Page Text
________________
યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય દોષ રહેલો છે. એ અન્યમુદ્ નામનો દોષ નષ્ટ થાય ત્યારે જીવ છઠ્ઠી કાન્તા નામની દૃષ્ટિને પ્રાપ્ત કરે છે.
કાન્તાદૃષ્ટિ
આ દૃષ્ટિમાં ચોથા-પાંચમા અને છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકવર્તી જીવો હોય છે. સ્થિરાદષ્ટિમાં પણ આ જ ત્રણ ગુણસ્થાનકવર્તી જીવો હતા. ગુણસ્થાનકના ભેદ અનુક્રમે વૈરાગ્ય, વિવેક, વિરતિ વગેરે ગુણોની અપેક્ષાએ પાડવામાં આવ્યા છે. જયારે દષ્ટિના ભેદ બીજા ગુણોની અપેક્ષાએ પાડવામાં આવ્યા છે. આથી એવું પણ બને કે છઠ્ઠી ગુણસ્થાનકવર્તી ભાવવિરતિધર સાધુ, જો તેનામાં અન્યમુ દોષ હોય તો પાંચમી દષ્ટિમાં હોય, જયારે ચોથા ગુણસ્થાનકવાળો અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ જો તેનામાં અન્યમુદ્દોષ ન હોય તો છઠ્ઠી દષ્ટિમાં હોય. ગૃહસ્થાવસ્થામાં રહેલા તીર્થકરોનું ગુણસ્થાનક ચોથું છે, પણ તેમને દૃષ્ટિ છઠ્ઠી છે. જ્યારે બકુશ કુશીલ ચારિત્રવાળા ભાવવિરતિધર સાધુનું ગુણસ્થાનક છઠું છે પણ દૃષ્ટિ પાંચમી છે.
આ દૃષ્ટિનું નામ કાન્તા છે. કાન્ત એટલે મનોહર, પ્રિય. આ દૃષ્ટિમાં રહેલા જીવોના પરિણામ અતિશય કાન્ત - મનોહર હોય છે. તેમનો સ્વભાવ ઉપશાન્ત હોય છે. તેમનામાં સ્વાર્થ લેશ પણ નથી હોતો. સૌને તે પ્રિય હોય છે. એ અપેક્ષાએ આ દૃષ્ટિનું કાન્તા નામ સાર્થક છે.
કાન્તા એટલે પત્ની. જીવનો અનાદિકાલીન અવિનાભાવી સ્વભાવ, તેની મૂળ પ્રકૃતિ સમતા છે. સંસારમાં પત્ની એ સુખને આપનારી છે. પત્ની સારી ન મળે તેનું આખું સાંસારિક જીવન બગડી જાય છે. એ સમતા પત્નીનો અહીં છઠ્ઠી દૃષ્ટિમાં સંયોગ થાય છે. માટે પણ આ દષ્ટિનું કાન્તા એ નામ સાર્થક છે.
બોધ - આ દૃષ્ટિનો બોધ તારાના પ્રકાશ જેવો સ્થિર, નિરતિચાર અનુષ્ઠાન કરાવનારો, શુદ્ધ ઉપયોગને અનુસરનારો, વિશિષ્ટ અપ્રમાદથી યુક્ત અને વિનિયોગ પ્રધાન ગંભીર ઉદાર આશયવાળો હોય છે.
તારા શબ્દથી અહીંયાં તારાનું વિમાન લેવાનું છે. તે ઉત્તમ પ્રકારનાં રત્નોથી બનેલું છે. તે રત્નોના પ્રકાશ જેટલો વિશાળ બોધનો પ્રકાશ આ દષ્ટિમાં હોય છે. પાંચમી દૃષ્ટિમાં માત્ર એક રત્ન જેટલો જ પ્રકાશ હતો, જ્યારે આ દૃષ્ટિમાં ઝગારા મારતાં ઘણાં રત્નોનો પ્રકાશ છે. એટલે તેના કરતાં અનેકગણો વિશુદ્ધ બોધ છે.
| SR No. | 005870 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yughbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 160 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |