Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય તેનો સંતાપ સતત તેના હૈયામાં હોય છે; જેમ કે સંસારી જીવોને પૈસો એ ઉપાદેય લાગે છે, મેળવવા જેવો લાગે છે. તે મેળવવામાં તેઓને રસ હોય છે. તે મેળવવા માટે પ્રયત્ન - કર્યા વગર રહેતા જ નથી. કોઈ વખત કમાણીની મોસમ હોય અને પોતાને માથું દુઃખતું હોય કે સામાન્ય તાવ આવતો હોય તો પણ તે તકલીફોને ગણકાર્યા વગર તે બજારમાં જાય જ છે. કદાચ વધારે માંદગી હોવાના કારણે પોતે ન જઈ શકે તો બધા કમાઈ ગયા અને હું રહી ગયો એવો સતત બળાપો તો કર્યા જ કરે છે.
મિત્રાદષ્ટિવાળાને આવો અખેદ (રુચિ) યોગમાર્ગની બધી જ આરાધનામાં હોય છે. કોઈ માણસને અમુક ધર્માનુષ્ઠાનમાં રસ આવતો હોય અને અમુકમાં રસ ન આવતો હોય, પણ કંટાળો આવતો હોય, તે કરવાની અભિલાષા ન થતી હોય, તો તેનામાં હજી ખેદદોષ પડ્યો છે એમ સમજવું. ખેડદોષ ગયા પછી તો બધાં જ અનુષ્ઠાન કરવાની અભિલાષા જાગે, પછી ભલે બધાં અનુષ્ઠાનો તે કરી ન શકે. જે શક્ય હોય અને પોતાને માટે વધુ ઉચિત અને હિતકારી તથા પોતાની અભિલાષાને અનુરૂપ હોય તે જ કરે. બીજાં અનુષ્ઠાનો ન કરે પણ તેની અભિલાષા - રુચિ તો બધી જ ક્રિયાઓ માટે હોય.
જૈનશાસનની પ્રત્યેક ધર્મક્રિયા એ ગુણના પ્રગટીકરણનું કારણ છે. જે વ્યક્તિ એ ક્રિયાઓના મર્મને સમજે છે તે વ્યક્તિ તો એ ક્રિયાઓથી થતી ગુણપ્રાપ્તિ, ગુણવૃદ્ધિ આદિ લાભો સમજી શકે છે. કદાચ પ્રમાદાદિને કારણે તે ક્રિયાઓ ન કરતો હોય એવું બને, અથવા પોતાની આધ્યાત્મિક ભૂમિકાને અનુરૂપ જે હોય એવી જ ક્રિયાઓ તે કરતો હોય, પણ રુચિ તો તેને બધી જ ક્રિયા પ્રત્યે હોય જ.
યોગમાર્ગમાં ખેદ આવે તેમાં મૂળ કારણ મિથ્યાત્વ જ છે. મિથ્યાત્વના કારણે જીવમાં અનેક દોષો આવે છે. પણ તે દોષોમાં સૌથી વધુ ભયંકર અને ખતરનાક દોષ આ ખેદદોષ છે. તે જીવને મૂળથી ધર્મમાં જ રુચિ થવા દેતો નથી. તેનું હિતકારીપણું સમજવા જ દેતો નથી. ગાઢ મિથ્યાત્વનું આ પરિણામ છે. તેથી જીવને તે મહાપાપબંધ કરાવે છે અને તેના વડે જીવને તે સંખ્યાત, અસંખ્યાત અને અનંત કાળ સુધી સંસારમાં રખડાવે છે.
યોગમાર્ગમાં જીવોને ડગલે ને પગલે આ ખેદદોષ આવી જાય છે અને તેની ઘણી આરાધનાને ધૂળધાણી કરી નાખે છે. તેની આરાધનાને નિષ્ફળ કરી નાખે છે. આ ખેદ પરિણામ એ યોગમાર્ગને માટે મહા અનર્થકારી છે. માટે દરેક આરાધક જીવે પોતાની આરાધનામાં આ ખેદનો પરિણામ આવી ન જાય તેની ખૂબ તકેદારી રાખવી. કારણકે એક કણિયા જેટલો પણ આ ખેદદોષ હોય તો યોગની પહેલી દષ્ટિ પણે જીવ પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી. કોઈ પણ ગુણની વાત સાંભળીને તે ગુણની આપણને અભિલાષા ન થાય
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |