Page Text
________________
૯૯
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય બોધ એક મહાગીતાર્થના જેવો હોય છે. પાંચમી દષ્ટિવાળા જીવો લોકોત્તર ઔચિત્ય જાણતા હોય છે; પણ લૌકિક, વ્યવહારિક ઔચિત્ય તેઓ ન જાણતા હોય એવું બને. એવી જ રીતે તેઓ “સ્વ'નું ઔચિત્ય જાણતા હોય છે પણ ‘પર'નું ઔચિત્ય જાણતા હોય એવો નિયમ નહિ. જ્યારે આ છઠ્ઠી દષ્ટિવાળા જીવો મહાગીતાર્થ હોઈ સ્વ અને પર ઉભયનું લૌકિક અને લોકોત્તર ઉભય પ્રકારનું ઔચિત્ય જાણે છે. માત્ર જાણે છે એટલું જનહિ, પણ બધી પ્રવૃત્તિ તેઓ ઔચિત્યપૂર્વકની જ કરે છે. આથી પરિચયમાં આવનાર દરેક લોકને તે પ્રિય થઈ પડે છે. યોગના પ્રભાવથી તેમણે પ્રકૃતિગત સૌજન્ય અને સુંદરતા વગેરે એવા અનેક ગુણો પ્રાપ્ત કર્યા છે જેનાથી સૌને તે પ્રિય થઈ પડે છે.
- નીચેની દષ્ટિમાંય લોકપ્રિય માણસો હોઈ શકે છે. દા.ત. શ્રીપાલ મહારાજા સ્થિરાદષ્ટિમાં છે, છતાં તેમનામાં પ્રકૃતિગત સૌન્દર્ય છે. ધવલશેઠ તેમ જ બીજા અનેક માણસો સાથેના તેમના વ્યવહારમાં ઔચિત્ય દેખાય છે; પણ તે છઠ્ઠીદૃષ્ટિવાળા કરતાં ઊતરતા છે. કારણકે તેમનામાં અંપ્રશસ્ત કષાય બેઠેલા છે, તેથી તે સંપૂર્ણ ઔચિત્ય જાળવી શકે નહિ.
શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા જ્યારે ગૃહસ્થાવાસમાં હતા, ત્યારે છઠ્ઠી દષ્ટિમાં હતા.' પૃથ્વીચન્દ્ર, ગુણસાગર, સમરાદિત્ય વગેરે છેલ્લા ભવમાં ગૃહસ્થાવાસમાં આ દૃષ્ટિમાં હતા.નિરતિચાર ચારિત્રવાન મુનિઓ તેમજ અનુત્તર વિમાનવાસી દેવતાઓ આ દષ્ટિમાં હોય છે. આ બધાનું જીવન પ્રશસ્ત કષાયમયજ અને સંપૂર્ણ ઔચિત્યવાળું દેખાય છે. જીવ ચરમાવર્તિમાં પ્રવેશ કરે ત્યારથી ઔચિત્યનો આરંભ થાય છે. તેની પરિપૂર્ણતા આ દૃષ્ટિમાં થાય છે. આવા યોગીપુરુષોનું જીવનચરિત્ર, જેઓ યોગની સર્વભૂમિકાના જાણકાર છે એવા શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જેવા મહર્ષિઓ જયથોચિત લખી શકે. તેમણે ત્રિષષ્ઠી” ચરિત્રમાં શ્રી સગર ચક્રવર્તી અને શ્રી અજિતનાથ ભગવાન વચ્ચેનો, તેમજ શ્રી ભરત ચક્રવર્તી અને શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન વચ્ચેનો વાર્તાલાપ આબેહૂબ વર્ણવ્યો છે; કારણકે તેઓ જાણતા હતા કે આ બધા જીવો કઈ દૃષ્ટિમાં હતા અને ક્યા અવસરે તેઓ કેવું બોલે અથવા કેમ વર્તે. આથી જ તેઓ તેમને સંપૂર્ણ ન્યાય આપી શક્યા છે. સામાન્ય માણસો તો આવા મહાપુરુષોનું જીવનચરિત્ર લખવા બેસે તો છબરડા જ વાળે અને તેમને અન્યાય જ કરી બેસે.
સ્થિરાદષ્ટિમાં અશુભ પરિણામ ચોવીસે કલાક હોઈ શકે છે, જયારે કાન્તાદષ્ટિમાં એક ક્ષણ પણ તે હોતો નથી. ગમે એવા સ્વભાવવાળાની સાથે આ જીવો પ્રીતિપૂર્વક જીવી શકે છે. અયોગ્ય માણસ પાસેથી પણ તે પ્રીતિ જ સંપાદન કરે છે. પ્રશસ્ત કષાય અને ઔચિત્યનું જ્ઞાન; આ બે ગુણના કારણે તેઓ સર્વ માણસનાં હૈયાં જીતી લે છે.
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |