Visheshavashyak Bhashya Part 02

Author(s): Jinbhadragani Kshamashraman, Chaturvijay
Publisher: Harakchand Bhurabhai Shah

Page 129

विशेषा.
बृहद्वत्तिः ।
॥३२७॥
SONGSeleasee
चावधिज्ञानं तदावरणोदयात् प्रतिपतत् तेनैवोक्तस्वरूपद्रव्येणोपलब्धन सता निष्ठां याति प्रतिपततीत्यर्थः । अपिशब्देन चैतज्ज्ञापयतिप्रतिपातिन्यवधिज्ञानेऽयं न्यायः, न चैतदवश्यं प्रतिपतत्येव ॥ इति नियुक्तिगाथार्थः ।। ६२७ ।।
अथ भाष्यम्
पेट्ठवओ नामावहिनाणस्सारंभओ तयाईए । उभयाजोग्गं पेच्छइ तेयाभासंतरे दव्वं ॥ ६२८ ॥
गुरुलहु तेयासन्नं भासासन्नमगुरुं च पासेज्जा । आरंभे जं दिळं दळूणं पडइ तं चेव ॥ ६२९ ॥ गाथाद्वयमपि गतार्थम् , नवरं 'नाम' इति शिष्यामन्त्रणे, तैजसद्रव्यासन गुरुलघु, भाषाद्रव्यासन्नं त्वगुरुलघु पश्येदिति।।६२८॥६२९॥ तैजस-भाषाद्रव्याणामन्तरे तदयोग्यं द्रव्यं पश्यतीत्युक्तम् , अतो विनेयः पृच्छति
तेया-भासाजोग्गं किमजोग्गं वा तयंतराले जं। ओरालियाइतणुवग्गणाकमेणं तयं सझं ॥ ६३० ॥
यत् तैजसशरीर-भाषयोर्योग्यमुचितं द्रव्यं, अयोग्यं वा तदन्तराले यदुक्तं तत् किं- कतमस्वरूपं, कियत्मदेशं वा? इति कथ्यताम् । अत्रोच्यते- हन्त ! परमाणु-द्वयणुक-त्र्यणुकादिस्कन्धोपचयादौदारिकादिशरीरवर्गणामरूपणक्रमेणैव तत् साध्यं प्ररूपयितुं शक्यं, नान्यथेत्यर्थः ॥ ६३०॥
अत उच्यते
ओराल-विउवा-हार-तेय-भासा-णपाण-मण-कम्मे । अह दव्ववग्गणाणं कमो विवज्जासओ खेत्ते ॥६३२॥ एतां नियुक्तिगाथां भाष्यकारः 'कुविकर्णगोप-' इत्युदाहरणपूर्वकं विस्तरतः स्वयमेव व्याख्यास्यतीति ॥ ६३१ ॥
तथा च भाष्यम्१५. छ. 'क्तद्रव्यखरूपेणो'। २ प्रस्थापको नामावधिज्ञानस्यारम्भकस्तदादौ । उभयायोग्यं प्रेक्षते तैजस-भाषान्तरे द्रव्यम् ॥ २८ ॥
गुरुलघु तेजसासवं भाषाससमगुरु च पश्येत् । आरम्भे यद् दिष्टं रष्ट्वा पतति तदेव ॥ ६२९॥ ३ तैजस-भाषायोग्यं किमयोग्यं वा तदन्तराले यत् । औदारिकादितनुवर्गणाक्रमेण तत् साध्यम् ।। ६३०॥ ४ औदारिक-वैकिया हार-तैजस भाषा-ऽऽनपान-मनः कर्मसु । अथ द्रव्यवर्गणानां क्रमो विपयांसतः क्षेत्रे ॥ ११॥
॥३२७॥
JHEducational