra kriyAno ahIM abhyAsa hoya che. chatAM haju sahasAtkArathI ke anAbhogathI doSa lAgI javAno saMbhava che. AthI e doSa na lAgI jAya tenA mATe jAgRti rAkhavI paDe che. UMghamAM paNa paDakhuM pheravavuM hoya to te sajAga rahenArA hoya che. chatAM bAdhaka ciMtA (bhUla thaI javAnI bIka) che, mATe saMpUrNa niraticAra na kahevAya, paNa abhyAsadazAnuM cAritra kahevAya. kulayogIne icchAyama hoya che, kAraNake temanI pravRtti pramAdavALI hoya che. pravRttacayogIne hajI niraticAra paNa abhyAsadazAnuM cAritra che; tethI A baMnene Y-10 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 yogadRSTi samuccaya zAstronI jarUra paDe che. zAstranuM ciMtana karavA dvArA ja temanuM mana ekadama sthira yogavALuM thAya che. mATe A be yogIne yogagraMtho upayogI bane che. (3) saMpUrNa niraticAra mahAvratanuM pAlana tene sthirayama kahevAya che. AmAM anAbhogathI paNa bhUla thavAno saMbhava nathI hoto. (4) jemane mahAvrata evA to siddha thaI gayA hoya ke temanA sAnnidhyamAM AvanArane paNa tenI asara thAya, e guNa prApta thAya te siddhayama kahevAya che. pravRttacakrayogIne pahelA be prakAranA yama prApta thaI gayA che ane pAchalA be yamanA teo atyaMta arthI hoya che. tene mATe teo tenA upAyamAM satata pravRtti karatA hoya che. vaLI A pravRttacakrayogIo buddhinA zuzruSA Adi ATha guNothI yukta hoya che. zuzruSA eTale tattva sAMbhaLavAnI tIvra icchA, pachI zravaNa, grahaNa, dhAraNA; vijJAna, UhApoha (UMDA UtaravuM te) ane tattvano abhiniveza (nizcaya). A ATha guNo gItArthamAM ja hoya che. A pravRttacakrayogIo A ATha guNothI yukta hoya che eTale gItArtha hoya che. kulayogIo sAticAra cAritravALA hoya che. temanAmAM agItArthapaNuM paNa hoya che. abhavyone icchAyama ane pravRttiyama hoI zake che. dravyathI temane niraticAra yamanuM pAlana hoya che, paNa te atAttvika che. kSayopazamabhAvanA nathI, mATe tenI kAMI kiMmata nathI. gA.213::- kulayogI ane pravRttacakrayogImAM yogAvaMcakapaNuM hoya che. AdhyAtmika dRSTie temanAmAM yoganI saphaLatA che. anaMtI vakhata jIvane deva-guru ne dharmanI sAmagrI maLI che; paNa lAyakAtanA abhAve te tene saphaLa karI zakyo nathI. mATe deva-guru Adino yoga tene mATe paMcaka (ThaganAro) niSphaLa nIvaDyo. have jIvamAM kAMIka aMze yogyatA AvI che, tethI tenA mATe dharmanI sAmagrI have avaMcaka bane che. kulayogIne te aMze saphaLa nIvaDe che ane pravRttacakrayogIne te saMpUrNa saphaLa nIvaDe che. A yogAvaMcaka jIvo upadezane mATe adhikArI che, kAraNake teo pachInA be avaMcaka-kriyAvaMcaka ane phalAvaMcakapaNAne avazya prApta karavAnA che. A granthanA abhyAsa mATe paNa te ja adhikArI che. gA.214 :- granthanA adhikArI tarIke kulayogI ane pravRttacakrayogInA varNanamAM sAmAnyathI ApaNe icchAyama Adi vize vicAryuM. have granthakAra maharSi pote svayaM tenuM svarUpa varNave che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 yogadaSTi samuccaya ahiMsA, amRSA, asteya, amaithuna ane aparigrahae pAMca yama sarvadarzanomAM sAdhAraNa che. badhA tene mAne che. paNa darekanI vyAkhyA judI-judI che. anAryo A pAMcano sthUlathI artha kare che. Aryadharmo teno sUkSma artha kare che. jyAre jainadharma teno vizeSa sUkSma artha kare che. yama eTale uparama arthAta nivRtti. dA.ta. hiMsAnI nivRtti te ahiMsAyama. e nivRttirUpa che, mATe ja pAMceyanA nAmanI AgaLa niSedhavAcI "a" mUkelo che. jyAre jyAre "yama"nI vAta zAstramAM Ave tyAre te niravacchinna ja eTale saMpUrNapaNe levAnA. dA.ta. ahiMsA eTale hiMsAnI saMpUrNapaNe nivRtti. AMzika nivRttine ahiMsAyama tarIke gaNavAmAM nathI Avato. A yama icchAyama Adi bhedathI cAra prakAranA che. gA.215:- have kramazaH icchAyama tarIke Adi lakSaNa kahe che. 1) icchAyama- ahiMsAdiyamanI kathAmAM jemane prIti hoya arthAta ahiMsAdi vagere yamanI vAto sAMbhaLavI jemane gamatI hoya, te sAMbhaLatAM jemane AnaMda Avato hoya, temaja ahiMsAdimAM jemane avipariNAminI icchA hoya te icchAyogI kahevAya che. avipariNAminI icchA eTale temAM tAttvika rucirUpa sthira bhAva. yamamAM temane tAttvikasthira ruci hoya. Aruci have haMmeza mATe TakavAnI che, nAza pAmavAnI nathI. UlaTuM jema-jema te AdhyAtmika vikAsamAM AgaLa vadhato jAya che, tema-tema tenI yamamAM ruci vadhatI jAya che. mATe tene tAttvika sthira ruci kahevAya che. Aruci tAttvika hovAthI zakti anusAra temanI pAse yamanuM pAlana karAve che. Ama icchAyogIne yamanI vAto sAMbhaLavI game che, yamanuM pAlana karavAnI ruci che ane zakya eTaluM yamanuM pAlana teo kare che. gA.216:- (2)pravRttiyama-sarvatra upazamapUrvaka jemAM yamanA pAlananI pravRtti che te pravRttiyama kahevAya che. ahIM upazama eTale saMpUrNapaNe aprazasta kaSAyonI nAbUdI. niraticAra cAritravALA, chaThThI daSTinA jIvone A pravRttiyama hoya che. temanI badhI pravRtti upazamapradhAna ja hoya che. pAMcamI dRSTi sudhI icchAyama hoya che. A pravRttiyamamAM hajI bAdhaka ciMtA hoya che. bAdhaka ciMtA eTale bhUla thaI javAnI bIka. A jIvone bhUla na thaI jAya enA mATe sAvadha rahevuM paDe che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 yogadaSTi samuccaya gA.217:- (3) sthirayama:- pravRttiyamanuM pAlana karatAM-karatAM jayAre abhyAsa evo sudaDha thaI jAya ke bAdhaka ciMtA TaLI jAya, aticAra lAgavAno saMbhava ja na rahe, tyAre A sthirayamanI prApti thAya che. viziSTa kSayopazamanA kAraNe ahiMsAdi yama temane asthimajjArUpe sthira thaI jAya che. te guNo AtmasAta banI jAya che. eTale svAbhAvikapaNe ja tenuM pAlana thayA kare che. temAM aticAra lAgavAno saMbhava ja raheto nathI. gA.218:- (4) siddhiyama :- zuddha antarAtmAvALAne jayAre yamanuM pAlana evuM siddha thaI jAya, tenAthI evo aciMtya siddhiyoga prApta thAya ke potAnA sAnidhyamAM AvanAra jIvomAM paNa te ahiMsAdi bhAvone utpanna kare; tyAre te siddhiyama kahevAya che. A siddhiyamamohanIyanA kSayopazamathI athavA to kSayopazamane anurUpa maMdatAthI prApta thAya che. eTale te guNasthAnakavartI jIvomAM ja hoya che; paNa guNasthAnaka bahAra rahelA jIvomAM nathI hoto. zuddha antarAtmAmAM evuM vizeSaNa lakhavA dvArA granthakAra maharSie sUcavyuM che ke guNasthAnakanI bahAra rahelA jIvone A siddhiyama hoI zakto nathI. abhavya vagere guNasthAnakathI bahirvarti jIvonuM mAnasa chaThThI daSTivALA jevuM hoI zake che. niraticAra cAritra, zubhalezyA vagere temane hoI zake che, ane svairyayoga sudhIno vikAsa te sAdhI zake che, paraMtu siddhiyamanI prApti ke sAtamI daSTivALA jevuM mAnasa te keLavI zaktA nathI. A jIvo niraticAra cAritra pALe chatAM praNidhAna sAcuM na hovAthI guNasthAnakvartI jIvo karatAM temane sthitibaMdha vizeSa thAya che. puNyaprakRtimAM rasa maMda paDe che, nirjarA alpa thAya che ane zubhAnubaMdha paDato nathI. A jIvone prazasta kaSAyo hoya che, paNa temAM vivekajanya zuddhi nathI hotI. devagurunI bhakti kare che temAM rAga hoya che; paNa vivekajanya zuddhi nathI hotI. A siddhiyama prathama guNasthAnake paNa hoI zake che. temanA sAnnidhyamAM AvanAra prANImAtranA vairano nAza thAya che. paNa prathama guNasthAnake hovA chatAM emanuM mAnasa sAtamI daSTivALA jIvanA jevuM hovuM joIe. gA.219:- A granthanA adhikArI tarIke yogAvaMcaka jIvane gaNAvyA che. tenuM svarUpa samajAvavA mATe have traNa avaMcakanuM varNana kare che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya yogAvaMcakapaNuM-:- kalyANane pAmelA, puNyAnubaMdhI puNyanA udayavALA, pavitra darzanavALA evA guNiyala gurubhagavaMtano guNavattAnI dRSTie je yoga (saMbaMdha) karavo te prathama avaMcaka arthAt yogAvaMcakapaNuM che. 145 A yogamAM gurubhagavaMtanuM guNanI dRSTie bahumAna karavAnuM che. te guNadarzana aviparItabhAve hovuM joIe. arthAta vivekadRSTithI te guNonuM mUlyAMkana karavuM joIe. jemanAmAM jeTalA guNo hoya eTalA ja guNo kahevA joIe paNa tenAthI adhika ke ochA na kahevA joIe. gurumahArAjanI bhagavAna sAthe ke gautamasvAmInI sAthe sarakhAmaNI karavI te ayogya che. kAraNake bhagavAna Adi karatAM te guNamAM ghaNA UtaratA che. ApaNA te parama upakArI che, tethI tenuM RNa adA karavA mATe kartavyabuddhithI temanI atyaMta bhakti karavI e yogya che; paraMtu temanAmAM jeTalA guNa hoya tenA karatAM adhika guNano Aropa karavo e aviveka che. AvI ja rIte caturvidha saMghamAM koI paNa vyaktinuM mUlyAMkana tenA guNane anusAre ja karavuM joIe. 'aviparItabhAva' zabda lakhIne granthakAra maharSie A vAtanuM sUcana karyuM che. jema gurubhagavaMtano prabhAva guNanI dRSTie jovAno che, tema deva ane dharmano prabhAva paNa guNanI dRSTie ja jovAno che. deva ane dharmane oLakhAvanAra gurubhagavaMta che, tethI ahIM gurubhagavaMtanI mukhyatA gaNIne temane AzrayIne vAta karI che. bAkI deva ane dharmamAM paNa aviparItabhAve guNadarzana karIne temano yoga sAdhavAno che. tIrthaMkara paramAtmA e vItarAga che. aDhAradoSa rahita che ane anaMta guNanA nidhAna che. mATe bIjA rAgI-dveSI-kAmI devo karatAM guNavattAnI dRSTie teo zreSTha che. evI rIte jainadharmanI badhI kriyAo bIjA dharmanI kriyAo karatAM, jayaNA AdinI dRSTie anekagaNI guNakArI che. dA.ta. sAmAnya gaNAtI muhapattinI paDilehaNAnI kriyA paNa saMpUrNa-jayaNAnuM pratIka che. sAmAyika Adi kriyAmAM jayAre paNa hAlavuM cAlavuM hoya tyAre te-te aMganuM paDilehaNa karavAnuM hoya che. te paDilehaNa rajoharaNa ane muhapattithI karavAnuM hoya che. mATe badhI kriyAomAM pUrve muhapattinuM paDilehaNa Ave che. muhapattinI paDilehaNA karatI vakhate temAM je bola bolavAnA che, te to te vakhate zUnyamanaska thaI na javAya paNa tattvaciMtana cAlu rahe tenA mATe che. jo bola bolavAnA na mUkyA hota to ApaNo upayoga paudgalika bhAvomAM jato rahe ane karmabaMdhana thaI jAya. tevI ja rIte kAyotsarganI kriyAmAM paNa navakAra ke logassa gaNavAnI goThavaNa tattvaciMtana mATe ja karavAmAM AvI che. UMcI kakSAnA mahAtmAone to kAussaggamAM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 yogadRSTi samuccaya padArthaciMtana ja karavAnuM hoya che. - AvI rIte jainadharmanI dareke dareka kriyAomAM mahA rahasya bhareluM che. guNavattAnI daSTie te jovAmAM Ave to dharmamAM ThagAvAya nahi. zuddhabhAvano dharma e asalI mAla jevo che ane zubhabhAvano dharma e nakalI mAla jevo che. dharmanA khapI, samajadAra jIvo paNa A zubhabhAvano dharma joIne ThagAI jAya che. tene sAco mAnI le che. kAraNake mohanIyakarmano kSayopazama thayA bAda ja zuddhabhAvano dharma oLakhI zakAya che. jemane e kSayopazama thayo hoto nathI evA jIvo dharmanA khapI hovA chatAM skUlamAM sUkSmano ane sUkSmamAM sthUlano bodha karavAnI bhUlathApa khAI jAya che. tethI temane deva-guru-dharmano yoga niSphaLa javAnI zakyatA che. anaMtIvAra jIva deva-gurunAyogathI ThagAyo che. kAraNake tene AtmAnA guNonuM vedana ja nathI thayuM. ApaNane pudgalanA guNadharmanA jJAnanuM vadana thAya che. dA.ta. peMDo khAdho to tenA svAdanA jJAnanuM vadana thAya che, paNa e azuddha vedana che. kaSAyanAM jJAnanuM vedana paNa azuddha vedana che; jyAre AtmAnA guNonA jJAnanuM vedana te zuddha vedana che. dA.ta. samatAnA jJAnanuM vedana. zuddhabhAvanA guNonuM mana vaDe ciMtana ane bodha karavAthI AdhyAtmika sukhano anubhava thAya che. tenI mAtrA jeTalI vadhAre eTaluM sukha vadhAre. pahele guNasthAnake yogAvaMcakapaNe mAtra dravyathI che. tethI tyAM sukhanI mAtrA aMzamAtra che. samyagdaSTi jIvane viveka ane vairAgya saMpUrNa hoya che. tethI temanAmAM bhAvathI yogAvaMcakapaNuM che; jenA kAraNe temanA adhyAtmasukhanI mAtrA anekagaNI vadhAre hoya che. mokSanI vAtomAM temane harSa ja Ave che. covIse kalAkaadhyAtmanI kriyAo karavAmAM Ave toya temane kaMTALo nathI Avato. yogAvaMcakapaNAmAM paNa bhinna-bhinna ghaNI kakSAo che. jemanuM yogAvaMcakapaNuM paripakva hoya che temane turata ja virati vagere UMcI kakSAnuM phaLa maLe che. jyAre jemanuM yogAvaMcakapaNuM aparipakva hoya che teo bodhibIja ke samyakta jevuM phaLa meLave che. A jIvo pahele guNasthAnake hovA chatAM vedasaMvedyapadane lAyaka hoya che. nirupAdhika adhyAtmasukhanuM vedana aMze-aMze ahIMthI cAlu thAya che. AdhyAtmika ciMtana ane kriyAomAM have rasa jAge che ane jIva have adhyAtmamAM dhIme-dhIme vikAsa karato jAya che. Ama kalyANane karanAra hovAthI A gAthAmAM yogAvaMcakapaNAne "sadyoga' kahevAmAM Avyo che. gA.220 kriyAvaMcakapaNuM -deva-guru ane dharma saMbaMdhI kriyAomAM naThagAvuM tene Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 yogadaSTi samuccaya kriyAvaMcakapaNuM kahe che. kriyAmAM na ThagAvuM ema kahevAno bhAva e che ke kriyAvaMcakapaNuM AvyA pachI jIva je kAMI devanI pUjAbhakti, gurunI vaiyAvaccAdi temaja dhArmika pratikramaNAdi kliAo kare che, tenuM zAstramAM batAvyA pramANe saMpUrNa phaLa meLave che. jyAre kriyAvaMcakapaNAne nahi pAmelA jIvo, dharmakriyA karavA chatAM, te kriyAnuM saMpUrNa phaLa meLavI zaktA nathI, paraMtu alpa, alpatara phaLa meLave che. kAraNake temane e kriyA karatI vakhate je pariNAma rAkhavAnA hoya che te pariNAmano bodha nathI hoto. | kriyAvaMcakapaNuM dravyathI pahele ane cothe guNasthAnake hoya che. bhAvathI to te viratidharane ja hoya che. kriyA eTale pApathI virAma pAmavuM te. kriyA zabdathI viratine samajavAnI che. mohanIyano kSayopazama thaIne je jIvone bhAvathI viratinI prApti thaI hoya che teone ja samiti, gupti AdinA pariNAmanI sparzanA thAya che. tatkALa (kriyA karatI vakhate) viratinA pariNAmanuM saMvedana thAya che. jainadharmamAM eka darzanAcArane choDIne bIjI kriyAo viratipradhAna che. eka khamAsamaNuM devA jevI nAnAmAM nAnI kriyAmAM paNa nizIhiyAe' arthAt pAhavyApArano tyAga karavAno hoya che. e samaye je jIva viratinA pariNAmane sparzI zakto nathI tene e badhI kriyA dravyathI ja thAya che ane te kriyAvaMcakapaNAmAM gaNAtI nathI. (jo ke pradhAnadrakriyA paNa bhAvakriyAne bhaviSyamAM lAvanAra hovAthI guNakArI jarUra che.) viratimAM mAtra bAhya vastuno ja tyAga karavAno hoto nathI, paNa te vastu uparanA rAga-dveSano paNa tyAga karavAno hoya che. dA.ta. kRSNa mahArAjAe comAsAmAM nagara bahAra na javAnAM paccakhkhANa karyA. jo te nagara bahAranI badhI vastu viSayaka rAga-dveSa choDI zake to temane bhAvathI virati gaNI zakAya; nahitara dravyathI virati gaNAya. eka paiDAnI bAdhA paNa sAcA arthamAM tyAre ja gaNAya jyAre tenI uparanA rAga-dveSano, mAnyatA, pariNati, yogyatA Adi sarvarUpe tyAga karyo hoya. viratinA AvA pariNAma pAmavA ghaNA kaThaNa che. mATe ja yogAvaMcakapaNuM karelA jIvane paNa kriyAvaMcakapaNuM prApta karavuM ati durlabha che. ' eka nAnAmAM nAno niyama paNa jo saMpUrNa viratinA pariNAmanI sparzanAvALo hoya, to te samartha evo kriyAvaMcakayoga thAya che. Avo kriyAvaMcakayoga e mahApApano kSaya karanAra thAya che. tenAthI tatkALe je pApa udayamAM AvavAnuM hoya te pAparUpe na rahetAM puNyamAM parAvartana pAmIne udayamAM Ave che. dA.ta. pAMcame guNasthAnake manuSyane nIcagotra, durbhaga, anAdeya, apayaza vagere azubha prakRtino udaya nathI hoto. A azubha prakRtiono udayakALa prApta thayo hoya to paNa te uccagotra, subhaga, Adeya, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 148 yazanAma ema puNya prakRtimAM parAvartana pAmIne udayamAM Ave che. . tiryaMco paNa dezaviratinA pariNAmane sparzI zake che. bAra vratadhArI tiryaMcone utkRSTa kriyAvaMcakyoga hoya che. temane paNa mahApApano kSaya thavAthI bAMdhelI evI A azubha prakRtio, zubhamAM parAvartana pAmIne udayamAM Ave che. mAtra nIcagotrano udaya temane nikAcita hovAthI te pharato nathI. gA.221 phalAvaMcakapaNuM - kriyAvaMcakaNAnI jayAre parAkASThA thAya che tyAre phalAvaMcaka prApta thAya che. phaLamAM na ThagAvuM te phalAvaMcakapaNuM che. te "sabhya eTale gurubhagavaMta ane upalakSaNathI deva ane dharmanA yogathI ja prApta thAya che. temanA yogathI AtmAmAM je guNo pragaTa thayA hoya te sAnubaMdha banI rahe, eTale ke have te cAlyA nahi jAya, paNa bhavAntaramAMya sAthe jaze ane chevaTe kSAyika bhAvamAM pariNAma pAmIne sadA avasthita raheze. tenuM nAma phalAvaMcakapaNuM che. | tIrthakaranA jIvone trIjA bhavamAM chelle prAya: A phalAvaMcakapaNuM prApta thaI jAya che. zreNikane nathI thayuM mATe prAyaH kahyuM che. temanA guNo sAnubaMdha hoya che. ahIM guNa zabdathI jJAna ke darzana nahi paNa mAtra cAritranA ja guNo samajavAnA che. pUrvanuM jJAna ane samyakatva bhavAntaramAM jAya che e yogAvaMcakapaNuM che. A jIvone bhavAntaramAM jatI vakhate virati cAlI jAya che, paNa viratijanya je guNo che e to haMmeza mATe TakI ja rahe che. tIrthakaranA jIvo devaloka ke narakamAM jAya tyAM paNa A guNo TakI rahe che. anuttaravAsI devo chaThThI dRSTimAM che. temane tathA bIjA chaThThI dRSTivALA je jIvone aviratino nikAcita udaya hoya che temane viratino abhAva hoya che; paNa viratijanya guNo to temane siddha ja hoya che. temanuM mAnasa vItarAgaprAya hoya che. phalAvaMcaka yoga pAmyA pachI jIvano mokSa zIdhra thAya che. ( gA.222:- yogAvaMcakapaNAne pAmelA kulayogI ane pravRttacayogIo A granthanA zravaNa mATe adhikArI che ema AgaLa vAta karI. temAM e yogIonuM lakSaNa batAvatAM vacce icchAdi cAra yamanI tathA yogAvaMcaka vagere traNa avaMcakanI prAsaMgika vAta karI. have granthakAra maharSi kahe che ke mArA karatAM jeo jaDa buddhivALA che, evA kulAdi yogIone A granthanA zravaNathI yogamArgamAM pakSapAta jAge, e aMzataH paropakAra karavAnA prayojanathI A grantha lakhAyo che. pakSapAta eTale tIvra abhilASarUpI ruci. A granthanuM zravaNa, vAMcana, ciMtana karavAthI yogya jIvone adhyAtma ane yogaviSayaka Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 yogadaSTi samuccaya tIvra abhilASA jAge, e tIvra abhilASAthI yogabIjanuM AdhAna thAya ane jemanAmAM yogabIja pUrve paDeluM hoya temane te puSTa thAya, jema-jema A granthane sAMbhaLe tema-tema temanI ruci puSTa banatI jAya, e mahAna udezathI A granthanI racanA karAI che. gA.223:- sAMsArika bAbatomAM je mANasanI pAse puNya nathI tene khAlI icchA karavAthI kAMI maLatuM nathI ane phakta baLatarA thAya che. mATe tyAM sacinI kAMI kiMmata nathI. paNa ahIMdharmakSetramAM tAttvika rucinI ghaNI ja kiMmata che. abhavyanI UMcI kriyAo paNa, tattvaruci vagaranI hovAthI bhAvazUnya ja kahevAya che. anekAneka UMcAmAM UMcA zubhabhAvo bharelA hovA chatAM tAttvika vairAgya ane viveka e be mukhya bhAvanI khoTa hovAthI, te kriyA bhAvazUnya ja kahevAya che. tene apradhAna dravyakriyA gaNIne taddana nakAmI gaNavAmAM AvI che. evI kriyAo mAtra koro puNyabaMdha karAve che; paNa tenAthI jIvano saMsAra alpamAtra paNa kapAto nathI. tattvaruci vagaranI (bhAvazUnya) kriyAne khajavAnI upamA ApI che. * . . - jyAre bIjI bAju koI jIvamAM bhale kriyA ke guNa na AvyA hoya paNa jo tenAmAM tAttvika pakSapAta-tattvaruci AvI gaI hoya to tenI kaMigaNI kiMmata che. A tAttvika sacine sUryanI upamA ApI che. gA.224:- khajavAnuM teja alpa ane kSaNa vinazvara hoya che. jayAre sUryano prakAza tenA karatAM sthiti ane tejanI apekSAe anekagaNo caDiyAto che. e ja rIte bhAvazUnya kriyAthI tAttvika pakSapAta e anekagaNo caDiyAto che. gA.225:- have granthakAra maharSine grantharacanA pAchaLa je paropakAranI bhAvanA che te saphaLatyAre ja thAya ke jyAre A granthanA adhikArI yogya jIvo A granthanuM zravaNa kare. zrI granthakora kahe che ke temane A granthanuM zravaNa karavA mATe mAre prArthanA karavAnI jarUra nathI. kAraNake teo prArthanA karyA vagara paNa zuzruSA guNanA kAraNe svataH potAnI meLe ja zravaNamAM pravRtti karaze ja. ema saMsAramAM bhAgyazALI puruSo haMmezAM ciMtAmaNi ratna Adi uttama vastuo mATe svataH prayatna karatA ja hoya che; kemake temane tevA prakAranuM aucitya hoya che. tema ahIM mokSamArgamAM paNa yogya jIvo to jarUra mahAratna tulya evA yogamArgane sAMbhaLaze ja ane kadAca aMtarAyAdinA kAraNe temane sAMbhaLavA vagerenI sAmagrI na maLe, to paNa tAttvika pakSapAta hovAnA kAraNe bhavAntaramAM temane avazya tattvaprAptinI sAmagrI ane tattvanuM zravaNa maLaze ja. gA.226:- A granthanA zravaNathI yogya jIvane lAbha thAya che; paraMtu ayogya jIvane nukasAna thAya che. temane e nukasAnamAMthI bacAvavA mATe karuNAbuddhithI granthakAra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadaSTi samuccaya 150 maharSi vidvAna puruSone vinaMti kare che ke, A grantha ayogya puruSone Apavo nahi arthAta saMbhaLAvavo nahi, vaMcAvavo nahi. A bAbatamAM khAsa Adara rAkhavo (eTale ke dhyAna rAkhavuM). jo ke vidvAna puruSo ayogyane ApatA ja nathI ema pote jANe che; chatAM A vAta mahattvanI che, ema bhAra devA mATe A pramANe vinaMti karI che. gA.227 :- ayogya jIvane A grantha na Apavo ema kahevA pAchaLa zrI haribhadrasUrijIno Azaya karuNAno che paNa kSudratAno nathI. bhAvadoSa eTale kSudratA. teo zudra buddhithI nA nathI pADatA, paNa karuNAbuddhithI nA pADe che. A granthano viSaya AdhyAtmika yogamArgano che eTale ati mahAna che. ayogya jIvo tenI kiMmata nA samaje, tethI avajJA kare ane kImatI vastunI karelI thoDI paNa avajJA mahAna anarthane mATe thAya che. temane e anarthathI, duHkhathI bacAvavA mATe ja temane A grantha ApavAnI nA pADe che. gA.28 :- yogya jIvone to A grantha Apavo ja. te kevI rIte Apavo? e samajAvatAM kahe che ke upayogapUrvaka. saMpUrNa zrotAnI-vaktAnI vidhi jALavIne Apavo. jo vidhi jALavavAmAM na Ave to pApabaMdha Adi doSa lAgavAno saMbhava che. vaLI gurue mAtsaryabhAva, ahaMkAra na rAkhavo. AvI rIte apAyelo A grantha puNyamAM aMtarAyabhUta evA pApakarmano nAza karIne kalyANane kare che. ahIMA yogadaSTisamuccaya grantha samApta thAya che. AMTha dRSTinuM varNana pUrNa karyA bAda zrI haribhadrasUri mahArAje adhikArI ane prayojana vagere sAmAnya vAto paNa yogabhASAmAM eTalI suMdara rIte varNavI che ke zrotAone temAMthI gaMbhIra, ucca koTinuM rahasyajJAna prApta thAya che. temano A grantha yogamArgamAM sarcalAITa samAna che. tenI racanA dvArA zrI haribhadrasUrijIe adhyAtmarasika yogI jIvo upara mahad upakAra karyo che. (AThayogadaSTinA varNanamAM bodhanuM varNana 15mI gAthAnI TIkA uparathI lakhyuM che.) yogamArganI sAdhanAnAM aneka pAsAM che. temAM dRSTinI apekSAe ATha bheda paDe che. te ATha dRSTinI vicAraNA karI. have yoganA bIjI apekSAe je traNa bheda paDe che te (1) icchAyoga (2) zAstrayoga ane (3)sAmarthyayoga; tenuM trIjA zlokathI mAMDIne agiyAramA zloka sudhI varNana karyuM che. teno saMkSepathI sAra lakhIe chIe. (1) icchAyoga:- saMsAranI asAratA samajAyA pachI jIvane tenA pratye vairAgya jAge che. sAMsArika sukho tene tuccha ane duHkhasvarUpa lAge che. Akho saMsAra tene pApamaya ane duHkhamaya lAge che. saMsAra pratye Avo tAttvika vairAgya AvyA pachI tene Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 yogadaSTi samuccaya tattva jANavAnI, prApta karavAnI, tAttvika IcchA-ruci jAge che. tenI A ruci audayikabhAvanI nahi paNa kSayopazama bhAvanI che, mATe tene tAttvika kahI che. A tAtvika verAgyamAMthI janmelI tAtvika ruci jIvane dharmAnuSThAno karavA prere che. paNa pramAdanA kAraNe te anuSThAnone zAstramAM kahyA mujabanA niraticAra koTinA e karI zakato nathI. anuSThAnamAM je dravya, jevuM kSetra, je kALa ke je bhAva zAstramAM kahyo hoya te pramANenA dravya-kSetrAdi sAcavavAmAM Ave to te anuSThAna saMpUrNa bane che; paNa dravyAdimAM jo khAmI rahI jAya to anuSThAna vikala bane che. vaLI A jIvomAM aprazasta kaSAyarUpa moTo pramAda paDelo che. tene kAraNe zAstranA arthanuM keTalAkane jJAna hovA chatAM paNa teo zAstrAnusArI anuSThAna karI zakatA nathI, vikala anuSThAna kare che. tAttvika rucivALAnuM AvuM vikala anuSThAna e icchAyoga kahevAya che. temAM ruci ane vivekanI pradhAnatA che. A jIvone praNidhAnaAzaya hoya che. dharmanI icchA temane saMsAranA viSaya-kaSAya sAthe satata saMgharSa karAve che. (2) zAstrayoga:-apramattapaNe zAstramAM kahelI vidhi mujabanuM saMpUrNa niraticAra anuSThAna e zAstrayoga kahevAya che. A yogamAM jIvo praNidhAnaAzayathI AgaLa vadhIne pravRtti Adi AzayamAM hoya che. aprazasta kaSAyano saMpUrNapaNe tyAga karIne ekamAtra prazasta kaSAyapUrvaka ja teo saghaLI pravRtti kare che. AthI teo satata puNyAnubaMdhI puNyano baMdha ane sakAmanirjarA karatAM hoya che. guNasthAnakapratyayika pApabaMdha sivAya bIjo pApabaMdha temane hoto nathI. A yogamAM pariNatinI pradhAnatA hoya che. icchAyogamAM rucirUpa zraddhA hoya che; jyAre ahIM pariNatirUpa zraddhA hoya che. pariNati eTale anubhUti. ahIMyAM viratinA pariNAmonI anubhUti hoya che. cothA guNasthAnake AvI pariNati AMzika hoI zake che, paNa saMpUrNa hoya tenI ja zAstramAM vivakSA karavAmAM Ave che. tethI pAMcamA guNasthAnakathI ja A zAstrayoganI vivakSA karavAmAM AvI che. cothA guNasthAnaka sudhI icchAyoga gaNyo che.' - A yogamAM rahelA gRhastho ke sAdhunuM anuSThAna niraticAra hoya che. niraticAra anuSThAna e utsarga-apavAda ubhayarUpa hoya che. temAM anuSThAna yathAzakti karavAnuM hoya che. eTale zaktine gopavavAnI nahi, tema zaktithI uparavaTa paNa nahi karavAnuM; eTale mana-vacana-kAyAnI zaktino abhAva hoya to prazasta AlaMbane apavAdanuM sevana karavAmAM Ave to paNa te niraticAramAM ja gaNAya che. niSkAraNa to manathI paNa atikrama, vyatikrama vagere lagADavAthI anuSThAna sAticAra banI jAya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 yogadRSTi samuccaya A yogamAM rahelA jIvo niSkAraNa UMghe nahi, bhojana kare nahi ke halanacalana Adi koipaNa pravRtti kare ja nahi. te badhI ja pravRtti sakAraNa ane prazasta kaSAyapUrvaka ja kare. duHkha pratyeno aNagamo e paNa aprazastakaSAya rUpe eka jAtano pramAda che. A yogamAM rahelA jIvo duHkhathI gabharAtA nathI. duHkhanI jhaDI varasatI hoya chatAM teo aDIkhama sthitimAM svAdhyAya-dhyAnAdimAM apramatta rahe che. A yogamAM saMpUrNa zAstrAnusArI vidhipUrvakanuM anuSThAna hoya che. te mATe utsargaapavAda, nizcaya-vyavahAra Adi zAstrano UMDo bodha jarUrI che ane zAstranA aidaMparyane samajavA mATe tIvra, paTubuddhi jarUrI che; kAraNake zAstra gaMbhIra hoya che. mArgAnusArI kSayopazama na hoya to tenuM aidaMparya samajI zakAtuM nathI ane bhUlathApa khAi javAno saMbhava che. dareka anuSThAnanA atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra Adi, tema ja saMyamanA pariNAmo, cauda guNasthAnakanA pariNAmo, samitiguptinA pariNAmo Adi tIvra paTubuddhi sivAya samajI zakAtA nathI. bodhanA abhAvamAM sUkSma kaSAya AdinA pariNAmo paNa samajI zakAtA nathI. mATe A yogamAM jIvane zAstrano UMDo bodha, tIvra paTu buddhi ane mArgAnusArI kSayopazamanI AvazyakatA rahe che. zAsrayoga e mokSamArgamAM killA samAna che. (3) sAmarthyayoga:- zAstrayoga pachInI yoganI uparanI kakSAe sAmayoga che. icchAyogamAM rucinI pradhAnatA hoya che; zAstrayogamAM zAstranI pradhAnatA hoya che; jyAre ahIM sAmarthyayogamAM sAmarthyanI pradhAnatA hoya che. sAmarthya eTale jIvanI zakti, vIrya, puruSArtha vagere. tenI pradhAnatA hovAnA kAraNe A yogamAM zAstra gauNa banI jAya che. deva-guru-zAstra Adi saghaLAM AlaMbano chUTI jaine nirAlaMbanatA ja ahIM AlaMbanarUpa bane che. A sAmayoga zreNimAM Ave te samaye dharmadhyAna-zukladhyAnamAM AtmAno prakhara puruSArtha hoya che. prakRSTa prakArano jJAnayoga ahIM siddha thAya che ane prAtibhajJAnanI sahAyathI jIva pracaMDa puruSArtha phoravIne potAnuM lakSya siddha kare che. prAtibhajJAna e aruNodayanI jema zrutajJAna ane kevalajJAnanI vaccenuM jJAna che. te AvyA pachI jIvane TUMka ja samayamAM kevalajJAnanI prApti thAya che. A jJAnamAM mArgAnusArI prakRSTa Uha (buddhi) hoya che. arthAt AmAM sAkSAt anubhUti nathI paNa te anubhUtine meLavavA mATenI kSayopazamajanya prakRSTa buddhi che. prAtibhajJAnane sAdI bhASAmAM anubhavajJAna kahI zakAya. zreNimAM rahela A sAmarthyayogarUpa dharmavyApAranuM varNana zAstramAM vistArathI maLatuM nathI; kAraNake te Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 yogadaSTi samuccaya anubhavagamya che, avAcya che. mAtra sAmAnyathI tenuM dizAsUcana zAstramAM karavAmAM AvyuM hoya che. dA.ta. koIne bIjano cadra batAvavA mATe ApaNe kahIe ke A bAju pelA vRkSanI upara sIdhI lAInamAM AkAzamAM jo, tane candralekhA dekhAze. Ama ApaNe to mAtradizAsUcana karyuM. te anusAra jovAnuM kAma to teNe ja karavAnuM che. ema zAstramAMthI mAtra sAmAnyataH dizAsUcana meLavI pravRtti karatA jIvane prakRSTa kSayopazamarUpa prAtijJAna pragaTe che. (jene koThAsUjha kahI zakAya. tenAthI jIva acinheM varSollAsa vaDe karmakSayane karato sAmarthyayogamAM saDasaDATa AgaLa vadhato jAya che.) ekathI sAta guNasthAnaka sudhInuM zAstramAM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. kAraNake tyAM zAstranI pradhAnatA che; anubhUti gauNa che. AThamAthI uparanA guNasthAnakamAM anubhUti mukhya hovAthI zAstramAM tenuM saMkSepathI sAmAnya varNana ja karavAmAM Avyu che. dareka guNasthAnakamAM guNonI anubhUti to jarUrI che ja, tenA sivAya guNasthAnaka Ave ja nahi; paNa teno gauNa-mukhyabhAva hoya che. sAmarthyayoganA be bheda che. (1) dharmasaMnyAsayoga ane (2) yogasaMnyAsayoga. (1) dharmasaMnyAsasAmarthyayoga:- dharma eTale kSAyopathamika guNo. teno saMnyAsa karavo eTale tyAga karavo. tenuM nAma dharmasaMnyAsa che. AtmA anAdikALathI audayikabhAvamAM vartato hoya che. temAMthI nIkaLIne jayAre te lAyopathamika bhAvamAM Ave che tyAre dharmanI zarUAta thAya che. tyAra pachI kramasara dhIme-dhIme vikAsa sAdhato AtmA jyAre kSAyopathamika bhAvane choDIne kSAyika bhAvane pAme che; tyAre dharmanI parAkASThA Ave che. e kSAyopathamika bhAvane choDI kSAyika bhAva pAmavArUpa dharmasaMnyAsa ahIM zreNimAM AThamA guNasthAnake hoya che. A kSAyopathamika bhAva e guNa svarUpa che. eTale temAM doSa nathI hotA, mAtra guNo ja hoya che. chatAM paNa te guNo adhUrI kakSAnA che. temaja prazasta kaSAyajanya hovAnA kAraNe UMcI kakSAnA guNo meLavavA mATe tene choDavA paDe che. jema nAnA bALakane cAlatAM zIkhavA mATe pahelAM ThelaNagADIno sahAro jarUrI hoya che; paNa pachI e ThelagADI choDI devAnI hoya che tevuM ja ahIM che. zarUAtamAM prazasta kaSAyanI jarUra hatI mATe tajanya kSamA, dayA, dAna Adi guNone jIve keLavyA; paNa have e prazasta kaSAyane choDIne akaSAyI avasthAmAM jIvane AgaLa vadhavAnuM che, tyAre te kaSAyajanya guNone paNa choDavAnA che. te choDavAthI jIva nirguNI nathI banato, paNa ethI anekagaNA UMcA AtmasvarUpa banI gayelA kSAyikabhAvanA kSamA Adi guNone prApta karIne mahAguNI bane Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 yogadRSTi samuccaya A AThamA guNasthAnakano dharmasaMnyAsa tAttvika che. te pahelAM dIkSA letI vakhate jIve zrAvakayogya je zubhAraMbharUpa dharmano tyAga karyo hato, te atAttvika dharmasaMnyAsa hato. sAdharmikavAtsalya, dravyapUjA, tIrthayAtrA Adi zubhAraMbharUpa dharma zrAvakane mATe guNarUpa hovA chatAM sAdhune mATe te anucita che. eTale dIkSA letI vakhate teno tyAga karavAno hoya che. jIva jema jema uparanA guNasthAnakamAM AgaLa vadhato jAya che, tematema nIcenA guNasthAnakonAM kartavyo tenA mATe akartavyarUpa-heya banatAM jAya che. eTaluM dhyAna rAkhavuM ke zuddha bhAvanA guNo e AtmasvabhAvarUpa che. teno kadI tyAga karavAno nathI hoto. mAtra zubha bhAvanA guNo prazasta kaSAyajanya hoI teno tyAga karavAno hoya che. dareka guNasthAnakamAM jeTalo-jeTalo parabhAva che, te choDatAM-choDatAM AgaLa javAnuM che. eTale nizcayanayathI to caude guNasthAnaka heya gaNAya che. (2) yogasaMnyAsa :- sAmarthyayogano A bIjo bheda zailezI avasthAmAM prApta thAya che. zailezI avasthA pAmyA pahelAM, kevalI bhagavaMto Ayoz2yakaraNa kare che. temAM zailezI avasthAnA jeTalA samayo che te dareka samayamAM je-je bhavopagrAhI karma khapAvavAnA hoya te karma te-te samayamAM goThavI de che. te AyojyukaraNa karyA pachI yogasaMnyAsano prAraMbha thAya che. temAM mana, vacana, kAyAnA yogano nirodha karAya che. mana, vacana, kAyAnI vyAbAdhA hoya che, tyAM sudhI zuddha caitanya pragaTatuM nathI. mATe zuddha caitanyane pragaTAvavA mana, vacana, kAyAnI vyAbAdhA choDavAnI hoya che ane te vyAbAdhA choDavA mATe mana, vacana, kAyAno saMparka choDavAno hoya che: A rIte A yogasaMnyAsa e zuddha caitanyane pragaTAvavAno UMco dharma che. A yogasaMnyAsa e anAzravarUpa, ayogarUpa che. tenA pachI zIghra ja mokSanI prApti thAya che. mATe badhA yogamAM te sarvottama yoga che. ahIMyAM mana, vacana, kAyAnuM vIrya pravartatuM baMdha thaI jAya che; paNa haju teno saMyoga rahelo che. mATe A avasthAne hajI mokSa kahevAya nahi. mana, vacana, kAyA vagere jaDanA saMyogathI je kriyAo thatI hatI, te badhI ja ahIM baMdha thaI jatI hovAthI, e apekSAe ahIM AtmA niSkriya kahevAya che. bAkI anaMta jJAna, darzana, sukhanA vedanarUpa zuddha caitanyanI kriyA to ahIM paNa cAlu ja che. A yogasaMnyAsamAM badhA ja dharma-adharmano sarvathA tyAga karavAno che, mATe saMpUrNa zuddha evo A yoga che. tenA pachI je mokSanI avasthA che, e to tenA karatAM paNa vadhu zuddha dazA che; arthAt saMpUrNa zuddha dazA che. samAsa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhapRSTha paricaya daSTie zraddhAyukta bodha svarUpa che, tattvadarzana svarUpa che. ApaNA saunA AtmAmAM daSTio paDelI ja che paNa jema jema puruSArtha vaDe karmanA AvaraNo haTAvIe tema tema te pragaTa thatI jAya. jJAnIoe tene ATha dRSTimAM sthUlathI varNavela che je AMtaraprakAzanI taratamatA sUcave che. jema raMgonI mana para asara hoya che, tema AtmAmAM vartatA bhAvone paNa judA judA raMgo vaDe varNavavAnI eka zailI che. mukhapRSTha para batAvelI sAdhakanI vividha avasthAo judA judA raMgo vaDe batAvavAno suMdara prayatna che. oghanI sUkSmatA. vadhatI jAya tema tema aMdaramAM ramatI pariNatione judA judA raMgo, ughanA krame batAvyA che, je chelle caMdranA prakAza jevo zItala-ujjavala raMgamAM nivartana pAme che. oghadRSTimAMthI bahAra nIkaLelAM ane yogadaSTimAM pravezelA sAdhaka caDhatInAM ATha pagathiyAM - ATha avasthAo ATha raMgo vaDe batAvela che. A upamAne prakAzanI mAtrA, Adi sAthe tulavavAnI che nahIM ke uSNatA-dAhartA vi. sAthe. kramAMka yoganI daSTi bodhaprakAza yogAMga raMga. 0 oghadRSTi (yoga nahIM) mitrAdeSTi tRNAgni jevo yama tArAdeSTi chANAgni jevo niyama balAdRSTi kASThAgni jevo. Asano dIprAdeSTi dIpaka jevo prANAyAma ritharAdaSTi ratna jevo 'pratyAhAra kAMtAdRSTi tArA jevo dhAraNA prabhASTi dhyAna sUrya jevo caMdra jevo parAdeSTi samAdhi siddhabhagavaMtano lAla varNa sAdhaka jIvanA samyabodhanA vikAsa paMthane kalAkAre nipuNatAthI judA judA manohara AkAra ane raMga ApyA che. jene manamAM dhArIne yogadaSTisamuccayano svAdhyAya karIne sau pUrNa samyagbodha pAme teja abhyarthana'. mudraka : sUryA oNphaseTa, AMbalI gAma, amadAvAda