Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય
મિથ્યાદષ્ટિજીવ કરતાં સમ્યગ્દષ્ટિજીવ અનેકગણો અને ઊંચા પ્રકારનો પરોપકાર કરી શકે છે; કારણકે ગ્રંથિભેદના કારણે તેનો બોધ શુદ્ધ હોય છે. તે કદી કદાગ્રહ રાખતો નથી. તત્ત્વની બાબતમાં સત્યને જ સ્વીકારવાનો તેનો સ્વભાવ છે. અસત્યને કદી કદાગ્રહ કરીને પકડી રાખતો નથી. જગતના જીવ માત્ર પ્રત્યે વિવેકપૂર્વકની ભાવમૈત્રીથી તેનું હૈયું વાસિત હોય છે. વળી ગંભીર અને ઉદાર ચિત્તવાળો હોવાથી સામી વ્યક્તિના ભયંકર દુર્ગુણ કે દોષોને જોઈને પણ તેના પ્રત્યે તેને અણગમો, સૂગ કે તિરસ્કાર પેદા થતાં નથી; પણ કરુણા અને વાત્સલ્યભાવ પ્રગટે છે. વાત્સલ્યભાવથી તે જે અનુશાસન આપે છે તે સામો માણસ સહેલાઈથી ઝીલી શકે છે. આમ શુદ્ધ બોધ આદિ ગુણોના કારણે સમકિતી જીવની પરોપકારની પ્રવૃત્તિ ઉત્તમ કોટિની હોય છે.
| સ્થિરાદષ્ટિવાળાનો બોધ કેવો હોય છે તેની વિચારણા કરતાં વચ્ચે તેની પરોપકારની પ્રવૃત્તિ કેવા પ્રકારની છે, એ વિચારવું તે અસ્થાને નહિ ગણાય. કારણકે શુદ્ધબોધ જ તેની પાસે એવી પરોપકારની પ્રવૃત્તિ કરાવે છે. એટલે શુદ્ધબોધનું જતે એક પાસું છે.
આ જીવો બીજા જીવોને “ચારિચરક સંજીવની અચરક ચારણ' નીતિથી ધર્મ પમાડે છે. એક બાઈનો પતિ કામણમણના પ્રયોગથી બળદ થઈ ગયો. એ બાઈ વંડ નીચે તેને ચરાવી રહી છે. તે સમયે કોઈ વિદ્યાધરના મુખથી તેણે સાંભળ્યું કે જો વડ નીચે રહેલી સંજીવની નામની વનસ્પતિ ખવડાવવામાં આવે તો તેનો પતિ બળદમાંથી પાછો માણસ બની જાય. તે બાઈ સંજીવની ઓળખતી નહોતી. એટલે તેણે વડ નીચેની બધી જ વનસ્પતિઓ ચરાવવા માંડી. તેમાં વચ્ચે સંજીવની તેના ચરવામાં આવી ગઇ. તે ખાવાથી એ પાછો માણસ બની ગયો.
આ દષ્ટાંતનો ઉપનય એ છે કે જેમ પેલો બળદ ચારો ચરતો હતો પણ હજી સુધી તેણે સંજીવની ખાધી નહોતી, તેને બીજા ચારાની સાથે જ સંજીવની ચરાવી દીધી; તેમ જે જીવો અન્ય ધર્મનાં અનુષ્ઠાન કરતા હોય અને જૈનધર્મના તત્ત્વને ન પામ્યા હોય, તેવા જીવોને તેમનો પોતાનો ધર્મ કરાવતાં કરાવતાં જવચ્ચે તત્ત્વ પમાડી દેવું. આદિધાર્મિક જીવોને આ રીતે જ ધર્મ પમાડી શકાય છે. જો સીધે સીધું તેને પોતાના ધર્મનાં અનુષ્ઠાનોને છોડવાની અને જૈન ધર્મનાં અનુષ્ઠાનોને સ્વીકારવાની વાત કરવામાં આવે, તો તેના ગળે એ નહિ ઊતરે. તે સ્વીકારશે પણ નહિ. તેના બદલે એના ધર્મના જ “ગીતા' જેવા અધ્યાત્મથી ભરેલા પુસ્તકોની તેમજ નિર્દોષ અનુષ્ઠાનોની વાતો કરીને તેના મનમાં અધ્યાત્મ પ્રત્યે ઊંડો રસ જગાવીએ અને પછી ધીમે રહીને ઊંચા અધ્યાત્મથી ભરેલા જૈનધર્મની તેને વાત કરીએ તો તરત જ એ તેના ગળે ઊતરી જાય છે અને તે સાચો ધર્મ પામી જાય છે. બીજા કેટલાક જીવો જેઓ ધર્મમાં આગળ વધેલા હોય તેમની આગળ
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |