Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૧૮૫
પતિમતા, પદ્મન્મતા, પવન્તીમતા - શ્રેયસિમતા, શ્રેયોમતા, શ્રેયસિમતા - અહીં પત્તાં અને શ્રેયસી નામનો મતા નામની સાથે નિાં... ૩૧-૧૦૦ થી તત્પુ. કર્મ. સમાસ થયો છે. પત્તી શરૃ પ્રત્યયાન્ત હોવાથી ૠવિત્ છે અને શ્રેયસી થતુ પ્રત્યયાન્ત હોવાથી કવિત્ છે તેથી આ સૂત્રથી પુંવભાવ અને અન્ત્યવર્ણ હસ્વ વિકલ્પે થવાથી ત્રણ સમાસો થયા છે. આત્ ૨-૪-૧૮ થી આપું પ્રત્યય થયો છે. તિહતા, પદ્મદ્ધતા, પન્નનીહતા,-બ્રેસિહતા, શ્રેયોહતા, શ્રેયસીહતા અહીં પન્નન્તી અને શ્રેયસૌ નામનો હતા નામની સાથે નિાં... ૩૧-૧૦ થી તત્પુ. કર્મ. સમાસ થયો છે. પત્ની એ શરૃ પ્રત્યયાન્ત હોવાથી ૠવિત્ છે અને શ્રેયસી સુ પ્રત્યયાન્ત હોવાથી કવિત્ છે તેથી આ સૂત્રથી પુંવદ્ભાવ અને અન્યવર્ણ હ્રસ્વ વિકલ્પે થવાથી ત્રણ સમાસો થયા છે. આત્ ૨-૪-૧૮ થી આપું પ્રત્યય થયો છે.
અહીં બન્ને પદો વિશેષણ જ છે તેથી વિશેષળ... ૩-૧-૯૬ થી સમાસ થાય અને બેમાંથી ગમે તે એક નામ પૂર્વપદમાં આવે. પણ ब्रुव चेली - गोत्र मत હત એ નિંદા કરવાના સાધનભૂત (કુત્સન) છે તેથી પત્તી વિગેરે શબ્દોને નિંન્ધ વાચક (નિંદાકરવા યોગ્ય) જાણવા તેથી નાં... ૩-૧-૧૦૦ થી સમાસ થવાથી નિન્દવાચક નામ જ પૂર્વપદમાં આવશે.
-
-
અહીં પવન્તી અને શ્રેયસી નામ ૠત્િ અને અવિત્ હોવાથી તે નામને ધાતુ... ૨-૪-૨ ૭ થયેલો છે.
ડ્યૂઃ । ૐ-૨-૬૪.
1
અર્થ:- ↑ પ્રત્યયાન્ત પરતઃ સ્ત્રીલિંગ નામ તર વગેરે પ્રત્યય પરમાં હોય તેમજ સમાનાર્થક સ્ત્રીલિંગ ધ્રુવ વગેરે નામો ઉત્તરપદમાં હોય તો હ્રસ્વ થાય છે. વિવેચનઃ- ગૌરિતા
=
બેમાં વધારે ગોરી. યો: પ્રષ્ટા ગૌરી આ અર્થમાં કી પ્રત્યયાન્ત ગૌરી નામને ોવિમ... ૭-૩-૬ થી તપ્ પ્રત્યય લાગ્યો છે તેથી આ સૂત્રથી ક↑ હ્રસ્વ થવાથી ગૌરિત થયું અને આત્ ૨-૪૧૮ થી આર્ પ્રત્યય લાગવાથી ગૌરિત થયું છે.
