________________
* બહુમાન પર બે વિધાય આહારદિલની . એ પ્રસ્તુત સંબંધ
સંસારરસિક-મોક્ષરસિક ]
[ રે યોગીઓ પર બહુમાન એટલે આપણા “થા”િ રાવરિત્યેન વિનિત્યાર હૃદયમાં યોગીએ પર પ્રીતિ હોય, એમના માટે
उपचारश्च प्रासादिसम्पादनेन यथोक्तयोगिविति અત્યંત માન હોય, આપણા દિલમાં એમને અનન્ય ગૌરવનું સ્થાન આપીએ.
प्रक्रमः । स एव विशिष्यते 'योगवृद्धिफलप्रदः' ગીઓ પર બહમાન શા માટે ? તત્સચ્ચારિણામે “ચોજિનાં નિયમાવ”
એટલા માટે કે (૧) ગવર્ણન ને વેગકથા નાન્યથી વાત ફેરિતિ, તરબુધીયુર” જે પ્રેમથી સાંભળવી છે, તે એને કહેનારા ચગી વાવાસપાતનુકાધીયુત ફાઈ કરૂ છે, તેથી પોગી પર બહુમાનભાવ તે રાખવે (ટીકા-અર્થ-) માત્ર આ (બહુમાન) જ જ જોઈએ. જેને યોગના ઉપદેશક પર બહુમાન નહિ, કિંતુ નહિ હોય, એ એમની પાસેથી ગની વાત
(ગાથાથ:-) યથાશક્તિ ભક્તિ પણ પર પણ શ્રદ્ધા નહિ કરે. ચાગી સાધુપુરુષ (કરણીય છે.) (તે કેવી, તે કે) યોગીઓને કેગના વિષયને બહુ ગંભીરતાથી છણ રહ્યા અવશ્ય યોગવૃદ્ધિરૂપી ફળને આપનારી અને હશે, પણ વેગી પર બહુમાન વિનાને શ્રોતા નિ એને સામાન્યમાં કાઢી નાખશે! એટલે ગની (ભક્તિ કરનાર) પોતાની ઉપર ઉપકારની ગંભીર વાતે એને માટે નિષ્ફળ જશે. આ બુદ્ધિથી યુક્ત હોય. અનર્થ ટાળવા માટે ચગી પર બહુમાન જોઈએ. (ટીકાર્થ :-) યથાશક્તિ અથત શક્તિનું ગુરુ બડ઼માન પર બે વિદ્યાથી - ઔચિત્ય જાળવીને, શું? તે કે ઉપચાર અર્થાત
બહુમાનથી સાંભળેલું અને ગ્રહણ કરેલું કેવું આહારદિ લાવી આપીને ભક્તિ કરવી. કેની? અદ્દભુત કામ કરે છે એ આપણને પિલા બ્રાવણ તે કે પૂર્વોક્ત યોગીઓની, એ પ્રસ્તુત સંબંધ ઉપાધ્યાયના બે વિદ્યાથીઓમાં જોવા મળે છે. છે. એ (ઉપચારની) જ વિશેષતા બતાવે છે, (આની કથા માટે જુઓ યોગદષ્ટિ ભા–૧-૧૦૦)
યેાગવૃદ્ધિ ફલપ્રદ ” અર્થાત્ એ આહારાદિનું અને યોગની વાત પર પ્રીતિ છે. તે સમ્યક પચન થવાથી એ ભક્તિ યોગીઓને હૈયામાં વેગીઓ પર બહુમાન તે ઊછળતું જ અવશ્ય યોગની વૃદ્ધિરૂપી ફળને દેનારી બને જોઈએ. મનને એમ થાય, કે “અહે! આ છે, પણ બીજી રીતે નહિ, (અર્થાત સમ્યક પથન યેગીઓની કેવી ઉત્તમતા! કેવું ઉમદા અને ન પામનારા આહારાદિથી નહિ;). કેમકે એ જગત-ઉપકારક એમનું ગમય જીવન ! આ તે કેગના વિઘાતક છે. “તદનુગ્રહધીયુતઃ” બહમાનથી જ્યારે જ્યારે યોગી પર દષ્ટિ જાય અથત ભક્તિ વળી ભક્તિકારક પિતાની ઉપર ત્યારે ત્યારે શુભ સંસ્કાર અને નવનવા પુણ્યાનુબંધી પુણ્યને લાભ મળે ! તેમજ દુનિયાના ૬
ઉપકાર થવાની બુદ્ધિથી યુક્ત જોઈએ, જડ ચેતન પદાર્થ પરનાં બહુમાન ઓસરતા આવે. વિવેચન –
ભક્તિથી પગીને ને પિતાને લાભ ગયા લેકમાં મેંગકથા-પ્રીતિની સાથે (ટી) ને વહા , જિં ર
ગીઓ પર બહુમાન હોવાની આવશ્યકતા (પૂર) યથા શરયુપવા,
બતાવી. પરંતુ માત્ર એટલેથી પતતું નથી, योगवृद्धिफलप्रदः।
બીજું પણ જરૂરી છે, તે શું? એ હવે અહીં
૪૩ મી ગાથામાં બતાવે છે. योगिनां नियमादेव,
યોગીઓની યથાશક્તિ યાને શક્તિની ઉચિ. તાપીયુત કે કરૂ | તતા જાળવીને ભક્તિ પણ કરવી જોઈએ.
