Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૮૬
સાબ -
વેત્ – માં વેરંતુ શબ્દ ૮૮૨ ઉણાદિ સૂત્રથી નિપાતન છે.
ચતુષ્પાદ્િ મળ્યા ! રૂ-૨-૨૨૨. અર્થ- ચાર પગ છે જેને એવા એકાક જાતિવાચક નામો ની નામની
સાથે તત્પરૂષ કર્મધારય સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ-વિવાદ પર - વતુષાર્ (બહુ). વિવેચન- મળી, મહિષrળી – અહીં છે અને રિપી એ ચાર
પગવાળા જાતિવાચક નામનો બળી નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુ. કર્મ, સમાસ થયો છે. નતિરિત્યેવ - ાિક્ષીપળી = ગર્ભિણી કાલાક્ષી નામની ગાય. અહીં વાનાણી એ જાતિવાચક નામ નથી. વ્યક્તિવાચક નામ છે તેથી મળી નામની સાથે આ સૂત્રથી સમાસ થયો નથી. , આ સમાસો પણ વિશેષi... ૩-૧-૯૬ થી સિદ્ધ જ હતાં છતાં પણ
આ સૂત્રની રચના પુનઃ કરી તેથી જાતિવાચક વિશેષ્ય નામનો - પૂર્વપ્રયોગ થઈ શક્યો. જોવી એ ન્યાયથી જો શબ્દ પુલિંગ અને સ્ત્રીલિંગ બન્નેમાં વપરાય છે. માટે પુંવદ્ભાવ કરવાની જરૂર રહેતી નથી.
યુવા રવૃત્તતિ-પતિ-ગર-વત્તિનૈ: રૂ-૨-૨૨૩. અર્થ:- ઐકાર્બક યુવન નામ રવૃતિ, પતિત, નરર્ અને વનિન નામની સાથે
તત્પરૂષ કર્મધારય સમાસ પામે છે. સૂત્ર સમાસ- વતિ પતિ નરમ્ વતિન – રતિપતિતનતિના,
તૈ. (ઇ.ઢ.). વિવેચન - અહીંના બધા સમાસો વિશેષi.... ૩-૧-૯૬ થી સિદ્ધ જ હતાં
છતાં આ સૂત્રની રચના પુનઃ કરી તે વિશેષ્ય એવા યુવન શબ્દને સમાસમાં પૂર્વપદમાં લાવવા માટે જ છે. “નામહને તિવિશિષ્ટચાડપિ પ્રા' એ ન્યાયથી યુવાન અને યુવતિ બંનેનું ગ્રહણ થશે.
