Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૨૧૮ પણ “મેઘ” થાય છે. તેથી સંજ્ઞાનો વિષય હોવાથી પૂર્વપદમાં રહેલાં ૩% નામનો ૩૮ આદેશ આ સૂત્રથી થયો છે. ડપાનમ - ૩ અને પાન નામનો પર્યા.... ૩-૧-૭૬ થી તપુરૂષ સમાસ થયો છે. આ સમાસનો અર્થ “પાણીની પરબ થાય છે. તેથી સંજ્ઞાનો વિષય હોવાથી આ સૂત્રથી પૂર્વપદમાં રહેલાં ૩૧ નામનો ૩૬ આદેશ થયો છે.
ધઃ - ૩ અને ધિ નામનો કૃતિ... ૩-૧-૭૭ થી તપુરૂષ સમાસ થયો છે. આ સમાસનો અર્થ “સમુદ્ર” થાય છે. તેથી સંજ્ઞાનો વિષય હોવાથી આ સૂત્રથી પૂર્વપદમાં રહેલા ૩ નામનો ૩૮ આદેશ થયો છે. તવણો, Iોઃ - Rવા અને વાત નામનો ૩ નામની સાથે પાર્થ.... ૩-૧-૧ર થી બહુવ્રીહિ સમાસ થયો છે. આ સમાસોના અર્થ પણ તે તે નામના સમુદ્ર થાય છે તેથી સંજ્ઞાનો વિષય હોવાથી આ સૂત્રથી ઉત્તરપદમાં રહેલા ૩ નામનો ૩૬ આદેશ થયો છે. ઉપરના સૂત્રો વડે આ સમાસોમાં પૂર્વપદમાં રહેલા ૩ નામનો ૩ આદેશ સિદ્ધ જ હતો. પણ અસંજ્ઞાના વિષયમાં ૨ આદેશ થતો હતો જ્યારે આ સૂત્રથી સંજ્ઞાના વિષયમાં હોય તો જ અને પૂર્વપદ કે ઉત્તરપદ ગમે ત્યાં ૩૦ શબ્દ હોય તો તેનો ૨ આદેશ થાય છે.
તે તુવી ! રૂ-૨-૨૦૮. અર્થ- સંજ્ઞાના વિષયમાં પૂર્વપદ કે ઉત્તરપદનો વિકલ્પ લોપ થાય છે. વિવેચનઃ- વેd, સેવા, ઉત્તઃ - સ્વ અને 7 નામનો વાર તા ૩
૧-૬૮ થી તપુરૂષ સમાસ થયો છે. દેવદત્ત નામ વ્યક્તિવિશેષ છે તેથી સંજ્ઞાના વિષયમાં આ સૂત્રથી સેવ અને 7 નામનો વિકલ્પ લોપ થાય છે. એટલે કે એકવાર દેવ નો લોપ થાય ત્યારે ત્ત નામ રહે અને એકવાર ફત્ત નો લોપ થાય ત્યારે તે નામ રહે. અને બન્નેના વિકલ્પપક્ષમાં સેવ કે દ્રત્ત એકપણ નામનો લોપ ન થાય ત્યારે તેવત્ત રહે. એજ પ્રમાણે સત્યા, મામા, સત્યભામાનુસાર,
