Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04

Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan

Page 32

- ૨૫ રહેતો નથી. પૂર્વાર્થ રૂતિ લિમ્ ? દિમુનિર્વ ઝરમ્ = વ્યાકરણના વંશ્ય બે મુનિ છે. (બે મુનિઓનું બનાવેલું વ્યાકરણ.) અહીં પૂર્વપદ પ્રધાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ ન થતાં પ્રાર્થ... ૩-૧-૨૨ થી બદ્રીહિ સમાસ થયો છે તેથી એષાત્ વા ૭-૩-૧૭૫ થી 8
સમાસાત્ત થયો છે. - પા-મધ્યે-છે-ઇન્તઃ પચ્યા વા રૂ-૨-૩૦. અર્થ-પૂર્વપદનો અર્થ પ્રધાન હોય તો પરે મળે છે અને અન્ય શબ્દો
ષણ્યન્ત નામની સાથે વિકલ્પ અવ્યયીભાવ સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ- પરે મળે ૨ ૩ ૪ અનાર્ ૩ પતેષાં સમાદા:
પાણેત્રેડdઃ (સમા.). વિવેચનઃ- આ સૂત્રમાં આપેલ સમાસોનો અવ્યયીભાવ સમાસ આ સૂત્રથી
થાય છે. અને વિકલ્પ પક્ષમાં ષષ્ટચ... ૩-૧-૭૬ થી ષષ્ઠી તપુરૂષ સમાસ થાય છે. . અવ્યયીભાવ સમાસ જ્યારે થાય ત્યારે પાળે અને ગણે શબ્દમાં કાર અને સમાસમાં પૂર્વનિપાત સૂત્ર સામર્થ્યથી જ થયો છે.
યાવિયો રૂ-૧-રૂ. અર્થ- જો પૂર્વપદનો અર્થ પ્રધાન હોય, ઇયત્ત્વ (અવધારણ-નિશ્ચય) અર્થ
ગમ્યમાન હોય તો યવત્ નામ કોઈપણ નામની સાથે અવ્યયીભાવ
સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ- રૂત: ભાવ: - ફર્વમ્, તમિ. (તદ્ધિત વ્યુત્પત્તિ.) વિવેચનઃ- વાવમંત્ર બોઝ – જેટલા વાસણ હોય તેટલાને જમાડ. અથવા
જયાં સુધી વાસણ તૂટે નહીં ત્યાં સુધી જમાડ. અહીં વાસણની સંખ્યાથી અથવા વાસણની સ્થિતિના કાલથી અતિથીઓની સંખ્યા અથવા ભોજન કરાવવાનો સમય નિશ્ચિત જણાય છે. તેથી ચન્દ્ર અર્થ ગમ્યમાન છે. તેથી આ સૂત્રથી અવ્યયીભાવ સમાસ થયો છે.
પ્રક