________________
૧૫૮
છે. પિતૃ એ યોનિકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામ છે અને ધોવાસિન એ વિદ્યાકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામ છે. તેથી આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભક્તિનો અલુ, થયો છે. ત્રઢતામિતિ વિમ? આવાર્યપુત્રઃ - અહીં પર્ણ... ૩-૧-૭૬ થી તત્પરૂષ સમાસ થયો છે. અહીં નીવાર્ય એ વિદ્યાકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામ છે. અને પુત્ર એ યોનિકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામ છે. પણ આવા એ ઝુકારાન્ત નામ નથી તેથી પછી વિભક્તિનો આ સૂત્રથી અલુ, ન થતાં ઘાર્થે ૩-૨-૮ થી લોપ થયો છે. વિદાય નિરવન્ય તિ વિમ્ ? વૃદમ્ = સ્વામિનું ઘર. અહીં Sષ્ટચ... ૩-૧-૭૬ થી તપુરૂષ સમાસ થયો છે. અહીં બંનેમાંથી એકપણ શબ્દ વિદ્યાકૃત કે યોનિકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નથી તેથી, આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભક્તિનો અલુ ન થતાં ાિર્ગે ૩-૨-૮ થી લોપ થયો છે.
તાં માં બહુવચન પૂર્વપદ અને ઉત્તરપદની સાથે વિદ્યાકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામનો અને યોનિકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત નામનો અન્વય અનુક્રમે ન થાય એ માટે જ છે. તેમજ ઋ: એ પ્રમાણે પંચમીના બદલે ઋતાનું એ પ્રમાણે જે ષષ્ઠીનો નિર્દેશ કર્યો છે તે મા દ ૩-૨-૩૯ સૂત્ર માટે છે. કારણ કે ૩-૨-૩૯ સૂત્રમાં હતા” એ પ્રમાણે ષષ્ઠીનો જ સંબંધ યુક્ત હોવાથી અહીં જ પછીનો નિર્દેશ કરાયો છે.
સ્વ-પત્યોર્જા રૂ-ર-૩૮. અર્થ- વિદ્યા અને યોનિકત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત કારાન્ત નામોની ષષ્ઠી વિભક્તિનો વિદ્યા અને યોનિકૃત સંબંધમાં નિમિત્તભૂત વર્ષ અને
ત્તિ શબ્દ ઉત્તરપદમાં હોય તો વિકલ્પ લોપ થતો નથી. સૂત્ર સમાસ - વસા = પશિ - સ્વરુપતી, તો? (ઈ.) . વિવેચનઃ- રોતુ:સાં, હોતૃસ્વસી - અહીં ૫ . ૩-૧-૭૬ થી તપુરૂષ
