Shubh Sangraha Part 05

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 308

શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમે હમ “ગુડો' કે નામ મેં સંબોધન કરતે હૈ. કદાચિત હી કોઈ ઐસા દુર્વ્યસન હોગા, જિસકેયે ન કરતે હૈ. જુઆ યે ખેલતે હૈ, ચોરી યે કરતે હૈ, ઘેર-ઘેર પાપ કરને મેં ભી યે પીછે નહીં હૈ. ઇનકે બહુત-સે પાપ તે ઈનકી “ફકીરી” કી આડ મેં છિપે રહતે હૈ, યે ન તે સ્વયં વિદ્યા પ્રાપ્ત કરને કા પ્રયત્ન કરતે હૈ, ન વિદ્યાધ્યયન કરાને મેં દૂસરોં કે સહાયક હોતે હૈ. ઇનકે જીવન કા ઉદ્દેશ્ય હેતા હૈ “માંગે, ખાઓ ઔર ચૈન કી બંશી બજાઓ.” જિસ દેશ મેં પ્રથમ તો છતને ભિક્ષક ડો. દસ વે એસા જીવન વ્યતીત કરતે હૈ, તો કય ન વહ દેશ અવનત હોતા જાય?
કહાં વે પ્રાચીન કાલ કે ભિક્ષુક, જે જે મિલતા થા, ઉસસે હી સંતુષ્ટ હે જાતે થે; કહાં અબ કે ભિક્ષુક, જિન્હેં યદિ ભિક્ષા ન દે તે વે આપકે હી અપની ગાલિ સે સંતુષ્ટ કર દે. ઈન ગાલિ કા કિસ સમય ક્યા પ્રભાવ પડતા હૈ નહીં કહા જા સકતા. આપ ઘેર દુઃખ મેં છે, પરંતુ આપકે દ્વાર પર જે ભિક્ષુક આવે, ઉસે પૈસા અવશ્ય મિલના ચાહિયે. યદિ આપ ન દે, તે અપને દુઃખ મેં સહાનુભૂતિ કે બજાય દો-ચાર દર્જન ગાલિયા પુરસ્કાર-સ્વરૂપ લે લીજિયે. કહીં-કહીં તે યહ દેખને મેં આયા હૈ કિ ભિક્ષુક કે રોટી દી જાતી હૈ, પરંતુ વહ ઉસકે લેને સે ઇનકાર કરી દેતા હૈ. કહતા હૈ, મુઝે પૈસા દીજિયે. સમઝ મેં નહીં આતા કિ જ ભૂખા હૈ, જિસે ભાગ્ય ભિક્ષાવૃત્તિ કરને કે વિવશ કરતા હૈ, વહ ભિક્ષા મેં પૈસા પાને કે લિયે હી યે આગ્રહ કરે?
આજ ભારત મેં જિતને ભિક્ષક હૈ, ઉનમેં સે યદિ અધે ભી કિસી વ્યવસાય મેં લગ જાય, તે બેકારી કા પ્રશ્ન બહુત કુછ હલ હે સકતા હૈ. ભારત મેં કૃષિ હી પ્રધાન વ્યવસાય હૈ, ઔર યહાં પર અભી બહુત ભૂમિ બંજર પડી હુઈ હૈ. ઈસ ભૂમિ કે ઇન ભિક્ષુક દ્વારા ઉપજાઉ કરાના ચાહિયે, ઈસકે અતિરિક્ત ઔર બહુત છોટે મોટે વ્યવસાય હૈ, જિનકે કરતે હુએ મનુષ્ય અપના પેટ ભર સકતા હૈ.
જનતા ઇસ કાર્ય કે અકેલી નહીં કર સકતી; ક્યાંકિ પરિશ્રમ કર કે કૌને પેટ ભરના પસંદ કરેગા, જબ વિના હાથ-પાંવ હિલાએ હી ભજન મિલ જાતા હો? આપ કિસી ફકીર યા હદે-ક ભિક્ષુક સે પૂછિયે કિ કયા – નૌકરી કરેગા? તે વહ યહી ઉત્તર દેગા કિ નૌકરી કર કે કયા કરેંગે, હમકે તો ઇસી પ્રકાર પેટ ભરને મેં આનંદ આતા હૈ. ઈસ લિયે સરકાર કી સહાયતા કી આવશ્યકતા હૈ. ઉસકા રૂપ યહ હોના ચાહિયે–
(૧) શહરે મેં સડક પર યા દ્વાર-દ્વાર જા કર ભિક્ષા માંગના દંડનીય નિશ્ચિત કિયા જાય. (૨) છોટે-છોટે બચ્ચોં કા તથા હદે-કદ્દે સ્ત્રી-પુરુષ કા ભિક્ષા માંગના અપરાધ નિશ્ચિત હો. (૩) જગહ-જગહ પર અનાથ-આશ્રમ તથા “પુઅર હાઉસિ” બનવાએં જાયં.
) છેટે-છેટે બચ્ચે જે ભિક્ષા માંગતે હુએ દેખે જાય, ઉનકો અનાથ-આશ્રમે મેં ભિજવા દિયા જાય, જહાં ઉનકી શિક્ષા કા પ્રબંધ હોના ચાહિયે તથા ગૃહઉદ્યોગ સિખાઈ જાની ચાહિયે.
(૫) રહે-કદે પુરુષો તથા સ્ત્રિય કે “પુઅર હાઉસિસ’ મેં ભેજ જાય. ઉનકે કૃષિ કરવાને કે લિયે ગાં મેં ભેજ દિયા જાય ઔર કોટેજ ઇન્ડસ્ટ્રાસ’ કી ઓર ભી ઉનકી પ્રવૃત્તિ કરાની ચાહિયે.
(“સુધાના એક અંકમાં લેખક-રામેશ્વરદયાલ ભાર્ગવ)
13