Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય
(૪) દ્રવ્યથી અભિગ્રહનું પાલન - આ ચોથું યોગબીજ છે. મિત્રાદષ્ટિવાળા જીવો શક્તિ અનુસાર તપ-ત્યાગ આદિના અભિગ્રહો લે છે અને તેનું પાલન કરે છે. તેમાંથી કોઈક જીવો તો દેશવિરતિ સ્વીકારે છે અને તેનું મન-વચન-કાયાથી શાસ્ત્રાનુસાર એક પણ અતિચાર લગાડ્યા વિના નિરતિચારપણે અખંડ પાલન કરે છે. બધા જ જીવો આવું નિરતિચાર અખંડ પાલન કરે એમ નહિ. અન્યધર્મી હોય તો પોતપોતાના ધર્મના વ્રત-નિયમોના અભિગ્રહ લે છે. પણ આ દષ્ટિવાળા જીવો દેશવિરતિ કે સર્વવિરતિને અખંડ પાળતા હોય તો પણ તેમની તે વિરતિ દ્રવ્યથી છે, ભાવથી વિરતિ નથી; કારણકે ભાવથી વિરતિ આવવામાં તે કષાયોનો (રાગ-દ્વેષનો) ક્ષયોપશમ થવો આવશ્યક છે અને તે ક્ષયોપશમ ગ્રંથિભેદ થયા પછી જ થાય છે. સમ્યક્ત આવ્યા પછી જ ભાવથી વિરતિ પ્રાપ્ત થાય છે. મિત્રાદષ્ટિવાળા જીવો હજી સમ્યક્ત પામ્યા નથી, પહેલા ગુણસ્થાનક છે; તેથી તેમના આ અભિગ્રહાદિ વિરતિ એ દ્રવ્યથી છે, ભાવથી નથી.
(૫) શાસ્ત્રોનું વિધિપૂર્વક લેખનાદિ -મિત્રાદષ્ટિવાળા જીવોને સંસારની કટુતા સમજાઈ છે અને મુક્તિનો રાગ પ્રગટ્યો છે, મુક્તિને મેળવવાની આકાંક્ષા જાગી છે. મુક્તિ કેવી રીતે મળે એનું દિગ્દર્શન તો શાસ્ત્રમાંથી જ મળી શકે છે. માટે શાસ્ત્રો ઉપર તેમને અંતરથી બહુમાન જાગે છે. તેમનું તે બહુમાન શાસ્ત્રોના લેખનાદિમાં અભિવ્યક્ત થાય છે. તે વિધિપૂર્વક શાસ્ત્રોને લખે છે, લખાવે છે, પુષ્પ-વસ્ત્રાદિથી તેની પૂજા કરે છે, શાસ્ત્રનાં પુસ્તકોનું બીજાને દાન કરે છે, ગુરુમુખે શાસ્ત્રોને સાંભળે છે, સ્વયં તે વાંચે છે, વિધિપૂર્વક તેનું ગ્રહણ કરે છે, તેનો સ્વાધ્યાયાદિ કરે છે, પોતાને સ્થિર થયેલાં શાસ્ત્રો બીજાને ભણાવે કે સમજાવે છે, શાસ્ત્રોના અર્થનું ચિંતન-મનન કરે છે. આમ વિવિધ પ્રકારે તે શાસ્ત્રોની ભક્તિ કરે છે.
ધર્મપુસ્તકનું પૂજન વગેરે શા માટે કરવાનું? એમ પ્રશ્ન થાય. તેમાં એમ સમજવું કે જિનવાણી એ ભાવઠુત છે અને મિત્રાદષ્ટિવાળા જીવોને ભાવશ્રુત સંસારથી પાર ઉતરવાનું પરમ સાધન છે એવો બોધ હોવાથી તે ધર્મપુસ્તકો પૂજય બને છે. હવે જેનો ભાવનિક્ષેપો પૂજય હોય તેનો નામ-સ્થાપના અને દ્રવ્ય નિક્ષેપો પણ પૂજ્ય છે જ. દા.ત. તીર્થકરનો ભાવનિક્ષેપો પૂજ્ય છે તેમતેમનું નામ પણ પૂજ્ય છે, તેમની સ્થાપના (પ્રતિમા) પણ પૂજ્ય છે અને તેમનો દ્રવ્યનિક્ષેપો પણ પૂજ્ય છે. જિનવાણી એ ભાવશ્રુત જો પૂજ્ય છે, તો પુસ્તકાદિ એ દ્રવ્યશ્રત છે માટે તે પણ એટલા જ પૂજ્ય છે. સ્થાનકવાસીએ ભાવનિપાને જ પૂજ્ય માન્યો અને સ્થાપના દ્રવ્યને પૂજ્ય ન માન્યા. તેઓ પુસ્તકને
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |