Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
-
૭૩
(૧) સંધ્યા - શારી. = એક સાડી. સંખ્યા અર્થમાં છે. * (૨) - પર્ણયઃ = અન્ય ઋષિઓ. અન્ય અર્થમાં છે. (૩) અસીયા- વીર = એક ચોર જ. અસહાય અર્થમાં છે. (૪) અદિતીઃ - ધનુર્ધર = એક ધનુર્ધારી. અદ્વિતીય અર્થમાં છે. '. સર્વશઃ દૂચ-અવયવ-અવર-કુળાનાં ર્ચેિ વતંતે . - સર્વ શબ્દ
પણ ચાર અર્થમાં છે. (૧) દ્રષ્ય સાર્ચ - સર્વગ્નેત્તા.. = બધા પર્વતો. (૨) અવયવ સાર્ચ - સર્વત્ર: = સંપૂર્ણ રાત્રિ. (૩) પ્રજા સાર્ચ - સત્રમ્ = સર્વ પ્રકારનું અa. (૪) ગુખ સાર્ચ - સર્વવત્ત = સંપૂર્ણ ધોળું.
વિધિવં સંજ્ઞા-તદ્ધિતત્તરપરે ! રૂ-૧-૧૮. અર્થ:- ઐકાÁ જણાતો હોય તો દિશાવાચક નામ અને મધ નામ * કોઈપણ નામની સાથે સંજ્ઞાના વિષયમાં, તદ્ધિત પ્રત્યયના વિષયમાં
અને ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તત્પરૂષ કર્મધારય સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ- તિમ્ ૨ ધ8 પતયો: સમાહિ-ધિમ્ (સમા.ધુ.) . संज्ञा च तद्धितश्च उत्तरपदं च एतेषां समाहारः-संज्ञातद्धितोत्तरपदम्, तस्मिन्.
(સમા.&.) | વિવેચનઃ- ક્ષિપોરાતા – ક્ષિણા એ દિશાવાચી નામનો રાત નામની
સાથે સંજ્ઞાના વિષયમાં આ સૂત્રથી તત્યુ. કર્મ, સમાસ થયો છે. આનો અર્થ કોઈ દેશનું નામ છે. સમાસ થયેલો હોય તો જ સંજ્ઞાનો વિષય જણાય છે. વાક્યથી સંજ્ઞાનો વિષય જણાતો નથી. તેથી નિત્ય સમાસ થાય છે. સમાસનો વિગ્રહ તો માત્ર પૂર્વપદ અને ઉત્તરપદ જણાવવા માટે જ છે. પૂર્વપુરામામી - અહીં પૂર્વા એ દિશાવાચી નામનો પુમીમી નામની સાથે સંજ્ઞાના વિષયમાં આ સૂત્રથી તત્યુ. કર્મ, સમાસ થયો
