Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય અનુક્રમે મોક્ષમાર્ગમાં આગળ વધતો જાય છે. જેનામાં સમભાવ વધારે હોય તે મોક્ષની નજીક છે અને ઓછો હોય તે મોક્ષથી એટલો દૂર છે, એમ માનવું. આમ સમભાવની માત્રાની તરતમતા અનુસાર અવસ્થા ભેદ છે; પણ માર્ગ તો એક જ છે. વ્યવહારનયથી મોક્ષે પહોંચવા માટેના અસંખ્યાતા યોગો છે. તે બધા જુદી-જુદી કેડીરૂપ છે. એ કેડીઓ દ્વારા છેવટે નિશ્ચયનો જે રાજમાર્ગ ચિત્તવિશુદ્ધિરૂપ છે, ત્યાં પહોંચવાનું છે. એ સીધો રાજમાર્ગ પકડ્યા પછી જ જીવ મોક્ષનગરમાં પહોંચી શકે છે. જેયોગોથી ચિત્તની વિશુદ્ધિ ન થતી હોય તેમને મોક્ષમાર્ગ ગણી શકાય નહિ. સર્વ દર્શનવાળાઓને આ માન્ય છે.
પરંતુ આ ચિત્તવિશુદ્ધિ એ લક્ષ્યશુદ્ધિપૂર્વકની જોઈએ. જે ચિત્તવિશુદ્ધિ લક્ષ્યશુદ્ધિ વગરની છે તે લૌકિક કહેવાય છે. તેની મોક્ષમાર્ગમાં કિંમત નથી. લક્ષ્યશુદ્ધિપૂર્વકની જે લોકોત્તર ચિત્તવિશુદ્ધિ છે, તે જ મોક્ષમાર્ગરૂપ બને છે. નિશ્ચયનય હંમેશાં બધા ય ધર્મના તાત્વિક અંશને જ ગ્રહણ કરનારો છે. માટે દરેક ધર્મમાં રહેલા લોકોત્તર ગુણોને જ તે પકડે છે. સાધકદશામાં જીવ કર્મયોગમાં હોય કે જ્ઞાનયોગમાં હોય પણ જો પરતત્ત્વમુક્તિના લક્ષ્યપૂર્વક તે ચિત્તવિશુદ્ધિને સાધી રહ્યો છે, તો નિશ્ચયના મતે તે મોક્ષમાર્ગ ઉપર જ ચાલી રહ્યો છે.
હવે મોક્ષમાર્ગના સાધકોનું લક્ષ્યબિંદુ બનેલી મુક્તિ પણ સર્વદર્શનવાળાઓ એકસરખા સ્વરૂપવાળી જ માને છે એમ બતાવતાં કહે છે કે દરેક દર્શનવાળાઓએ મુક્તિનું જે વર્ણન કર્યું છે, તેમાં માત્ર શબ્દનો ભેદ છે પણ તાત્ત્વિક રીતે જોતાં તેના મૂળભૂત સ્વરૂપમાં કોઈ પણ જાતનો ભેદ નથી.
દરેક આર્યધર્મવાળા માને છે કે સંસારી જીવ એક જાતના બંધનથી બંધાયેલો છે. એ બંધનને કોઈ કર્મ એવું નામ આપે છે તો કોઈ તેને પ્રકૃતિ, તો કોઈ તેને વાસના, તો કોઈ તેને અવિદ્યા નામ આપે છે. ગમે તે નામ હોય પણ એ બંધનના કારણે જીવ સતત પરવશતાનો અનુભવ કરી રહ્યો છે, અને સાચું સંપૂર્ણ સુખ ભોગવી શકતો નથી. એ બંધ અવસ્થામાંથી છૂટવા માટે સહુ કોઈ મુક્તિને ઝંખે છે. તે મુક્તિના સ્વરૂપને સહુ કોઈ એક રીતે જ વર્ણવે છે કે પુદ્ગલની ઉપાધિથી સંસાર છે અને પુદ્ગલની ઉપાધિથી છૂટવું એ મુક્તિ છે અને મુક્તિને પામેલા તે મુક્તાત્મા છે. આમ સામાન્ય રીતે એક સ્વરૂપવાળું પરમ તત્ત્વ સૌ માને છે. છતાં દરેકના વર્ણનમાં શબ્દના ભેદથી ભેદ છે. શબ્દભેદ હવે સમજાવે છે.
- ૧) સદાશિવ - શિવને પૂજનારા, પરમતત્ત્વને સદાશિવ એવું નામ આપે છે. અર્થાત્ હંમેશાં જ્યાં કલ્યાણ જ છે. ત્રણે કાળમાં જે શુદ્ધ છે તે.
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |