Page Text
________________
૮૫
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય આદિ સાંભળીને તેમને-હર્ષ થાય છે.
તીર્થકર આદિના ગૃહસ્થવાસના ભોગસુખોને અનર્થદાયક કહ્યાં છે, તે માત્ર તેમને એટલો સમય અવિરતિજન્ય પ્રમાદમાં રોકી રાખે છે એ એક જ અપેક્ષાએ કહ્યું છે. બાકી એ ભોગસુખોથી તેમને આત્મસાધનામાં બીજો કોઈ અનર્થ થતો નથી; કારણ કે તે ભોગસુખો તેમણે પુણ્યનો અનુબંધ પાડનાર તાત્ત્વિક ધર્મથી મેળવ્યાં છે. અને તાત્ત્વિક ધર્મતે શુદ્ધ ધર્મને ખેંચી લાવનારો છે. એટલે તેનાથી મોક્ષમાર્ગમાં વિઘ્ન આવતું નથી; માત્ર વિલંબ જ થાય છે.
પાપાનુબંધી પુણ્યથી મળતા ભોગો સર્વથા હેય જ છે. કારણકે તે સંસારમાં રખડાવનાર છે. ચંદનના લાકડાથી પ્રગટેલો અગ્નિ પણ માણસને પ્રાયઃ બાળે જ છે. પ્રાય એટલા માટે લખ્યું કે જો ચંદ્રકાંત મણિ વગેરેનું સાંનિધ્ય હોય તો ન બાળે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યવાળાને ભોગો સંસારમાં રખડાવનાર નથી થતા તેનું કારણ આ ચંદ્રકાંત મણિ જેવો વિવેક જાગ્રત હોય છે; જ્યારે પાપાનુબંધી પુણ્યવાળા જીવ પાસે આવો ચંદ્રકાંત મણિરૂપ વિવેક હોતો નથી, તેથી તેને ભોગસુખો બાળે છે, અર્થાત્ સંસારમાં રખડાવે છે.
ગુણસ્થાનકની બહારના જીવો પુણ્ય બાંધે તો પાપાનુબંધી જ બાંધે છે. સમતિ પામ્યા પછી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય જ બંધાય છે. તેમાં લગભગ તો નિરવદ્ય પુણ્ય જ બંધાય છે. છતાં પૂર્વના નિકાચિતકર્મના ઉદયના કારણે તે સાવદ્યપુણ્યનો અલ્પમાત્રામાં બંધ કરે છે. તે બંધ પણ નિકાચિત નથી કરતો પરંતુ અનિકાચિત જ કરે છે. સમકિતી જીવ ભોગો ભોગવતી વખતે અવિરતિના કારણે પાપ બાંધતો હોય છતાં તેનો ચિરૂપ પરિણામ ત્યાગનો હોવાથી તેને અનુબંધ વિરતિનો પડે છે. તે કદી નિકાચિત પાપ કે નિકાચિત સાવદ્ય પુણ્ય બાંધતો નથી. ઘણા તીર્થકરો દા.ત. શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન જેવાને અવિરતિપણામાં ૮૩લાખ પૂર્વવર્ષ સુધી રહેવું પડ્યું; એ ચારિત્રમોહનીયનીનિકાચના, તેમણે સમક્તિ પામ્યા પહેલાંની અવસ્થામાં કરેલી હોય છે. જો નિકાચના ન થઈ હોય તો સાવદ્ય પુણ્યને નિરવઘ પુણ્યમાં પલટાવી શકાય છે.
ચારિત્રમોહનીય નિકાચિત કર્યું હોય તો અવિરતિનો ઉદય થવાને કારણે મોક્ષમાર્ગમાં વિલંબ થાય છે. પણ જો મિથ્યાત્વમોહનીય નિકાચિત કર્યું હોય તો તે જીવનું અવશ્ય પતન જ થાય છે. પુણ્યના ભેદોને સોનાના અને માટીના સાજા અને ફૂટેલા ઘડાની ઉપમા આપવામાં આવે છે.
સ્થિરાદષ્ટિવાળા જીવોને નિરવદ્યપુણ્યનો ઉદય એ સાજા સોનાના ઘડા જેવો છે. કારણકે તે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય વિરાગ અને વિવેક આદિ શુદ્ધભાવથી યુક્ત તાત્ત્વિક ધર્મથી
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |