Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય મૂર્તિપૂજાના નિષેધની વાતોએ શાસ્ત્રની જ વાતો છે અને અમુક કક્ષામાં મંજુર પણ છે; પરંતુ તેમણે એ ઉપલી કક્ષાના મુનિને યોગ્ય વાતો નીચેની કક્ષાવાળા જીવોમાં લાગુ પાડીને અસ્થાને રજૂ કરવાથી તે ઉન્માર્ગરૂપ બની જાય છે. “લબ્ધિધારી મુનિઓ માટે વસ-પાત્ર રહિત અપરિગ્રહતાનો ધર્મશાસ્ત્રમાં ઉપદેશેલો છે. તે દિગંબરોએ સર્વસામાન્ય મુનિઓના માટે પણ લાગુ પાડ્યો' એ અસ્થાને રજૂઆત છે. તેવી જ રીતે જેમણે પોતાના સ્વાર્થ માટે પણ હિંસાનો ત્યાગ કર્યો છે, એવા મુનિઓને માટે મૂર્તિપૂજા માટે કરાતી હિંસા વજર્ય બને છે. તેના બદલે સ્થાનકવાસીઓએ તે વાત ગૃહસ્થોને લાગુ પાડી. એ લોકો તો પોતાના સ્વાર્થ માટે અનેક જાતની હિંસા કરતા જ હોય છે. માટે તેમના માટે એ ઉન્માર્ગ છે.
આ ત્રણ રીતે કરાતી શાસ્ત્રની વાતો પણ ઉન્માર્ગમાં ગણાય છે અને તેનું તો ખંડન કરી શકાય છે. ઉન્માર્ગ સિવાયની નયોની વાતોનું ખંડન એ અનર્થકારી છે. જેમ જાતિ અંધ માણસે ચંદ્ર કદી જોયો જ નથી તો પછી તેનું ખંડન કે મંડન કરવું, તેના ભેદની કલ્પના કરવી, જેમકે તે લાંબો છે કે ગોળ છે વગેરે બોલવું તે ન્યાયની દૃષ્ટિએ અનુચિત છે. તે જ રીતે છદ્મસ્થ જીવોએ જે વસ્તુનું પોતાને જ્ઞાન નથી એ વિષયમાં અર્થાત્ સર્વજ્ઞા કેતેની દેશનામાં ભેદની કલ્પના કરવી તે અનુચિત છે.
અહીં ચંદ્રની ઉપમા આપવા પાછળ એ હેતુ છે કે આંધળો માણસ બીજી વસ્તુઓને તો સ્પર્શ કરીને અમુક અંશે જાણી શકે છે પણ ચંદ્રને તે સ્પર્શ કરી શકતો નથી. તેથી તે એના જ્ઞાનનો વિષય બની શકતો નથી. તેવી જ રીતે અહીંસર્વજ્ઞનું સ્વરૂપ એ છદ્મસ્થના જ્ઞાનની બહારની વસ્તુ છે. સર્વજ્ઞનું મૂળ સ્વરૂપ એક જ છે. જો મૂળ તત્ત્વ એક જ છે તો પછી તેના ભેદ કલ્પવા એ આંધળો માણસ જેમ ચંદ્રના ભેદ કહ્યું તેના જેવું ખોટું જ છે. એમ કરવાથી સર્વજ્ઞની જ નિંદા થાય છે. સજ્જન પુરુષો સામાન્ય માણસની પણ નિંદા કરતા નથી તો પછી સર્વજ્ઞનાં પરિભવ કરવો એ તો જીભનો છેદ કરવા કરતાં પણ અધિક દુષ્ટ છે. - .
સજ્જન પુરુષો મિથ્યાદષ્ટિની જેમ કદી પણ સામા માણસને ઉતારી પાડે તેવું નિંદિત વચન બોલતા જ નથી. અંગત સ્વાર્થ ખાતર કોઈ પણ માણસની કે કોઈ પણ ધર્મની તે નિંદા કરતા નથી. પણ વાસ્તવિકતાનું નિરૂપણ કરવા માટે જેનો જેટલો દોષ ોય એટલો દોષ બતાવવો પડે તે નિંદા ગણાતી નથી. સજ્જન માણસો હંમેશાં સુનિશ્ચિત જ બોલે. તત્ત્વનો ખ્યાલ રાખીને એવું બોલે કે જેથી સામો માણસ ધર્મમાં સ્થિર થાય. સારવત્' એટલે નકામું ન બોલે પણ જેનાથી શ્રોતાનું હિત થાય એવું ગંભીર અર્થભરેલું બોલે. .
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |